جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم، معجزه جاویدان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، کتاب انسان سازی است که تمامی مطالب آن در جهت رشد، تعالی، تربیت و تکامل اوست. در تعقیب هدف های هدایتی و به منظور نشان دادن آثار قدرت پروردگار متعال، یک سلسله آیات قرآنی اشاراتی گذرا به مسایل علمی و اسرار وجود و کائنات و هستی دارد که نشان از اعجاز علمی قرآن است؛ مسائل علمی که قرآن به آن ها اشاره نموده، اموری هستند که مردم جهان معاصر نزول، و قرن های پس از آن، از تفسیر آن ها اطلاعی نداشتند، بنابراین به نحوی آن ها را تأویل و توجیه می کردند. ولی امروزه با پیشرفت علم و دانش بشری، اعجاز قرآن از نظر آیات مربوط به علوم تجربی همانند سایر ابعاد اعجاز این کتاب الهی، از قبیل فصاحت، بلاغت، محتوا، اخبار غیبی و ... محرز شده است.به این ترتیب عظمت قرآن برای دانشمندان بیشتر آشکار گردیده که چگونه در 1400 سال پیش، قرآن از این امور یاد نموده که هنوز هم بشر امروزی در مواردی، درکی از مسایل علمی قرآن ندارد و شاید هزاران سال لازم است بگذرد تا نکات دقیق علمی قرآن شناسایی شود.معجزه قرآن در اینجا دقیقاً این است که برای هر عقلی، به اندازه حجم آن یعنی به همان مقدار که وی را ارضاء نماید، می بخشد. به همین جهت می بینیم که مردم کم سواد فاقد دانش، در قرآن گم شده ی خود را می یابند، انسان های متوسط و اندک مایه نیز مفاهیمی را در قرآن توانند یافت که ارضایشان نماید، افراد متبحر و متخصص در علوم مختلف نیز اعجاز قرآن را آن گونه در می یابند که با حیرت و اعجاب تمام در برابر آن درنگ می کنند. آنچه اعجاز علمی قرآن را از دیگر انواع اعجازی آن متمایز می سازد، اهمیت بیشتر این مبحث نسبت به دیگر وجوه اعجازی قرآن نیست بلکه اهمیت و جاذبه ی پیام و اعجاز روحی و انسانی قرآن که در طول قرن ها امت اسلامی را به سوی خود کشانده است پیوسته بیشتر از دیگر ابعاد آن بوده و خواهد بود. پس در واقع تمایز اعجاز علمی قرآن با دیگر ابعاد اعجازی آن در مصداقیت علوم تجربی است؛ مصداقیتی که نزد بعضی در مقایسه با دیگر میادین معرفت بشری تا مرز مطلقیت جلو رفته است. این مصداقیت بر این پایه استوار است که علم تجربی توانسته است در قله ی هرم معرفتی عصر ما قرار گرفته و در هر آنچه صحیح یا در نهایت خطا آلوده می باشد، جامعه مرجعیت را بر تن کند.پرداختن قرآن به علوم تجربی و طبیعی می تواند بهترین مشوّق و انگیزه برای مسلمانان باشد تا مسیر پژوهش های علمی را پی گرفته و به پیشرفت معرفتی و علمی دست یابند و بزرگترین چالش دنیای اسلام را که همانا عقب ماندگی در عرصه‌ی علوم است درمان کنند. چنانکه این عامل نقش خود را در عصر اولیه طلایی اسلام که مسمانان هم از فهم و هم در عمل به قرآن نزدیک‌تر بودند به درستی ایفا کرد.توجه به اسرار آفرینش و قوانین جاذبه های فضایی و کیهانی زمینه آن است که بشر از تردید و غفلت نسبت به امکان و تحقق رستاخیز و پاسخگویی در برابر پروردگار بیرون آید و به مرحله یقین دست یابد. بنابراین انسان برای رسیدن به یقین و معرفت راسخ دینی، باید از گذرگاه کیهان‌شناسی عبور کند.آنچه که باعث شد این موضوع را انتخاب کنم علاقه به موضوع و سوالاتی بود که در مورد اعجاز علمی برایم مطرح بود. وقتی وارد حیطه اعجاز علمی قرآن شدم با دیدگاه های متفاوتی روبرو شدم و اینکه هر کدام از صاحب‌نظران به بیان ادله ای مبنی بر صحت دیدگاه خود پرداخته اند.لذا با توجه به اینکه قرآن کتاب جامع هدایت است تصمیم گرفتم برای مشخص شدن وجود و یا عدم اعجاز علمی در قرآن به پژوهش در این مورد بپردازم.

