آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

آپوریای ضرورت علّی را می‌توان ناظر به دوراهی (1) ملازمت دایمی، منطقی و متافیزیکی ضرورت و علیت و یا (2) نفی یکی بدون نفی دیگری و در واقع انکار ملازمت همیشگی ضرورت و علیت تعریف کرد. این رأی ارسطویی که هر چیزی علتی دارد، لزوماً نمی‌تواند منتج منطقی و فلسفی تعیّن‌باوری، نفی امکان آینده و انحلال قوه در فعل باشد. ضرورت، وصف علیت رخ داده در بستر واقعیت جاری حال و گذشته است، نه علیت رخ‌‌دهنده در آینده. می‌توان این معنا از ضرورت را مستلزم جبر و اصل موجبیت علّی ندانست. در واقع عملگر و جهت منطقی و متافیزیکی علیت، واقعیت بالفعل ضرورت است که همواره هم‌مصداق با نظریه جبر و موجبیت نیست. دیمکریتس با نادیده‌گرفتن علت غایی، همه کنش‌های طبیعت را به ضرورت تقلیل می‌دهد. تقلیل‌گرایی منتج از انکار غایتمندی عالم، ویژگی بارز ضرورت‌باوری مکانیکی دیمکریتی است.

انسان در زیست‌جهان‌های متفاوت، ساختارهای اخلاقی و سیاسی گوناگونی رقم زده است. تفاوت زندگانی اخلاقی و سیاسی آدمیان خود استوار بر تمایز نگرش‌هایی است که ایشان نسبت به انسان، جهان و خداوند داشته‌اند. در این میان، کسانی استنتاج «باید» از «هست» را انکار می‌کنند و مدعی‌اند که «باید و نباید»های زندگانی آدمی بر هیچ درکی از نحوۀ وجود موجودات استوار نیست؛ با این حال، حتی اگر «استنتاج باید از هست» ممکن نباشد، «استنتاج باید در هست» امری محتوم و ناگزیر است. انسان همواره در هستی هست، در هستی می‌اندیشد و به هستی می‌نگرد؛ تمام بایدهای و نبایدهای اخلاقی و سیاسی نیز در عرصۀ هستی اعتبار می‌شوند و بازبستۀ نحوۀ هستی موجود انسانی و بینش‌های او هستند. اندیشمندان مسلمان نیز در مواجهه با جهانِ خود بینش‌هایی داشته‌اند که نوع نگرش ایشان به اخلاق و سیاست را شکل داده است. به‌این‌ترتیب، بر خلاف یونانیان که بر مبنای هارمونی فوسیس و در روشنی لوگوس به اخلاق و سیاست می‌اندیشیدند، در تمدن اسلامی «شریعت الهی» به ستون اصلی حکمت عملی، اخلاق و سیاست بدل می‌شود. این در حالی است که اخلاق و سیاست دوران مدرن، با نگاه به حقوق طبیعی بشر و با اتکاء به تدبیرِ عقلانی خودِ وی استوار گشته است که البته انسدادهایی نیز رقم زده است. روشن است که مواجهۀ فلسفۀ اسلامی با دستآوردهای دوران مدرن، مستلزم بازاندیشی در حکمت عملی، اخلاق و سیاست نیز خواهد بود؛ مواجهه‌ای که پیش از هرچیز، بازخوانی «خودِ تاریخی»، «ریشه‌های تمدنی» و «عناصر اصلی حکمت عملی» در جهان اسلام را ضروری می‌سازد. طی درسگفتار «فلسفۀ اخلاق در تفکر اسلامی» که در پاییز و زمستان ۱۴۰۰ برای دانشجویان فلسفه دانشگاه تهران ایراد شده است، در هر جلسه پس از ایراد مطالبی درباب موضوع آن جلسه، در گفتگویی صمیمی با برخی دانشجویان دغدغه‌مند کوشیده‌ایم ضمن تبارشناسی جایگاه کنونی خود، مسائل اخلاقی معاصر را در مواجهه‌ای هرمنوتیکی با اندیشمندان گذشته و حال، با نگاهی پدیدارشناختی به زیست‌جهان کنونی، و ارزیابی تحلیلی از براهین و نظریه‌ها، مورد واکاوی قرار دهیم.

روایت افلاطون از سرشت تربیتی فلسفه سیاسی سقراطی، در نهایت به موضع سلبی او نسبت به شیوه زندگی سیاسی منتهی می‌گردد. در مقابل، ارسطو می‌کوشد تا روایتی از فلسفه سیاسی سقراطی به دست دهد که در آن در عین تاکید بر غرض نهایی سقراط، یعنی دفاع از شیوه زندگی فلسفی در برابر شیوه‌های غیرفلسفی، زمینه برای دفاعی ایجابی از شیوه زندگی سیاسی نیز لحاظ گردد. ما در این مقاله می‌کوشیم تا نشان دهیم که نخستین گام ارسطو در این مسیر ضرورتاً دفاع از شیوه زندگی سیاسی به مثابه شیوه‌ای طبیعی برای انسان است. ما در اینجا نشان می‌دهیم که طرح این دعوی از سوی ارسطو که «انسان بنا به طبیعت موجودی سیاسی است»، خصلتی اساساً آیرونیک و به تعبیری خطابی دارد، و از سوی دیگر این گزاره آیرونیک و خطابی، جزئی ضروری از تمهید تربیتی بدیلی است که وی در کنار تمهید تربیتی افلاطونی و به عنوان رقیب آن مطرح می‌سازد. بنابراین مواجهه با پیچیدگی تعبیر مد نظر ارسطو از اصطلاح «طبیعت»، به نوعی در کانون ملاحظات ما در این مقاله قرار می‌گیرد.

