مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

بحث در حوزه صفات الهی، آثار و لوازم آن به ویژه در بعد خداشناسی، از مباحث محوری و مهم در حوزه الهیات است. صفات جلال و جمال الهی از همان آغاز نضج و تولد علوم اسلامی از مباحث بحث انگیز میان اکابر صوفیه، مفسران و دانشمندان علم کلام بوده است. این مقاله بر آن است ابتدا به ریشه یابی جلال و جمال، معانی لغوی و اصطلاحی آن ها و آنگاه نظرات مشایخ صوفیه درباره این دو واژه بپردازد و نیز جمال و جلال را در تفاسیر مهم، احادیث و روایت، جست و جو و از منظر فرق کلامی و عرفانی بررسی کند.در این مقاله نتیجه می گیریم که در میان عرفا و صوفیان درباره جلال و جمال دو تلقی وجود داشته است. در اغلب موارد، به ویژه نزد متقدمان، جلال و جمال از حیث تأثیرات سلوکیشان بر احوال و حیات معنوی سالک مورد توجه بوده و در تلقی دیگری (بیشتر نزد متأخران و در مکتب ابن عربی)، جلال و جمال از وجوه نظری مابعدالطبیعی مورد تأمل قرار گرفته است.بر اساس آنچه منقول است برخی از متقدمان، همچون سَری سَقطی، به استقلال به تعریف جلال و جمال نپرداخته اند، اما در بیان اصطلاحاتی همچون حیا و انس به لوازم جلال و جمال الهی توجه کرده اند. به گفته سری سقطی، حیا، لب فروبستن از سَرِ اجلال برای تعظیم جلال حق است و انس، التذاذ روح به کمال جمال است، همچنین بنا به گزارش قُشَی خرّاز فنای هویت و بقای باللّه را اثر مشاهده جلال ربوبی می داند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 92 تا 117

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

غزالی و فلسفه اسلامی

نویسنده:

رضا داوری اردکانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ابن رشد , امام محمد غزالی , تهافت الفلاسفه , فارابی , اصطلاحنامه فلسفه

کلیدواژه‌های فرعی :

علم الهی , دین و فلسفه , فلسفه اسلامی , 13. علم کلام , اصطلاحنامه عرفان , عالم اسلام ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

ظاهرا جایگاه غزالی در تاریخ فلسفه اسلامی معلوم است. بسیاری کسان، گمان می کنند که او با فلسفه مخالفت کرده و آن را از سیر و پیشرفت باز داشته است. در اینکه کتاب تهافت الفلاسفة، متضمن مطالب کلامی ضد فلسفه و احکام فقهی مشعر بر انتساب آرا فلاسفه به کفر و بدعت است، تردید نمی توان کرد. ولی قبل از غزالی هم، فقیهان بسیاری منطق و فلسفه را زندقه دانسته بودند و اگر تکفیر و تحریم فلاسفه و فلسفه، راه را می بست، می بایست راه فارابی و ابن سینا با زندقه دانستن منطق و ادعای کفایت نحو به جای آن بسته شده باشد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 87 تا 100

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

لب الأثر فی الجبر و القدر

نویسنده:

جعفر سبحانی تبریزی

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست معرفی کتاب

وضعیت نشر :

قم: مؤسسه امام صادق (ع),

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

جبر و تفویض , 03. انسان شناسی Human nature , جبر و اختیار(کلام) , عقاید اشاعره , اخبار طینت , امر بین امرین , عقاید شیعه امامیه , اختیار انسان , اراده انسان , احادیث و روایات , دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات , 13. علم کلام , کتب کلام شیعه , 01- لا جبر و لا تفویض بل أمر بین أمرین

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

جعفر سبحانی , امام خمینی

شابک (isbn):

964-6243-27-4

چکیده :

«لبّ الأثر في الجبر و القدر» تقرير بخشى از مباحث اصول حضرت امام خمينى (ره) مى‏ باشد كه توسط آيت اللّه سبحانى به رشته تحرير درآمده است استاد سبحانى گرچه همه مباحث اصولى حضرت امام را نوشته و در مجموعه ‏اى تحت عنوان «تهذيب الاصول» به چاپ رسانده ‏اند ولى بخاطر اهميت اين مساله، اين بخش از مباحث را به صورت جداگانه براى طالبان معارف عقلى و اسلامى عرضه نموده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

