آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بحث درباره واقعیت های هستی، ارتباط پدیده ها با یکدیگر، نیاز پدیده ها به علت هستی بخش، ذرات، صفات و افعال علت هستی بخش و ... از اساسی ترین مباحث در زندگی بشر بوده، هست و خواهد بود. مجموعه این مباحث که فلسفه الهی را تشکیل می دهد به دلیل آنکه نقشی اساسی و زیربنایی را در شناخت امور واقعی از امور غیرواقعی، تحکیم اصول و مبانی جهان بینی دینی و تثبیت باورها دارد و با ارائه قویترین و عمیق ترین براهین و استدلالهای عقلی می تواند از حریم دین و مسائل اساسی آن به بهترین وجه ممکن دفاع کند، مورد توجه ادیان آسمانی بوده و توسط رهبران این ادیان مورد گوشزد قرار گرفته است . دین اسلام نیز که آخرین و کاملترین دین الهی است به این نوع از فلسفه توجه خاصی داشته و در کتاب آسمانی خود و توسط رهبران معصومش به مهمترین مباحث مطرح در این زمینه پرداخته است . در این راستا پیشوای هشتم اسلام، حضرت رضا علیه السلام به دلیل شرایط خاص سیاسی و فرهنگی زمان خود و نیز به دلیل شروع نهضت ترجمه در آن دوران و ورود فلسفه یونان به جهان اسلام، بیشترین مباحث را در زمینه فلسفه الهی مطرح کرده اند. به همین خاطر از جمله گامهای موثر در آشنایی هر چه بیشتر با فلسفه الهی و مسائل اساسی اش با د بدانیم دیدگاه آن حضرت در این زمینه چیست ؟ و چه نظراتی را در رابطه با مسائل خاص فلسفه الهی ابراز کرده اند؟ تا با بهره گیری از سخنان گهربار و حکیمانه ایشان که سرچشمه اصلی معارف الهی اند، بتوانیم تصویری هر چه صح حتر و جامع تر از فلسفه الهی داشته باشیم. بر این اساس، لازم است ابتدا منابع معتبر روائی را که سخنان آن حضرت در آنها ثبت شده است، شناسایی کرده و پس از استخراج سخنان و نظرات بلند ایشان در زمینه مهمترین و اساسی ترین مسائل مربوط به فلسفه الهی به تجزیه و تحلیل و تبیین آنها بپردازیم. ./