خانواده به عنوان کوچکترین و پیشگام ترین بخش اجتماعی زمین را در نوردید و از آن وجود بشریت پدیدار گشت. این اراده پروردگار وحق تعالی بود که ثمره ی زندگی در آغوش خانواده ای بی نظیر بودن را در قالب زندگی نبی خدا آدم علیه السلام و همسر ایشان حواء در معرض نمایش گذاشت. دین مبین اسلام در بسیاری از موارد بر ساخت خانواده ای بی نظیر و نمونه تأکید دارد. این تأکید به صورت صریح وواضح در قرآن کریم و احادیث ائمه اطهار علیهم السلام آمده است. این مسأله به آن دلیل است که ساختار وجودی انسان نمونه و بی همتا، همان هدف تمامی رسالات پیامبران و تلاش بی وقفه جانشینان و اوصیای خدا می باشد و امکان رسیدن به این هدف والا میسر نمی گردد مگر از طریق اصل و هدف بی همتای آن، که همان خانواده ای است که انسان از آن طریق به اهداف والایی که برای وجود خود خواهان است عروج می یابد. و همچنین جامعه نمونه و بی نظیر، پا برجا نخواهد شد مگر از طریق ساختار نمونه و عالی خانواده که البته این جامعه از مجموع نمونه های عالی خانواده تشکیل می گردد.از اینجا و به دلیل اهمیت این بحث، سخن در رساله خود را بر تحرکات و نقاط آغازین ضروری به منظور ساخت وتشکیل این گهواره ی عظیم بشری و عوامل استحکام بخشیدن به آن در شیوه و مکتب اسلامی متمرکز می سازیم. بر این اساس نظام متعالی الهی از حقیقت فطرت بشری و از قاعده ی تکوین و ساختار – زوجیت- در تمامی اعصار و زمان ها آغاز گشته است.همچنین در خصوص دیدگاه خاص اسلام و درباره تشکیل و ایجاد نمونه کامل خانواده که از مراحل اولیه برای ایجاد و تشکیل آن، ومعیارهای لازم برای گزینش اعضای آن آغاز می شود سخن گفتیم. و بر ازدواجی که همانا گام اول برای بنای آن است و اهداف آن و پایه های ارتباطات پا برجابین ارکان موجود در آن از دیدگاه قرآن وسنّت مروری داشتیم.هنگامی که یک خانواده نمونه و بی نظیر که از زن و مرد نمونه ای تشکیل شده است که بعد از آنپدر و مادر نمونه خواهند شد و فرزندان نمونه خواهند داشت، لذا ما به بیان هرآنچه که در قرآن کریم واحادیث اهل بیت علیهم السلام در خصوص صفات و ویژگی اعضای این خانواده از منظر و دیدگاهی تحلیلی و عمیق می پردازیم.و در پایان، آن حرص عظیمی را که اسلام در خصوص بنای یک خانواده نمونه ابراز داشته است همان هدف بزرگی است که در پی آن بر ساختار یک جامعه نمونه والا مترتب می گردد و آن چیزی که جامعه های بشری از سختی ها و مصائب امروزه در رنج و مشقت از آن به سر می برند همان عدم داشتن این هدف روحانی بزرگ است. و همانا اسلام به همه بشریت طرح کامل این خانواده ی نمونه راتقدیم و رارئه کرده است که همانا آنها اهل بیت نبوت و به ویژه، خانواده ی امام علی و حضرت فاطمه سلام الله علیهما هستند که مصداق کامل این خانواده نمونه در طول تاریخ می باشند.

