آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

زمینۀ اصلی این پژوهش مشاورۀ فلسفی با تمرکز بر درمان منطق‌محور کوهن (روش ال. بی.تی) است و هدف آن مطالعۀ جایگاه فلسفۀ ارسطو به‌ویژه منطق و فلسفۀ اخلاق او در درمان منطق‌محور است. پرسش اصلی این است که درمان منطق‌محور به چه معنایی ارسطویی به‌حساب می‌آید و تعالیم ارسطو چه سهمی در اعتبار این رویکرد و تبدیل آن به پارادایمی مستقل در مشاورۀ فلسفی دارد. در این پژوهش با مطالعه‌ای تحلیلی و اسنادی به تبیین درمان منطق‌محور و مؤلفه‌های ارسطویی آن پرداخته‌ایم و این مؤلفه‌ها را عمدتاً در سه محور منطق، فلسفۀ اخلاق و نظریۀ ارسطو دربارۀ اراده بحث کرده‌ایم. این روش درمانی، احساسات و عواطف آدمی را واجد ساختارهای استنتاجی می‌داند که دچار شدن آدمی به شبه‌استنتاج‌های مغالطی در این عرصه، سلامت روان او را به خطر می‌اندازد. کلید درمان، جایگزینی فضایل به‌جای مغالطات است. در اینجا خوانشی از نسبت مغالطات کوهن با نظریۀ ارسطو درباره لغزش‌های منطقی و نیز نسبت فضایل جایگزین آن‌ها با اخلاق فضیلت ارسطو عرضه کرده‌ایم و راهکار درمان منطق‌محور برای تحقق و تثبیت این فضایل را در پرتو نظریۀ ارسطو دربارۀ اراده تحلیل کرده‌ایم. براین‌اساس ضمن تبیین وجه پارادایمی درمان منطق‌محور به‌واسطۀ مبادی فلسفی و ارسطویی آن کوشیده‌ایم تا دو دسته از وجوه ارسطویی این روش درمانی را از هم تفکیک کنیم: وجوهی از این روش درمانی که هم به لحاظ مبادی و هم به لحاظ عناصر محتوایی ارسطویی است در کنار وجوهی از آن که آموزه‌هایی را صرفاً بر پایۀ مبادی ارسطویی عرضه می‌دارند و البته وجه دوم در درمان منطق‌محور فربه‌تر است.

ترجمه ماشینی: اخلاق نیکوماخوس ششم یکی از بزرگترین دستاوردهای فلسفه کلاسیک به حساب می آید. ارسطو درباره حکمت عملی اولین تفسیر کاملی است که در بیش از یک قرن بر این اثر منتشر شده است و جامع ترین و از نظر فلسفی روشنگرترین تفسیر تا به امروز است. یک ترجمه دقیق همراه با تجزیه و تحلیل صفحه روبه‌رو به خوانندگان امکان می‌دهد تا مستقیماً با شرح phronesis یا حکمت عملی که ارسطو در حال توسعه است درگیر شوند، در حالی که یک مقدمه کامل آن گزارش را در چارچوب اندیشه اخلاقی او و به طور کلی‌تر اندیشه اخلاقی بعدی قرار می‌دهد. تفسیر خط به خط متن را مورد بحث قرار می دهد، قسمت های مبهم را روشن می کند، موارد فنی را توضیح می دهد، و تفسیر کلی جدیدی از کار و ماهیت عقل عملی ارائه می دهد. یک جلد همراه، کنش، تفکر و شادی، این تفسیر را بسط می‌دهد تا تصویر شگفت‌انگیز جدیدی از اندیشه ارسطو به‌عنوان یک کل ارائه کند. اگرچه می توان به دو کتاب جداگانه نگاه کرد، اما با هم یکی از جسورانه ترین و اصیل ترین خوانش های معاصر از فلسفه ارسطو را تشکیل می دهند. کتاب‌های جذاب و شفاف C.D.C.Reeve که هدف آن‌ها دانش‌آموزان متعهد این نوشته‌های بسیار دشوار است، باید مخاطبان گسترده‌ای در میان فیلسوفان، کلاسیک‌نویسان و همه خوانندگانی پیدا کند که مایلند با متفکری با ظرافت، عمق و گستره بی‌نظیر مبارزه کنند.