وجود، تفکیک وجود، عالم مثال، تناسخ، حقیقت محمدیه حکمت و معرفت اسلامی، صیانت و سلامت خود را مرهون و مدیون اندیشمندانی چون سیدجلال الدین آشتیانی است که علاوه بر روایت گری و گزارش اقوال و احوال پیشینیان خود نیز ابدعات و ابتکارات ماندگاری ارائه نموده اند. اگر اصالت و نوآوری در اندیشه را صرفا در انداختن طرح نو و ایجاد یک نظام حکمی بدیع معنا کنیم، نه فقط استاد آشتیانی که بسیاری از فرزانگان از جرگة مبتکرین خارج می شوند. اما اگر آن را به معنای داشتن فهم فلسفی وعرفانی ممتاز، درک جریانات فکری، قدرت هضم، تبیین و تطبیق مباحث و تقریرهای نوین و بی سابقه بدانیم. به حق می توان ایشان را با بزرگان فلسفه و عرفان برابر دانست. پرداختن به عرض و طول تاریخ فلسفه و حکمت اسلامی، بررسی حلقه های مفقودة جریان های فکری، تبارشناسی سلسلة حکیمان و عارفان، ایضاح زوایای ناشناخته کشف و شهود به همراه نگاه بی سابقه به سنت ناب و اصیل، ایشان را در زمرة اح اگران و مروجان علوم عقلی و ذوقی قرار می دهد. این حکیم معاصر در داوری میان عقل و شهود. روش متکلمین و فلاسفه را به لحاظ منطقی و زمانی متقدم بر روش عرفا می داند. لکن معتقد است مشرب عرفا تقدم بالشرف دارد و حکیم صاحب برهان، مراتب طول و عرض عالم وجود را یکی بعد از دیگری اثبات می نماید تا به حق اول برسد، حال آنکه عارف مرتبه به مرتبه از مراتب وجود را نفی می کند تا به وجود باقی بعد از فنای اشیاء دست یابد. با این وجود معتقد است بین عرفان و فلسفه تفاوت به شدت و ضعف و ظهور و خفا است و تعارض ذاتی وجود ندارد. لذا می کوشد میان دریافتهای شهودی و مؤدای براهین عقلی، نوعی تصالح و توافق ایجاد نماید. نقد جریانهای حکمت ستیز و عرفان گریز مانند غزالی و اتباع او از متقدمین و جماعت تفکیک از متأخرین یکی دیگر از دغدغه های ذهنی ایشان است و علت جدال با فلسفه و عرفان را نزد این گروه ها، پی نبردن به عمق مبانی حکما و عرفا و عدم تحصیل دقیق و فنی حکمت نزد استاد فن می داند. استاد آشتیانی در مسأله وجود و تشکیک آن، ضمن ارائه تقریرهای نوین و منحصر به فرد، مدعی است تشکیک در مظاهر حقیقت وجد است و نه در اصل وجود، تفاوت و شدت ضعف به انحای تجلیات بر می گردد چرا که بنا به وحدت شخصی، وجود دارای مراتب و افراد نمی باشد تا تشکیک در آن تصور شود. بحث عالم مثال و تفاوت برزخ صعودی و نزولی و مباحثی چون معاد جسمانی، تناسخ، شفاعت، انقطاع عذاب یا خلود در دوزخ، از عرصه های جدی مورد عنایت ایشان بوده که راه برای پژوهشگران بعدی هموار نموده است. و سرانجام بحث ولایت و خلافت حقیقت محمدیه(ص) و رفع تشویش های بعضی از عارفان، که روشن می نماید چون حضرت ختمی مرتبت مظهر تجلی ذاتی است و سایر انبیاء مظهر تجلیات اسمائی حقند، لذا مرتبه وجودی آنها از شئون و ابعاض آن حقیقت نورانی است. در رابطه با خاتم ولایت مطلقه نیز اثبات می نماید که ختم ولایت بعد از وجود نبی مکرم به لحاظ رتبه در وجود مبارک حضرت امیرالمؤمنین(ع) و به لحاظ زمانی در مشکاة فروزان حضرت ولی عصر(عج) متجلی است.