عبادت تسليم و خضوع در برابر معبود همراه با اعتقاد به الوهيت اوست. در دين يهود نيز عبادت اطاعت از خداوند در تمام اوامر و بندگي ايشان است. عبادت در اسلام و يهوديت گستره اي وسيع دارد و تنها عباداتي چون نماز، روزه و ... را شامل نمي شود؛ بلکه هر کاري که انسان با نيت الهي و براي رضايت خداوند انجام دهد، عبادت است. عبادتدر قرآن و عهد عتيق از جايگاه خاصي برخوردار است و به عنوان عهد و پيمان خداوند با بندگان بيان شده است. توحيد عبادي اصلي ترين آموزه هاي پيامبران الهي و رهانيدن انسان از پرستش غير خداست. بهترين دليل بر اي عبادت خداوند در قرآن و عهد عتيق با توجه به صفات و اسماء حسناي خداوند، شايستگي ذات خداوند براي عبادت است؛ هر چند انگيزه هايي چون شکرگزاري از خداوند، ترس از عقوبت و کسب پاداش نيز مي تواند دليل بر عبادت باشد.حقيقت عبادت پرستش همراه با تواضع و خضوع، اخلاص و معرفت الهي است. نيت نيز از بخش هاي مهم عبادت است و عبادتي که با نيت الهي و اخلاص همراه نباشد، عبادت حقيقي نيست. مرحلة کمال عبادت، عبوديت و بندگي خداوند است و هدف از عبادت نيز رسيدن به مرحلة کمال و لقاء الهي است. رسيدن به مقام عبوديت و بندگي مطلق و بي چون و چراي خداوند در قرآن بسيار مورد توجه است و بهترين نوع عبادت، عبادتي است که تنها براي رضايت خداوند و با حب و عشق و دوستي خداوند انجام شود. همچنين عبادت با احکام و فضايل اخلاقي رابطة تنگاتنگي دارد. رابطة بين عبادت و احکام در اسلام در اصل نيت خلاصه مي شود. احکام عبادي براي اين که مثمر ثمر قرار گيرند، بايد با نيت خالص الهي انجام شوند. انسان هر چه در جهت رسيدن به مقام قرب الهي و کمال عبادت تلاش کند، فضايل اخلاقي نيز در او رشد کرده تا به والاترين درجة خود برسد. در عهد عتيق آموزه هاي اخلاقي، اعتقادي و احکام چنان با يکديگر آميخته شده اند که قابل تفکيک از يکديگر نيستند. اما کتاب مقدس از شرعيات و مطالب اخلاقي سرشار است و مي توان گفت عبادت با احکام و اخلاق در اين دين نيز رابطة تنگاتنگي دارد وو رعايت احکام و فضايل اخلاقي باعث کمال عبادت مي شود.البته خداوند به عبادت ما انسان ها نيازي ندارد و اين ما هستيم که به عبادت نيازمنديم و فايدة عبادت نصيب خود ما مي شود. عبادت در زندگي انسان تأثيرات زيادي دارد که در قرآن و عهد عتيق به آن اشاره شده است. البته قرآن در بيان آثار عبادت به ابعاد مادي و معنوي انسان توجه داشته؛ در حالي که در عهد عتيق بيشتر به جنبه هاي مادي توجه داشته و آثار دنيوي را بيان کرده است. موانعي همچون تکبر، حسد، هواي نفس، ريا نيز مي تواند انسان را از عبادت حقيقي باز دارد که انسان بايد سعي کند اين گونه اخلاق رذيله را از خود دور کند تا به هدف حقيقي عبادت دست يابد.

