آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

عرفي شدن و يا همان سكولاريزاسيون يكي از مسائل اصلي در جامعه شناسي دين است، كه بسياري از انديشمندان غربي و حتي اسلامي، آن را پيامد اجتناب ناپذير مدرنيته و عقلاني شدن امور مي‌دانند. انقلاب اسلامي ايران كه به دست پرتوان حضرت امام خميني(ره) در دهه هفتاد ميلادي به پيروزي رسيد، همواره به عنوان پديده‌اي خلاف جهت عرفي شدن تعبير و تفسير شده است. در اين ميان برخي از انديشمندان و روشنفكران داخلي انقلاب اسلامي و مبناي نظري آن، كه بر نظريه ولايت فقيه مبتني است، را راهي به سوي عرفي شدن قلمداد كرده‌اند؛ آنان با تكيه بر اين نكته كه دين با ورود به عرصه سياست و به كارگيري عنصر مصلحت و عقلانيت راه را به سوي سست شدن ارزشها و باورهاي ديني و آغاز فرايند عرفي شدن هموار نموده است. ما نيز در اين رساله با استفاده از روش پدیدار شناسانه ضمن ارائه شناختي نسبتاً تفصيلي در خصوص فرايند عرفي شدن و مصلحت، نقش مصلحت را در عرفي كردن دين يا ديني كردن عرف تبيين کرده ایم. مهمترین یافته تحقیق حاضر این است که عرف و مصلحت جایگاه ویژه ای در دین مبین اسلام دارد و نظریه ی ولایت فقیه نیز با نگاه الهی خود و با استفاده از عنصر مصلحت توانسته است در راستای دینی کردن عرف؛ سیاست و اجتماع گام بر دارد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

رابطه عقل و نقل در اندیشه ابن تیمیه و نقد آن بر اساس منظومه فکری آیت الله جوادی آملی

نویسنده:

پدیدآور: ابوالفضل خراسانی ؛ استاد راهنما: حمید پارسانیا ؛ استاد مشاور: مهدی فرمانیان

نوع منبع :

رساله تحصیلی , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

فهرست نوشته‌ها فهرست منابع فارسی فهرست منابع انگلیسی و زبان‌های دیگر

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عقل و دین در اسلام

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

عبدالله جوادی آملی

چکیده :

تحلیل و بررسی اصول و مبانی فکری ابن‌تیمیه به عنوان نماینده جریان نص‌گرا با محوریت موضوع نسبت عقل و نقل و نقد آن بر اساس منظومه‌ی فکری جوادی آملی و پیامدهای مبتنی بر این دو رویکرد در عرصه‌ی معرفت دینی، نتایج قابل توجهی به دنبال دارد. ابن‌تیمیه با جمود بر ظواهر نصوص حتی در اصول اعتقادی، دلیل اختلاف فلاسفه و متکلمان را عدم مرجعیت ذاتی و استقلالی عقل می‌داند لذا تقدیم معقول بر منصوص را بی‌اساس می‌خواند و تنها راه ایمان واقعی را ایمان جازم به پیامبر (صلی الله علیه و آله) برمی‌شمارد. وی با تعریفی که از عقل ارائه می‌دهد، عقل را عرض می‌خواند و تا سرحدّ غریزه و عقل عرفی آن را تقلیل می‌‌دهد؛ با خلط نقل و شرع، از تقدیم شرع بر عقل به طور مطلق دفاع می‌نماید؛ با پذیرش تعدّد عقل و تن دادن به نسبیت معرفتی، درصدد حل تعارض عقل و نقل برمی‌آید و ابطال یک نوع از انواع عقل را، ابطال کل عقل نمی‌داند. لیکن جوادی آملی، با هم سطح خواندن علوم عقلی و نقلی، هر یک از عقل و نقل را مؤید دیگری می‌داند و با تفکیک وحی از نقل، فهم نقلی را همچون فهم عقلی، آسیب‌پذیر و غیر مصون از خطا و صواب و تعارض معرفی می‌نماید و از تأویل به عنوان راه حل تعارض عقل و نقل، دفاع کرده و تقدیم دلیل عقلی بر دلیل لفظی غیر صریح را ضروری دانسته است. وی محصول عقل تجربی، نیمه تجربی، تجریدی و عقل ناب را اگر از سنخ قطع و یقین یا مفید اطمینان عقلایی باشد را حجت می‌داند و ضمن متفاوت دانستن عقل با بنای عقلاء، برهان عقلی را از سنخ علم برمی‌شمارد که اعتبار و حجیتش ذاتی است نه جعلی! جوادی در نقد ابن‌تیمیه می‌گوید او تعقل در معقول را منع کرده چه برسد به تعقل در منقول و فقط عقل فطری را قبول دارد و در معرفت‌شناسی دینی شأنی برای عقل قائل نیست و عقل مستقل بالذات را قبول ندارد لذا سر از حس‌گرایی در آورده است. و برای حل تعارض عقل و نقل دچار تعدد عقل نیز شده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیل و مقایسة رابطة عقل و نقل از دیدگاه ابن‌تیمیه و آیت‌الله جوادی آملی