موضوع این نوشتار، امامت (به مثابه مدیریت) در میراث امام علیاست و هدف از آن نگرش به مدیریت آن حضرت در دوران حاکمیت، و استخراج اصول آن در استقرار نظام‌های حکومتی می-باشد، که نتایج زیر را در پی دارد:مدیریت امیرمومنان در نظام اداری، نگرشی شگرف به شایسته سالاری را ترسیم می‌کند که در جهت تحقق حق محوری، قانون مداری و عدالت گستری برنامه‌ریزی شده است. کنترل و نظارت در این سازمان با مدیریتی دقیق و مدبرانه صورت ‌گرفته، عملکرد کارگزاران با ایجاد جوّ خود کنترلی، از طریق نظارت همگانی و نیز نظارت پنهان مورد ارزیابی مداوم بوده است. ‌نظام اجتماعی، مبتنی بر عدالت اجتماعی، یکسان‌نگری به همه اقشار در برابر قانون و برخورداری همگان از حقوق اجتماعی، طراحی گردیده و اگر چه آزادی‌های فردی، عقیدتی، بیان و سیاسی، مورد اعتقاد و التزام عملی است، اما پای‌بند قوانین شرعی بوده، به طوری که تا زمانی که با امنیت ملّی در زمینه اعتقادی، سیاسی و اجتماعی منافاتی نداشتند، و نیز انتقاد تخریبی نسبت به کارگزاران را به دنبال نمی‌آوردند، امیرمومنان مقابله عملی با آن را جایز نمی‌دانست. در نظام اقتصادی، عدالت اقتصادی، بازگرداندن دارایی‌های حاتم بخشی شده به بیت المال، حفظ توازن اقتصادی، تلاش در جهت عمران و آبادانی و جلوگیری از پیدایش ثروت‌های نامشروع کارگزاران حکومتی، اصول مورد اهتمام امیرمومنان بوده است.اهداف اصلی در نظام تربیتی حکومت علوی، نهادینه کردن فرهنگ دینی و جلوگیری از بدعت گذاری و تحریف در سنت و دین بوده است که با توجه به چهار شاخصه زمان شناسی، مخاطب شناسی، نیاز شناسی و زبان شناسی محقق ‌گردیده است. در حکومت علوی، قضاوت یکی از ارکان اصلی حکومت به شمار رفته و مورد توجه ویژه امیرمومنان بوده است. اهداف پیش بینی شده در این نظام، گسترش عدالت و انصاف در بین همه اقشار جامعه، تنظیم شعائر الهی و اجرای حدود و احیای حق و ابطال باطل، بوده است.تحقق امنیت داخلی در حکومت علوی، مرهون استقرار نظام‌های اداری، تربیتی، اجتماعی، اقتصادی و قضایی است. اگر چه اهتمام امیرمومنان بر عدم جهاد ابتدایی بوده، اما با تشکیل سپاه امنیتی و سازمان اطلاعات و جاسوسی نسبت به بیگانگان، در جهت تأمین امنیت خارجی می‌کوشید.

پیوست در منابع دیجیتالی

این پژوهش با عنوان «مبانی و منهج حدیثی شیخ مفید» به منظور بررسی مبنای شیخ مفید در زمینة حجیت اخبار و اصول و روش فهم و نقد حدیث از نظر وی در پنج فصل با این عناوین، سامان یافته است: کلیاتی درباره تحقیق، زندگی نامة علمی شیخ مفید، مبنای وی در حجیت و پذیرش اخبار، روش شناسی فقه الحدیثی شیخ مفید و اصول و معیارهای نقد حدیث از دیدگاه وی. حاصل این پژوهش آن است که شیخ مفید، برای پذیرش حدیث، علم به صحت و قطع به صدور آن را لازم می داند؛ از این رو وی تنها خبر متواتر، خبر مرسل مورد عمل امامیه و خبر واحد مقرون به قرینة علم آور را قابل پذیرش و استناد می شمرد و خبر واحد را به خودی خود، به دلیل ظنی بودن، فاقد اعتبار می داند. البته از نظر وی برخی از قرائن مرتبط با متن و سند، خبر واحد را از ظنی بودن خارج و آن را قابل استناد می سازد. او در فقه الحدیث دارای روش بوده و از اموری بهره گرفته که مهم ترین آن عبارت است از: اختلاف نقل ها و گزینش نقل صحیح، التزام به ظاهر، شناخت عام و خاص، نکات بلاغی و ادبی، توجه به ناهمگونی برخی روایات، تمییز احادیث ناسخ از منسوخ، تکیه به قراین پیوستة لفظی، مانند: سیاق و قراین پیوستة غیر لفظی، مثل معرفت های قطعی عقل، شرایط صدور حدیث و ویژگی های مخاطب و قراین ناپیوستة لفظی، نظیر آیات قرآن، احادیث و اشعار شاعران برجستة غرب. در نقد متن، وی مخالفت با کتاب خدا، سنت قطعی، برهان عقلی، اجماع، مسلمات تاریخی و امور حسی، نیز اضطراب و تناقض درون متنی، شذوذ و سستی مفاد را از اصول نقد و رد متن دانسته و در نقد سند نیز از معیارهایی مانند: ویژگی های راویان، زنجیره و مأخذ حدیث، بهره جسته است. در این تحقیق به مباحثی چون مبانی و منهج رجالی و درایه الحدیثی شیخ مفید پرداخته نشده است.