موضوع این پژوهش تفسیر تطبیقی روایی سوره‌های فجر و بلد با محوریت روایات تفاسیر نورالثقلین و درالمنثور است و روش آن کتابخانه‌ای است. مطالب در شش فصل ارائه شده است.فصل اول، کلیات است که به بیان مسأله، اهمیت و ضرورت آن از جهت نو بودن طرح و نیاز روز جوامع علمی به آن، سؤالات اصلی و فرضیات و همچنین پیشینه که عدم سابقه چنین رویکردی را مطرح می‌سازد، می‌پردازد.در فصل دوم، ابتدا معنای واژگان اصلی از کتب لغوی مثل مفردات راغب، التحقیق و قاموس قرآن مورد بررسی قرار می‌گیرد که در اکثر موارد دیدگاه‌های مشترکی راجع به لغات ارائه شده است. سپس آراء مفسران شیعه و سنی از تفاسیر تبیان، المیزان و کشاف زمخشری مطرح می‌شود و در پایان به تفسیر روایی این دو سوره با عنایت به روایات تفاسیر نورالثقلین و درالمنثور پرداخته شده است. مجموع مباحث در این فصل ما را به این سمت رهنمون می‌نماید که اکثر محورهای بحث در تفاسیر و روایات شیعه و اهل سنت واحد هستند و تفاوت تفاسیر آن ها بیشتر به اختلاف در مبانی و عقایدشان منتهی می‌شود که البته با توجه به حجم زیاد مشترکات در قرآن، این تفاوتها خیلی مشهود نیست.فصل سوم به گونه‌شناسی روایات دو تفسیر فوق‌الذکر ذیل آیات سوره‌های فجر و بلد می‌پردازد که در آن، نوع این روایات را از جهت این‌که برای تبیین مفهوم ظاهری کلمات یا مفهوم باطنی و تأویل آن ها یا بیان مصادیق واژه‌ها و آیات است، مشخص می‌نماید. بر اساس بررسی بعمل آمده، 46/5 درصد از روایات نورالثقلین ذیل این دو سوره برای تبیین مفاهیم ظاهری واژگان و جملات، 31 درصد در بیان مصادیق و 22/5 درصد در تأویل آیات آمده است. روایات درالمنثور، 46/5 درصد در تبیین مفهوم ظاهری کلمات و جمل، 31/5 درصد برای بیان مصادیق، 8/5 درصد در تأویل آیات، 11 درصد در بیان فضائل آیات و 1/5 درصد در قرائات مختلف وارد شده است. فصل چهارم، آسیب‌شناسی روایات مذکور است که از جهت سند به بررسی آن ها می‌پردازد و نوع آن ها را از جهت صحیح، موثق، حسن یا ضعیف بودن و همچنین مسند یا مرسل بودن مشخص می‌نماید. لازم به ذکر است که روایات نورالثقلین از جهت سند و روایات درالمنثور از حیث محتوا مورد بررسی قرار گرفته‌اند.در نورالثقیلن؛ 15 درصد روایات، صحیح، 1/5 درصد موثق و 83/5 درصد ضعیف هستند.روایات درالمنثور که اکثر آن ها اقوال صحابه هستند نه روایت منقول از معصوم، مرسل بوده و با تکیه بر کتب مصدرشان نقل شده‌اند. همچنین از لحاظ محتوایی، به جز چند مورد از بیان مصادیق نفس مطمئنه که خلیفه اول یا سوم را مصداق آن دانسته است، روایتی که با قطعیات مذهب شیعه منافات داشته باشد، وجود ندارد.فصل پنجم به نوعی استنباط و استخراج مطالب هدایتی فصول قبل است که در آن آموزه‌ها و پیام های هدایتی سوره‌های فجر و بلد تبیین و به سه دسته پیام های اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی تقسیم گردیده است. در مجموع دو سوره، 13 پیام اعتقادی، 12 پیام اخلاقی و 10 پیام اجتماعی بیان شده که می‌توان به صورت نمونه به برخی از آن ها اشاره نمود؛ رصد و دیده‌بانی همه جانبه و همیشگی خداوند از اعمال و رفتار انسان، عبرت‌آمیز بودن عاقبت اقوام پیشین که بیانگر عجز و ناتوانی انسان است، حکمت‌آمیز بودن امتحانات و ابتلائات الهی در همه موقعیتهای زندگی اعم از سختی و راحتی یا فقر و غناء، مؤثر بودن تمام اعمال انسان در رقم زدن سرنوشت دنیوی و اخروی او.در پایان، در فصل ششم به جمع بندی مباحث و نتیجه‌های بدست آمده از آن ها و همچنین پیشنهاداتی در جهت زمینه‌های تحقیق و پژوهش بیشتر در این موضوع خواهیم پرداخت.

