آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

افزایش کتاب‌های تفسیر قرآن در قرن معاصر با سبک و سیاقی یکسان و با سخنانی همسان، گمان هم‌طرازی را در نگاه نخستین در میان آنها تداعی می‌نماید. گشایش و صیقل آیینه نقد و بررسی، این هنر را دارد که برجستگی‌ها و کاستی‌های هر یک نسبت به دیگری را آشکار نموده، و اهل مطالعه و دانش و پژوهش را در انتخاب مسیر رهنمون باشد. این قلم در همین راستا چشم‌اندازی بر تفسیر اطیب البیان دارد که به دست فقیه و مفسر شیعی ـ مرحوم آیت ‌الله سید عبدالحسین طیب اصفهانی ـ در 14 جلد به زبان فارسی نگارش یافته و در تهران توسط بنیاد فرهنگ اسلامی کوشان‌پور و انتشارات اسلام، به ترتیب در سال‌های 1352 و 1366 و 1378 شمسی منتشر و تجدید چاپ شده است. شخصیت علمی مفسر فقید، گرایش تفسیری، شیوه نگارشی و دیدگاه‌های تفسیری و اعتقادی ایشان، بخش ابتدایی این جستار را تشکیل می‌دهد؛ سپس کاستی‌های سایه‌انداز ‌بر این نوشتار، با شواهد موجود در آن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

ولایت فقیه به عنوان نظریه ای در جهت اقامه دین و توسعه پرستش خداوند از ساحت فردی به ساحت اجتماعی و حکومی، افق جدیدی را در علوم مختلف اسلامی و سیاسی گشوده است. در سال های اخیر ضرورت پرداختن به «فقه سیاسی» و مباحث مرتبط با ولایت فقیه برای پاسخ گویی به نظرات رقیب و روشن شدن بسیاری از مباحث، بیش از پیش احساس شده است. فقه شیعه در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود همواره با نعمت بسیار با ارزش اجتهاد توانسته مسائل فقهی را با توجه به نیازهای جامعه حل و از رهگذر اجتهاد برآمده از مکتب اهل بیت علیهم السلام پیوسته در حال تحول و نوآوری باشد. شگی نیست که در زمان های اخیر فقهای برجسته و ستون های استوار فقه و فقاهت فراوان بودند، ولی در میان آنها تنها افراد کمی به عنوان صاحب مکتب شناخته شدند. برای مثال، امام خمینی (ره) یکی از افرد صاحب مکتب در این زمینه است. نگارنده در این مقاله بر آن است ضمن اشاره به خطابات معظم له، به بررسی و بازپژوهی ملاک خطابات حکومی و غیرحکومی پرداخته، و با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از قرآن کریم، کتب مرجع فقهی و اصولی و... به شرح و توصیف آن بپردازد.

لزوم آشنایی هرچه بیشتر مسلمانان نسبت به جایگاه و مقام والا و مفاهیم آیات قرآن بر کسی پوشیده نیست. با توجه به این که این کتاب عظیم  الشأن طبق بیان خود در شناخت مفاهیم بلند و معارف متعالیش به مبیّن الهی نیاز دارد، جایگاه مبیّنان آن نیز باید روشن باشد. حضرت سیدالساجدین علیه السلام در صحیفه سجادیه به درگاه خداوند متعال عرضه می دارند: «اللّهمَّ أنزَلتَهُ عَلی نبیّکَ مُجملاً و ألهَمتَهُ عِلم عجائبِهِ مُکمَّلاً و ورًَثتَنا علمَه مفسَّراً».

