جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش درصدد بررسی و تحلیل (( عزت و ذلت )) از دیدگاه قرآن کریم و روایات است در فصل اول این پژوهش پس از مقدمه ای برموضوع تحقیق ، مسأله نیاز جامع به شناخت عزت وذلت و نیز ابعاد مختلف موضوع از قبیل : حقیقت عزت ، صاحبان عزت ، سرچشمه عزت ، عوامل مؤثر در عزت انسان و. . . تبین شده ، سپس بر ضرورت و اهمیت تحقیق پرداخته شده ، به همین منظور پرسشهای تحقیقی ذیل مطرح شده است : 1- مفهوم عزّت و ذّلت از دیدگاه قرآن کریم چیست ؟ 2- حقیقت عزت ، صاحبان عزّت ، سرچشمه عزت چه کسانی هستند ؟ 3- عوامل مؤثر در عزّت انسان از دیدگاه قرآن کریم کدامند ؟ 4- عوامل مؤثر در ذلّت انسان از دیدگاه قرآن کریم کدامند ؟ در فصل دوم تعدادی از متون تحقیقاتی مرتبط با موضوع از قبیل : کتاب دایره المعارف اخلاق قرآنی (( اثر احمد شرباصی مصری )) ، کتاب دولت آفتاب اثر ( مصطفی دلشاد تهرانی ، کتاب عزّت قرآنی و افتخار حسینی اثر (حسین اویسی ) کتاب پایه های اساسی ساختار شخصیت انسان در تعلیم و تربیت اثر (رضا فرهادیان ) ، کتاب اخلاق در قرآن اثر ( آیات اله مکارم شیرازی ) بعنوان پیشنة بحث مورد بررسی قرار گرفته است . در فصل سوم : با توجه به ماهیت و اهداف موضوع روش تحقیق توصیفی تحلیلی برای موضوع انتخاب گردیده است . فصل چهارم : شامل چهار بخش است . که در بخش اول به معنا ومفهوم عزّت و ذلّت با توجه به کاربرد این دو واژه در آیات پرداخته شده و در بخش دوم حقیقت عزّت ، صاحبان عزت و سرچشمه عزت مورد بررسی قرار گرفته و در بخش سوم عوامل مؤثر در عزّت انسان از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته و در بخش سوم عوامل مؤثر در عزّت انسان از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته. و در بخش چهارم عوامل مؤثر در ذلّت انسان از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است . فصل پنجم : پس از بحث و بررسی موضوع نتایج ذیل حاصل گردید : 1- عزّت در حقیقت نوعی حالت شکست ناپذیری در انسان که مانع مغلوب شدن او می شود و ذلّت یعنی خواری و نوعی شکست پذیری که مانع مغلوب ششدن در انسان نمی شود دو انسان دچار نوعی حقارت نفس می گردد . 2- حقیقت عزت که در واقع نوعی قدرت درونی و توانایی در انسان است ، که او را از خصوص و تسلیم شدن در برابر طاغیان و یاغیان باز می دارد . 3- عوامل مؤثر در عزّت انسان ، عواملی نظیر : عبادت و بندگی ، جهاد ، تقوا و . . . می باشند . 4- عوامل مؤثر در ذلّت انسان ، عواملی نظیر : طغیان شرکشی ، راحت طلبی ، نفاق و . . . می باشند . محقق در انجام این پژوهش با محدودیت هایی چون کمبود منابع مستقل که به تحلیل و بررسی عزّت و ذلّت پرداخته باشند روبه رو بوده است و پیشنهاد می گردد در این زمینه ، تحقیقات جزئی تری در مورد دو واژه عزّت و ذلّت بطور جداگانه و سیمای معزّین انجام گیرد .

