جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بخش نخست این مقاله درصدد ارائه برخی تعاریف مقدماتی است که مدخل بحث از مبانی فهم قرآن هستند؛ همچون تعریف کلام، کلام ظاهری، کلام حقیقی، کلام الهی، تعریف فهم و تفاوت آن با فقه. اما بخش دوم مقاله مربوط به متعلق یا موضوع فهم و، به عبارت دیگر، متن قرآن کریم است. قطعا نوع نگرش و بینش ما به متن و ویژگی های آن در نحوه ارتباط و تعامل ما تاثیرگذار است؛ لذا، در این بخش، 12 ویژگی قرآن کریم به عنوان متعلق فهم شمارش می شود و تفاوت های قرآن با دیگر کتب آسمانی نیز بیان می شود. در بخش سوم و پایانی مقاله از ظهر و بطن قرآن نیز سخن می رود و ویژگی ذوبطون بودن قرآن و رابطه ظاهر و باطن آن تحلیل و بررسی می شود.

چکیده: رساله حاضر، در صدد پاسخ به این است که قرآن کریم چه نگرشی نسبت به زن در بُعد انسان شناسی دارد؟ نظر قرآن درباره هدایت پذیری و جایگاه معنوی زن چیست؟ و جایگاه حقوقی زن در قرآن چگونه است؟ بنابراین، برای یافتن پاسخ مناسب به این سؤالات، جایگاه زن در سه عرصه از قرآن کریم پی جویی می شود: جایگاه انسانی زن، جایگاه هدایت پذیری و معنوی زن، و جایگاه حقوقی زن. این رساله، در پنج بخش ترتیب یافته است: در بخش اول، جایگاه انسانی زن در قرآن کریم بررسی می شود. در بخش دوم که درباره جایگاه هدایت پذیری و معنوی زن در قرآن کریم است، این مباحث مطرح می شود: زن و مرد هر دو مشمول خطابات الهی اند، زن با مرد در دریافت پاداشها و کیفرهای الهی همسان است، در مسیر کمال و خداپرستی هر دو مورد حمایت و تکریم الهی اند، و تقوا ارزشی به جای هر ارزش دیگر است. در بخش سوم که درباره جایگاه حقوقی زن در قرآن کریم است، هویت بخشی به زنان، دفاع از حق حیات زنان، دفاع از آزادی بیان و ابراز عقیده زنان، و دفاع از حیثیت و آبروی زنان مورد بررسی واقع می گردد. در بخش چهارم، از نگاه عادلانه قرآن به حقوق زنان بحث می شود و در این زمینه، مقدمات ضروری و موارد تساوی حقوق زن و مرد در قرآن کریم مطرح می گردد. و در بخش پنجم، تفاوتهای حقوقی زن و مرد در قرآن کریم، اعم از: تفاوت در سرپرستی و مدیریت، تفاوت در شهادت، تفاوت در ارث، تفاوت در پرداخت مهریه و هزینه زندگی، تفاوت در تعدد همسر، تفاوت در نشوز، تفاوت در طلاق، و تفاوت در قصاص نفس مورد بررسی قرار می گیرد.

