جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع تحقیق پایانی، امامت و خلافت از دیدگاه قرآن، سنت و عقل است. این تحقیق پایانی در هفت بخش تنظیم گردیده است که در بخش اول مفهوم امامت و خلافت مورد بررسی قرار گرفته است. امامت در لغت به معنای پیشوایی و خلافت به معنای جانشینی است. متکلمان اسلامی امامت را با تعبیرهای متفاوتی تعریف کرده اند. مجموع تعاریف به دو دسته کلی تقسیم می شود: تعاریف عام و خاص. تعاریف عام عبارت است: از رهبری عمومی در امور دینی و دنیوی. در تعاریف خاص – علاوه بر تعریف مذکور– بر جانشینی پیامبر? نیز تاکید شده است. اهل سنت و شیعه دیدگاه های متفاوتی درباره مساله امامت دارند، از دیدگاه شیعه امام باید از سوی خدا نصب شود و از علم و عصمت برخوردار باشد. از دیدگاه اهل سنت امام و خلیفه از طریق مردم انتخاب می شود و لازم نیست از علم و عصمت برخوردار باشد. متکلمان اهل سنت امامت را از فروع دین می دانند و علمای امامیه به جز برخی متاخرین که امامت را از اصول مذهب می دانند امامت را از اصول دین به شمار می آورند. در بخش دوم به جایگاه امامت در تفکر اسلامی پرداخته شده است. از دیدگاه قرآن مقام امامت بالاتر از مقام نبوت است. زیرا خداوند ابراهیم ? را که دارای مقام نبوت بود بعد از انجام آزمون به مقام امامت رساند. از دیدگاه احادیث اسلامی نیز امامت جایگاه والایی دارد. و از آن جا که در احادیث متعددی از ائمه اطهار ? امامت به عنوان ولایت معرفی شده و لذا به بررسی امامت پرداخته شده است. ولایت در لغت به معنای قرب و نزدیکی است و ولایت امامت بر سه قسم است: 1. ولایت محبت 2. ولایت تشریعی 3. ولایت تکوینی. در بخش سوم به وجوب و ضرورت امامت و دلایل آن پرداخته شده است که اکثریت متکلمان اسلامی امامت را واجب می دانند. گر چه در نوع وجوب امامت که آیا کلامی است یا فقهی، عقلی است یا نقلی، با یکدیگر اختلاف نظر دارند. از نظر اهل سنت وجوب امامت فقهی و از باب وجوب « علی الناس» است. و برای اثبات ضرورت امامت ادله ای آورده اند، که به دو دلیل اشاره می شود: سیره مسلمانان و وجوب دفع ضرر عظیم. از نظر امامیه وجوب امامت کلامی و از باب وجوب « علی الله» است؛ و برای اثبات ضرورت امامت هم دلایل شرعی و هم دلایل عقلی اقامه نموده اند. ادله عقلی ضرورت امامت قاعده لطف، قاعده امکان اشرف، واسطه فیض، هدایت عمومی و اتمام حجت، و نیاز شرع به مفسر می باشد و دلایل شرعی به نوع ادله ارشادی بوده و در راستای ادله عقلی می باشند. در بخش چهارم به شرایط امامت پرداخته می شود. متکلمان اهل سنت شرایطی را برای امامت ذکر نموده اند. که در هشت مورد آن با یکدیگر اتفاق نظر دارند. از آن جمله: اجتهاد، شجاعت، عدالت و غیره می باشد و در غیر این هشت مورد مانند قریشی بودن و عصمت با یکدیگر اختلاف دارند. شیعه در همین ارتباط شرایط خاصی برای امام قائل است که مهم ترین آن ها علم، عصمت و منصوب بودن می باشد. عصمت به معنای خودداری کردن است و عصمت امام نیروی باطنی است که او را از مطلق خطا و گناه مصون می دارد. و متکلمان ادله عقلی و نقلی برای لزوم عصمت امام بیان کرده اند. همچنین در راستای علم امام باید به این امر اذعان داشت که از وظائف امام حفظ دین الهی است و این امر بدون آگاهی از دین امکان پذیر نیست. از منابع علم ائمه، تعالیم پیامبر ? ارتباط با عالم غیب و استفاده از قرآن می باشد. امامیه معتقدند انتخاب امام از عهده مردم به دور است و امام همچون پیامبر? باید از جانب خداوند برگزیده شود. اهل سنت تعیین امام را بر عهده مردم می دانند. لذا راه هایی را بیان نموده اند: اجماع، شورا و غیره. در بخش پنجم دیدگاه های متفاوت متکلمان اسلامی در تبیین فلسفه امامت مطرح گردیده است که به طور کلی متکلمان اهل سنت اقامه حدود الهی و اجرای آن را فلسفه امامت می دانند و امامیه فلسفه امامت را در موارد ذیل می دانند: حفظ نظام اجتماعی مسلمانان، برقراری عدالت اجتماعی و غیره. در بخش ششم امامت به دو صورت عام و خاص در قرآن مطرح گردیده است که در این بخش به بررسی آن ها می پردازیم، پیامبر ? نیز در احادیث خود به مسئله امامت اشاره کرده است از جمله: حدیث ثقلین، غدیر و غیره. در بخش هفتم مسئله رجعت را مورد بررسی قرار می دهیم. رجعت به معنای برگشتن است و در اصطلاح برگشتن عده ای از بندگان صالح و کافر به دنیا است. شیعه و اهل سنت درباره رجعت اختلاف نظر دارند. در این بخش امکان رجعت، ضرورت رجعت، رجعت کنندگان، رجعت در آیات و روایات، فلسفه رجعت و شبهات رجعت مورد بررسی قرار می گیرد.

