جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه «فتنه» از نگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش در 5 فصل سامان یافته است. فصل اول: به بررسی واژه فتنه در لغت پیش از اسلام و بعد از آن پرداخته است. فصل دوم: به بیان معنای لغوی فتنه در اصطلاح قرآن اختصاص یافته است. در این فصل تلاش شده است که مهمترین آراء و دیدگاههای مفسران شیعه و سنی به اختصار ذکر شود. آنگاه مفهوم اصلی فتنه با توجه به معنای لغوی، سیاق آیات و محتوای روایات مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم: به بیان برخی از مصادیق فتنه در تاریخ اسلام اشاره نموده ایم. فصل چهارم: به بیان مهمترین ویژگیها و خصوصیات فتنه پرادخته و با توجه به پاره ای روایات این ویژگیها به اختصار توضیح داده شده است. فصل پنجم: به بیان ریشه های فتنه ها و راههای گریز از تنگنای فتنه ها اختصاص یافته است.

هدف پژوهش بررسی مبانی قرآنی خطبه غدیریه پیامبر و تطبیق آن با آیات قرآن کریم و اذعان به غنی بودن مضامین خطبه از معارف قرانی است. روش پژوهش مطالعات کتابخانه ای و بررسی منابع موجود و استفاده از نرم افزار رایانه ای است. ابزار اندازه گیری با استفاده از فیش برداری از منابع موجود و مصاحبه با اساتید است. طرح پژوهش بررسی خطبه غدیریه و تطبیق ان با ایات قران و بیان ایاتی در ذیل هر قسمت از خطبه که با مضامین ان مطابقت دارد. نتایج نشان میدهد که غدیر، مجموعه وقایع سرنوشت ساز است که » خطبه غدیر« شاخص ترین و زنده ترین سند ان است . این خطبه ، قانون نامه زیر بنایی و ابروی اسلام است که چکیده ان جمله » من کنت مولاه فعلی مولاه « و نتیجه ان » ولایت امیرالمومنین علیه السلام « است.

این پژوهش در چهار فصل گردآوری شده است. فصل اول به بررسی مفاهیم واژگان تساهل و تسامح در کتب لغوی معتبر می پردازد. فصل دوم نگاهی گذرا به مبحث تسهیل و تسامح در تصحیح جعل اماره داشته تا اثبات کند که فقهاء در برخی مسائل اصولی فقه اسلامی قائل به تسهیل و تسامح هستند. فصل سوم به بررسی شیوه پیامبران (تا قبل از حضرت محمد(ص) ) اختصاص دارد و در باب رسالت پیامبران این نتیجه حاصل شد که دعوت ایشان همواره با نرمخوئی و دلسوزی نسبت به مردم ناآگاه بوده است. اما مخالفان همواره با تهدید به زندان، سنگسار یا اخراج از دیار و تهمت و افتراء، با ایشان مقابله می کردند و خشونت را بهترین وسیله پیشبرد اهدافشان می دانستند. فصل چهارم که پیرامون اسلام وتسامح است، کلیاتی از قواعدی که در اسلام مؤید مساله تساهل و تسامح است مانند سهلة سمحه بودن آئین اسلام و انتخاب دین براساس عقل و منطق و نه اجبار بیان شده است. همچنین در این فصل آمده که مسأله توبه و شفاعت نیز از سماحت الهی سرچشمه گرفته و تقیّه، قاعده نفی حرج و تساهل و تسامح در مسائل عبادی، نمادی از تساهل و تسامح دینی است. در انتها نیز شیوه برخورد رسول خدا(ص) با اقشار مختلف مردم مورد بررسی قرار گرفته و به این نتیجه می رسد که در هر زمان و مکانی ایشان همواره با نرمخوئی، عفو، اغماض و اعراض با مردم رفتار می کردند.