این آیه به چه معناست: «خداوند هر که را بخواهد هدایت می‌کند و هر که را بخواهد گمراه می‌کند»؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی

پاسخ تفصیلی:

خدای متعال در چند مورد از قرآن مجید امر هدایت و ضلالت را با بیانات مختلف بیان فرموده است. مقدمتاً توجه به این موضوع اهمیت دارد که بعضی از آیات قرآن را نمی توان به تنهایی تفسیر نمود و نتیجه گرفت، بلکه باید به کمک آیات دیگر معنای واقعی مورد نظر را بیشتر ...

کلیدواژه‌های اصلی :

هدایت الهی , 13. علم کلام

کلیدواژه‌های فرعی :

اختیار انسان , خدا و اختیار انسان ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

صحیفه حج

نویسنده:

روح‌ الله خ‍م‍ی‍ن‍ی‌

نوع منبع :

کتاب , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه متنی قائمیه معرفی کتاب

وضعیت نشر :

تهران: مشعر,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اعمال عبادی , مراسم حج , استعمارستیزی , و دیگر موضوعات مرتبط با کلام , حجاج , اتحاد دین و سیاست , تفکیک دین از سیاست , 13. علم کلام , سخنرانی , اسرار حج , کتب متفرقه

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

امام خمینی

شماره ديويي:

955/0842

چکیده :

«صحیفه حج» مجموعه‌ اى است از سخنرانى‌ ها و پیام‌ هاى امام خمینى (ره) و مقام معظم رهبری پیرامون مناسک سیاسى - عبادى حج که به زبان فارسى و در سال 1382 ش، منتشر شده است. در مقدمه، به این نکته اشاره شده است که پیروزى‌ انقلاب اسلامى، در پرتو اندیشه‌ هاى تابناک امام‌ خمینى (ره) حج را نیز همچون سایر معارف و احکام اسلامى، در جایگاه واقعى خویش نشاند و سیماى راستین و محتواى غنى آن را نمایاند. جلد اول، در بردارنده مجموعه 99 عنوان سخنرانى و پیام از امام خمینى (ره) مى‌ باشد که بدون تبویب و فصل‌ بندى خاصى و بر اساس تاریخ صدور، از بهمن 1349 ش، تا 29 تیر 1367 ش، تنظیم شده است. در این پیام، به ضرورت چاره‌ اندیشى مسلمانان براى مقابله با استعمار و اهمیت اجتماع آنان در مناسک حج، به این منظور اشاره شده است. ایشان سپس به انتقاد از انقلاب سفید شاه پرداخته است. در پیام دیگرى که در 15 شهریور 1360 ش، در جماران و به‌ مناسبت فرا رسیدن ایام حج، صادر گریده، امام به تبیین فلسفه و اسرار حج پرداخته است. جلد دوم، دربردارنده پیام‌ هاى مقام معظم رهبرى به حجاج و دست‌ اندرکاران حج، از تیرماه 1368 تا اسفندماه 1381 مى‌ باشد. در نخستین پیام، حج کانون معارف اسلام و مظهر توحید دانسته شده و با اشاره به اینکه حج بدون برائت، حج نیست، به این نکته اشاره شده است که تفکیک دین از سیاست، یکى از بزرگ‌ ترین مظاهر شرک مى‌ باشد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

خلل فی الصلاة

نویسنده:

روح‌ الله موسوی خ‍م‍ی‍ن‍ی‌

نوع منبع :

کتاب , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه قائمیه فهرست معرفی کتاب

وضعیت نشر :

تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س),

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه فقه , مسایل فقهی , 13. علم کلام

کلیدواژه‌های فرعی :

