مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در دوران تاریخی مختلفی که بشر می­زیسته است، نیاز به تعالی و تکامل در ابعاد وجودی وی احساس می­شده است. تکامل انسان با توجه به قوه­ی تفکر او از وجوه تمایزش با سایر موجودات محسوب می­شود.بعثت انبیاء (ع)، وجود ائمه­ی اطهار (ع) ، نزول کتب آسمانی و توجه به علم و دانش از طرف بزرگان دین همه می­تواند با هدف همین تکامل بشری صورت گرفته باشد.خداوند دلیل بعثت پیامبر اسلام (ص) را صراحتاً تکمیل مکارم اخلاقی بیان فرموده است. و این امر نشان­گر تأکید بر رواج اخلاق در جامعه­ی جاهلی آن زمان می­باشد.از سوی دیگر می­توان اهمیّت اخلاق و تکامل روحی انسان را در جوامع بشری مورد بررسی قرار داد. هر جا که بشر به پیشرفت­های مادی و معنوی گسترده­ای دسترسی پیدا کرده است؛ دلیلش رعایت حقوق افراد، حقیقت جویی، شجاعت، عدالت و ... می­باشد. برعکس آن زمان که ملت­ها در فترت و سکون به سر برده­اند، زمانی است که یا خود ملت­ها و یا حاکمان و فرمانروایان آنان از فرمان­های اخلاقی الهی فاصله گرفته­اند.جهت بررسی مسائل اخلاقی، کتب فراوانی در اختیار داریم، گاهی این مطالب به زیور نظم آراسته می­شوند که تأثیر بیشتری بر ذهن و روان خواننده بر جای می­گذارند.در این پایان نامه، به بررسی اخلاق از دیدگاه نظامی پرداخته شده است. پس از بررسی واژه­ی اخلاق و مسائل کلی آن و طبقه­بندی­های آن در قدیم، نظرات صاحب نظران این عرصه با محوریت نظرات حکیم نظامی مورد بررسی قرار گرفته است.پس از استخراج و طبقه بندی مولفه­های مورد نظر نظامی به ترتیب الفبایی به شرح و تحلیل نکات آن پرداخته خواهد شد.

موضوع نسبت دين و اخلاق، اساسي‌ترين موضوعِ مورد بحث بين مسيحيان و سکولارها، است. مراد از اخلاق در اين مسأله، طبق اصطلاح انديشمندان غربي، نهاد اخلاقي زندگي است. يعني اخلاق، همچون نهادهاي ديگر(مثل نهاد خانواده،آموزش، حکومت، اقتصاد) يکي از نهادهاي ضرور زندگي‌ است و عقل خود بنيادِ بشر، مرجع نهايي ارزش‌گذاري اخلاقي است؛ انسان‌ها به وسيلة عقل، خوب و بد را تشخيص داده، همديگر را به انجام عمل خوب تحريک، يا به خاطر انجام عمل خوب، ستايش مي‌کنند و از انجام عمل بد نهي، يا به خاطر انجام عمل بد، سرزنش مي‌کنند و مراد از دين، مجموعة عقايد و قوانين به دست آمده از طريق وحي و نبوّت است. طبق تبيين استاد محمّدتقي مصباح يزدي، عمده‌ترين اقوال در نسبت دين و اخلاق عبارتند از: 1. اتّحاد دين و اخلاق 2. تباين دين و اخلاق 3. تعامل دين و اخلاق. طبق دلالت آیات قرآن کريم، بین دین و اخلاق، نسبت تعامل وجود دارد. يعني دين و اخلاق نيازهايي به همديگر دارند كه آن نيازها را برطرف مي‌كنند؛ دين بدون اخلاق، تحقّق پيدا نمي‌کند، يعني ابتدا بايد حسن و قبح در ذات افعال وجود داشته، و از طريق عقل قابل ادراک باشد و انسان‌ها يقين داشته باشند که قرار دادن معجزه در اختيار يک مدّعي دروغينِ نبوّت و شخصِ دروغگو براي خدا قبيح است، سپس نبوّت شخصي که قدرت معجزه دارد، اثبات شود. همچنين دين بدون کمک اخلاق، گسترش پيدا نمي‌کند، يعني پيام‌هاي ديني هر چه با اخلاق و شناخت‌هاي فطري انسان‌ها از خوب و بد، سازگارتر باشد، استقبال بيشتري از آن آموزه‌ها مي‌کنند. اخلاق هم در موارد زيادي از قبيل شناخت برخي از ارزش‌هاي اخلاقي، ضمانت اجرايي ارزش‌هاي اخلاقي و امثال آن به دين نيازمند است. دين و اخلاق، همديگر را تأييد كرده و هيچ تعارضي با همديگر ندارند. دين حاوي عقايد و دستورهايي براي هدايت انسان‌ها است و عقل که حسن و قبح را در برخي موارد کشف مي‌کند و اساس شناخت در اخلاق سکولار است، چراغي است كه خداوند براي انسان‌ عطا كرده تا به وسيلة آن، خوب را از بد، و حقّ را از باطل تشخيص دهد.