این پژوهش با هدف بررسی صبر با تکیه بر آیات و روایات در هفت بخش با این موضوعات به نگارش درآمده است: بخش اول، ماهیت و ضرورت صبر: صبر و هم خانواده های آن در قرآن، ضرورت صبر، حکم تشریعی صبر؛ بخش دوم، زمینه های صبر: صبر در بلاهای دنیا، صبر در برابر خواهش های نفس، صبر در مقام فرمانبرداری خداوند، صبر در راه تبلیغ دین، صبر در میدان جنگ، صبر در مقام معاشرت با مردم، درجات و مراتب صبر؛ بخش سوم، قهرمانان صبر: حضرت ایوب، یعقوب، یوسف، اسماعیل و پیامبران اولوالعزم؛ بخش چهارم، آفات و پشتوانه صبر؛ بخش پنجم، هماهنگی صبر با ارزش های معنوی: هماهنگی صبر با ارزش های معنوی، تجلیل و تکریم ویژه از صابران؛ بخش ششم، فوائد و نتایج صبر و صبر در اشعار فارسی؛ بخش هفتم، صبر در احادیث: صبر در احادیث، مقایسه صبر در متون نهج البلاغه و صحیفه سجادیه

مسئولیت ، معادل وظیفه شناسی و تعهد و پاسخ گویی می باشد و انسان از نظر قرآن مسئولیت وظایفی بر عهده دارد. قبول خلافت و امانت الهی از طرف انسان یعنی قبول مسئولیت. رابطه مسئولیت و اختیار به صورتی است که اختیار در حد مسئولیت و مسئولیت در حد اختیار خواهد بود. انسان تنها در برابر خدا مسئول است ، چون تمام تکالیف و وظایفی که بر عهده انسان گذاشته شده است ، بالاخره روزی فرا خواهد رسید و از طرف خداوند مؤاخذه خواهد شد و سعادت در سایه تزکیه نفس و انجام تکالیف ، بدست می آید که ریشه اصلی سعادت احساس مسئولیت است. عقل و قدرت از شرایط عمومی تکلیف و شروط حساب و جزا می باشد و ملازم یکدیگرند. نخستین تعهد انسان در قبال خداوند ، گواه بر یگانه ذات اقدس اوست و مهمترین راه جلوگیری از انحراف و وسوسه های شیطانی اهمیت تعهد انسان است. تعهد خاص انسان در برابر خدا ، وابسته به قدرت شناخت ، اراده و آزادی عمل است. احساس مسئولیت از خودش شروع می شود و احساس تعهد در برابر خودش مبانی برای احساس مسئولیت در اجتماع است. حضرت علی(ع) نمونه انسان کامل و متعهدی است. و به عنوان الگوی کارگزاران و مسئولان جهت مسئولیت پذیری است. مسئولیت اجتماعی یک نوع احساس تعهد در جهت پیشرفت جامعه می باشد و انسان به عنوان موجودی اجتماعی ، وظایفی در قبال دیگر افراد جامعه دارد و امر و نهی به عنوان مهمترین وظیفه اجتماعی ، که هدف اصلی آن اصلاح جامعه است. ارزش های اجتماعی ، همچون رفاه عمومی و مشارکت در حل مسائل زمانی تحقق می یابد که در جامعه افراد ، بیشتر احساس مسئولیت کنند. متقی بودن ، لیاقت و کاردانی و پای بندی به اهداف و آرمان های اسلامی از شرایط مسئولیت پذیری است و مسئولیت پذیری یا عدم مسئولیت ، دارای آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی بسیاری می باشد ، از جمله آثار فردی ، می توان به دلیل بی بند و باری و آزادی مطلق و بالطبع فساد در جامعه ، از دست دادن آرامش روحی و خودپسندی به جای تواضع و .... را نام برد. و با توجه به رابطه ی تنگاتنگ فرد با جامعه ، هر اثر فردی ، بالطبع دارای اثرات اجتماعی فراوانی است ، از جمله ی آثار فردی که در طی انجام وظایف اجتماعی بدست می آید ، می توان به پیروزی در این جهان از طریق امداد و کمک های الهی و عنایت خاص خداوند نسبت افراد مسئولیت پذیر و وظیفه شناس را نام برد. و از مهمترین فوائد پاسخ گویی و وظیفه شناسی ، جلب اعتماد عمومی و رضایت افراد ، کاهش مفاسد اجتماعی ، و از بین رفتن نظام طبقاتی و بالاخره برقراری عدالت اجتماعی ، در جامعه می باشد. کلید واژه ها : انسان و مسئولیت ، اختیار ، ارزش و کرامت انسانی ، سعادت و مسئولیت ، تکلیف – حق – وظیفه