کاربرد نابه‌جای «علت» در ترجمة آیتیون و انتقال محتوای مفهومی و متافیزیکی علت فاعلی به سایر علل به‌ویژه علت غایی، سبب تفاسیر و فهم نادرست از این مفهوم بوده است. اگر نسبت میان علت و تبیین در نظر گرفته نشود، خلط میان معنای علت در فلسفة جدید و آیتیا رخ می‌دهد که ناشی ازلحاظ نکردن تفاوت «نظر به واقع» و ذهن یا تمایز مقام ثبوت و اثبات است. در این مقاله به چرایی و چگونگی احصاء علل ارسطویی و سویه‌های وجود شناختی و معرفت‌شناختی نسبت علت و تبیین از دیدگاه او پرداخته می‌شود. دلیل طبقه‌بندی چهارگانة ارسطو از علل و فهم نسبت علّی را باید بر اساس مقولة تغییر و حرکت یا نسبت میان سازنده و مصنوع جست. می‌توان نقش تغییر و حرکت را به‌عنوان بنیاد تحلیل طبیعی علیت بر اساس آموزه‌های به‌خصوص فیزیک و متافیزیک نگریست به‌موازات نظریة علیت ارسطو در تحلیلات ثانی بر مبنای مفاهیم حد وسط قیاس برهانی و حمل کلی ذاتی علّی. می‌توان علت را نوعی تبیین یا به‌اصطلاح قسمی تبیین موسوم به تبیین علّی دانست به‌نحوی‌که تبیین و آیتیا اعمّ از علت است.

ترجمه ماشینی : هدف از این پایان نامه نشان دادن این است که تصور ارسطویی از دانش، که در کتاب De Anima صورت بندی شده است، کاملاً با طرح فلسفه اول به عنوان «علم در جستجوی» همانطور که در کتاب متافیزیک آمده است، سازگار است. در واقع، «علم طلبه» به چهار صورت ارائه می شود: 1) علم اسباب و اصول; 2) علم وجود به عنوان هستی; 3) نظریه جوهر و 4) علم کلامی. علمی که میل طبیعی به دانستن را به خوبی انجام می دهد، که «همه انسان ها» را نشان می دهد، فلسفه اول نامیده می شود، زیرا به علل و اصول هستی به عنوان کلیت آن می پردازد. این علم، به گفته ارسطو، به این مسئله پاسخ می دهد که «از زمان های قدیم، مانند اکنون و همیشه، موضوع ابدی تحقیق و مسئله ابدی است، «آنچه هست» [که] به این معناست: «ماده چیست؟ "". پاسخ به این مسئله با پاسخ به این سؤال که ماده به طور کلی چیست آغاز می شود و با پاسخ به این سؤال که چه نوع موادی وجود دارد، خاتمه می یابد. علم کلامی که وجود جوهری فوق معقول، ازلی و غیر متحرک، علت و اصل هستی را به عنوان موجود نشان می دهد، نقطه اوج فلسفه اولی و دلیل بر وحدت چهار راه ارائه آن است.

ترجمه ماشینی : این حجم متقاعدکننده و متمایز، ارسطوییزم را با به کار بردن اخلاق فضیلت سنتی آن در مورد مسائل مشخصاً مدرن، مانند سیاست قدرت اقتصادی و اختلافات برابری طلبانه، به پیش می برد. این جلد شکاف بین فلسفه ارسطو و انبوهی از نظریات ارسطویی معاصر را که در قرن بیستم و بیست و یکم تدوین شده اند، پر می کند. بخش اول از متون ارسطو و ارسطوگرایی توماس آکویناس استفاده می کند تا سنت ارسطویی فضایل را بررسی کند، با فصلی از آلاسدایر مک اینتایر که خوانش های مختلف فلسفه ارسطو را زمینه سازی می کند. بخش دوم تعاملی انتقادی با ارسطویی مک اینتایری ارائه می دهد، در حالی که قسمت سوم تأثیر مداوم ارسطوگرایی را در بحث های نظری معاصر در مورد حکومت و سیاست نشان می دهد. این مجموعه با گستره تاریخی گسترده‌ای است که سنت فضیلت را به مدرنیته مرتبط می‌کند، که مورد توجه همه کسانی است که در اخلاق فضیلت و سیاست ارسطویی معاصر کار می‌کنند.