شیعه: مجموعه مذاکرات با پرفسور هانری کربن، مجموعه مذاكرات و نوشته‌هاى استاد علامه طباطبايى با پرفسور هانرى كربن در سال 1338ش، مى‌باشد كه به كوشش سيد هادى خسروشاهى در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفته است. كتاب، به زبان فارسى و براى نخستين بار در سال 1339ش، تحت عنوان «مكتب تشيع» منتشر گرديد و بعد از آن، بارها تجديد چاپ شد كه چاپ‌هاى بعدى، داراى مزايا و ويژگى‌هايى است كه چاپ اول، فاقد آن‌ها بوده و از نظر اتقان عبارات و اضافه پاره‌اى مطالب و مدارك، بر چاپ قبلى برترى‌هايى دارد. كتاب به انگيزه معرفى جامعه تشيع به جهان تسنن و جامعه بشرى نوشته شده است. كتاب، با دو مقدمه از آقاى خسروشاهى و علامه طباطبايى در بيان نكاتى پيرامون مكتب تشيع و خلاصه‌اى از نحوه ديدار علامه با پروفسور كربن آغاز و مطالب در چهار بخش، ارائه شده است. توضيحات كتاب، آن قسمت كه مربوط به آيات قرآن مجيد و استدلال به آن‌هاست، مانند توضيح شماره 1، 2 و 99 تا 120، از خود علامه است و بقيه توضيحات كه به‌طور مستند و محققانه‌اى پس از مراجعه به مدارک و مآخذ معتبر تنظيم شده است، از آقاى على احمدى ميانجى و سيد هادى خسروشاهى بوده كه هركدام به‌طور مستقل، از طرف يكى از دو نفر، تهيه شده است. براى تكميل مطالب اين توضيحات، به بيش از 250 كتاب و مدرک از اهل سنت و شيعه مراجعه شده است. نویسنده در بخش اول، در سه قسمت، به دنبال معرفى تشيع است. در قسمت اول، چگونگى به وجود آمدن شيعه پاسخ داده شده است. علامه معتقد است كه نبايد شيعه را در اسلام، اقليتى فرض كرد كه با اكثريتى كه در مقابل خود داشته، در اصول و مبادى اسلام، اختلاف نظر داشته و پاره‌اى از آن‌ها را نمى‌پذيرفته‌اند، لذا با اكثريت به مقام مخامصه و مشاجره درآمده و مذهب نوبنيادى تأسيس نموده است و يا به عللى سياسى يا تعصبات قومى، ملى يا انتقام‌هاى دينى، بازيچه دست بيگانگان قرار گرفته و در نتيجه، گروه قابل توجهى از مسلمين را جدا كرده است. بلكه شيعه، طايفه‌اى است از مسلمين كه به واسطه مخالفت‌هايى كه از اكثريت نسبت به مسلمات كتاب و سنت مشاهده كرده، در مقام اعتراض و انتقاد برآمده و به ملازمت مسلمات كتاب و سنت برخاسته و دعوت كرده است. وى ضمن بررسى و نقد نظريات مخالفين درباره پيدايش شيعه، به معرفى واقعى شيعه و مذهب تشيع پرداخته است. در قسمت دوم، مشكلاتى كه پيش روى شيعه قرار داشت، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. به نظر نویسنده، شيعه حس مى‌كرد كه پايمال كردن نص ولايت و چسبيدن به مسئله «صلاح مسلمين» از يك عقيده مخصوص سرچشمه مى‌گيرد و آن اين است كه احكام و قوانين ثابت اسلام، تابع مصالحى باشد كه با اختلاف شرايط و عوامل، اختلاف پيدا كند. نویسنده نتيجه اين عقيده را در دو امر زير دانسته و آن‌ها را مفصلا بررسى نموده است: ولايت و حكومت اسلامى، به دست اشخاصى خواهد افتاد كه هيچ‌گونه مصونيت خدايى نداشته باشند و در نتيجه محيط آزاد اسلامى، تبديل به يك محيط فاسد و بى‌بند و بارى خواهد شد كه روح تقوا و آزادى اسلامى را از دست داده و از اسلام، جز نامى نخواهد ماند. پيشرفت اين وضع، براى اينكه موانع را از پيش پاى خود بردارد، طبعا در خانه اهل‌بيت(ع) را بسته و در نتيجه اصول و معارف اسلامى بى‌سرپرست مانده و از نشو و نما افتاده و تدريجا تغيير ماهيت خواهد داد. نویسنده در قسمت سوم، روش شيعه در علوم را مورد مطالعه قرار داده است. وى معتقد است كه روش اين مكتب در علوم، اين است كه از اولين روز بعد از رحلت پيامبر(ص)، در تعلم علوم و معارف اسلامى و درك حقايق اصول و فروع دينى، به اهل‌بيت(ع) پيوسته و از ديگران گسسته است و در جميع شؤون دينى، از اول اصول معارف گرفته تا آخر فروع و جزئيات آن‌ها، به بحث و انتقاد پرداخته و فراورده‌هاى روايتى آن‌ها، پاسخگوى هرگونه سؤال بوده است. در پايان اين بخش، سؤالاتى از سوى دكتر كربن مطرح شده و علامه به‌خوبى به آن‌ها پاسخ داده است كه برخى از آن‌ها عبارتند از: در حقيقت درونى مذهب تشيع، درك معنوى و باطنى قرآن، چه معنايى دارد؟ چگونه اين درك معنوى و باطنى، مستلزم امام‌شناسى است؟ چرا افكار فلسفى اسلامى، حيات جديد خود را فقط در ايران يافته و در هيچ جاى ديگر، در عالم اسلام، فلسفه رونقى ندارد و... بخش دوم، پاره‌اى از اخبار پيشوايان شيعه را كه با طرز تفكر فلسفى وارد شده است، به همراه بخشى از اخبار مربوط به ولايت، در خود جاى داده است. نویسنده، معتقد است كه پايه و اساس تفكر فلسفى (فلسفه الهى) روى منطقى است كه انسان با نهاد خدادادى خود، صحت آن را درك نموده و افكار خود را با آن مى‌سنجد. به اعتقاد وى، بياناتى كه در زمينه طرز تفكر فلسفى در بيانات پيشوايان شيعه وارد شده است، بسيار بوده و هر متتبّعى به صدها حديث از اين قبيل مى‌تواند دست يابد؛ ازاين‌رو، وى از هر باب به‌عنوان نمونه، يكى دو حديث يا خطبه را انتخاب نموده و به‌عنوان «مختار» وارد كرده و اجمالا به مورد نظر؛ يعنى به اينكه كلام منقول، مربوط به كدام مسئله از مسائل ماوراءالطبيعه است، اشاره كرده است. وى معتقد است ابحاثى كه در اين احاديث مطرح شده، اگرچه مربوط به يك رشته مسائل خصوصى مى‌باشد، ولى چنان‌كه از تعمق و تدبر در اطراف بيانات روشن است، پايه عمومى آنها روى ابحاث عامه فلسفه عاليه گذاشته شده است؛ اين نظريات عميق و مسائل الهى را با طرز مخصوصى كه بيان شده‌اند، با صرف نظر از يك رشته نتايجى كه از ابحاث عامه فلسفه استنتاج مى‌گردند، نمى‌شود توجيه نمود. برخى از اين مسائل عبارتند از: وجود حق عزّ اسمه و اطلاق وى؛ وحدانيت حق و معناى آن؛ صفات حق و عينيت آنها با ذات؛ علم حق به ذات خود و به هر شىء؛ علوميت حق براى هر شىء و... در پايان اين بخش، مسئله ولايت و ارتباط آن با نبوت، توضيح داده شده است. در بخش سوم، نقدهایی كه به كتاب شده، پاسخ داده شده است. اين نقدها، پيرامون مسائل زير مى‌باشند: تماس با خارجى‌ها براى معرفى دين؛ تشيع و فلسفه؛ اتحاد سياسى؛ تفكر فردى و اجتماعى؛ اجماع در اصول؛ خلقت ارواح قبل از ابدان؛ عقل قطعى؛ تفسير قرآن به قرآن. بخش آخر، مربوط به توضيح برخى از مسائل و غوامض متن مى‌باشد كه با اعداد مشخص شده‌اند. اين توضيحات مربوط به آقايان على احمدى ميانجى و سيد هادى خسروشاهى بوده و براى تكميل مطالب و بحث و بررسى آن‌ها ارائه شده است.