امامت به معنای پیشوایی و رهبری امت و خلافت به معنای جانشینی، در معنای لغوی امام پیروی لحاظ شده است و در معنای لغوی خلیفه جایگزین دیگری گردیدن. امامت در اصطلاح اهل سنت خلافت رسول در اقامه دین و حفظ حوزه شریعت می باشد اما در اصطلاح امامیه ریاست عام دینی و دنیوی است که خداوند آن را به امام واگذار نموده است و شیعه ولایت امام را ولایت پیامبر می داند و او را برخوردار از عصمت می شمارد. چنین کسی حجت خداوند بر مردمان است. خلافت از بزرگترین شئونات الهی است و کسی که به این مقام دست می یابد امانتدار الهی می باشد. بر این اساس حق تعالی مقام خلافت را به حضرت آدم ( ع) اعطا نمودند و ایشان را جانشین بر حق خویش نهادند و به اذن الهی هر یک از پیامبران جانشنی برای خویش نهادند تا زمان رحلت پیامبر ( ص) که بر سر جانشینی ایشان اختلاف پدید آمد و دودستگی میان مسلمانان ایجاد شد و اهل تشیع و تسنن پدید آمدند. امامت را از دو دیدگاه معنی نمودیم. بیان می داریم که شیعیان اوصاف و ویژگی هایی برای امام بیان می دارند که آگاهی ایشان از دین از آن جمله است و همچنین عصمت امام ویژگی بر حق دیگری می باشد. اما از نظر اهل سنت عدالت و اجتهاد و بیعت کافی می باشد و امام را مردم انتخاب می نمایند. از نظر شیعیان امام و خلیفه منصوص و منصوب خداوند می باشند، چرا که مالکیت مطلق از آن خداوند است و هر کس را که بخواهد به این مقام می رساند. دلالت برخی آیات بر این موضوع قطعی می باشد و روایاتی چون حدیث غدیر، حدیث ثقلین و حدیث دوازده امام از قریش نیز آشکارا دلالت بر مسئله امامت و خلافت می نماید. برای روشن نمودن موضوع این تحقیق در غالب دو بخش ارائه گردیده است؛ بخش اول امامت و خلافت از دیدگاه قرآن می باشد که در سه فصل مفاهیم امامت و خلافت، امامت و خلافت عامه در قرآن و امامت و خلافت خاصه در قرآن را مطرح می نماید و در بخش دوم امامت و خلافت از دیدگاه سنت ذکر شده که در دو فصل امامت و خلافت عامه در سنت و امامت و خلافت خاصه در سنت مطرح می گردد. کلید واژه ها: امامت، خلافت، قرآن، سنت، عامه، خاصه.

مباحث اصلی این پژوهش در سه بخش به نگارش درآمده است: در بخش اول، حدود بیست و شش تعریف درباره امانت بدست داده شده و در بخش دوم، شاخص ترین و جامع ترین تعاریف امانت مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. این تعاریف عبارتند از: تکلیف، معرفت، عقل، عشق، ولایت و وجود فیضی. در پایان نظریه وجود فیضی به عنوان نظر مختار انتخاب شده است. در بخش سوم، به بیان نکات اساسی آیه شریفه امانت «انا عرضنا الامانة...» پرداخته شده است و موضوعاتی از قبیل حمل، عرض، اشفاق، ظلوم و جهول بودن انسان و... مورد بررسی قرار گرفته است.