ترجمه ماشینی: این کتاب کاوشی است در مبانی معرفتی، متافیزیکی و روانشناختی اخلاق نیکوماخوس. ریو در یک معکوس قابل توجه از ارتدکس فعلی، استدلال می کند که دانش علمی (اپیستم) در اخلاق امکان پذیر است، که دیالکتیک و فهم (نوس) اساساً همان نقشی را در اخلاق بازی می کنند که در علم ارسطویی، و نقش متمایز حکمت عملی. phronesis) استفاده از دانش کلیات ارائه شده توسط علم، دیالکتیک و درک است تا به بهترین نحو شادی (eudaimonia) را در شرایط خاص ارتقاء داده و زندگی شاد را تضمین کند. با عطف به خود خوشبختی، ریوز گزارش جدیدی از دیدگاه های ارسطو در مورد غایات و کارکردها ایجاد می کند و ماهیت دوگانه آنها را آشکار می کند. او استدلال می کند که فعال شدن حکمت نظری شادی اولیه است و فعال شدن حکمت عملی - وقتی به خاطر شادی اولیه باشد - شادی از نوع ثانویه است. او با شرحی از فضایل شخصیت، کالاهای بیرونی و دوستان و جایگاه آنها در زندگی شاد به پایان می‌رسد.

در نیمه نخست قرن بیستم لوکاسیاویچ در چهارچوب قواعد منطق کلاسیک نظام منطقی نظریه قیاس‌های حملی ارسطویی را نظامی اصل موضوعی معرفی کرده و تبیین دقیقی از این نظام ارائه داد. نظامی که در آن ضرب‌های Barbara وDatisi به همراه اصل این‌همانی، اصول موضوعه هستند و سایر ضروب قضایایی منتج با کمک قواعد استنتاجی وام گرفته از منطق گزاره‌ها از این دو ضرب‌اند. اما در نخستین سال‌های دهه هفتاد میلادی، اسمایلی و کرکوران با تلقی لوکاسیا‌ویچ از نظریه قیاس‌های حملی ارسطو مخالفت کردند. اسمایلی و جدی‌تر از او کرکوران، منطق ارسطویی را نظامی مبتنی بر استنتاج طبیعی معرفی و اصل موضوعی پنداشتن آن را دور شدن از اندیشههای ارسطو دانستند. در پژوهش پیش‌رو پس از معرفی هریک از این دو رویکرد و مقایسه هریک با گفته‌های ارسطو، دلایلی مبتنی بر استنتاج طبیعی بودن نظام منطقی قیاس‌های حملی در منطق ارسطو ارائه می‌شود.

آپوریای ضرورت علّی را می‌توان ناظر به دوراهی (1) ملازمت دایمی، منطقی و متافیزیکی ضرورت و علیت و یا (2) نفی یکی بدون نفی دیگری و در واقع انکار ملازمت همیشگی ضرورت و علیت تعریف کرد. این رأی ارسطویی که هر چیزی علتی دارد، لزوماً نمی‌تواند منتج منطقی و فلسفی تعیّن‌باوری، نفی امکان آینده و انحلال قوه در فعل باشد. ضرورت، وصف علیت رخ داده در بستر واقعیت جاری حال و گذشته است، نه علیت رخ‌‌دهنده در آینده. می‌توان این معنا از ضرورت را مستلزم جبر و اصل موجبیت علّی ندانست. در واقع عملگر و جهت منطقی و متافیزیکی علیت، واقعیت بالفعل ضرورت است که همواره هم‌مصداق با نظریه جبر و موجبیت نیست. دیمکریتس با نادیده‌گرفتن علت غایی، همه کنش‌های طبیعت را به ضرورت تقلیل می‌دهد. تقلیل‌گرایی منتج از انکار غایتمندی عالم، ویژگی بارز ضرورت‌باوری مکانیکی دیمکریتی است.