نویسنده:

ابوالفضل خراسانی، حمید پارسانیا

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

عبدالله جوادی آملی

چکیده :

تحلیل و تبیین صحیح رابطۀ عقل و نقل بر اساس اصول و مبانی فکری ابن‌تیمیه و جوادی آملی به عنوان نمایندگان دو جریان نص‌گرا و عقل‌گرا در عرصۀ معرفت دینی، نتایج قابل‌توجهی به دنبال دارد. ابن‌تیمیه با جمود بر ظواهر نصوص حتی در اصول اعتقادی، دلیل اختلاف فلاسفه و متکلمان را عدم مرجعیت ذاتی و استقلالی عقل می‌داند؛ لذا تقدیم معقول بر منصوص را بی‌اساس می‌خواند و تنها راه ایمان واقعی را ایمان جازم به پیامبر6 برمی‌شمارد. وی با تعریفی که از عقل ارائه می‌دهد، عقل را عرض می‌خواند و آن را تا سرحدّ غریزه و عقل عرفی تقلیل می‌‌دهد؛ با خلط نقل و شرع، از تقدیم نقل بر عقل به طور مطلق دفاع می‌کند؛ با پذیرش تعدّد عقل و تن دادن به نسبیت معرفتی، در صدد حل تعارض عقل و نقل برمی‌آید و ابطال یک نوع از انواع عقل را ابطال کل عقل نمی‌داند. اما جوادی آملی، با هم‌سطح خواندن علوم عقلی و نقلی، هر یک از عقل و نقل را مؤید دیگری می‌داند و با تفکیک وحی از نقل، فهم نقلی را همچون فهم عقلی، آسیب‌پذیر و غیرمصون از خطا و صواب و تعارض معرفی می‌کند و از تأویل به عنوان راه‌حل تعارض عقل و نقل، دفاع کرده و تقدیم دلیل عقلی بر دلیل لفظی غیرصریح را ضروری دانسته است. وی محصول عقل تجربی، نیمه‌تجربی، تجریدی و عقل ناب را، اگر از سنخ قطع و یقین یا مفید اطمینان عقلایی باشد، حجت می‌داند و ضمن متفاوت دانستن عقل با بنای عقلا، برهان عقلی را از سنخ علم برمی‌شمارد که اعتبار و حجیتش ذاتی است، نه جعلی. به باور او در علم اصول باید از عقل و نقل و مباحث مربوط به آن در حوزۀ معرفت‌شناختی دین بحث شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 5 تا 35

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

فارابی در روایت سید جواد طباطبایی: سه تفسیر، سه استنتاج

نویسنده:

محمدحسین بادامچی، حمید پارسانیا

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه سیاسی اسلامی , فلسفه سیاسی یونانی , اندیشه سیاسی ایرانشهری , عقل و دین , مقاله درباره فارابی

چکیده :