سهو النبی(ص) , عدم سهو النبی(ص) , رساله های عملیه , احادیث احکام , آیات الاحکام , نماز با اخلال , نماز با اخلال سهوی , نماز با اخلال عمدی , احکام عبادات , احکام قبله , احکام نماز , احکام اخلال در نماز , احکام شکیات نماز , فقه جعفری ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

امام خمینی

کد کنگره:

1378 8خ76خ/BP186/8

چکیده :

«الخلل في الصلاة» تالیف روح‌ الله موسوی خ‍م‍ی‍ن‍ی‌، مجموعه مباحث و تقريرات امام خمينى (ره) است كه نتيجه سال‌ ها تدريس ايشان براى طلاب حوزه‌ هاى علميه مى‌ باشد. اين كتاب به زبان عربى است و مباحث آن به فقه و احكام شرعى اختصاص دارد. در اين كتاب، امام خمينى (ره) با استناد به آيات قرآن كريم، روايات و منابع فقهى خلل و اشكالات مربوط به نماز را شرح مى‌ دهد. مؤلف در ابتدا معانى مختلفى را براى «خلل» مطرح مى‌ كند؛ معانى‌ اى چون فساد، وهن، نقص، اضطراب و... سپس بر اين معانى خرده گرفته و گفته است كه اين موارد از مصاديق عنوان مى‌ باشند نه معناى آن. ايشان در قسمتى از كتاب به روايتى در باب سهو النبى (ص) اشاره مى‌ كند و مى‌ گويد: اين روايت از لحاظ سندى ضعيف بوده و قابل اعتنا نيست؛ مؤلف، در پايان، بحث شك و قواعد و احكام مرتبط با آن را مطرح مى‌ كند. شك نيز يا در اصل نماز، يا در اجزا و شرايط و يا در ركعات آن رخ مى‌ دهد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اجتهاد و التقلید

نویسنده:

روح‌ الله موسوی خ‍م‍ی‍ن‍ی‌

نوع منبع :

کتاب , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

فهرست معرفی کتاب

وضعیت نشر :

تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س),

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

ولایت فقیه , اجتهاد , 13. علم کلام

کلیدواژه‌های فرعی :

اعلمیت , استنباط احکام , جامع الشرایط , تقلید , فتوا , اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) , مرجعیت تقلید , نظریه ولایت فقیه امام خمینی , دیدگاه فقهی امام خمینی , احکام فقهی , اصطلاحنامه فقه , اندیشه های امام خمینی , فقه جعفری ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

امام خمینی

کد کنگره:

1378 3الف8خ/BP167

چکیده :

«الاجتهاد و التقليد» تأليف سيد روح الله موسوى خمينى به زبان عربى است. امام خمینی (ره) در اين كتاب دو هدف عمده را دنبال مى‌ كنند: ۱. ايجاد زمينه فكرى لازم جهت ارائه نظريه ولایت فقیه؛ ۲. طرح مسئله اجتهاد و تقلید به گونه ‌اى كه نهاد مرجعیت، تقويت شده و به تبع آن، نيروى اجتماعى لازم جهت تغيير اجتماعى (انقلاب) به وجود آيد. مولف در مقدمه، به توصيف ديدگاه‌ هاى امام خمينى در زمينه اجتهاد و احكام حكومتى و تأثير زمان و مكان در استنباط احكام پرداخته و شرايطى كه ايشان براى رسيدن به مقام اجتهاد بيان كرده را به همراه گزارشى از سير تأليف كتاب، ارائه مى‌ نمايند. از ديدگاه مؤلف، ۶ شأن براى فقیه وجود دارد. شئون مزبور كه در فصل اول آمده، عبارتند از: ۱. عدم جواز مراجعه به غير در تكاليف شرعى؛ ۲. جواز عمل بر طبق رأى خود؛ ۳. منصب افتاء؛ ۴. منصب قضاوت؛ ۵. منصب زعامت سياسى؛ ۶. مرجعيت تقليد. مؤلف، در مجموع، ۸ شرط را نيز براى اجتهاد لازم مى‌ داند كه عبارتند از: ۱. آموختن فنون ادبيات عربى به مقدارى كه براى فهم قرآن و روايات لازم است. ۲. انس با محاورات عرفى و شناخت عرفى موضوعاتى كه در قرآن و احاديث مطرح شده است. ۳. يادگيرى مسائل اساسى منطق. ۴. آموختن مسائل اساسى علم اصول. ۵. علم رجال به مقدارى كه در تشخيص روايات لازم است. ۶. تكرار عملى ردّ فروع بر اصول. ۷. فحص كامل كلمات اصحاب، خصوصاً قدما. ۸. شناخت كتاب و سنت. وى در ادامه به مبحث اعلميت پرداخته و اذعان مى‌ كند كه مقتضاى اصل اوليه اين است كه رجوع به قول اعلم مقدم است و در صورت تعارض فتواى دو مجتهد مساوى راهى جز انتخاب يكى از دو فتوا وجود ندارد. او هم‌ چنين زنده بودن مجتهد را شرط مى‌ داند و تقليد ابتدايى از ميت را جايز نمى‌ داند و در اين مورد هم به بناى عقلا و استصحاب مراجعه كرده و دليل‌هاى نقلى را كافى نمى‌ داند. وى هم‌ چنين فروعات مختلفى را در پايان كتاب خود مورد بحث قرار مى‌ دهد كه از جمله آنها تبدّل رأى مجتهد است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