عنوان این پایان نامه جایگاه علم و دانش در قرآن کریم می باشد. از آنجا که علم معیار برتری انسان است سعی شده تحقیقی را که شامل هفت فصل که فصل اول آن، معانی و مشتقات علم و فصل دوم، اقسام علم، و فصل سوم؛ جایگاه علم در قرآن و فصل چهارم، جایگاه علما در قرآن و فصل پنجم: جایگاه علم و عالم در منظر روایات و فصل ششم، رابطه علم و عمل و فصل هفتم آفات علم می باشد را بررسی کنم. در فصل اول معانی علم که شامل دانستن، دانش می باشد و مشتقات علم بیان شده است. در فصل دوم به اقسام علم که شامل: علم کلام، علم حدیث ،علم اخلاق، علم منطق، علم اقتصاد، علم آمار، علم اکولوژی می باشد پرداخته شده. در تعریف منطق گفته شده: منطق ابزاری است که به انسان نحوه درست اندیشیدن را یاد می دهد. علم اقتصاد دانشی است که با توجه به کمبود کالا و ابزار تولید و نیازهای نامحدود بشری به تخصیص بهینه کالاها و تولیدات می پردازد. در فصل سوم به جایگاه علم در قرآن که شامل هدف از علم آموزی ، اهمیت دانش اندوزی از نظر قرآن، قلمرو عرضه داشت علوم در قرآن، منظور از علم مورد تأکید قرآن، ارزش علم و دانش، اولین معلم و متعلم ، معلم اول خدای تبارک و تعالی است. معلمی شغل انبیاست، استاد مطهری نمونه کامل و راستین یک معلم انسان ساز، اولین متعلم، سعادت انسان در افزودن علم است، فضیلت علم در قرآن، آیا عالمان وجاهلان یکسانند، ضرورت علم، ضرورت و اهمیت تحقیق و پژوهش از دیدگاه اسلام و قرآن، نیاز بشر به تعلیم، برخی اثرات علم آموزی در زندگی، تحصیل علم زنان، علم خداوند در قرآن پرداخته شده است. در فصل چهارم، که جایگاه علما در قرآن است به مباحثی از این قبیل پرداخته شده: علم معیار برتری انسان،انسان در قرآن، برتری انسان در بینش و گرایش، کرامت انسان در قرآن، کرامت تکوینی،کرامت اکتسابی،در کرامت انسان در قرآن به این پرداخته شده که قرآن در ارتباط باکرامت انسانی دو گونه تعبیر دارد: در بخشی از آیات قرآن، از کرامت و ارجمندی انسان و برتری او بر دیگر موجودات سخن به میان آمده و در برخی، انسان، نکوهش و حتی بحث فروتر بودن او از حیوانات مطرح شده است. برای مثال در آیه هفتاد از سوره اسراء تکریم خداوند نسبت به بنی آدم و برتری آنها بر بسیاری از مخلوقات مطرح می شود. « وَ لَقَد کَرَّمنا بَنی آدَم وَ حَمَلناهُم فِی البَرِّ وَ البَحرِ وَ رَزَقناهُم مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلناهُم عَلی کَثیرٍ مِمَّن خَلَقنا تَفضِیلاً» و به راستی ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا سیر دادیم و از نعمت های پاکیزه روزی بخشیدیم و آنها را بر بسیاری از مخلوقات خود برتری دادیم، برتری کامل. در آیه چهار از سوره تین و آیه چهارده از سوره مؤمنون نیز از این که انسان در بهترین نوع خلق شده، سخن گفته شده است. « لَقَد خَلَقنا الاِنسانَ فِی اَحسَنِ تَقوِیمٍ» که به راستی ما انسان را به نیکوترین ساختار آفریدیم. در فصل پنجم؛ که جایگاه علم و عالم در منظر روایات است، به مباحثی از این قبیل پرداخته شده: ارزش علمو مقام و منزلت عالم، فضیلت علم وعالم، علم میراثی گرانبها، فضیلت عالم بر دیگران دردنیا و آخرت، آثار همنشینی با عالم، ارزش علم و دانش. در فصل ششم ؛ که رابطه علم و عمل در قرآن وحدیث است، به مباحثی از این قبیل پرداخته شده: علم بی عمل، خسارت عظیم ،زبان سخن یا زبان عمل، « عمل» روح و جان « علم»، حسرت تلخ. در فصل هفتم که آفات علم است به مباحثی از قبیل، غرور، کبر،منشأ و ریشه کبر، نمودها و نشانه های کبر، حسد، زبان حسود و زبانه حسد، قلمرو حسد، کتمان، کتمان علم، از متعلم، کیفر کتمان، توبه کتمان پرداخته شده است.