مهم‌ترین مشکل در مطالعۀ فلسفۀ سیاسی فارابی، درک ماهیت معماگونه اندیشۀ اوست که از ترکیب فلسفۀ سیاسی یونانی، اندیشۀ ایرانشهری و آموزه‌های اسلامی به وجود آمده و به راحتی در سه‌گانۀ مشهور مستشرقین یعنی فلسفۀ سیاسی یونانی، شریعت‌نامه‌های فقهی و اندرزنامه‌های ایرانشهری نمی‌گنجد. در پژوهش حاضر، چارچوب کلی روایت‌های ارائه شده دربارۀ فارابی به سه مقام توصیف (پرسش‌های منبع‌یابی)، تفسیر (پرسش‌های هویت‌یابی) و استنتاج (پرسش‌های تمدنی) تقسیم شده است و با فرض اهمیت اساسی مقام دوم ادعا می‌گردد که مهم‌ترین مسئله در تفسیر و هویت‌یابی اندیشۀ فارابی مسئلۀ «نحوۀ جمع عقل و وحی یا اسلام و فلسفۀ یونانی» نزد اوست. بر همین اساس ضمن نقد برخی گونه‌شناسی‌های ارائه شده در تفسیر اندیشۀ فارابی، گونه‌شناسی چهارگانه‌ای (فیلسوف نامسلمان/ متکلم نافیلسوف/ ملی‌گرای نامسلمان/ مؤسس فلسفۀ اسلامی) ارائه می‌گردد که سه نوع اول بر پایۀ امتناع فلسفی جمع عقل و دین و گونۀ آخر بر پایۀ امکان فلسفی جمع عقل و دین استوار است. در نهایت با ارزیابی نوشته‌های سید جواد طباطبایی بر پایۀ این دستگاه مفهومی مشخص می‌شود ما در آثار وی نه با یک فارابی که با سه فارابی مواجهیم و وی به فراخور زمینه و فضای بحث، یکی از سه تفسیر اول و سه استنتاج تمدنی متعارض (ظهور مقطعی عصر اومانیسم اسلامی/ زوال تدریجی اندیشۀ سیاسی در ایران/ مقاومت و حفظ ایران‌زمین در برابر تازی‌گری ایدئولوژیک) را دربارۀ فارابی ارائه کرده است که در نهایت به کاهش اعتبار علمی و واسازی وحدت روایی وی انجامیده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 211 تا 243

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

فلسفه حقوق بشر از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی

نویسنده:

حمید پارسانیا

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه حقوق , حقوق ‌بشر , حقوق بشر (مسائل جدید کلامی) , حقوق بشر اسلامی , حقوق بشر غربی , فلسفه حقوق بشر , فلسفه حقوق , آیت اله جوادی آملی

کلیدواژه‌های فرعی :

انسان شناسی , عقل نظری , عقل عملی , اختیار , نظام حقوقی اسلام , حق حیات , هستی شناسی(فلسفه) , عقل استنباطی , 03. انسان شناسی Human nature , اختیار , اختیار انسان , قرآن , وحی , معرفت گزاره ای , حقوق مشترک , هستی شناسی اسلامی , معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , هستی شناسی اسلامی , وحی الهی , آزادی و حق , معرفت شناسی اسلامی , فلسفه (خاص) , قرآن , معرفت شناسی اسلامی , رابطه عقل نظری و عملی , قاعده ملازمه , حق آزادی , حق عدالت , معرفت گزاره ای(مقابل معرفت غیر گزاره ای) , عقل نظری((مدرک مربوط به نظر)، مقابل عقل عملی) , عقل عملی((مدرکات عقل عملی)، اصطلاح وابسته) / Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , معرفت‌شناسی (اپیستمولوژی) , بعد معرفتی حقوق بشر , بعد تاریخی حقوق بشر , هستی شناسی توحیدی , اختیار تکوینی , اختیار تشریعی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

عبدالله جوادی آملی , محمدتقی مصباح یزدی

شاپا (issn):