انسان همواره در پی آن است که ریشه ناخوشی های خود را بیابد و آنها را برطرف کند. به راستی، سرچشمه شرور کجاست؟! این پرستش آن گاه پیچیده تر می شود که با باور به خدای توانا، دادگر و خیرخواه همراه شود. دربرابر این پرسش برخی وجود رنج را انکار کرده اند و آن را خیال باطل دانسته اند. فلاسفه مشاء ازمنظر هستی شناختی، کاستی و شر را بدون سرچشمه می دانند؛ به نظر آنان، شر همواره نیستی است؛ نیستی هم علت و ریشه نمی خواهد، پس نباید و نمی توان ریشه شر را بجوییم! گروهی دیگر از اندیشمندان شر و کاستی را به نیروهایی جز خدا نسبت داده اند. برخی نیز در برابر این شبهه، علم یا قدرت مطلق خداوند را انکار کرده اند یا دادگری و خیرخواهی او را از معنا تهی نموده اند. مؤمنان گاه شرور را کیفر گناهان می شمرند و گاه آنها را با توجه به نتایج اخروی، خیر وخوبی می دانند. متکلمان مسلمان نیز جبران این رنج ها را بر خدا لازم دانسته اند. قرآن کریم نیز هرچند در آیاتی، شرور و رنج ها را نتیجه کردار خود آدمی می شمرد، ولی با دقت در مجموعه آیات قرآنی پاسخی بس ژرف تر می توان یافت. نظریه نگارنده در این نوشته چنین است که: صفات خداوند در مرحله ذات بی انتها و مطلق است، ولی آن گاه که این ویژگی ها به حوزه فعل وراد می شود به یکدیگر کرانه می گیرند. همچنین در قرآن، از میان صفات و اسمای الهی، نام رب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر اساس آیات برشمار قرآن، در حوزه فعل، پروردگاری خدا بردیگر صفاتش سایه می افکند ابزار پرورش نیز هم نعمت و خوشی است و هم سختی و ناخوشی.بر این پایه، شبهه شر را چنین می توان پاسخ داد؛ صفات علم، قدرت، عدل و خیرخواهی خداونددر حوزه ذات بی انتها و مطلق است، ولی این صفات آن گاه که به حوزه افعال وارد می شوند همراه و تحت تاثیر ربوی ت الهی عمل می کنند. اعتقاد به توانایی، علم، دادگری، و خیرخواهی مطلق خدا مربوط به حوزه ذات الهی می باشد؛ در حالیکه وقوع شرور، کاستی ها و ناخوشی ها در حوزه فعل یا به تعبیر قرآنی - فلسفی در عالم خلق صورت می گیرد، پس این دوحقیقت به دو حوزه متفاوت تعلق دارند و تناقض و ناسازگاری بین آن دو نیست. بی تردید این شروط در متن نظم الهی حاکم بر آفرینش و برای تحقق تربیت آدمی، وجود پیدا می کند؛ ولی هر نوع کژی و کاستی خارج از این سامانه الهی منتفی است

هدف این رساله ، تبیین مفهوم ظلم در قرآن به معنی جامع «انحراف از فطرت الهی در عقیده و عمل » است. از این رو در ابتدا به تبعیت از توصیه های روش تحلیلی توصیفی کلیه کاربردهای قرآنی این ویژگی مشکک در هفت محور خلاصه گردیده، سپس مهمترین محور در ابعاد عقیدتی و عملی با توجه به کلمه کلیدی «حق» به تعیین رابطه ظلم با کفر، تکذیب، شرک و نفاق در بعد اول و سرپیچی از عوامل و ارتکاب نواهی در بعد دوم اختصاص یافت، مثلاً چون حق باید آشکار گردد هر نوع پوشاندن حق، نوعی ظلم محسوب می شود. محور دیگر، استفاده از قانون مندی هستی و تبیین ارتباط مستقیم ظلم با پیامدهای دنیوی و اخروی است که مهمترین آنها محرومیت از مقام امامت و دوری از رحمت الهی است. سرانجام کار، بیان ویژگیهای ظالمان و شرح عکس العمل های شخصیتهای قرآنی در قبال ظلم است