(از مجموعۀ 7 جلدی)کتاب حاضر جلد چهارم از "مجمع الشتات فی الاصول و الاعتقادات "است که به مناسبت برگزاری کنگره بزرگداشت شهید آیت‌ا ...اشرفی اصفهانی 1279 1361 (چهارمین شهید محراب) به طبع رسیده است .این کتاب در اصل مجموعه دست نوشته‌ها، تقریرات و نیز سلسله درس‌های نامبرده است که در قالب 7جلد به چاپ رسیده است .بخش کوتاهی از این جلد به زبان فارسی و بقیه مطالب آن به زبان عربی است .موضوع اصلی کتاب اصول اعتقادی اسلام است .در این جلد به طور اختصاصی مطالبی درباره قرآن آورده شده که عناوین برخی از آنها بدین قرار است :اسامی قرآن، حدوث و قدم بودن قرآن، اعجاز قرآن، اعراب گذاری قرآن، فضیلت قرآن، ارتباط آیات قرآن با یکدیگر، مصحف امیرالمومنین، نسخ، بداء، معانی تاویل، شفاعت، ترتیب سوره قرآن، کلمه نسا در قرآن، نزول قرآن، زمان نزول قرآن، کیفیت نزول قرآن، قیامت در قرآن، و کیفیت وحی .در انتهای کتاب فهرست آیات قرآن کریم، موضوعات، اعلام، اماکن، کتب و مصادر درج شده است .