2383-2916

چکیده :

حقوق بشر از زمینه‌های وجودی معرفتی و غیر معرفتی بهره‌ می‌برد که زمینه‌های وجودی معرفتی آن عبارتند از: مبانی، منابع و مبادی یا پایه‌های اعتقادی که آن هم شامل پایه‌های هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و معرفت‌شناختی می‌شود. فلسفه حقوق بشر به دو معنا می‌تواند مطرح شود: یکی دانشی درجه دوم که از پیوند حقوق بشر با مبانی و پایه‌های اعتقادی آن سخن می‌گوید. فلسفه حقوق بشر در این معنا، بخشی از روش‌شناسی بنیادین حقوق بشر است. دیگری دانشی درباره مبانی و پایه‌های اعتقادی و متافیزیکی حقوق بشر است که صحت و سقم آن ها را می‌سنجد. فلسفه حقوق بشر در صورت اخیر، بخشی از متافیزیک خواهد بود. در این مقاله، ابتدا از حداقل پایه‌های اعتقادی لازم برای تدوین جهانی حقوق بشر سخن می‌رود و از آن پس مبادی هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و معرفت‌شناختی حقوق اسلامی بشر به بحث گذاشته می‌شود. سپس منابع و مبادی متخذ از آن اصول تبیین می‌شود و در نهایت با مقایسه‌ای تطبیقی، امتیازهای حقوق بشر اسلامی در قیاس با اعلامیه جهانی حقوق بشر ذکر می‌شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 129 تا 146

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقش اجتماعی دین از دیدگاه ابن سینا

نویسنده:

حمید پارسانیا، فاطمه کاظمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

کارکرد دین , ابن ‌سینا , دین و جامعه , فلسفه بوعلی , نقش دین

کلیدواژه‌های فرعی :

تجدد , رابطه عقل و شرع , مدینه فاضله , خلیفه و جانشین امام , سکولاریزم , روشنگری , بقای نوع انسان , بقای شریعت , اختلاف طبقاتی , قوانین کیفری , وظیفه حاکم , دین و سیاست , ضرورت دین , مدینه عادله , نیک بختی , اندیشه دینی , وجوب عبادت , وظیفه قانون گذار , انسانگرایی‌ = اومانیسم (مکتب فلسفی) , کتاب شفا (ابن سینا) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

پژوهش حاضر نیز به دنبال بررسی کارکرد و نقش دین در عرصه‌های مختلف جامعه از دیدگاه ابن سینا بوده است. از آن‌جا که نوع نگاه و تبیین و تفسیر اندیشمندان و جامعه‌شناسان به دین و جامعه مختلف است، در ابتدا لازم شد به تعریف دین و جامعه و رابطه‌ی میان آن دو از دیدگاه ابن سینا پرداخته شود و سپس کارکردهای دین در درون جامعه از دیدگاه ایشان بیان گردد. حاصل بحث چنین شد که ابن سینا وجود دین را امر قدسی از جانب خدا دانسته، با بیان کارکردهای مختلف، آن را برای حفظ حیات و پیش‌رفت جامعه و سعادت اخروی لازم و ضروری می‌داند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 18

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی انتقادی مکتب کنش متقابل نمادین از منظر اندیشمندان مسلمان با تاکید بر آراء علامه طباطبایی

نویسنده:

عابدین تیموری

نوع منبع :

رساله تحصیلی

وضعیت نشر :

ایرانداک,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علامه طباطبایی , علوم انسانی , تفسیر , مبانی انسان شناسی , بلومر , کنش متقابل نمادین , مید , گافمن , درباره علامه طباطبایی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

