آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

اندیشه رویت از دیرباز در دین یهود مطرح بوده و سپس این بحث به حوزه اندیشه دین اسلام نیز سرایت نمود و مورد اختلاف متفکرین اسلام واقع شد. مشکل اصلی این است که آیا خداوند دارای جهت و مکان است یا خیر؟ مجسمه قائلند خدا جسم است و صورت و هیئت دارد و حرکت میکند. مشبهه و کرامیه نیز خدا را دارای جسم میدانند . اما نه مانند اجسام حادث، دست، چشم و وجه داشتن را به صورت حقیقی به او نسبت میدهند. و میگویند خداوند دارای جهت است و استواء‌بر عرش دارد و بر بالای عرش است عده ای همین را دال بر امکان رویت گرفته اند. اشاعره رویت خداوند را در آخرت جایز شمرده اند و برای خدا دست وجه و چشم قائلند اما بدون کیفیت و برای مدعای خویش به برخی آیات و روایات تمسک جسته اند. فخر رازی که از متفکران اشعری است در این مساله به اسلاف خویش اقتدا نموده و قائل به امکان رویت خداوند درآخرت است. سلفیه معتقدند خدا دارای جهت بوده و در دنیا امکان رویت خداوند وجود دارد. ابن تیمیه هم به امکان رویت خداوند در دنیا معتقد است. پیروان مکتب تشیع از جمله خواجه نصیر الدین طوسی خداوند را منزه از این امور دانسته و معتقدند دیدن خداوند به چشم سر و دریافت به قوه عقل، برای احدی ممکن نیست. چشم عقل نیرومند تر از چشم سر است و انسان با چشم عقل چیزی هایی را می بیند که با چشم سر قادر به دیدن آنها نیست و به طریق اولی ادراک بصری با آن همه ضعفی که دارد. ممکن نخواهد بود. اما آنچه در احادیث ماثوره در باره لقاء پروردگار آمده است عنایت به صفای باطن و دست یافتن به ضمیری تورانی برای تماشای جمال حق به چشم دل است. در این نوشتار با دلائل منطق، عقلی و نقلی دیدگاه رازی و ابن تیمیه نفی و دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی اثبات شده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

عقیده به وجود مهدى موعود یک عقیده اسلامى است و از ارکان مذهب امامیه به شمار مى رود، عقیده اى است قطعى که به وسیله اخبار متواتر و قطعى الصدور به اثبات رسیده است لیکن بسیارى از مسایل مربوط به آن نیاز به تحقیق و بررسى دارد و از قبیل طول عمر، غیبت طولانى، علت غیبت، فواید امام در زمان غیبت و دهها مسأله دیگر، این رساله در پى اثبات این مطلب است که غیبت یک امر نو و فوق العاده نیست، بلکه از سنن الهى به شمار مى رود.و در طول تاریخ انبیاء مى توانیم این سنت را مشاهده کنیم، در این نوشتار با بیان مقدمه، و بعد از این که با واژه غیبت آشنا شدیم، مسیله غیبت و سپس اقسام غیبت را بیان کرد، و آنگاه غیبت انبیاء را ذکر نمودیم، تا آنهایى که فکر مى کنند غیبت یک امر فوق العاده است، این اشکال و استبعاد آنان مرتفع شود، بعد از آن مرحله اشتراک و تفاوت است که مهمترین بحث این رساله محسوب مى گردد. در این باب در پى اثبات این مطلب هستیم که همه انبیاء که غیبت داشته اند غیبت اینها با غیبت امام زمان از جهات گوناگون اشتراک داشته و از برخى جهات متفاوت است.و در آخر رساله بحث فلسفه و فواید غیبت را نیز آوردیم، چون بعضى ها اعتراض مى کنند که رهبرى که وجود آن میان مردم نباشد چه فایده اى دارد؟ و چرا یک رهبر الهى باید غیبت اختیار کند، در این بخش آخر این دو مطلب را مدلل به اثبات رساندیم.