تحول در پوشش زن مسلمان و زمینه‌های بروز و ظهور آن در قرن اخیر رخدادی شایسته تأمل است. از آنجاکه استناد مسلمانان به قرآن و تفاسیر بدست آمده از آیات مربوط به زن و پوشش او در اجتماع در این تحول نقش به‌سزایی ایفا کرده است، برآن شدیم تا در این رساله، تفاسیر کهن و جدید را ذیل آیات حجاب مورد مطالعه قرار دهیم. آیات مهم مربوط به حجاب عبارتند از: وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی‌ جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ... وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفینَ مِنْ زینَتِهِن ... (نور/31)؛ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ... (احزاب/ 59)؛ وَ قَرْنَ فی‌ بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّهِ الْأُولی...‌ (احزاب/ 33)؛ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُیُوتَ النَّبِیِّ إِلاَّ أَنْ یُؤْذَنَ لَکُمْ... (احزاب/53). خطاب در برخی از این آیات همسران و دختران پیامبر  و در برخی دیگر زنان مومن یا هر دو است. مفسران از سده‌های دور تا کنون به استناد این آیات کوشیده‌اند تا تعریف صحیحی از حجاب تبیین کنند. در این پژوهش، مفسر تنها به نگارندگان تفسیر ترتیبی اطلاق نمی‌شود، بلکه قرآن‌پژوهان، اندیشمندان و نویسندگان کتب و تفاسیر موضوعی که در این زمینه به تفسیر آیات پرداخته‌اند، در زمره‌ی مفسران قرآن قرار گرفته‌اند. برخی مفسران کهن قرآن که در این رساله به تبیین آرای آن‌ها پرداخته خواهد شد، عبارتند از: طبری، طبرسی، فخر رازی و ... نظر به اینکه قصد این رساله نشان دادن تحول آرای مفسران جدید است، لذا تمرکز اصلی برروی آرای مفسران جهان اسلام در حدود یکصد و پنجاه سال اخیر خواهد بود. از مفسران و قرآن‌پژوهان جدیدی که آراء و نظراتشان مورد بررسی خواهد گرفت می‌توان به طباطبایی، جوادی آملی، مطهری، بهبودی، کدیور و ترکاشوند در ایران، محمد عبده، قاسم امین، نظیره زین الدین، محمد شحرور، نصرحامد ابوزید، سید قطب، موسی صدر در جهان عرب و آمنه ودود، رفعت حسن و اسماء بارلاس در آمریکا اشاره کرد. تأکید بر این نکته ضروری است که هدف از این رساله تعیین حکم فقهی برای حجاب و پوشش نیست، بلکه این رساله در نظر دارد تا ضمن نشان دادن سیر تطور آرای تفسیری ذیل آیات مرتبط با حجاب، به بررسی تحول آرای مفسران جدید بپردازد و چیستی و چگونگی و چرایی این تحول را نشان دهد. مفسران جدید تبیینی نو از حجاب و پوشش برای زنان عرضه کرده‌اند که مفسران دوره‌های قدیم خود را در چنین موضعی قرار نداده‌اند یا دست کم کمتر به آن پرداخته‌اند. با نگاهی پدیدارشناسانه، برخی زمینه‌های بروز این تحول را می‌توان در ظهور نهضت احیای دینی، تحصیل و اشتغال زنان مسلمان، واکنش و انتقاد غرب در مواجهه با حضور زن مسلمان با پوشش در اجتماع و مسائلی از قبیل الغای برده‌داری جستجو کرد. تحولاتی از این دست سبب شد تا تفاسیر عقل‌گرایانه‌ی مفسران جدید، سمت و سویی دیگر پیدا کند.