دربار? تفسیر آیهالکرسی کتب و رسائل فراوانی نوشته شده که یکی ازآنها رساله‌ی تفسیر آیهالکرسی تألیف سلیمان الجرجی است. پژوهش حاضر ضمن ترجمه این رساله به زبان فارسی به تحقیق درباره‌ی نکات مهم مطرح شده در این رساله پرداخته است که ازآن جمله می توان به مباحثی همچون توحید، اسماء و صفات الهی، شفاعت در قیامت، عرش وکرسی، دین، رشد و غیّ، عروه الوثقی، ظلمات و نور اشاره کرد. لذا نویسنده با استفاده از این نکات مهم و کلیدی تلاش نموده است در حد وسع و توان، مباحث توحیدی ناب و دین مرضیّ خداوند را با توجه به متن تفسیر در زیر سایه ولایت اهل بیت(ع) معرفی نماید.

از اساسی‌ترین مسائل مشترک در همه ادیان و مکاتب، به خصوص مکاتب الهی، مفهوم خداوند، اوصاف و ویژگی‌ها و چگونگی ارتباط او با جهان و انسان است. بر این اساس در این پژوهش مفهوم متعالی خدا در عرفان اسلامی و آیین زرتشت به عنوان یکی از کهن‌ترین ادیان الهی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. فصل اول این پایان نامه شامل کلیات و همچنین مروری بر تحقیقات در زمینه موضوع مورد بحث می‌باشد. در بخش مبانی نظری به مواردی از قبیل عرفان اسلامی، دین زرتشت، سیر تحول مفهوم خدا ... اشاره شده است. در ادامه و در فصل‌های جداگانه مباحث مرتبط در این دو مکتب به تفصیل مورد کاوش قرار گرفته است که مباحثی همچون ذات خداوند، اسماء و صفات، مراتب هستی، بحث توحید و مراتب آن،... و رابطه خدا با جهان و انسان را تشکیل می‌دهد. و در نهایت به مقایسه و مقارنه این دو مکتب بر اساس نسبت‌های قیاس‌پذیر پرداخته شده است.

با بررسی تاریخ تفسیر قرآن و ظهور چهره های مختلف در قرون متمادی، تبیین بهترین روش تفسیر قرآن مشکل به نظر میرسد، چرا که مفسرین پس از شهادت پیامبر ص از نظر روش در استنباط معانی آیات دچار اختلاف شده و هر یک از زاویه دید خویش و بر پایه اصولی که پذیرفته اند، به تفسیر قرآن پرداخته اند. از این رو کشف مبانی و روش تفسیری معصومینع به عنوان مفسران حقیقی قرآن و کسانی که پیوند ناگسستنی با قرآن دارند، مهم ترین مسئله مطرح در این عرصه است. در این پژوهش سعی شده تا با بررسی روایات تفسیری امام هادی و امام عسکریع و بیان روش و مبانی تفسیری آنان، الگویی برای تفسیر صحیح قرآن عرضه شود. بنابراین، در ابتدا به جایگاه تفسیر، معرفی مفسران، آثار تفسیری و راویان عصر امامین عسکریینع پرداخته، سپس با مروری بر روایات تفسیری و دسته‌بندی این روایات به مبانی تفسیر از دیدگاه این دو امام که بیانگر جامعیت و جاودانگی قرآن، لزوم توجه به عظمت قرآن از حیث ماهیت و صفات، قرآن معیار درستی روایات، قرآن کتابی به زبان مردم و کلام الهی، بیان شده است. سپس روش تفسیری امام هادی و امام عسکریع که شامل تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن به کمک سنت و عقل است ارائه شده و پس از آن، قواعد تفسیری که شامل توجه به سبب و شأن نزول در تفسیر آیات، توجه به ظاهر و باطن آیات و پرهیز از برداشت های ذوقی، جری و تطبیق و ممنوعیت کاربرد اسرائیلیات در تفسیراست تبیین شده و در انتها بازتاب روایات تفسیری امامین عسکریینع در تفاسیر معاصر بررسی شده است.

رجالیان متقدم در معرفی بعضی از راویان به جرح یا تضعیف آنها پرداخته‌اند. آنچه مهم می‌نمایاند آنست که متقدمان بر چه مبانی و با چه معیارهایی در تضعیف راویان پایبند بوده‌اند؟ کشف این مبانی و معیارها ما را با شیوه جرح و تضعیف متقدمان و اندیشه رجالی ایشان آشنا خواهد کرد. برای این منظور تمام کتابهای رجالی متقدم بازخوانی و پس از گردآوری مجموعه الفاظ تضعیف وبررسی تطبیقی بین منابع رجالی، چرایی مبانی و معیارهای تضعیف آشکار شد. رجالیان متقدم با داشتن مبانی و پیش فرضهایی چون «اعتقاد به حجیت سنت ائمه»، «وجود احادیث ساختگی»، «عدم وصول روایات به صورت متواتر» و «حجیت خبر واحد»به مبنای اختصاصی«اعتماد درون مذهبی به راوی»رهنمون شده بودند. بنابراین مبنا آنان به راویی اعتماد کامل داشتند که شیعه اثنی عشری، راستگو و ضابط بوده است. و آنچه که در «فرایند تحدیث» و «اعتماد به صدور روایت» از ناحیه «راوی» خلل ایجاد می‌نموده را سبب تضعیف راوی دانسته‌اند. بر این اساس رجالیان متقدم در چهار حوزه «ضعف حدیث پژوهی»، «فساد اعتقادی در انکار امامت»، «فساد مذهبی در انحراف از امامت» و «کاستی‌های اخلاقی، رفتاری و فردی» معیارهای تضعیف راوی را ترسیم کردند. در حوزه «ضعف حدیث پژوهی راوی»، ده معیار را می‌توان در سه بخش ضعف در اسناد، ضعف در نگاشته و ضعف در حدیث شناسی راوی دسته بندی کرد که عبارتند از: روایت از ضعفاء، روایت از مجاهیل و اعتماد به مراسیل، تخلیط، وضع، دس و تدلیس در کتب، ناشناخته بودن اثر، ضعف محتوایی یک اثر، ضعیف الحدیث بودن راوی و ناقل روایات شاذ و مفرد. در حوزه های«فساد اعتقاد و مذهب»، راویان منکر امامت و منحرف را در عناوین: «عامی»، «بتری»، «کیسانی»، «زیدی»، «ناووسی»، «فطحی»، «واقفی»و«غالی» مشخص نموده اند. معیارهای مربوط به «کاستی‌های اخلاقی، رفتاری وفردی» در دو بخش ویژگیهای رفتاری و خَلقی قابل دسته بندی است که عبارتند از: کذب، شرب خمر، همکاری با ظالمان و اختلالات عقلی. متقدمان در برخورد و نقل از هرگروه از راویان ضعیف به ضوابطی ویژه پایبند بوده اند.

اخلاص پاکی و زدودن هر گونه آلودگی و آمیختگی است و اخلاص برای خدا همان تصفیه اندیشه و وارستگی ذهن از غیر خداست که باعث تقرب به سوی معبود است.از آنجا که نیت روح و حقیقت اعمال است و پاداش و جزا به آن تعلق می‌گیرد چنانچه برای خدا خالص باشد ستودنی و اگر با اغراض دنیوی آمیخته باشد نکوهیده است. منظور از بی‌غرضی، بی‌هدفی در اعمال اخلاقی نیست بلکه افعال اخلاقی نباید با اهداف پست و زبون آلوده شوند و انگیزه فقط خدا باشد و نیت با غیر خدا مشترک نگردد. باید دانست که نیت خالص شرط قبولی افعال اخلاقی است که برکات و نتایج فراوانی به همراه دارد از جمله تأمین سعادت دنیا و آخرت انسان، ترفیع مقام انسان، تثبیت نفس، چشم‌پوشی از مشتهیات نفسانی، هدایت در مسیر مستقیم و کسب توفیقات ویژه الهی.اما کمال اخلاص برای خدا از منظر امام علی (علیه السلام) در نهج‌البلاغه نفی صفات از اوست. زیرا توصیف خدا نشانه جهل به اوست و ذات خدا مقرون به چیزی دانسته شده پس در مفهوم خدا دو امر گنجانیده شد، یکی ذات و دیگری صفات که موجب کثرت و دوگانگی در توصیف خدا خواهد شد.ملاک حسن و قبح افعال اخلاقی نبی یا ولی است که متصل به عقل کل می‌باشد، فعل حسن یا قبیح در فاعل خود اثر مثبت یا منفی دارد و در صورت تکرار ملکه نفسانی می‌گردد و چون ایمان ریشه عمل صالح است پس عمل بدون ایمان به مقصد نمی‌رسد و مطابق قرآن کریم ایمان و عمل صالح لازم و ملزومند و معرفت واقعی آن است که آدمی را به انجام تکالیف وادار کند.

پژوهش حاضر تحقیقی است در باب سیمای حضرت رسول اکرم (ص) در آثار منثور عرفانی، از قبیل اللمع، شرح تعرف، اسرار التوحید، ترجمۀ رسالۀ قشیریه، مرصاد العباد، کشف المحجوب، کیمیای سعادت و مصباح الهدایه. ما در این پژوهش برآنیم تا جایگاه خاص و شخصیت والا و گرانقدر خواجه و سرور دو عالم را لربذو هم چنین میزان تأثیر پذیری آثار منثور عرفانی را از پیامبر اکرم (ص) تبیین نماییم. هر چند توجه به مقام والای انبیای الهی و جنبه های گوناگون اخلاقی و تربیتی آنان همواره مورد عنایت ویژۀ عرفا و صوفیه قرار داشته و بخش عظیمی از ادبیات منظوم و منثور را به خود اختصـاص داده است ، اما از میان انبیـای الهی پیامبـر اکرم (ص) به عنوان دردانۀ عالم هستی که مظهر انسان کامل است تقریباً بر ذهن و فکر عرفا و صوفیه نقش پررنگ و قابل توجهی داشته است. هدف ما در این پژوهش ، بررسی نحوه و میزان تأثیرپذیری این عرفا و صوفیه از شخصیت حضرت محمد (ص) است. با وجود آن که کلام و گفتار پیامبر اکرم (ص) یکی از موضوعات مهم مورد استناد عرفا در تبیین آرا و عقایدشان است، تقریباً می توان گفت که در بیشتر این آثار ، احادیث و اقوال آن حضرت مطرح شده است و کمتر به دیگر جنبه های زندگی او از قبیل تولد و ازدواج و ... پرداخته شده است. ضرورت آشنایی هر چه بیشتر نسبت به پیامبر اکرم (ص) ، با توجه به این نکته که آن حضرت بهترین الگویی است که همگان به تبعیت از او می توانند به بالاترین قله های صفات و سجایای نیک اخلاقی و در حقیقت به سعادت دنیوی و اخروی دست یابند ، لزوم اهمیت این پژوهش را بر همگان، آشکار می کند.این پایان نامه دربرگیرندۀ مواردی از سیرت و مکارم اخلاق پیامبر اکرم (ص) و تبیین جایگاه پیامبر (ص) در نظام آفرینش و کمالات وجودی آن حضرت و هم چنین ارتباط معنوی که پیامبر (ص) با خالق هستی برقرار می کرده است، می باشد. علاوه بر این از بعضی یاران و نزدیکان پیامبر (ص) که ارتباط نزدیک با آن حضرت داشته اند، نیز سخن به میان آمده است.