موضوع پایان نامه مبانی اخلاق نظری از دیدگاه ابن مسکویه است . ابوعلی احمد بن محمدبن یعقوب مسکویه رازی مورخ، ادیب، طبیب، فیلسوف و عالم بزرگ اخلاق قرن ‎4 و ‎5 ه و صاحب تالیفات گوناگون است . مهمترین جنبه شخصیت علمی وی توجه به علم اخلاق است . مهمترین کتاب وی در زمینه اخلاق تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق یا طهاره الاعراق است . او در این کتاب و نیز در رساله ترتیب السعادات و منازل العلوم نظام اخلاقی بنا نهاده است که مرجع کتابهای اخلاقی پس از او گردیده است . ابن مسکویه مساله تجرد نفس انسانی را به عنوان یکی از پیش فرضهای فلسفی علم اخلاق، با توسل به دلایلی همچون : پذیرش صور گوناگون توسط نفس، ادراک خطای حواس و تصحیح آن، اتحاد عقل و عاقل و معقول، برتری لذات عقلی بر لذات حسی و ادراک معقولات و صور کلی به اثبات رسانیده است . تربیت پذیر بودن انسان از دیگر مبانی وی است . خلق انسان به آسانی یا به سختی قابل تغییر است و مشاهده عینی موید این مطلب است و نیز اگر خلق تغییر ناپذیر باشد ابطال قوه تمییز و عقل، ابطال شرایع و قوانین و سیاسات لازم می آید و نیز تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان بی ثمر خواهد بود . ابن مسکویه هدف غایی افعال اخلاق را دستیابی به کمال و سعادت می داند . سعادت انسان در لذات حسی و جسمانی - که مشترک میان انسان و سایر حیوانات است نمی باشد، بلکه شرافت و برتری انسان از سایر موجودات از نیروی عقل و قوه نظری و عملی آن سرچشمه می گیرد در اینجا نظری ارسطویی حد وسط بودن فضایل مطرح می گردد و این سعادت مشترک میان همه انسانها است، آخرین مرتبه سعادت، الهی شدن افعال انسان است که از طریق تشبیه به افعال خداوند و نداشتن هدف زائد بر ذات است . نظریه سعادت فلسفی موید این است فراوانی در معارف اسلامی دارد و تفاوت سعادت فلسفی و سعادت دینی در لحاظ نمودن سعادت اخروی و نقش ایمان در سعادت دینی است منابع او در اخلاق، نظریات افلاطون و بویژه ارسطو است که آنها را به صورت مستقیم (از طریق ترجمه های عربی آثار آندو) و نیز بصورت غیر مستقیم ( از طریق آثار اسلاف خود همچون حکیم فارابی و ... ) کسب نموده است ./

ولایت از جمله مسائل مهم فلسفی – عرفانی است و راجع به آن آیات و روایات فراوانی آمده است که خود دلالت بر اهمیت آن می‌کند. در قرآن، خداوند سبحان ولایت کلیه را از آن خود می‌داند؛ چرا که سرپرست حقیقی موجودات در تکوین و تشریع فقط اوست و اگر بحث ولایت انسان کامل هم به میان می‌آید به تبع ولایت خداست.علامه میرجهانی طباطبائی در تحلیل قرآنی و روایی مسأله ولایت کوشش بسیار نموده و در پاسخ به شبهاتی که در باب ولایت تکوینی مطرح شده، اهتمام ویژه ای داشته است.علامه حسن زاده آملی ولایت را با رویکرد فلسفی- عرفانی نگریسته؛ چرا که اعتقاد دارد ولی الله، انسان کامل است که میوه شجره وجود و غایت حرکت ایجادی و حرکت حبّی و کمال عالم کیانی است؛ ازاین‌رو تمام مبانی فلسفی- عرفانی اعم از اصالت وجود، وحدت وجود، حرکت جوهری، حرکت حبی نحوه تجلی موجودات و ... در این باب دخیل‌اند و هم‌چنین از جنبه مراتب نفس، انسان کاملِ ولی‌حق، بالاترین درجات نفس، در فوق تجرد عقلی در قوس صعود نظام هستی را طی کرده و متحد با عقل فعال بلکه دارای عقل مستفاد می‌گردد، بنابراین معرفت نفس ناطقه و ابواب آن برای فهم جایگاه این حقیقت لازم می‌آید.آیت الله جوادی آملی مسأله ولایت را با دقت در آیات قرآنی و لطایف فلسفی پیگیری می‌کند و علاوه بر تحلیل مسأله ولایت، راه‌های رسیدن به ولایت و موانع رسیدن به ولایت و هم‌چنین راه شناخت ولی الهی را بررسی نموده است.ما در این رساله، علاوه بر بررسی و تطبیق نظرات فلسفی و عرفانی این سه حکیم الهی، درصد شناخت بهتر حقیقت مسأله ولایت و مبانی ‌‌هستی‌شناسی و ‌‌انسان‌شناسی دخیل در این باب هستیم.