بی شک یکی از جلوه های عظمت قرآن کریم، گزینش اعجاب آور و هدفمند هر یک از واژگان این کتاب در مرحله اول و چینش هنرمندانه و بی بدیل آنها در کنار یکدیگر، برای تجلی آیات الهی است. یکی از واژگان پرکاربرد و دارای گستره معنایی فراوان قرآن کریم سلام است که در حدود (40) آیه به کار رفته و همخانواده های آن در (73) آیه نمود یافته است. با توجه به تنوع معانی سلام و فراوانی کاربرد آن در قرآن کریم، در این مقاله ضمن تحلیل محتوایی هر یک از سلامهای به کار رفته در قرآن کریم، درباره مشتقات این واژه آسمانی و ارتباط آن با برخی واژه ها نظیر تحیت و امنیت اشاره خواهد شد. در پایان نیز جداولی در زمینه سلام فرستندگان و سلام گیرندگان در قرآن ارایه می شود.

کتاب حاضر از علامه عزیز حسن زاده املی حفظه الله درباره ذکر و دعا و مسائل مختلفی که مرتبط با دعا است می باشد از قبیل استجابت دعا، انقطاع الی الله ، ذکر در قرآن، ذکر یونسیه و ....

بنده علی الشیخ، متولد بغداد هستم. پیش از این مسیحی (کاتولیک ) بودم و در سال 1370 به دین مبین اسلام مشرف شدم. در بغداد با مسلمانان، بسیار رفت و آمد میکردم؛ اما متاسفانه از دین اسلام اطلاع چندانی نداشتم. پس از این که در ایران انقلاب شد و حضرت امام (ره ) به ایران آمدند، بسیاری از مسیحیان از جمله بنده، به ایران آمدیم. مدتی پس از ورود به ایران، برخی از دوستان رفتند و من و چند نفر دیگر در تهران ماندیم؛ چون جو فرهنگی این جا با عراق متفاوت بود. درباره مسیحیت بحث هایی پیش میآمد، از کودکی به ما القا شده بود که مسلمانان خیلی به مسیح (ع) و حضرت مریم (س) بد میگویند و من نیز این اعتقاد در دلم بود. روزی با یکی از دوستان مسلمان، مشغول بحث بودیم که ایشان گفتند ما به حضرت مسیح (ع) و مریم (س) علاقه زیادی داریم. ایشان به من قرآن داد و از من خواست تا سوره مریم را مطالعه کنم. زمانی که من سوره مریم را خواندم، باور نمی کردم که قرآن چنین سخنان زیبایی راجع به حضرت مریم (س) گفته باشد. از آن پس، به مسایلی که در دلم بود شک کردم. این موضوع باعث شد تا به مطالعه و بحث در این زمینه ادامه دهم و سرانجام خداوند این توفیق را به من داد تا به دین اسلام مشرف شوم. من کتابی به نام «هبه السماء» (هدیه آسمانی) دارم که در آن مختصری از زندگی نامه خود را نوشته ام. در سال1374 به حوزه آمدم. دو سال در مدرسه دارالحکمه شهید محراب،محمد باقر حکیم بودم. پس از آن به مدرسه امام خمینی (ره )رفتم و در آن جا مقطع اول و دوم را تمام کردم. چند تالیف دارم: یکی همان است که در سال 78 چاپ شد؛ دیگری « الصحیح فی انجیل المسیح» است که امسال چاپ گردید. کتاب بزرگی به نام « المسیحیه فی المیزان » دارم که ان شاء الله پس از پایان نامه به اتمام میرسانم. پایان نامه ام نیز در رشته فلسفه و کلام است و « حقیقه المسیح (ع) » نام دارد. این مجموعه شامل بحث مقارنه می باشد که تقریبا تمام شده است. هم اکنون در مدرسة امام خمینی (ره ) مشغول تدریس تاریخ فلسفه غرب، ادیان و فلسفه تمهیدی هستم.

کتاب حاضر که به صورت مستقل چاپ شده است درباره غدیر و اشعار مرتبط با آن و شاعرانی است که درباره غدیر شعر سروده اند. در این کتاب درباره اشعار سید رضی ره و شخصیت خود ایشان بحث می شود.