جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث درباره واقعیت های هستی، ارتباط پدیده ها با یکدیگر، نیاز پدیده ها به علت هستی بخش، ذرات، صفات و افعال علت هستی بخش و ... از اساسی ترین مباحث در زندگی بشر بوده، هست و خواهد بود. مجموعه این مباحث که فلسفه الهی را تشکیل می دهد به دلیل آنکه نقشی اساسی و زیربنایی را در شناخت امور واقعی از امور غیرواقعی، تحکیم اصول و مبانی جهان بینی دینی و تثبیت باورها دارد و با ارائه قویترین و عمیق ترین براهین و استدلالهای عقلی می تواند از حریم دین و مسائل اساسی آن به بهترین وجه ممکن دفاع کند، مورد توجه ادیان آسمانی بوده و توسط رهبران این ادیان مورد گوشزد قرار گرفته است . دین اسلام نیز که آخرین و کاملترین دین الهی است به این نوع از فلسفه توجه خاصی داشته و در کتاب آسمانی خود و توسط رهبران معصومش به مهمترین مباحث مطرح در این زمینه پرداخته است . در این راستا پیشوای هشتم اسلام، حضرت رضا علیه السلام به دلیل شرایط خاص سیاسی و فرهنگی زمان خود و نیز به دلیل شروع نهضت ترجمه در آن دوران و ورود فلسفه یونان به جهان اسلام، بیشترین مباحث را در زمینه فلسفه الهی مطرح کرده اند. به همین خاطر از جمله گامهای موثر در آشنایی هر چه بیشتر با فلسفه الهی و مسائل اساسی اش با د بدانیم دیدگاه آن حضرت در این زمینه چیست ؟ و چه نظراتی را در رابطه با مسائل خاص فلسفه الهی ابراز کرده اند؟ تا با بهره گیری از سخنان گهربار و حکیمانه ایشان که سرچشمه اصلی معارف الهی اند، بتوانیم تصویری هر چه صح حتر و جامع تر از فلسفه الهی داشته باشیم. بر این اساس، لازم است ابتدا منابع معتبر روائی را که سخنان آن حضرت در آنها ثبت شده است، شناسایی کرده و پس از استخراج سخنان و نظرات بلند ایشان در زمینه مهمترین و اساسی ترین مسائل مربوط به فلسفه الهی به تجزیه و تحلیل و تبیین آنها بپردازیم. ./

الهیات سلبی یکی از رویکردهای الهیاتی در دوران معاصر است که اصطلاحا به آن دسته از مکاتب الهیاتی اطلاق می شود که در تبیین معرفت نسبت به خدا، گزاره های سلبی را اصل قرار می دهند. در میان یونانیان، نوافلاطونیان به تفصیل به این بحث پرداخته اند. پروکلس یکی از نوافلاطونیانی است که در قرن پنجم پس از میلاد می زیسته و سالها ریاست آکادمی اتن را بر عهده داشته است. وی مهمترین فرد نوافلاطونی پس از فلوطین است. در آثار وی از طرفی شناخت ایجابی از مبدا نخستین غیر ممکن دانسته شده است و از طرف دیگر وجود اصولی همچون پیوستگی موجودات با احد، رجعت و نحوی دریافت فیض، مستلزم شناختی ایجابی از مبدا نخستین است. این نوشتار به بررسی مساله شناخت از دیدگاه پروکلس می پردازد و با رجوع به آثار وی سعی در حل پارادوکس مذکور دارد.

فيلسوف مسلمان در زمينة شناخت خدا با چالشي روبه‌روست: از طرفي، خداي متعال و پيشوايان دين او را به خداشناسي دعوت کرده‌اند؛ و ازطرف‌ديگر، آموزه‌هايي وجود دارند که تفکر دربارة خدا را منع کرده‌اند. اين امر سبب شده است که در اذهان اين سؤال مطرح شود که آيا اساساً روش فلاسفه در مواجهة عقلاني با اين مسئله درست است؟ اگر روش فلاسفه درست است، پس با اين آموزه‌ها چه بايد کرد؟ همين چالش ما را بر آن داشت که به واکاوي اين ابهام بپردازيم تا معلوم شود که آيا اصلاً امکان شناخت خدا هست؟ و اگر هست، تا چه حد؟ آيا فقط صفات خدا را مي‌توان شناخت يا رسيدن به کنه ذات هم امکان دارد؟ پس براي مشخص شدن دقيق ابعاد اين چالش، در چند مرحله به کاوش خواهيم پرداخت. در مرحلة اول با بيان مختصري سه ديدگاه قابل طرح در اين زمينه را تبيين مي‌کنيم؛ در مرحلة دوم، به بررسی ادلة اين ديدگاه‌ها مي‌پردازیم و در مرحلة نهايي با نقد ديدگاه‌هاي رقيب، ديدگاه برگزيدة خويش را اثبات مي‌کنيم، مبني بر اينکه امکان شناخت اوصاف و افعال الهي وجود دارد؛ هرچند شناخت اکتناهي خدا امکان‌پذير نيست.