ضروری ترین وظیفه ی انسان در اسلام خودسازی در پرتو خدا شناسی است. مسلمانان باید خویشتن را چنان که شایسته است بسازند، نه آن طور که امیال و هوس هایشان خواسته است. آری دستورات اسلام در عین سادگی و شیرینی چون صیقلی است که جان مسلمانان را جلا می دهد و چون اسلحه ی برنده در نبرد با هر چه جان را زمین گیر و جامعه را منحط و ناتوان می سازد به کار می آید. یکی از این دستورات درماه مبارک رمضان روزه است که باعث رشد و کمال انسان می شود. این ماه عظیم دارای ویژگی های خاص است از جمله در روایات اهل بیت - علیهم السلام- این ماه را آغاز سال نامیده اند. آغاز سال انسانیت و تجدید حیات معنوی انسان در عالم انسانیت است. این ماه دارای فضایل زیادی است از جمله این که این ماه را خدا به خود نسبت داده و سرور ماه ها می باشد و ماه روزه و نزول قرآن است. این ماه دارای اسامی متعددی است که در روایات به آن اشاره شده ولی تنها نامی که در قرآن از آن به صراحت یاد شده، ماه رمضان می باشد. و روشن است که انسان برای ورود به این ماه عظیم باید یک سری آمادگی هایی کسب کند و خود را مهیا نماید. یکی از اعمالی که در این ماه به آن سفارش شده و بر هر مسلمانی واجب است روزه می باشد. اگر چه روزه عادت دیرینی بوده که پیدایش آن را به زمان حضرت آدم ( ع) مقرون دانسته اند. روزه در میان انبیا و امت ها قبل هم بوده اما فقط بر مسلمانان در ماه رمضان واجب شده است. انسان چون در این جهان پر از غرور زندگی می کند باعث می شود که جان او دچار آلودگی و تیرگی شود. خداوند هم برای تطهیر روحی و جسمی انسان از آلودگی روزه را مقرر کرده است. انسان ها نیز نسبت به روزه دارای مراتب گوناگونی هستند که با توجه به این مراتب اثری هم که ماه مبارک بر افراد می گذارد متفاوت است که اگر فرد مسلمان روزه را با توجه به شرایط و ویژگی های آن انجام دهد، مواهب در او پدیدار می شود و باعث رشد و تعالی فرد و جامعه ی اسلامی می شود. کلید واژه های این تحقیق عبارتند از: «رمضان»، « قدر» و « روزه».

سیمای پیامبران در قرآن و تورات و انجیل نشان داده شده است.

تحقیق پایانی حاضر ، به مطالعه و بررسی ابعاد مختلف مقام مادر و به تبع ، زن از دیدگاه دین مقدس اسلام پرداخته. البته برای بررسی همه جوانب ، قبلا خلاصه ای از وجود زن و خصوصیات این موجود ظریف و مقایسه جوانب مختلف و مشترک آن با جنس مخالف و بررسی زن قبل از اسلام در سرزمینهای متمدن و بررسی حقوق مادر پرداخته شده تا به این نکته دقت شود که مقام و نام مادر از چه گرفته شده و چه باید بشود و چیست؟ بیشترین منابع این نوشته از آیات قرآن کریم و روایات ائمه اطهار بوده ولی برای کامل شدن و بیان نوشتاری روان از نویسندگان معاصر استفاده شده متن اصلی از 3 بخش تشکیل شده که به بررسی وجود مادر از جهت عام و خاص پرداخته مابقی مقدمه و مقطع نوشته است. که هم به بحث از نگاه تحلیلی پرداخته و هم راهکار و روش ارائه نموده امید است با شناخت و معرفت بیشتر به مقام والای مادر هم از گوهر وجود او نفع ببریم هم بهترین مادران نمونه را در آینده تربیت کنیم که مرد از دامن زن به معراج می رود.