«الالفاظ المستعملة فی المنطق» تالیف ابو نصر فارابی تلاشی است تا ارتباط وثیق میان منطق و دستور زبان عربی را تبیین نماید. ظاهراً این کتاب بخشی از کتابی است که فارابی در آن شماری از متون منطقی را تلخیص کرده بوده است. ورود به مباحث اصلیِ منطق در نظر گرفته شده است. رویکرد نظری فارابی در بیان مباحث، این اثر را از نحو گزارشی دور و به نحو تحلیلی نزدیک ساخته است و این کتاب او، هم از نظر تحوّل تاریخی و صناعت منطق اهمیت دارد و هم از جهت مباحث و شیوة بیان آنها، ارزشمند است. مولف، در این کتاب می‌کوشد تا منطق یونانی را با نحو زبان عربی و فرهنگ اسلامی هم آهنگ نماید و اثر حاضر متضمن واژه‌های ابزاری است که به اسامی یا افعال ضمیمه می‌شوند. هم چنین این کتاب در بر دارنده اوصاف کلمات مبنی می‌باشد که اختصاص به نحو عربی دارد. یکی از موضوعات فراگیر در این کتاب تشریح دقیق رابطه میان منطق فلسفی و دستور زبان عربی است. واقعیت تاریخی انتقال فلسفه از یک زبان و فرهنگ بیگانه؛ یعنی یونان باستان به جهان عرب و مشکلات قابل توجهی که به دلیل نیاز به تالیف یک واژه نامه فلسفی به عربی پدید آمده بود. این مجموعه در ده فصل تنظیم شده است. حرف‌ها، لفظ های مرکب، گونه‌های معانی کلی و منفرد، معنای قسمت وترکیب و دانش منطق از جمله سرفصل‌های کتاب مذکور است. در اینجا نگاهی به عناوین ده فصل کتاب داریم: فصل اول در اصناف الفاظ دلالت کننده از قبیل اسم، کلمه، و مرکب از آن دو است. فصل دوم به بررسی اصناف مفرده می‌پردازد که شامل خوالف، واصلات، واسطه و حواشی می‌باشد. فصل سوم در بیان الفاظ مرکب و اصناف معانی است. فصل چهارم در اصناف معانی کلیه است. فصل پنجم اصناف معانی کلیه مفرده است که به بحث پیرامون نوع و جنس و تقسیمات هر کدام از آنها می‌پردازد. فصل ششم در اصناف معانی کلیه مرکبه است. فصل هفتم در قسمت و ترکیب می‌باشد. در فصل هشتم به انحاء تعالیم می‌پردازد. فصل نهم در اموری است که متعلم علم منطق باید آنها را بشناسد. فصل دهم بررسی صناعت منطق است. اگر چه بخش وسیعی از کتاب، به عناوین زبان شناسی اختصاص یافته است ولی فارابی به مباحث فوری تر منطق همچون قیاس، نظریه برهان و مسائل شناخت شناسانه مرتبط با این علم نیز توجه ویژه‌ای داشته است. وجه غالب منطق و شناخت شناسی فارابی، انتخاب یک شیوه درجه بندی شده در توضیح و تفسیر صفت‌های قیاسی است که در آن برهان به عنوان شیوه‌ای مناسب برای فلسفه معرفی شده است و دیگر روش‌ها تا حد ابزارهایی برای ارتباطات غیر فلسفی تنزل یافته‌اند.

این پایان نامه در چهار فصل عزت و ذلت اجتماعی را با تکیه بر آیات قرآن بررسی کرده است. در فصل اول کلیاتی از بحث نظیر مفهوم شناسی عزت و ذلت و اجتماع در لغت و قرآن آمده است. در فصل دوم با عنوان عزت اجتماعی از مظاهر عزت اجتماعی نظیر امنیت، استقلال، آزادی، اقتدا و اخوت دینی و عوامل عزت اجتماعی مانند ایمان به خدا، تقوا، امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، حاکمیت الهی، عدالت اجتماعی، اتحاد و علم بحث شده است. در فصل سوم ذیل عنوان ذلت اجتماعی از مظاهر ذلت اجتماعی چون ناامنی، وابستگی و اسارت و عوامل ذلت اجتماعی مثل کفر، تفرقه، اختلاف شدید طبقاتی، حاکمیت طاغوت، فسق، ظلم، پیمان شکنی و سستی در دفاع از ارزش ها سخن رفته است. در فصل چهارم خلاصه و نتایج مباحث آمده است.

