جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده: بحث از ورای طور عقل از مباحث قدیمی در شناخت‌شناسی است. عارفان مشهودات خود را بالاتر از حد ذهن طبیعی و عقل بشری می‌دانند. این‌گونه معارف معمولاً یا قابل تأویل و در نهایت عقل‌پذیر تلقی می‌شوند و یا عقل ستیز. در این مقاله پس از نقل نظراتی که در این ‌باره وجود دارد؛ با بررسی حقایق و معارفی که محیی‌الدین عربی ورای طور عقل می‌داند مشخص می‌شود بخشی از حقایق عرفانی در مراحلی بالاتر از عالم عقل و جبروت به‌دست می‌آید که اصولاً از حوزه تصورات و تصدیقات عقلی خارج است و در حیطه‌ای از واقعیت الهی قرار دارد که کثرت در آنجا راهی ندارد، ازطرف‌دیگر عوالم ماسوی‌الله از دید محیی‌الدین‌عربی اصولاً خیالی و غیرثابت می‌باشد و از جانب سوم لازمه رسیدن به ماورای عقل وارد شدن در احوال سکر و فنا است که در این حالات عقل و عاقلی مطرح نیست. در اینجا خود عقل است که به قضاوت نشسته، البته عقلی قدسی و کاملاً انتزاعی.

علاء الدوله‌ سمنانی‌، عارف‌ قرن‌ هشتم‌ هجری‌، بر آن‌ بوده‌ است‌ که‌ در پایان‌ عمر تفسیر باطنیِ کاملی‌ در 24جلد بر قرآن‌ بنویسد ؛ او این‌ قصد خود را با تکمله‌ای‌ که‌ بر تفسیر عرفانی‌ نجم‌ الدین‌ رازی‌، معروف‌ به‌ بحرالحقائق‌ و المعانی‌، می‌نویسد، عملی‌ می‌سازد و در همان‌ جا یاد آور می‌شود که‌ این‌ جلد به‌ منزله‌ جلد نخست‌ از تفسیر مفصّل‌ «مطلع‌ النُّقط‌ و مجمع‌ اللُّقط‌» خواهد بود. تفسیر علاء الدوله‌ از سوره‌ طور آغاز می‌شود و تا پایان‌ قرآن‌ ادامه‌ می‌یابد، ولی‌ در همان‌ آغاز، سوره‌ فاتحه‌ را نیز (به‌ رغم‌ اینکه‌ در تفسیر بحر الحقائق‌ و المعانی‌ رازی‌، تفسیر شده‌ بود) تأویل‌ می‌کند. تکمله‌ علاء الدوله‌ سمنانی‌ ضمناً این‌ نکته‌ را به‌ اثبات‌ می‌رساند که‌ بر خلاف‌ پندار برخی‌ معاصرین‌، تفسیر بحر الحقائق‌ و المعانی‌ از آن‌ نجم‌ الدین‌ کبری‌ نیست‌. در پایان‌ این‌ مقاله‌، مقایسه‌ای‌ میان‌ نثر علاء الدوله‌ و نجم‌ رازی‌ تفسیر صورت‌ گرفته‌ است‌.

ترجمه ماشینی: عرفان اسلامی بر قدرت معنوی اعتقاد برای ارتباط مسالمت آمیز و همبستگی با همنوعان و محیط زیست تاکید دارد. از قرآن و آموزه های نبوی ایمان دور نمی شود، بلکه ارتباط خود را با وحی، نبوت و شریعت دینی بازتعریف می کند. بر اساس دیدگاه عرفانی، رستگاری و سعادت کمتر وابسته به جزمات و قوانین دینی است، بلکه جست و جوی حقیقت و تأمل در بی نهایت و باطن یا بی واسطه بودن نقش تعیین کننده ای دارد. هدف کتاب پرداختن به جنبه های مهم الهیات عرفانی است. تحقیق باید در درجه اول بر رویکردهای اعتقادی و فهمی بیان صوفیانه عقاید متمرکز باشد. او همچنین اختلافات بین تفسیر معذرت‌آمیز و جزمی از مفاد ایمان و عبور از مرزها در کلام اسلامی- عرفانی را روشن می‌کند. علاوه بر این، الهیات عرفانی باید طراحی شود که رویکرد کلامی را به باورها بسط دهد.