چکیده موضوع تحقیق اهمیت و جایگاه علم از دیدگاه اسلام است و ضرورت این نوشتار در این است که دیده می شود درکشورهای غرب،علم را از دین واخلاق جدا کرده اند وبه همین خاطر علم را درجهت کاربردهای منفی آن به کار می برند به عنوان مثال درساختن بمب ها و سلاح های کشتار جمعی که باعث نابودی جهان می شوند لذا با بیان این مطلب کاربرد مثبت علم روشن می شودو اینکه علم کاربردهای زیادی دارد و درکنار اخلاق ودین می توان برای نجات هزاران انسان استفاده کرد وجامعه را به سوی بقا و ابدیت وپیشرفت سوق داد . علم در لغت به معنی: دانستن، معرفت، حقیقت، یقیین، ادراک، و... جمع علوم، مقابل ظن-جهل. علم دراصطلاح در معنای مختلفی به کار رفته و از دیدگاه های مختلف تعریف شده لذا تعدادی از این تعریف ها عبارتند از: مطلق دانستن دربرابر ندانستن ، مجموعه ای از دانستنی های منظم دریک مورد خاص که قابلیت تعلیم دارد مثل ریاضی وفقه...،علم به معنی آگاهی در برابر غفلت، مجموعه ای از معارف که به نحو کلی وجزئی به توصیف هستی ها بپردازد... وامثال این تعاریف زیادند. علم اقسام زیادی دارد چرا که با توجه به دید هر فردی می توان برای علم ملاک های مختلفی رادر نظر گرفت. اگر به دیده الهی به علم نگاه کنیم، می توان علم را به علوم مفید و معنوی و ... تقسیم نمود و اگر با دیده مادی به علم نگاه کنیم به علوم تجربی و عقلی و نقلی و ... تقسیم بندی می شوند. آیات بسیاری درباره بررسی اهل علم و دانش ولزوم تدبر و تفکر دراموال کائنات درقرآن آمده است در دین مقدس اسلام از مقام وجایگاه علم ودانش وعالم و آثار وپیامدهای علم در دنیا و آخرت با عالی ترین مضامین و بیانات تجلیل و تکریم شده است: که مضامین آنها این است. کسانی که دارای علم اند به درجات والایی می رسند،آیا کسانی که می دانند با کسانی که نمی دانند برابرند،مسافرت برای کسب علم برای نخستین بار در قرآن آمده که چرا از هر طایفه ای، گروهی برای تحصیل علم به سفر نروند . بنابراین مسلمانان با بهره گیری از قرآن کریم وسنت نبوی و فرهنگ غنی و پربار اسلام که سرچشمه رودهای عظیم دانش و آگاهی اند دریاهای بیکران از فرهنگ وسعادت پدید آوردند.باید بدانیم که علم زاییده وتربیت شده جاهلیت قرن ما نیست بلکه این جاهلیت قرن ماست که علم را در راه شروفساد و در راه ویرانی به جریان می اندازد علم یک نوع تولید بشری است که ریشه در اعماق تاریخ دارد ومرتب هرقوم و ملت وامت و نژادی آن را به دیگران تحویل داده و تا امروز که در دست دنیای ماست وما با متمسک شدن بدان می توانیم به پیروزی هایی دست یابیم بنابراین اگر علم را از جاهلیت قرن ما جدا کنیم چیزی جز جهل و تاریکی وضلالت نخواهد ماند. نوع منابع به کار برده شده در این تحقیق بیشتر جنبه اخلاق و روایی و تاریخی دارد و کلیدواژهای بکار رفته در این تحقیق عبارتنداز: علم ، عالم ، متعلم ، محصل ، تعلیم و تحصیل و روش تحقیق دراین پژوهش به صورت توصیفی وتحلیلی است. وابزار استفاده از آن هم عمدتاً کتاب وکتابخانه بوده است.