هدف پژوهش دست یابی به وجوه معنایی « دعاء » در قرآن و معناشناسی واژگانی که از حوزه ی معنایی « دعاء» به شمار می آیند - آشنایی با فرهنگ ، آداب و آثار دعا در « قرآن و حدیث » تبیین جایگاه « نیایش و پرستش » در آموزه های پیراسته ی « قرآن و عترت » و بهره مندی از بهره های زندگی دینی- شناخت نیایشگران درخواست کنندگان و بررسی خواسته هایشان در قرآن است . روش پژوهش به صورت کتابخانه ای - تجزیه وتحلیل محتوای متن - نگرش سامان مند و یکپارچه به مضامین دعایی بر اساس « دلالت درون زبانی » قرآن کریم است . نتایج نشان می دهد که پرستش آفریدگار دانا و توانایی آفرینش پایه و اساس آموزه های سراسر توحیدی قرآن کریم است و نیایش پروردگار مهربان جهانیان فراز و شکوه « یکتاپرستی » است . خاستگاه نیایش فطرت خدا آسنای انسان است . « نیایش و پرستش » در قرآن با یکدیگر پیونیدی ژرف و همیشگی و ناگسستنی دارند. خداپرستی و خداخواهی در همه ی آفرینش نمایان است . خداپرستان راستین و نیایشگران پاکدل در گستره ی دعاهای قرآنی پروردگارشان را می خوانند و افزون بر خواسته های خویش « قرب و رضوان الهی » را می جویند . دعاهای قرآن به اجابت می رسد و رستگاری بزرگ از آن نیایشگران پرواپیشه است .

دانش «وجوه و نظائر» از حوزه تفسیر لغت جدا نیست و مبنای آن دلالت های متعدد یا مشترک لفظی است. این علم از قدیمی ترین علوم اسلامی است و مفسرانی که در فهم متون، گرایش لغوی و ادبی دارند، مهارت لغوی خود را برای غنی سازی این دانش به کار برده اند. حضرت علی× می فرماید: قرآن حامل وجوه مختلف است. این رساله در دو فصل، ارتباط این علم را با جنبش لغوی در بصره و کوفه مشخص کرده است: فصل اول به مهم ترین مسائل شناختی در زمینه وجوه و نظائر اختصاص دارد. در فصل دوم، مهم ترین تألیفات مورد نقد و مقایسه قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف هر کدام ذکر شده است. این علم تأثیر مهمی در ریشه یابی اصولی و فهم دقیق تر از برخی زوایای پنهان قرآن دارد؛ مانند نقش آن در ترجمة قرآن کریم. در پایان، روشی برای بحث و مصداق یابی ارائه شده و آن واژه از قرآن که در آن ادعای معانی مختلف شده، مورد بررسی قرار گرفته است.

این پایان نامه در چهار بخش نوشته شده است ومباحث آن عبارتند از: نگاهی اجمالی به تعلیم و تربیت اسلامی و جایگاه روش ارائه الگو در آن، روش قصه پردازی قرآن کریم با بررسی سیمای یوسف (ع)،موسی (ع) و پیامبر اسلام (ص) و نیز سیمای دشمنان آنان، روش الگو نمایی قرآن از طریق تمثیل و تشبیه، وبالاخره معرفی چند نمونه از الگوهای قرآن.

نویسنده در این پژوهش طی شش فصل با این عناوین آیات و روایات را بررسی کرده است: کلیاتی درباره مفاهیم و عناصر تربیت و تعلیم، اهداف تربیت و تعلیم، تربیت به روش الگویی، جوان و اخلاق، نسبت و سیره پیامبر و اهل بیت(ع) و آداب و رسوم صحیح زندگی.

