جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بررسی دیدگاه ملاصدرا در مورد عدالت در عالم سیاست و اجتماع با رویکرد هستی‌شناسانه حکمت متعالیه و عرفان است. در این پژوهش با رویکرد اسمایی به عدالت سیاسی پرداخته شد و با سه اسم العدل، المقسط و الحلیم مورد مطالعه قرار گرفت، و هر سه اسم با مفاهیم سه‌گانه تعلق، تحقق و تخلق بررسی گردید. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که صدرا بنا بر فلسفه متعالیه خود، عالم هستی را فعل خدا می‌داند که ویژگی‌های آن نشان از صفات و ویژگی‌های فعل خداوند و نظام احسن دارد. می‌بایست به فعل الهی راضی بود؛ چرا که عدل اساس عمل خداوند است.

عشق نیرویی به عنوان موهبت الهی برای حرکت‌ به سوی کمال در تمام آفریده‌های خداوند است. ازاین‌رو در عرفان و تصوف که درون‌مایه آن‌ها سیر معنوی به سوی کمال و تعالی است، جایگاه والا و بسامد بالایی دارد. در این تحقیق با روش مقایسه‌ای و تحلیلی- توصیفی، چیستی و کارایی عشق متعالی و میانۀ آن با عقل در اندیشه سنایی و اقبال بررسی شده است. عشق متعالی در انسان که هدف سیرش غایت آفرینش است، از روح ملکوتی ناشی می‌شود و معیار شناختش حقیقت محض بودن و متعالی بودن متعلَّق‌اش است. عشق متعالی در اندیشه سنایی کارکرد عرفانی محض دارد و در اندیشه اقبال، دو جنبۀ الهی و اجتماعی دارد که در عمق زندگی مادی و معنوی انسان جاری است و خودشناسی، خودشکوفایی و تعالیِ شخصیتی می‌آورد. عقل در نظر سنایی و اقبال جایگاه والا و عشق جایگاه والاتری دارد. به همین دلیل عشق در نظر هردو، سلطان وجود و عقل و عواطف انسانی است و عقل در مرتبه نازل‌تر به‌عنوان شاگرد عشق توصیف می‌شود. کشف ماهیت و کارکردهای عشق متعالی و جایگاه آن نسبت به عقل از نظر آنان، مسئله تحقیق و کشف وجوه اشتراک و افتراق اندیشه آنان در این زمینه، هدف تحقیق است.