در رساله ی حاضر تحت عنوان « ظلم و ستم در قرآن و سنت» به بررسی ظلم و ستم پرداخته شده است . باید خاطرنشان کرد که در تعریف ظلم آمده که ظلم به معنی ستم ، تاریکی ، شرک ، عبادت غیرخدا و گذاشتن شیئی در غیرموضع خود می باشد . در طول تاریخ حاکمان و پادشاهان مستبد ، ضعیفان را زیر سلطه ی خود درآورده و تا آنجا که توان داشتند به آنها زور گفته و از آنها کار می کشیدند . انسان فطرتاً از ظلم و جور بی زار و از آن متنفر می باشد ؛ لذا با دیدن ظلم و خشونت و مظلومیت و ضعف عده ای ، غمگین و محزون می شود . هدف از انتخاب این موضوع به عنوان تحقیق پایانی این بوده که با دیدگاه قرآن و اهل بیت ( علیهم السلام) در مورد ظلم آشنا شده و افق روشن و واضحی از آن در ذهن و افکار نگارنده و خواننده پیدا شود و با جستجو در میان آراء معتبر از عوامل و پیامدهای ظلم و ستم اطلاعات لازم را کسب و با بررسی و جمع آوری آنها نقش مؤثری را در ارائه مطالب مفید در این زمینه داشته باشیم . محدوده تحقیق بیشتر حول تفاسیر قرآن ، نهج البلاغه و روایات اهل بیت ( علیهم السلام) گردیده و مطالب مربوطه در یک بخش گردآوری شدند . در بخش دیگر تحقیق به انواع ظلم و ریشه های آن پرداخته و در نهایت در بخش پایانی به پیامدهای ظلم و راه درمان آن اشاره شده است . مطالبی که در پاسخ سؤالات تحقیق بیان شده به شرح ذیل می باشد : معنی اصطلاحی ظلم تجاوز کردن از حدود خداوند و مخالفت کردن با آنچه که عقل و شرع آن را تعیین نموده ، می باشد . قرآن با بیان موقعیت بدظالمان ، دیدگاه خود را بیان و انسان را به دوری کردن از ظلم توصیه و حتی کمک کردن به ظالمان را تحریم کرده و به نفی ظلم از خداوند اشاره و از انسان به ظلوم و کفار تعبیر نموده است . دیدگاه اهل بیت در ادامه و تأیید دیدگاه قرآن است به حدی که حتی آرزوی بقای ظلم را از مصادیق ظلم دانسته و به شدت خود از این رذیله پرهیز می کردند . در بررسی عوامل ظلم این مطلب حاصل شد که ریشه های آن بسیار متعدد است و از آن جمله می توان به عجز و جهل و ناتوانی ، هوی و هوس ، تجمل گرایی ، کبر و خودکامگی ، بی ارزش دانستن قانون ، خرافات پرستی و بی ایمانی به آخرت اشاره نمود . سرنوشت دنیوی ظالمان مطابق با روایات ائمه و فرمایشات خداوند در قرآن این گونه است که ظالمان هرگونه ظلمی به دیگران روا بدارند نمی میرند مگر این که به آن گرفتار شوند . سختی جان کندن و خوارشدن نیز از عواقب ظلم است . سرنوشت اخروی آنها که شامل عذاب های وحشتناک قبر و عالم برزخ است . بسیار تکان دهنده می باشد . جهنم و حرکات هولناک آن که در کمین ظالمان نشسته است دل هر انسان بیداردلی را می لرزاند راه درمان این رذیله اخلاقی با توبه به درگاه خداوند و انجام اعمال سرنوشت دنیوی ظالمان مطابق با روایات ائمه و فرمایشات قرآن این گونه است که ظالمان هرگونه ظلمی به دیگران روا بدارند نمی میرند مگر این که به آن گرفتار شوند ، سختی جان کندن و خوار شدن نیز از عواقب ظلم است و سرنوشت اخروی آنها که شامل عذاب های وحشتناک قبر و عالم برزخ است بسیار تکان دهنده می باشد و جهنم و حرکات هولناک آن و نوشیدنی های داغ و تلخی که به کمین ظالمین نشسته است دل هر انسان بیداردلی را می لرزاند و راه درمان این رذیله اخلاقی با توبه به درگاه خداوند و انجام اعمال صالح امکان پذیر می باشد . با نماز و توسل و یاد مرگ می توان ارتباط قوی با عالم بالا برقرار نمود و از گناه و بالاخص ظلم دوری کرد . منابعی که مورد استفاده قرار گرفته ، بیشتر کتب تفسیری ، روایی بوده نظیر تفسیر نمونه ، تفسیر نهج البلاغه ، بحارالانوار و اصول کافی و بسیاری از منابع معتبر دیگر . و روش کتابخانه ای در تحقیق استفاده شده و با فیش برداری و تنظیم آنها کار انجام شده است .