فی بحثا هذا عن الهجرة فی ظِلال القرآن الکریم، نضع بعض القواعد التأسیسیّة فی هذا المجال؛ لتکون عوناً لمن یرغب أن یتوسّع فی البحث والکتابة، وقد اعتمدنا أساساً علی القرآن الکریم، وأحادیث النَّبیّ وأهل بیته الأطهار^ وسیرتهم فی التوصّل إلی المعالم الاساسیة، التی أرادها الله تعالی من الهجرة والمهاجر، مع الاستفادة من الشواهد والدراسات العلمیّة الحدیثة، ومن تجربتی الشخصیة من السنین الماضیة التی قضیناها فی خدمة المهاجرین والمغتربین خارج البلدان الاسلامیة ولا سیما فی القارّة الامریکیة، وکذلک من خلال متابعة عیّنات من الظواهر التربویّة والنفسیّة والروحیّة فی أرض الاغتراب والمهجر. وقد وزّعنا هذا البحث علی فصول تسعة؛ فبعد ذکر مدخل الرِّسالة والمقدمة تناولنا فی الفصل الأول: مباحث تعریف الهجرة لغةً وأصطلاحاً، وخلاصة التَّعریفین وأنواع الهجرة. أمّا فی الفصل الثّانی فقد تحدَّثنا عن فضل الهجرة، وآثارها فی القرآن الکریم. أمّا فی الفصل الثّالث فقد تناولنا صفات المهاجرین فی القرآن الکریم، وقبس من تفسیر آیة الهجرة. ثمّ تطرّقنا فی الفصل الرابع الی مباحث أحکام الهجرة، لا سیما التعرّب بعد الهجرة من الناحیة الفقهیة وفقاً لمذهب أهل البیت^. وعرضنا فی الفصل الخامس مباحث الهجرة فی التأریخ القدیم، وبأنَّها سنَّة من سنن الأنبیاء^ ثم تطرّقنا الی بحث الدروس المستفادة من الهجرة النَّبویَّة. وفی الفصل السّادس تحدثنا عن أنَّ الهجرة تمثّل هویّة الامّة. وفی الفصل السّابع تطرّقنا الی رحلة الهجرة وکیفیَّة تمهیدها لتأسیس الدَّولة الاسلامیة. وکذلک تطرّقنا فی الفصل الثامن الی الهجرة فی العصر الحاضر من خلال البحث فیها بین السلب والایجاب. وأخیراً فی الفصل التّاسع ذکرنا دوافع الهجرة الحدیثة ومشاکلها، ثمَّ أفردنا بحثین مستقلّین لاهمیّتهما، وهما: الاسرة المسلمة المغتربة فی مواجهة التحدیات، و الجالیة المهاجرة وظاهرة أنحراف القیم. ثم کلمة الختام، والمصادر، وفهرست البحث. وقد اخترنا الأسلوب المیّسر فی طرح الافکار، متجنّبین استخدام المصطلحات الغامضة والعبارات المبهمة، لتکون الاستفادة عامّة وشاملة لجمیع المستویات، لا سیما المهاجرین منهم. والهدف من هذا البحث هو إبقاء الرُّوح الإیمانیَّة متّقدة فی قلوب المهاجرین والمهاجرات المقیمین فی الدُّول غیر الإسلامیَّة، فنعرض الأسباب علّنا نوفّق فی تذکیر من تغافل عنها لیراجع نفسه، ویعود إلی دینه وتقالیده التی تطبّع علیها، وهذا هو الهدف الرئیسی الَّذی توخَّیناه. وسیبقی حدث الهجرة المبارک حدثاً عظیماً، ووقعاً فریداً، نستلهم منه العبر، ونأخذ الدروس، ونتعلّم کیف نقیم أمّةً کما أقامها النَّبیّ العظیم وعلی طریقته الإلهیة العظیمة. لقد کانت الهجرة هی التأخر الصحیح لبدایة عهد بناء الدولة الناشئة، والأمّة الواعدة، وقبل ذلک کانت مجرّد دعوة، وبحث عن مأوی تنطلق منه الدعوة إلی الله تعالی. فنطّلع وإیّاکم علی هذا الحدث الالهی العظیم، وآثاره المبارکة فی الماضی لکی نشخّص الحاضر ونبنی المستقبل، کل ذلک مستلهمین المعرفة والحقیقة التی لا غبار فیها من کتاب الله الذی لا یأتیه الباطل، من بین یدیه ولا من خلفه، حیث قال تعالی: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ». نسأل الله تعالی أن یوفّقنا لخدمة دینه ومنهجه، ومن أمرنا بطاعتهم، وان یُحسن عواقبنا، وأن یجعل خواتیم عملنا خیرها، إنّه نعم المولی ونعم النصیر، وآخر دعوانا أن الحمد لله ربّ العالمین.