جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله سعی شده است ویژگی ها و شرایط زمامدار اسلامی در عصر غیبت از منظر قرآن و سنت مورد بررسی قرار گیرد. برای رسیدن به این مقصود، پس از تعریف سیاست، نظام سیاسی و حکومت اسلامی؛ این ادعا مطرح شده که بر اساس دلایل عقلی و اصول قانون اساسی، حاکم اسلامی باید حداقل سه شرط اساسی «فقاهت»، «عدالت» و «کفایت» را داشته باشد. سپس به اثبات آن دلایل در قرآن و سنت با روش کتابخانه ای پرداخته شده است؛ به این صورت که نخست ادله قرآنی در دو بخش ادله اثباتی و سلبی مورد بررسی قرار گرفته؛ سپس ادله روایی به همین شکل مطرح و ثابت گردیده که مشروعیت زمامدار اسلامی در عصر غیبت، با احراز شرایطی چون فقاهت، عدالت و کفایت به دست می آید و با مقیولیت مردمی به فعلیت و کارآمدی می رسد.

دوران ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، زمان تحقق غایت آفرینش انسان در زمین است و در قرآن فراوان از آن سخن رفته است. در تحقیق حاضر، با کمک روایات، سه گونه یادکرد امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در قرآن معرفی می شوند که عبارتند از: 1- یادکرد مستقیم امام مهدی؛ 2- یادکرد امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ضمن بیان سرگذشت پیامبران الاهی و مردمان پیشین؛ 3- یادکرد امام مهدی ضمن بیان مثال هایی از پدیده های طبیعی. آن گاه ضمن بررسی نمونه هایی از هر گونه، با تکیه بر روایات نشان داده می شود شمار آیاتی که درباره امام مهدی و آینده جهان پیام دارد، بیش از مواردی است که به طور مستقیم به پیوند آن با امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در روایات اشاره شده است و با تدبر در این آیات می توان حقایق فراوانی درباره امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و دوران ظهور از قرآن استنباط و از درستی بخش عمده روایات مهدویت در عرضه به قرآن، دفاع کرد.

این پژوهش با موضوع «تکلیف در قران وروایات » بر آن است که با بررسی آیات قران کریم وائمه اطهار و هم چنین سیری در منابع معتبر اسلامی و کتابهای مرتبط به بحث و بررسی ، پیرامون موضوع بپردازد و بتواند به اهداف زیر دست پیدا کند : بررسی واژه تکلیف ، ویژگی های تکالیف اسلامی ، شرایط تکالیف اسلامی و شرایط مکلفین ، عملکردن به تکالیف و همچنین اهداف و آثار تکلیف . روش این پژوهش با توجه به امکانات و یافته های تحقیق ، روش توصیفی – تحلیلی می باشد ، و بعد از تجزیه و تحلیل یافته ها فصل چهارم رادر جهت رسیدن به پاسخ سؤالات تحقیق به پنج بخش تقسیم کرده اند در بخش اول مفهوم شناسی تکلیف از دیدگاه قران و روایات (تکلیف از نظر لغت و اصطلاح ) مورد بررسی قرار گرفته است ؛ در بخش دوم ویژگی های تکالیف الهی بیان شده ، در بخش سوم به بیان شرایط وجوب تکالیف بر انسان بیان شده ، در بخش چهارم عمل کردن به تکلیف شرح داده شده ودر بخش پایانی فصل چهارم به اهداف و آثار تکلیف پرداخته است . در انجام این پژوهش وبا مطالعه و منابع مرتبط و تفحص در آنها به این نتیجه رسیدم که : از ابتدای تاریخ و از زمانی که پیامبران الهی به پیامبری رسیدند قوانین و تکالیف خاصی داشتند که مخصوص زمان خودشان بود و همه در این ویژگی که از ناحیه خداوندبودند مشترک هستند ولی دین اسلام که آخرین دین خداست طبعاً تکالیف و قوانین آن هم جاودانه است وبرای تمام زمانها قابل اجراست و همچنین خداوندتکالیفی برای ما وضع نکرده که از حد توان ما خارج باشد. و این تکالیف به گونه ای هستند که با فطرت و طبیعت ما سازگارند . از جمله نتایج دیگر این است که همه تکالیف بر همه انسانها واجب نیستند وبرای وجوب تکالیف شرایطی وجود دارد که مهمترین آنها قدرت و عقل است و اگر کسی این شرایط را نداشته باشد معفو از تکلیف خواهد بود و اینکه عمل کردن به تکالیف آثاری رابه دنبال خواهد داشت که مهمترین این آثار درذیل به آنها اشاره میشود: اصلاح و آبادانی دنیاو آخرت – دوری از رذایل اخلاقی ، آمرزش گناهان و اقامۀ قسط و عدالت و آرامش روحی و اطمینان درونی را نام برد که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند. در پایان پژوهش نیز در فصلی مجزا محدودیت های تحقیق و پیشنهاد هایی مطرح گردید .