در بین حکمای مسلمان، ملاصدرا بیش از دیگران به تأثیر ملکات بر معرفت اهتمام داشته‌است. وی معتقد است که برای تحصیل معرفت، انسان باید به آنچه در ساحت‌های معنوی و روحی او می‌گذرد توجّه نماید. به همین دلیل، در کسب معرفت، تنها ابزار منطق و استدلال کافی نیست و عوامل معنوی و ملکات هم نفیاً و هم اثباتاً با ساحت معرفتی او مرتبط هستند از منظر وی این تأثیرگذاری در حوزه‌هایی از شناخت که موضوع آن به کانون هستی انسان نزدیکتر و از اشتداد وجودی و مرتبت تجریدی بالاتری برخوردار باشد گسترده‌تر و عمیق‌تر خواهد بود.علامه طباطبایی نیز گرچه در فلسفه پیرو حکمت متعالیه است ولی بررسی اندیشه‌های وی- به عنوان مفسری کم نظیر در احاطه به مبانی کتاب وسنت-پژوهش حاضر را در شناخت دیدگاه دینی-فلسفی یاری خواهد کرد.به دلیل همین رویکرد، علامه اختصاصاتی در نگاه فلسفی خود دارد که در نوع خود جالب توجه و کم نطیر است.او کهحقیقت علم را نه یک امر بشری بلکه امری الهی و عطیه ای از جانب حق می داند از این رو برای دریافت این لطف حق شرایطی معنوی و غیر معرفتی خاصی لازم است.خواجه نصیر الدین طوسی نیز- به عنوان متفکری جامع در معقول و منقول – از ویژگی منحصر به فردی برخوردار است. او که در مرز کلام ، فلسفه و اخلاق قرار دارد. و در همه این شاخه های مهم علوم از آثار فاخری برخوردار است آراء مهمی در تعامل ملکات و معرفت دارد. وی جزئ معدود اندیسمندان اسلامی است که به تفصیل در باب فضیلت‌های عقلانی و اخلاقی سخن رانده است.از دیدگاه وی، همه تصدیق‌ها و تکذیب‌های انسان خاستگاه معرفتی ندارد و بسیاری از افعال شناختی آدمی، متأثر ازملکات و عناصر غیرشناختی می‌باشد. این تأثیرات می‌تواند مثبت یا منفی، قوی یا ضعیف، پیدا یا پنهان، مستقیم یا غیرمستقیم، ارادی یا غیرارادی، درونی یا بیرونی و... باشد. این متفکران انسان را به دوری از رذائل و کسب فضایل و ورود به حیات معقول از دالان حیاط طیبه فرا می‌خوانند. آنها تهذیب نفس و عمل صالح راشرط اساسی و عامل محوری در عقل‌ورزی و معرفت اندوزی می‌دانند.

در مباحث مربوط به زمان، ملاصدرا به عنوان بزرگترین و مهمترین چهره فلسفه اسلامی، الفاظی به کار می‌گیرید که ظاهراً با الفاظ آینشتین به عنوان بزرگترین شخصیت در فیزیک مدرن مشابه است. آنچه صدرالمتألهین در این مبحث بدان می‌پردازد، از مهمترین و جالب‌ترین دستاوردهای فلسفه اسلامی بشمار می‌رود و در عین غنا از انسجامی درونی با بقیه ابتکارات و نظریات وی بالاخص نظریه «حرکت جوهری» برخوردار است. ایشان در عین حالی که بر اساس مبنای اسلاف خویش زمان را مقدار حرکت می‌داند، آنرا «بُعد چهارم» اشیاء معرفی کرده و همانند ابعاد سه‌گانه، زمان را از ذاتیات جسم می‌داند. آینیشتن نیز در نظریاتی انقلابی با نام «نسبیت عام» و «نسبیت خاص»، که مبنای فیزیک مدرن و تحولات بعدی آن قرار گرفت، زمان را در کنار مختصات سه‌گانه، «بعد چهارم» و متحد با آنان معرفی نمود. هر یک از این دو تفکر در حوزه خود سبب‌ساز تحولات اساسی و دستاوردهای شگرفی شد. این رساله بر آن است که سیر تاریخی هر یک از این دو نظریه در باب زمان را در بستر حوزه خویش بررسی نموده و سپس به مقایسه و تطبیق بین آنان بپردازد.

پیوست در منابع دیجیتالی