متافیزیک و معرفت شناسی علیت در آثار غزالی

نویسنده:

امیراحسان کرباسی زاده

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران,

زبان :

انگلیسی

کلیدواژه‌های اصلی :

امام محمد غزالی , علیت رخدادی , علیت عاملی , کفایت علی , نظام احسن , 13. علم کلام

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

در این مقاله به بررسی نظر غزالی در مورد علیت می پردازم. ابتدا نگاهی به کتاب التهافت می اندازم و خلاصه ای از انتقادات غزالی را بر علیت ارسطویی ذکر می کنم. پس از آن با مراجعه به دیگر آثار غرالی ریشه های تمایز علیت عاملی و علیت وقایع را جستجو می کنم و علاوه بر آن، آرای دیگر غزالی را مورد بررسی قرار می دهم که چندان با موضع اشعری ای که به او نسبت می دهند سازگار نیست. برای رفع ناسازگاری موضع غزالی، راه حل او را مبنی بر این که جهان ما به عنوان بهترین جهان ممکنی است که می توانسته است خلق شود، تا اندازه ای بسط و شرح می دهم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 43 تا 70

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

احیا علوم الدین غزالی و ضرورت احیا آن در روزگار ما

نویسنده:

شهرام پازوکی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

امام محمد غزالی , 10. شریعت/ Šarīʿa , تقلیل علم دین , طریقت , کتاب احیاء علوم‌الدین غزالی

کلیدواژه‌های فرعی :

علم دین , اصطلاحنامه فقه , 13. علم کلام , دین اسلام (دامنه ادیان پیشرفته) , اصطلاحنامه عرفان , علم حقیقی(مقابل علم اعتباری) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , فیض کاشانی: ملا محسن فیض کاشانی

چکیده :

احیاء علوم الدین مهم ترین کتاب غزالی است که در قرن پنجم هجری نوشته شده است. در این کتاب، غزالی به عنوان یک مجدد دینی، به دنبال احیای علم دین است و به سبک اصحاب هرمنوتیک، یادآور معنای اولیه الفاظ مهم دینی می شود که در زمانه او تحریف شده یا به معانی خاصی تخصیص یافته اند. در تاریخ تفکر اسلامی، عنوان این کتاب، مبدل به یک سرمشق و یک طرح (project) دینی شده و هر بار که متفکران بزرگ اسلامی، از مولوی تا ملاصدرا، به دنبال احیای علوم دین برآمده اند، به این کتاب نظر داشته اند. در روزگار ما که تجدید و احیای علم حقیقی دین، بیش از هر زمان دیگر ضروری شده است، با توجه به برخی ادعاهای کاذب موجود برای احیای دین، توجه به احیای علم دین غزالی بیش از هر زمان دیگر ضروری است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 37 تا 49

مشخصات اثر

ثبت نظر