موضوع تحقیق مفهوم عزت نفس و کرامت در قرآن و سنت و پیامدهای فردی واجتماعی آن است. شناخت بیشتر مفهوم عزت نفس و کرامت و عوامل و موانع تربیت و پیامدهای فردی و اجتماعی آن در منظر قرآن و سنت و دیدگاه روانشناسان از اهداف پژوهش می باشد. تعریف و تبیین موضوع و اهمیت و جایگاه آن و بیان مراتب و شناخت منشا و سرچشمه، عوامل و موانع تربیت و پیامدها و آثار دامنه های تحقیق را تشکیل می دهد. منابع و مآخذ استفاده از این تحقیق قرآن، نهج البلاغه، کتب روایی و تالیفات معاصران و مجلات در موضوع مورد بحث می باشد. و روش تحقیق، روش کتابخانه ای است. این مجموعه بر چند فصل تدوین شده است. عزت نفس در لغت به معنای « حالتی است که مانع مغلوب شدن انسان می شود ور در تعریف کرامت، اسمی است که برای بخشش، بزرگواری و بزرگ منشی نهاده می شود و نیز همان نزاهت از پستی و فرومایگی است. و در منظر روانشناسان عزت نفس معمولا به عنوان ارزشیابی شخصی از « خود ارزشمندی» خویش تعریف می شود. آیات قرآن ناظر به دو نوع کرامت است: کرامت تکوینی که منزلت انسان به عنوان یک امر تکوینی مورد ملاحظه قرار می گیرد که اگر انسان فضیلتی هم دارد به اعتبار این است که متعلق تکریمان الهی است و کرامت ارزشی که در نتیجه افعال اختیاری به دست می آید. سرچشمه اصلی عزت خداوند است و تمام عزت ها از آن اوست. همان طور که خود در قرآن اشاره کرده و می فرماید: «مَن کانَ یریدُ العزه فلله العزه جَمیعا» « هر که طالب عزت است بداند که تمام عزت خاص خدا است.» و نیز عوامل و موانع پروش و تقویت عزت نفس به دو دسته قابل تقسیم اند: 1- عوامل و موانع درونی، که از قرآن و روایات گرفته شده. 2- عوامل و موانع بیرونی، که منظور محیط و آن دو محیط خانواده و مدرسه می باشد. عوامل درونی عبارت اند از: 1. طاعت و بندگی 2. تقوا 3. تمسک به قرآن و اسلام 4. ولایت مداری 5. جهاد و شهادت طلبی 6. گذشت و بخشش 7. انصاف 8. دوری از شرارت 9. راستگویی 10. حلم و بردباری 11. بصیرت و آگاهی 12. نیکی به خویشاوندان 13. چشم پوشی از دنیا 14. عدم درخواست نیاز از مردم 15. قناعت 16. وفای به عهد 17. درود و سلام عوامل بیرونی عبارت اند از: 1. محیط خانواده 2. محیط مدرسه از موانع تربیت عزت نفس و کرامت می توان به اتکا به غیر حق، 2. اسارت شهوات 3. گناه 4. دلبستگی به دنیا 5. درخواست نیاز از مردم 6. طمع 7. عدم همبستگی امت اسلامی 8. بازگو کردن درد و رنج در نزد دیگران 9. افراط در عذرخواهی 10. چاپلوسی 11. انتقام گیری نام برد. و از پیامدها و آثار فردی می توان به 1. تقوا 2. تواضع 3. علو همت 4. استغنا و بی نیازی 5. عدم وابستگی 6. اعتماد به نفس، و از پیامدهای اجتماعی به 1. کاهش رفتارهای مجرمانه وبزهکارانه 2. تسلیم ناپذیری در برابر حکومت ظلم 3. ارتباط با انسان ها نام برد. کرامت بهترین بستر و رشد و تربیت آدمیان است و تمام شئون تربیتی باید مبتنی بر حفظ کرامت ها باشد تا زمینه مناسب تعالی انسان ها فراهم شود و بر این اساس رمز بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نیز تکمیل مکارم اخلاق بشریت معرفی شده است. «بعثتُ لاُتَمم مَکارم الاخلاق» و هرگاه درباره موضوع « عزت و افتخار» سخن به میان می آید ناخودآگاه نظرها به سوی مردی از تبار آل رسول حضرت سیدالشهدا حسین بن علی علیه السلام جلب می شود که می گوید اصلا زندگی که با تو سری خوری و زیردستی باشد، مردن از آن بهتر است و مردنی که با پیروزی باشد بر چنین زندگی هزاران بار ترجیح دارد. و جمله معروف ایشان: «هیهات منا الذله» از آن جمله هایی است که تا دامنه قیامت از آن حرارت و نور می تابد، حماسه و کرامت و عزت و شرافت نفس می بارد. «والحمدلله اولا و آخرا»