«الحاشیه علی الهیات الشرح الجدید للتجرید» تاليف مقدس اردبيلي، شرحي بر «شرح تجريد العقائد» معروف به «شرح جديد» از علاءالدين علي بن محمد قوشچي است. شرح قوشچي در ميان ساير شروح تجريد العقائد از اهميت ويژه اي برخوردار است. زيرا وي در اين كتاب پس از شرح عبارت هاي خواجه، به دفاع از اعتقادات اهل سنت پرداخته و اعتراضات خود را بر استدلال هاي خواجه نصير بيان كرده است. كتاب او در واقع جرح تجريد مي باشد، به همين جهت اين كتاب به ميدان برخورد آراء اهل سنت و شيعه تبديل شده است. پس از قوشچي مدت ها كتاب او به عنوان متن درسي كلامي در حوزه هاي علمي شيعه مطرح بوده و عده زيادي از عالمان و متكلمان شيعه و سني به نوشتن تعليقه و حاشيه بر آن همت گمارده اند. محقق اردبيلي ضمن تدريس اين كتاب به نوشتن حاشيه و نقد كلمات قوشچي پرداخته است. كتاب «الحاشیه علی الهیات الشرح الجدید للتجرید» را مي توان مهمترين اثر كلامي مقدس اردبيلي محسوب كرد. او در اين كتاب گاهي كلمات قوشچي را مورد نقد قرار مي دهد و گاهي به نقد كلام خواجه نصير مي پردازد. لذا از اين كتاب هم به تعليقه تجريد تعبير شده است و هم به حاشيه بر الهيات شرح جديد.

پیوست در منابع دیجیتالی

کتاب ابن عربی حیاته و مذهبه نوشته خاورشناس اسپانیایی میگوئل آسین پالاسیوس که توسط نویسنده مصری عبدالرحمن بدوی به عربی ترجمه شده است به بیان زندگی و آرای محیی الدین بن عربی میپردازد. این کار در دو بخش و نوزده فصل سامان داده شده است. بخش نخست شامل چهار فصل به موضوع اول یعنی زندگی ابن عربی اختصاص دارد. فصل نخست از زادگاه و زادروز و دودمان و تبار و محل تحصیلات و استادان و تشکیل خانواده، و آغاز به تصوف و گام نهادن در این طریقت و پیران و شیوخ و دیدارهای او با جناب خضر سخن میگوید. در فصل دوم از سفرها و سیاحتهای ابن عربی در میهنش اسپانیا و شمال افریقا و آنچه در این مدت بر او گذشته است از تالیف گرفته تا دیدارها و ملاقاتهایش بحث میکند.فصل سوم را به سفرهای او در مشرق زمین و حوادث وقایعی که برای او در این سفرها پیش می آید اختصاص میدهد. و در فصل چهارم از سالهای پایانی حیات شیخ اکبر تا رحلت او و تالیف کتابهای فصوص و دیوان و فتوحات و موضوعات و ویژگیهای آنها و پاره ای دیگر از کتابهایش، فرزندانش، آرامگاهش، تاثیر او در شرق اسلامی سخن میگوید. و به تاثیر او در رامون لول و دانته نیز اشاره ای میکند. این بخش در واقع نوعی اتوبیوگرافی یا زندگینامه خود نوشت است. چرا که نویسنده جزئیات زندگی ابن عربی را از لابه لای آثار و نوشته های خود او استخراج کرده است و نه بر اساس گفته های این و آن و این به زندگینامه او ارج و اعتبار خاصی می بخشد. در بخش دوم که تقریبا دو سوم کتاب را تشکیل میدهد و مشتمل ب پانزده فصل است آرا و نظریات ابن عربی و شناسه های اصلی مکتب صوفیانه او اعم ازتصوف عملی و نظری بررسی میشود. نویسنده در این بخش در هر موضوعی که بر میرسد همواهر به اصل تاثیر و تاثر ابن عربی و پیشینیان وپسینیان مسیحی و غیر مسیحی او نظر دارد.