مکتب کنش متقابل نمادین از جمله رویکردهای تفسیری است که با نگاهی خردبینانه به بررسی کنش انسانی پرداخته است. در این مکتب بر اهمیت ارتباطات نمادین و چگونگی یادگیری نمادها و معانی توسط مردم در جریان کنش متقابل تأکید می‏کنند. همچنین کنش فراگردی پویاست که انسان در آن حضوری فعال داشته و با درک موقعیت و تفسیر آن، کنش مناسب را برمی‏گزیند. رهیافت سنتی مکتب شیکاگو و رهیافت علمی مکتب آیوا دو رویکرد اصلی این مکتب به شمار می‏آیند. فلسفه عمل‏گرایی و پراگماتیسم، مبانی معرفتی این مکتب را شکل می‏دهند که گونه‌ای خاص از انسان‌شناسی را به دنبال داشته است. غفلت از لوازم معرفتی این مبانی، این مکتب را با انتقادهای زیادی روبه‏رو ساخته است. بدین منظور در این پژوهش با استفاده از روش‏شناسی بنیادین، به تحلیل این مبانی و سپس با رویکردی انتقادی، بر مبنای حکمت صدرایی و از منظر علامه طباطبایی به نقد آن‏ها می‏پردازیم

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نظریۀ معنا، مطالعۀ تطبیقی پرس و علّامه طباطبایی

نویسنده:

آرزو نیکوییان ، حمید پارسانیا ، سید حسین شرف الدین ، حسین پرکان

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

«معنا» از پردامنه‌ترین موضوعات علوم اجتماعی مدرن و پست‌مدرن است. یکی از بدیع‌ترین و جامع‌ترین تفسیر‌ها دربارۀ معنا را چارلز ساندرز پرس در زمان حیات خود ارائه نموده است. این مقاله می‌کوشد به بررسی ویژگی‌های نشانه‌شناسی پرس، ازجمله فرایند نشانگی، تولید معنا، کاربرد نشانه‌ها، دلالت و نگاه عملی به نشانه و ساخت معنا بپردازد. از آنجایی که، نظریۀ نشانه‌شناختی پرس در بعد معرفت‌شناختی و وجودشناختی، بر تحلیل تفکّر و ساخت معنا استوار شده است، به نظر وی، جهان و هر آنچه در آن است، از منظر نشانه و معنا شناخته می‌شود، و برداشت وی از نشانه، در نگرش او به جهان، تعیین‌کننده است. زیربنای نشانه‌ای پرس تمایز پیچیده از مقوله‌هاست. پرس نشانه را در ارتباط با این سه مقوله تعریف کرده و آن را در فرایندی سه‌گانه به نام دلالت نشانه‌ای قرار می‌دهد. به نظر پرس، دلالت بر سه رکنِ نشانه، تعبیر (تفسیر) و شئ تکیه می‌کند و بر پایۀ سه طرف استوار شده است و نظریه معنایش از فرایند این سه رکن ایجاد می‌شود. پرس از جمله منتقدان و فیلسوفان مغرب زمین است که به نظریۀ معنا اهتمام نشان داده است و این نظریه را در فرایند نشانه‌شناختی خود مطرح کرده است. در میان فیلسوفان مسلمان، علامه طباطباییe نیز در این باب مطالبی ارائه کرده است. در این مقاله تلاش می‌شود با طرح نظریۀ معنا از منظر ایشان، امکان مقایسه نظریه معنای پرس با نظریه معنای علامه طباطباییe، فراهم گردد. نظریه معنا نزد علامه در معرفت حضوری و حصولی و در امتداد مباحث اعتباریات ایشان طرح می‌گردد. در نظر ایشان، نظام اعتباری انسانی و معنا قائم به یک نظام طبیعی و حقیقی است؛ که به حسب باطن و در حقیقت با نظام طبیعی و حقیقی به سر می‌برد؛ زیرا در نظر وی هر اعتباری ناگزیر یک تکیه‌گاه حقیقی دارد و نظام اعتباری انسانی تنها در ظرف اجتماع و تمدن موجود می‌شود.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

رویکردی اجتماعی به مبادی عرفانی نظریه فطرت با تأکید بر اندیشۀ عالمه طباطبایی (ره) و استاد مطهری (ره)

نویسنده:

حمید پارسانیا، عبدالحسین کلانتری، محمدرضا روحانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :