آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه معاصر (بویژه فلسفه تحلیلی) را در قیاس با فلسفه های «وجود» محور و «شناخت» محور، فلسفه ای «زبان» محور دانسته اند. با این وجود می توان خاستگاههای تاملات فلسفی در باب زبان را در تاریخ فلسفه دنبال کرد. نخستین تاملات فلسفی جدی در باب زبان در محاورات افلاطون و بیش از همه در محاوره کراتیلوس به چشم می خورد. وی در این محاوره، به نقادی دو دیدگاه عمده در باب رابطه زبان و حقیقت، یعنی دیدگاه طبیعت گرایی افراطی و قراردادگرایی افراطی با بهره گیری از اتیمولوژی و بویژه با اتکاء به نظریه صور (مثل) خویش می پردازد. افلاطون، وصول به ماهیت اشیاء و ایده ها از طریق بررسی واژه ها (دیدگاه کراتیلوس) را نمی پذیرد و این راه وصول را نه راهی زبانی، که فراتر از زبان دانسته و تلقی او فرسنگ ها از این گزاره ویتگنشتاینی دور است که، «مرزهای هستی ما همان مرزهای زبان ماست».

معرفت شناسى سابقه اى ديرينه دارد ـ گرچه با ظهور فلسفه جديد غرب مركزيت و محوريت يافته است ـ اين سابقه كهن، بيش تر و برجسته تر از هر كس، نزد افلاطون يافت مى شود. افلاطون در رساله هاى متعددى از معرفت بحث كرده، به طورى كه رساله تئتتوس كاملا به اين موضوع اختصاص يافته است. او همچنين در رساله هاى منون، فايدون و بالاخره جمهورى ـ كتاب هاى پنجم الى هفتم ـ درباره معرفت سخن گفته است. در رساله تئتتوس از ماهيت و چيستى معرفت بحث كرده است و از اين لحاظ كه همه تعريف هاى ارائه شده در آن رد و نفى شده اند و روى اين نكته تأكيد شده است كه معرفت چه چيزهايى نيست، بحث سلبى افلاطون در معرفت شناسى خوانده و ناميده مى شود. مباحث معرفت شناسى اين رساله در قالب مقاله جداگانه اى به قلم نگارنده اين سطور ارائه مى شود، اما بحث معرفت شناسى افلاطون در جمهورى به اين موضوع پرداخته است كه معرفت به چه چيزهايى تعلق مى گيرد و بالاخره چون متعلق معرفت ـ يعنى مثل ـ در قالب قضيه ايجابى معرفى شده است، اين بحث، بحث ايجابى افلاطون در معرفت شناسى خوانده مى شود. مقاله حاضر كه ترجمه فارسى مقاله Knowledg and Belief in Republic V - VII اثر «گيل فاين» مى باشد به اين بحث مى پردازد.

ترجمه ماشینی : نظریه فاعل اخلاقی، نظریه هنجاری است که اعمالی را به دنبال مقام بالاتر تجویز می کند. در این پایان نامه، من تحلیل تطبیقی افلاطون و لائوزی ها را انجام می دهم تا آنچه را که آنها در مورد فاعل اخلاقی می گویند، آشکار کنم. یافته‌های من نشان خواهد داد که همین نظریه، در رابطه با شکل‌گیری فاعل اخلاقی، غایات اخلاقی نهایی و انگیزه‌های اخلاقی، در چین باستان و فلسفه‌های یونانی، به‌ویژه لائوزی و افلاطون به کار می‌رود. با توجه به شواهد مفهوم عامل اخلاقی در لائوزی و افلاطون، متوجه شدم که هر دو مردم را در یک زمینه سیاسی-اجتماعی تشویق می کنند که از الگوی تعیین شده توسط یک شخصیت نمونه در هر یک، که حکیم در لائوزی و حکیم است، پیروی کنند. فیلسوف-شاه در افلاطون با توجه به روند تربیت/پرورش افراد به مرحله الگوسازی، هر یک از جنبه های مرتبط با شخصیت نمونه ارائه شده است، مانند غایات اخلاقی نهایی، روانشناسی اخلاقی و اعمال آنها. من استدلال می‌کنم که ما می‌توانیم دریابیم که فاعل اخلاقی را می‌توان با پیروی از یک مقام بالاتر در لائوزی و افلاطون، دائو و خدای کیهانی پرورش داد، در حالی که رابطه بین فاعل اخلاقی و جامعه انسانی در هر فلسفه به‌طور متفاوتی ارائه می‌شود. . هم خدای دائو و هم خدای کیهانی عالی ترین خیر را برای انسان ها نشان می دهند، زیرا حاوی اصول نظمی هستند که انسان ها باید از آنها تقلید کنند. می‌توانیم دریابیم که هدف نهایی اخلاقی برای لائوزی‌ها این است که مطابق با دائو زندگی کنند، در حالی که برای افلاطون این است که تا حد امکان خداگونه شود. بر اساس رابطه فاعل اخلاقی و غایات اخلاقی نهایی، من استدلال می‌کنم که اگرچه لائوزی و افلاطون هر دو به ارتباط بین امیال و انگیزه عمل برای فاعل‌های اخلاقی توجه می‌کنند، اما برخورد با معرفت متفاوت است، که منجر می‌شود. به تفاوت در درمان خواسته ها. هر دو فکر می کنند که امیال برای انگیزه های فاعل اخلاقی برای عمل ضروری است. کارگزاران اخلاقی را می توان پرورش داد (لائوزی ها) و (در افلاطون) آموزش داد و به روشی خاص کنترل کرد تا خواسته هایی را که آنها را به عمل تحریک می کند تنظیم کند. انگیزه اخلاقی برای لائوزی این است که فاعل اخلاقی هیچ آرزویی نداشته باشد، در حالی که بهترین زندگی برای فاعل اخلاقی در افلاطون این است که روح عاقل بر کل جسم و روح انسان حکومت کند. برای لائوزی وووی عمل کردن و نداشتن آرزو، زندگی بر اساس دائو است، در حالی که برای افلاطون، اجازه دادن به بخش عقلانی روح بر زندگی انسان ها، غایت اخلاقی نهایی است که زندگی انسان را هدایت می کند. تا حد امکان خداگونه شویم یافته‌های این پایان‌نامه این است که می‌توان مفهوم فاعل اخلاقی از جمله رابطه با شکل‌گیری فاعل اخلاقی، غایات اخلاقی نهایی و روان‌شناسی اخلاقی را هم در لائوزی و هم در افلاطون شناسایی، تفسیر و ارزیابی کرد. با شناسایی مفهوم فاعل اخلاقی در لائوزی و افلاطون، ارزشی را که این امر می‌تواند به بحث‌ها در نظریه‌های اخلاقی معاصر بیفزاید، نشان می‌دهم.

در این نوشته می­ کوشیم مبانی آموزه تربیتِ سقراطی-افلاطونی را در محاوره پروتاگوراس بررسی کنیم. این محاوره، سقراط و پروتاگوراس را در آتن قرن پنجم پ. م. در حال بررسی و نقد آراء تربیتی رایج، به تصویر می ­کشد. چالش فکری آن دو با پی­بردن به وجود نوعی تعارض میان آراء خویش، به نوعی بازنگری فکری و همگرائی فکری نسبی نیز روی می­نهد. این همگرائی، درواقع موضعی است که افلاطون به عنوان نویسنده محاوره در برهه ­ای از دوره اولیه تفکر خویش به آن دست می­ یابد. نشانه همگرائی نسبی در پایان محاوره، عبارت است از این جمع ­بندیِ سقراط که اگر فضیلت معرفت باشد، آنگاه آموختنی است؛ افلاطون همین ادّعا را بعداً با اندکی توضیح و به صورت مشروط در محاوره منون نیز می ­آورد. گفتنی است که در بررسی مباحث محاوره پروتاگوراس، از چشم ­اندازی بهره می­ بریم که از پرسش آغازین و آموزه یادآوری در محاوره منون برگرفته شده است. اگر آموزه یادآوری را بر موضوعِ تربیت اطلاق کنیم؛ خواهد دید که به طور کلّی، امکانِ تربیت بر وجود استعداد طبیعی و تمرین، وابسته است. توجه به فضیلت نیز، محتوای ارزشی تربیت را مشخص می­ سازد. مرور مبانی معرفت­شناختی و وجودشناختی در گفت­وگوی سقراط و پروتاگوراس، کمک می­ کند تا تأثیر این دو نفر در شکل گیری تدریجی تربیتِ سقراطی-افلاطونی را نیز بهتر بفهمیم. پس از بیان مسأله و چشم­انداز، بیشتر می­کوشیم به بررسی و تحلیل مبانی زیر بپردازیم: جدائی معرفت و جهل؛ جدا نبودن مقام نظر از عمل؛ فضیلت به عنوان ویژگی واقعی و مؤثر در بروز رفتارها؛ وحدت فضیلت و معرفت همراه با انکار ضعفِ اراده؛ اجزاء فضیلت؛ امکان آموختن به معنی یادآوری؛ آموختنی بودن فضیلت به شرط معرفت بودن؛ مباحث منطقی مانند تناقض، تضاد، نسبت تساوی؛ توجه اجمالی به نفس و سعادت آن؛ فروکاستن خیر و شرّ به لذت و درد؛ لزوم استعدادهای متفاوت و تمرین برای تربیت.

کتاب "مدخل إلی العلوم الإسلامية" ترجمه کتاب "کلیات علوم اسلامی" اثر استاد شهید مطهری است. این کتاب جلد دوم از مجموعه کلیات علوم اسلامی است. جلد اول از اين مجموعه شامل دو بخش منطق و فلسفه، جلد دوم مشتمل بر سه بخش كلام، عرفان و حكمت عملى، و جلد سوم دربردارنده دو بخش اصول فقه و فقه است. ويژگى مهم اين سلسله مباحث اين است كه چون در اصل، تقريرات درسهاى استاد شهيد مطهری براى دانشجويان سالهاى اول دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه تهران بوده، با بيانى روان و شيوا اطلاعات بسیار جالبی را برای آشنایی ابتدایی با این علوم فراهم می کند.

بنا بر برخی تفاسیر، متافیزیک ارسطو اثری منسجم و یکپارچه نیست و موضوع واحدی را دنبال نمی‌کند؛ به عبارت دیگر، در هر دو یا سه کتاب، یک موضوع به عنوان موضوع متافیزیک معرفی می‌شود؛ مثلاً ارسطو در کتاب چهارم، از تعبیر بدیع «موجود بما هو موجود» و در کتاب هفتم از «اوسیا» به عنوان موضوع این دانش یاد می‌کند. در این مقاله سعی بر این است که منظور ارسطو را از این تعابیر و نیز ارتباط آن‌ها را با یکدیگر و نیز با سایر مفاهیم دیگری که نقش اساسی در متافیزیک ارسطو ایفا می‌کنند؛ نظیر مفهوم ذات و صورت روشن کند تا بدین ترتیب مشخص شود آیا می‌توان تفسیر بدیلی ارائه کرد که نشان دهد ارسطو توانسته‌است دانشی نو را با موضوعی جدید و واحد در این کتاب پی‌ریزی کند و به دشواری‌های کتاب بتا به عنوان نقشة راه این کتاب پاسخ بگوید. این مقاله با تمرکز بر کتاب‌های اول، سوم، چهارم و هفتم متافیزیک سعی در بررسی موارد فوق و در مواضعی نشان دادن نوآوری‌های ارسطو و نیز برخی وجوه افتراق فلسفة وی از فلسفة افلاطون دارد.

عنوان بحث در این مقاله صورت جوهری است. این مقاله تحلیلی است مبتنی بر کتاب زتا. ارسطو این اصطلاح یعنی صورت جوهری را به کار نمی برد، اما ما آن را صورت جوهری می نامیم. بحث صورت در فلسفه ارسطو یکی از مهم ترین مباحث فلسفی به شمار می رود، زیرا موجودیت هر چیزی به صورت آن است نه هیولای اولی، زیرا هیولای اولی چیزی است بالقوه و یک شی منحاز و مستقل نیست و نمی تواند مشارالیه «این» قرار گیرد. اما صورت یک شی منحاز و مستقل است و می تواند مشارالیه «این» قرار گیرد و صورت است که به هیولای اولی تشخص می دهد. از میان اقسام جوهر، صورت مهم ترین آنها تلقی می شود، چون مرحله فعلیت است در این مقاله نیز بحث می شود که ما در مورد صورت جوهری هم واژه «this» به کار می بریم و هم واژه «such» را. این مقاله نشان می دهد که به کار بردن هر دو واژه مزبور در مورد صورت، درست است. لازم به یادآوری است که واژه «this» در مورد جزیی و واژه «such» در مورد کلی به کار می رود.