پژوهشی که پیش رو دارید با عنوان « عزت نفس در آیات و روایات» است. هدف از این تحقیق بیان اهمیت و جایگاه عزت نفس و شناخت عوامل موثر بر عزت نفس و آشنایی با آثار و پیامدهای آن از دیدگاه اسلام و بررسی موانع عزت نفس است. در این تحقیق سعی شده علاوه بر قرآن ، تفاسیر ، منابع روایی و اخلاقی ، از کتاب های روان شناسی نیز استفاده گردد. واژه « عزت» اولین بار در قرآن برای خداوند به کار رفته است . بر این اساس باید منبع و منشاء عزت را از جانب خداوند بدانیم . در آیاتی دیگر عزت به رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم) و مومنان نسبت داده شده وهمین مطلب گویای این واقعیت است که گرچه بر اساس برخی آیات خداوند را جامع همه ابعاد عزت می دانیم ولی بدان معنا نیست که سایرین از دست یابی به آن محروم باشند بلکه معنایش این است که هر که خواهان عزت است باید عزت را از خداوند طلب نماید. در نظام اعتقادی اسلام همواره بر عزت نفس و تصور مطلوب و ارزشمند نسبت به خود و دیگران سفارش شده و در آیات و روایات فراوانی از جایگاه والای انسان و احساس کرامت و شرافت او یاد شده است. پی بردن به جایگاه و قدر و منزلت والای انسانی ، افراد را از انجام هر عملی که باعث ذلت و خواری شود محفوظ می دارد. اهمیت و جایگاه این موضوع مهم در بخش اول مورد بحث قرار گرفته ، همچنین برای عزت نفس اقسامی ذکر شده و در 2 فصل آخر این بخش رابطه بین عزت نفس با اعتماد به نفس و تکبر بیان شده تا این موضوع با مواردی که ذکر شد اشتباه گرفته نشود. در بخش دوم به بررسی منشاء و عوامل عزت نفس پرداخته شده که ابتدا منشاء و عوامل به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم شده اند . عوامل درونی که از آن ها نام برده شده عبارتند از : اطاعت خدا ، تقوا ، قناعت ، کار و کوشش ، خودشناسی ، خودسازی ؛ عوامل بیرونی عبارتند از : والدین ، مدرسه ، جامع ؛ که هریک از اینها به طور جداگانه توضیح داده شده اند. در بخش سوم به آثار و موانع عزت نفس پرداخته شده است. آثاری از قبیل سلامت روان ، شکست ناپذیری و توان مقاومت در برابر سختی ها ، پرهیز از گناه ، احساس ارزشمندی ، دوری از ذلت و خواری ، مسئولیت پذیری ، موفقیت ، دوری از طمع و بی نیازی از دیگران ؛ و موانع از قبیل تربیت نادرست، شکست ، فقر ، نام بد

نویسنده کتاب «منطق البحث العلمي»، كارل بوبر، همانند هر دانشمند و فیلسوف دیگری می‌ کوشد در اين كتاب نقاب از چهره حقیقت بردارد، اما از راه‌ هایی به این تلاش می پردازد که با نوآوری‌ ها و نو اندیشی‌ های خود او آمیخته‌ اند. بوبر علم را سراسر به منزله جهان‌ شناسی می‌ انگارد و معتقد است که افتخار فلسفه متناسب با سهمی است که در این تکاپو داشته است. نویسنده در این کتاب اهمیت رشد معرفت را هسته بنیادین مسائل شناخت‌ شناسی می داند. به اعتقاد وی بهترین راه شناخت چگونگی رشد معرفت، مطالعه نحوه رشد معرفت علمی است. بوبر نشان می‌ دهد که اصیل‌ ترین مسائل رایج در شناخت‌ شناسی از حد روش‌ های پر رونق زبان‌ کاوانه فراتر می‌ رود و تحلیل معرفت علمی را ایجاب می‌ کند. بوبر در این کتاب سعی دارد تا پاسخی برای پوزیتیویست های منطقی حلقه وین فرآهم آورد. این کتاب کوششی است در جهت تبیین راه درس گرفتن از تجربه. در عین حال به این نکته تاکید می ورزد که راه درس گرفتن از تجربه، انجام مشاهدات مکرر نیست، سهم تکرار مشاهدات در قیاس با سهم اندیشه هیچ است. همه چیز در گرو اندیشه ورزی فعال ما در باب جهان است. ما مدام می کوشیم تا تجارب خویش را تفسیر عقلی کنیم. این کتاب در دو قسمت نگاشته شده: قسمت اول- مقدمه بر منطق معرفت علمی شامل بررسی چند مساله اساسی و درباره نظریه روش علمی است. قسمت دوم- پاره ای از مقولات تجربه شناسی نظری شامل تئوری ها، ابطال پذیری، مساله تعیین مبنای تجربه، درجات آزمون پذیری، سادگی، احتمالات، تئوری کوانتوم، تقویت تئوری ها.