انسان در زیست‌جهان‌های متفاوت، ساختارهای اخلاقی و سیاسی گوناگونی رقم زده است. تفاوت زندگانی اخلاقی و سیاسی آدمیان خود استوار بر تمایز نگرش‌هایی است که ایشان نسبت به انسان، جهان و خداوند داشته‌اند. در این میان، کسانی استنتاج «باید» از «هست» را انکار می‌کنند و مدعی‌اند که «باید و نباید»های زندگانی آدمی بر هیچ درکی از نحوۀ وجود موجودات استوار نیست؛ با این حال، حتی اگر «استنتاج باید از هست» ممکن نباشد، «استنتاج باید در هست» امری محتوم و ناگزیر است. انسان همواره در هستی هست، در هستی می‌اندیشد و به هستی می‌نگرد؛ تمام بایدهای و نبایدهای اخلاقی و سیاسی نیز در عرصۀ هستی اعتبار می‌شوند و بازبستۀ نحوۀ هستی موجود انسانی و بینش‌های او هستند. اندیشمندان مسلمان نیز در مواجهه با جهانِ خود بینش‌هایی داشته‌اند که نوع نگرش ایشان به اخلاق و سیاست را شکل داده است. به‌این‌ترتیب، بر خلاف یونانیان که بر مبنای هارمونی فوسیس و در روشنی لوگوس به اخلاق و سیاست می‌اندیشیدند، در تمدن اسلامی «شریعت الهی» به ستون اصلی حکمت عملی، اخلاق و سیاست بدل می‌شود. این در حالی است که اخلاق و سیاست دوران مدرن، با نگاه به حقوق طبیعی بشر و با اتکاء به تدبیرِ عقلانی خودِ وی استوار گشته است که البته انسدادهایی نیز رقم زده است. روشن است که مواجهۀ فلسفۀ اسلامی با دستآوردهای دوران مدرن، مستلزم بازاندیشی در حکمت عملی، اخلاق و سیاست نیز خواهد بود؛ مواجهه‌ای که پیش از هرچیز، بازخوانی «خودِ تاریخی»، «ریشه‌های تمدنی» و «عناصر اصلی حکمت عملی» در جهان اسلام را ضروری می‌سازد. طی درسگفتار «فلسفۀ اخلاق در تفکر اسلامی» که در پاییز و زمستان ۱۴۰۰ برای دانشجویان فلسفه دانشگاه تهران ایراد شده است، در هر جلسه پس از ایراد مطالبی درباب موضوع آن جلسه، در گفتگویی صمیمی با برخی دانشجویان دغدغه‌مند کوشیده‌ایم ضمن تبارشناسی جایگاه کنونی خود، مسائل اخلاقی معاصر را در مواجهه‌ای هرمنوتیکی با اندیشمندان گذشته و حال، با نگاهی پدیدارشناختی به زیست‌جهان کنونی، و ارزیابی تحلیلی از براهین و نظریه‌ها، مورد واکاوی قرار دهیم.

روایت افلاطون از سرشت تربیتی فلسفه سیاسی سقراطی، در نهایت به موضع سلبی او نسبت به شیوه زندگی سیاسی منتهی می‌گردد. در مقابل، ارسطو می‌کوشد تا روایتی از فلسفه سیاسی سقراطی به دست دهد که در آن در عین تاکید بر غرض نهایی سقراط، یعنی دفاع از شیوه زندگی فلسفی در برابر شیوه‌های غیرفلسفی، زمینه برای دفاعی ایجابی از شیوه زندگی سیاسی نیز لحاظ گردد. ما در این مقاله می‌کوشیم تا نشان دهیم که نخستین گام ارسطو در این مسیر ضرورتاً دفاع از شیوه زندگی سیاسی به مثابه شیوه‌ای طبیعی برای انسان است. ما در اینجا نشان می‌دهیم که طرح این دعوی از سوی ارسطو که «انسان بنا به طبیعت موجودی سیاسی است»، خصلتی اساساً آیرونیک و به تعبیری خطابی دارد، و از سوی دیگر این گزاره آیرونیک و خطابی، جزئی ضروری از تمهید تربیتی بدیلی است که وی در کنار تمهید تربیتی افلاطونی و به عنوان رقیب آن مطرح می‌سازد. بنابراین مواجهه با پیچیدگی تعبیر مد نظر ارسطو از اصطلاح «طبیعت»، به نوعی در کانون ملاحظات ما در این مقاله قرار می‌گیرد.