در این پایان نامه آراء و نظریات تفسیری امام علی بن ابی طالب (ع) در آثار روائی و تفسیری شیعه واهل سنت بررسی و تجزیه و تحلیل شده اند و شامل پنج فصل است: فصل اول، نگاهی به دانش امام علی (ع) درزمینه تفسیر و دانشهای قرآن. فصل دوم، جایگاه آن حضرت در تفسیر قرآن و روش تفسیری و مصادرتفسیری ایشان ومصاحبت آن حضرت با رسول خدا(ص) و تاثیر این امر بر دانش قرآنی امام (ع). فصل سوم، جایگاه امام (ع) در علوم قرآنی. فصل چهارم،اوصاف قرآن در کلام آن حضرت (ع). فصل پنجم،روایات تفسیری آن بزرگوار از سوره حمد تا پایان سوره آل عمران.

تحقیقی است پیرامون «جامعه ایده آل قرآنی» با استفاده از آیات، روایات و اقوال دانشمندان. نویسنده در بخش اول از شش بخش پایان نامه به بیان جامعه صالح، شایسته و معیارهای آن پرداخته، وی از دیدگاه قرآن هم فرد و هم جامعه را دارای مسئولیت می داند. «جامعه ها و سنت ها» عنوان بخش دیگری از تحقیق است که به قانون مندی بر جامعه و سنن الهی حاکم بر جامعه و تاریخ اشاره می کند. در ادامه علل و عوامل عقب ماندگی و انحطاط جامعه ها مورد بررسی قرار گرفته که این عوامل را در هشت بند از قبیل تیرگی رابطه با آفریدگار هستی، مبارزه خصمانه با رسول الهی، ظلم و جور و تفرقه و تشتت های گوناگون دسته بندی کرده است. «علل و عوامل تعالی و اعتلای جامعه ها» عنوان بخش بعدی است که به هفت عامل اشاره می کند که ایمان به مبدأ و معاد، تقوی و توحید، عدالت اجتماعی و اخلاق انسانی از جمله آن هاست. در بخش پنجم نیز به فرجام شکوهمند تاریخ و جامعه از دیدگاه قرآن اشاره شده است و در پایان تصویری از عصر طلایی ظهور و برنامه های حکومتی حضرت مهدی(ع) و خطوط اصلی و معیارهای کلی آن دوران ترسیم کرده است.

مطالب اصلی این پایان نامه در دو بخش به این شرح آمده است: در بخش اول، با عنوان تکرار مفاهیمی از تکرار در نگاه فلسفی و منطقی، تکرار گناه و اصرار در الحاد، تکرار تاریخ، تکرار در افشای چهره منافقین و تمثیل های مکرر قرآن سخن رفته و مفاهیمی که در قرآن تکرار گردیده، بررسی شده است. در بخش دوم، با عنوان نقش تکرار در تأکید از تکرار در یک آیه و تکرار در سوره بحث شده است و الفاظی که در قرآن تکرار شده، بررسی گردیده است

این پژوهش در صدد آن است که « جایگاه اهل بیت (ع)در تأویل قرآن »رابررسی و تحلیل نماید و برای رسیدن به این هدف کلی، اهداف فرعی: بررسی معنای اهل بیت، بررسی معنای لغوی واصطلاحی تأویل ، بررسی معنای لغوی واصطلاحی تفسیر ، تفاوت تفسیر با تأویل ، بررسی معیارهای تأویل صحیح از نظراهل بیت(ع) و بررسی جایگاه اهل بیت (ع)در اسلام وقرآن طراحی گردیده است. با توجه به موضوع و هدف پژوهش و همچنین امکانات موجود، روش تحقیق توصیفی تحلیلی برای موضوع انتخاب و با استفاده از فن فیش برداری، مطالب جمع آوری گردید.وپس از بررسی و تحلیل یافته های پژوهش نتایج ذیل حاصل گردید: از آنجا که قرآن کریم، دارای ظاهر، باطن، تأویل و تنزیل است، علم به باطن و تأویل قرآن کریم در اختیار معصومین علیهم السّلام است و آن بزرگواران احاطة تام بر همة ابعاد قرآن دارند. به تعبیر دیگر پیوند میان قرآن و اهل بیت، پیوند میان نور و بینایی است؛ گرچه نور وحی در ذات خود روشن و روشنگر است، اما بهره گیری از آن، نیاز به چشمانی بصیر و نافذ دارد و راهندازان طریق دیانت به میزان بصیرت و بینایی خویش از آن سود می جویند. مهمترین محدودیت این تحقیق در دسترس نبودن برخی از منابع اصلی و کتب مرجع در محل سکونت بود. پیشنهاد می شود که تحقیقی مجزا در باره ی « جایگاه اهل بیت در تفسیر قرآن » که رابطةنزدیکی نیز با بحث تحقیق حاضر دارد ، مورد مطالعه قرار گیرد. کلید واژه ها : تأویل ، تفسیر ، اهل بیت (ع)در قرآن .

موضوع این تحقیق، جایگاه انسان در قرآن می باشد. هدف، این تحقیق، بررسی تعریفی است که قرآن از انسان ارائه می دهد و نیز بررسی جایگاه و منزلتی که قرآن برای انسان قائل شده است. مقصدی که در این مطالعه و بررسی دنبال می شود این است که انسان قدر و مقام خود را شناخته و گام در مسیر کمال خویش نهد. درون مایه این تحقیق شامل یک سیر منطقی از بیان جایگاه انسان در قرآن است؛ به اینگونه که: در ابتدا بحث با شناخت انسان آغاز می گردد و به ارزش شناخت و کسب علم و معرفت از نظر قرآن می پردازد؛ سپس به طور مشخص جایگاه انسان شناسی در قرآن را بررسی می کند و امتیازاتی که انسان شناسی قرآن بر سایر مکاتب دارد، را بیان می کند. بحث شناخت ابعاد وجود انسان، با ارائه تعریفی از انسان آغاز می شود و سپس بعد جسمانی انسان و مراحل خلقت او در قرآن بیان می گردد. در باب بعد روحانی انسان، روح و نفس به عنوان دو جنبه از این بعد، معرفی می شوند و به عنوان مطلبی مجزا از هم به آن ها پرداخته می شود. در پایان، این تحقیق به شناخت کمال انسان می پردازد. با بررسی هدف از خلقت انسان و چرایی اعطای مقام خلیفه اللهی به او « انسان کامل» شدن را به عنوان غایت زندگی انسان معرفی می کند و به مقام«خلافت الهی» و « انسان کامل» به عنوان اوج مقام انسانی در دو مبحث جداگانه پرداخته می شود. تحقیق حاضر به صورت کتابخانه ای و با استفاده از کتب تفسیری معتبر و سایر کتاب هایی که پیرامون انسان شناسی نگاشته شده اند، تدوین شده است همچنین به فراخور بحث از کتب لغتی معتبر جهت رفع نقاط ابهام، استفاده شده است. حاصل تحقیق این است که: انسان موجودی است که با نهایت دقت و ظرافت و در بهترین شکل ممکن آفریده شده است. استعدادهای بالای جسمی و روحی او حکایت از مقام والای دارد که به آن منظور خلق شده است انسان دارای جایگاه عظیم « خلیفه اللهی» است و می تواند به نقطه کمال انسان و « انسان کامل» شدن نایل آید و این مهم جز به مدد انسان کاملی که خود مسیر را طی کرده باشد حاصل نمی آید اینک در عصر آخرین ذخیره الهی، برای دستیابی بشر به بلوغ فکری، به سر می بریم و انتظار لحظات حضورش را می کشیم. کلید واژگانی که این تحقیق به آن ها پرداخته است، عبارتند از: انسان، شناخت، روح، نفس، خلافت.

رساله حاضر با عنوان «ثبات قدم در دینداری از دیدگاه قرآن و روایات » در 5 فصل تدوین شده است. در این رساله پس از مقدمه به کلیات بحث تحت عنوان مفهوم شناسی ثبات از نظر لغوی و اصطلاحی پرداخته و مترا دفات آن را نیز مورد بحث قرار داده ایم کلماتی از قبیل استقامت، صبر. در فصل دوم مؤلفه های ثبات در دینداری ومرد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم در مورد عواملی است که زمینه ساز قوت در دینداری می باشد که شامل عوامل و زمینه های درونی و بیرونی است. در فصل چهارم آفات و موانع ثبات قدم در دینداری مورد بحث قرار گرفته است. و در فصل پنجم بررسی الگو های قرآنی در ثبات قدم پرداخته شده است.

امر به معروف ونهی از منکر یکی از فرایض اسلامی است که با هدف سازندگی و اصلاح، تشریع گشته است.نتیجه این سازندگی در نهایت به اتقان پایه های حکومت الهی منجر می شود که این خود، یکی از وسایل نیل به هدف غایی آفرینش (عبادت) است. اما این فریضه الهی نیز همانند هر برنامه اصلاحی دیگر در جریان طبیعی خود، با موانع زیادی، مواجه و رودرروست. بدون هیچ تأملی می توان گفت که این موانع سمت و سویی غیرالهی و ضدخدایی دارند و از مصادیق «یصدون عن سبیل الله» هستند، به گونه ای که در تمامی مفاسد و مظالم بشری رد پایی از آنها را می توان یافت. شناخت دقیق واصولی این موانع، ما را در اتخاذ تدابیر لازم برای مقابله با این موانع کمک خواهد کرد. این پایان نامه، ضمن مروری بر ابعاد اجرایی این فرضیه، به شناسایی این موانع پرداخته و در نهایت مانع اصلی را در غلبه شیطان و نفس اماره بر فطرت و عقل و شرع یافته است که درطیف وسیعی از استکبار تا ظلم به خویشتن نمودمی یابد .