پژوهشی است در بیان اهمیت مقام والای امام و امامت و بررسی خلافت و امامت اهل بیت(ع) از منظر قرآن. این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است. نویسنده ابتدا موضوع امامت در قرآن را مورد توجه قرار داده و به آیات مربوط به معرفی امامت و ولایت پرداخته است و نیز برخی از مشخصات امام را که در قرآن آمده تبیین می کند، نحوة جعل و انتخاب امام موضوع دیگری است که بررسی شده است. وی بررسی واژة امام از نظر اهل سنت را نیز مورد توجه قرار داده و تبیین کرده که آیا امام و خلیفه نزد آن ها به یک معنی است یا خیر؟ در ادامه به مسأله انتخابی یا انتصابی بودن امام اشاره کرده است دلایل لزوم امامت از دیدگاه شیعه از موضوعات دیگری است که مورد بررسی قرار گرفته است.

« امانتداری از دیدگاه قرآن و سنت و آثار و پیامدهای فردی – اجتماعی آن» می باشد. در ضرورت آن همین بس که؛ امانتداری درجامعه متضمن اعتماد است و اعتماد ضامن آرامش. پس عدم امانتداری مخالف آرامش اجتماعی در جوامع بشری است که این خود از مهمترین موضوعات جامعه شناختی می باشد. این نوشته که به منظور احیاء رسم امانت داری در جامعه و برچیده شدن خیانت از آن می باشد، برگرفته از تفاسیر و کتابهای معتبر و منابع روایی موثق است که از باب مثال می توان، تفسیر نمونه و المیزان و کتابهایی هم چون بحار الانوار، وسائل الشیعه، اصول کافی و منابع روایی مانند نهج البلاغه و نهج الفصاحه را نام برد. این نوشتار شامل چهار بخش می باشد که در آن ابتدا به معنی و مفهوم امانت و جایگاه آن در قرآن و روایات اشاره شده و در ادامه به مباحثی از قبیل: اقسام امانت ، آسیب شناسی آن، انگیزه ها و پیامدهای امانت، انسان امین ، داستانهایی در امانت و خیانت، شیوه پاسداری رسولان امین از امانت الهی، انسانی که باید بشویم، احکام فقهی امانت می پردازد. نتایجی که از این تحقیق به دست می آید در ابتدا جایگاه و موقعیت برگزیده انسان را نزد خداوندمتعال نشان می دهد چرا که تنها اوست که حامل امانت الهی گشته است و از طرفی به ما می فهماند که امانت از واجبات و ضروریات زندگی فردی و اجتماعی است به طوری که عدم رعایت آن از سوی افراد جامعه زمینه ساز مشکلات و مفاسد زیادی می شود. پیشنهاد من این است که امانت باید در جامعه نهادینه شود تا به عنوان یک فرهنگ و ارزش تلقی شود که راه کارهای آن در قسمت پشنهادها ارائه خواهد شد.

این پایان نامه در چهار فصل تنظیم و تدوین شده است: فصل اول، فضیلت قرآن؛ فصل دوم، فضیلت امام حسین(ع) در قرآن کریم؛ فصل سوم، نهضت حسینی؛ فصل چهارم، استشهادات قرآنی امام حسین(ع). در این فصل که بخش اصلی پایان نامه را تشکیل می دهد، آیات مندرج در سخنان امام حسین(ع) استخراج و شرح شده است.

یکی از مهم ترین علوم وابسته به قرائت قرآن، دانش «وقف و ابتدا» است. قرآن کریم از الفاظ، عبارتها و جمله های مختلف تشکیل شده است و دارای نظم و اسلوبی اعجاب انگیز می باشد. در این میان علم «وقف و ابتدا» در بر دارنده معیارها و قواعدی است که دانستن آنها تلاوتگر را برای هر چه بهتر خواندن کلام الهی و فهماندن آن به شنوندگان یاری می کند، و با بکارگیری آنها به هنگام تلاوت قرآن، نظم غریب و مفاهیم والای آن دستخوش تغییر و تبدیل نمی گردد. در این پایان نامه، ضمن بررسی مباحث کلی این دانش، مبانی و آراء علمای «وقف و ابتدا» مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است. در فصل اول، پس از یاد کرد تعریف های لغوی و اصطلاحی واژه های «وقف» و «ابتدا» ، و بیان اهمیت این دانش، جایگاه آن در ترتیل قرآن و تاثیر آن در اسلوب بدیع سخن وحی نمودار شده است. سپس توقیفی یا اجتهادی بودن محل های وقف، ودلایل ضرورت آشنایی با قواعد این علم بررسی شده است. همچنین درباره این که آیا در تلاوت قرآن اولویت با وقف است یا وصل، دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه، رابطه «وقف وابتدا» با سایر علوم، و نیز سیر تطور تألیف در این موضوع بیان گردیده است. بررسی مبانی و معیارهای اصولی مورد نظر دانشمندان که عبارتند از: اتمام نفس، وقف بر آیات، مفهوم بودن کلام، و اتمام لفظ و معنا، موضوعی است که در فصل دوم آورده شده.

مفسران در تفسیر و شرح آیات با هم اختلاف دارند. این اختلافات گاه آنچنان شدید است که به تناقض و تقابل آراء می انجامد. علت اصلی اختلاف وتنوع آراء تفسیری را می توان معلول دیدگاههای خاص مفسران دانست. در این بین دیدگاههای کلامی در به ثمررسیدن آراء مختلف تفسیری نقش اساسی داشته است.گرایش بعضی از مفسران به تشبیه موجب شده است که در تفسیر بسیاری از آیات قرآن، آراء نادرستی اظهارشود و آیات موهم تشبیه را بر معنای ظاهری آن حمل نمایند. مشبهه مطلق تحت تأثیر عقاید خود ضمن حمل آیات موهم تشبیه بر مدلول ظاهری آن، تصریح به تشبیه نموده اند و ظاهرگرایان نیز این گونه آیات را حمل بر معنای ظاهری آن نموده و کیفیت آنها را مجهول خوانده اند. تنزیه گرایان در مقابل تشبیه گرایان، حمل آیات موهم تشبیه را به معنای ظاهری آن نادرست خوانده اند و در این مورد به ادله عقلی احتجاج کرده اند.اهل تأویل و تفویض معتقدند فرد در هنگام مواجهه باآیات موهم تشبیه چنانچه از عهده تأویل آیات بر نیایدبر او واجب نیست در فهم و تأویل آیات کوشش نماید.تأویل گرایان مطلق نیز تأویل آیات موهم تشبیه را لازم دانسته و با هر نوع تفسیر تشبیه گرایانه به مخالفت برخاسته اند و به همین جهت در بحث رؤیت با نظریه اهل تأویل و تفویض مخالفت کرده اند . گرایش برخی ازمفسران به مسأله عدل و گرایش بعضی از آنان به مسأله جبر موجب شده که در تفسیر آیات آراء یکسانی رااظهار ننمایند بلکه در تفسیر آیات به مخالفت با یکدیگربرآمده اند . جبرگرایان آیات موهم جبر و عدل گرایان آیات نافی جبر را محکم می دانند.

این پایان نامه مشتمل بر مباحث مقدماتی و معرفی الفاظی است که یک بار در قرآن کریم استعمال شده است. در مباحث مقدماتی علل تک کاربردی بودن و بلکه قلت استعمال پاره ای از الفاظ در قرآن بیان شده است؛ نظیر استفاده از الفاظ غریب در قرآن به جهت رعایت فاصله ی آیات، فروق لغوی و ظرافت معنایی شماری از الفاظ. شمار الفاظ تک کاربردی قرآن 373 واژه است که در این تحقیق 188 واژه ی آن به تفصیل و 185 واژه ی آن به اجمال شرح شده است.

رساله حاضر شامل یک مقدمه، نه بخش و دو ضمیمه به شرح ذیل است: مقدمه درباره اهمیت بررسی ترجمه قرآن، تعریف و ترجمه و شرایط آن مباحثی را ا رایه می دهد. بخش اول: جنبه های سه گانه قرآن بخش دوم: ضرورت ترجمه قرآن و دلایل این ضرورت بخش سوم: میزان ترجمه پذیری قرآن بخش چهارم: ترجمه قرآن پخش پنجم: شبهات مخالفین ترجمه قرآن و نقد و بررسی آن ها بخش ششم: عوامل باز دارنده ترجمه قرآن بخش هفتم: شرایط لازم برای ترجمه قرآن بخش هشتم: نخستین ترجمه قرآن بخش نهم: معرفی دو ترجمه کاملترین و کهن ترین ترجمه های قرآن ضمیمه یک: استنادات شرعی (فتواهای مراجع شیعه و نظرات علمای اهل سنت) ضمیمه دو: جدول ترجمه های قرآن به زبان های رایج دنیا