یکی از رذایل اخلاقی که مداومت و تکرار آن سلامت جسمی، روحی ، آرامش و امنیت انسان را سلب و راه صعود به کمالات معنوی و قرب الی الله را مسدود و زمینهی آلودگی روح و روان و سقوط انسان را رقم می‌زند، سوءظن است.تمایز زندگی اجتماعی انسان از سایر حیوانات در گرو روحیهی همکاری گروهی است و این در صورتی امکانپذیر است که اعتماد و خوشبینی بر همگان حاکم باشد و به دور از هر گونه سوءظن و بدگمانی باشند؛ چرا که اساس اعتماد متقابل را درهممیکوبد، پیوندهای تعاون را از میان برداشته و روحیهی اجتماعی بودن را تضعیف میکند.روانشناسان و علمای اخلاق نیز از این بیماری مهلک به عنوان سمی برای روح و جسم انسان یاد کرده اند.در خانواده بین زن و شوهر، اگر به طور مداوم اندیشهها و افکار منفی حاکم باشد و تمام رفتارهای همسر را حمل بر بدی نمایند، بتدریج این افکار منفی بر آنها مسلط میشود و ناخودآگاه بخش عظیمی از تواناییهای بالقوه و بالفعل خود را هدر میدهند و در نتیجه بیحوصله، افسرده و عصبی میشوند، همه چیز و همهکس در نگاهشان منفی، غمانگیز و ناامیدکننده خواهد بود و از زندگی هیچ لذتی نمی برند.بنابراین، بدبینی سرچشمهی بعضی از ناراحتیهای روحی و روانی و موجب اضطراب و نگرانی، بزرگترین مانع همکاریهای اجتماعی، اتحاد و پیوستگی دلهاست و شخص بدبین، بیشتر از دیگران غمگین، خود خور و ناراحت است و در اثر گمانهای بدی که دربارهی اشخاص و پدیدهها دارد، بسیار در رنج و عذابی درونی، گوشهگیر،خودخواه و بی نشاط است. پژوهش حاضر بر آن است تا با فرایندی علمی – پژوهشی عوامل و آثار سوءظن را که به فروپاشی خانواده می‌انجامد مورد بررسی قرار داده و راههای درمان آن را شناسایی و به مشاوران خانواده توصیه نماید تا با به کارگیری آنها، اولین نهاد اجتماعی با انسجام قوی شکل پذیرد.

از مهمترین اهداف در زندگی مشترک رسیدن انسان به جایگاه حقیقی وی یعنی مقام خلیفه الهی و میل به سعادت ابدی و رضوان الهی است . بدیهی است برای تحصیل نتیجه مطلوب در تاثیر گذاری پیام الهی که توسط پیامبران در قالب آیات و روایت بدست انسان رسیده است توجه به توانایی و سطح درک و شناخت انسان ضروری است. لذا در این پژوهش محقق جهت جلوگیری از گسست خانواده بر مبنای اخلاق قرآنی و روایی و با توجه به جایگاه خانواده در اسلام ، تفاوت های موجود میان زن و مرد و شناخت آنها ، ارتباط والدین با فرزندان و عواملی که ایجاد گسست در خانواده می کنند سعی بر این دارد که با ارائه راهکارهایی در جهت تقویت این نهاد مقدس قدمی بردارد

تأثیر خانواده در سرنوشت فرد و اجتماع، اهمیت حفظ و صیانت از این نهاد مقدس را نمایان مى‌‌کند. غیرت، یکى از صفات اخلاقى است که در محافظت از حریم خانواده نقش بسزایى ایفا مى‌‌کند. در این تحقیق با جستجو در قرآن کریم و روایات معصومان:، مستندات مورد نیاز جمع‌آورى شده و با مطالعه کتب و مقالاتِ علما و دانشمندان مسلمان در زمینه غیرت، این صفت اخلاقى در خانواده، به بحث گذاشته شده است.عوامل گوناگونى در غیرت تأثیر گذارند که برخى از عوامل مانند تربیت دینى و فرهنگ اجتماعى، موجب تقویت غیرت و برخى از آن ها مانند ضعف ایمان، آداب و رسوم و بعضى از مصادیق موسیقى به تضعیف غیرت می انجامد. غیرت‌ورزى در خانواده به دو روش صحیح و ناصحیح قابل اجراست و این امر ضرورت شناخت روش‌ صحیح از ناصحیح را آشکار می سازد. روش‌هایى مانند تعلیم، تذکر، موعظه، تشویق و تنبیه از روش‌هاى صحیح در غیرت‌ورزى است؛ خصومت، سرزنش و استهزا نیز از روش‌هاى ناصحیح در غیرت‌ورزى بشمار می رود. غیرت‌ورزى ناصحیح به صورت افراط یا تفریط متجلی می شود و این دو، پیامدهاى نامطلوبى در خانواده به دنبال خواهند داشت. پیامدهایى مانند سوءظن، تجسس، قتل، حسادت نتیجه افراط در غیرت‌ورزى بوده و رضایت به تزیین همسر در برابر نامحرم، کوردلى و غضب الهى نیز از مهم‌ترین پیامدهاى تفریط در غیرت‌ورزى است. در مقایسه سودگروى جرمى بنتام و آیات و روایات در زمینه غیرت، اشتراکات و تفاوت‌هایى وجود دارد. نقطه اشتراک دو دیدگاه در تأمین لذت در خانواده است. از مهم‌ترین نقاط افتراق دو دیدگاه این است که محرک انسان در عمل طبق دیدگاه بنتام لذت و ألم است اما در آیات و روایات علاوه بر این دو مورد عوامل محبت، شایستگی و شکر نیز ذکر شده است. همچنین بنتام فیلسوفى فردگرا است و این تفکر، موجب تزلزل بنیان خانواده مى‌شود اما در آیات و روایات، هر دو تشخص فردى و جمعى مورد عنایت مى‌باشد. یکى از مهم‌ترین تفاوت‌هایى که در دو دیدگاه وجود دارد این است که با حرکت در مسیر آیات و روایات، علاوه بر سعادت دنیوی، سعادتمندی در آخرت و رضایت و قرب الهى حاصل مى‌شود اما نگاه سودگرایانه ناظر به سعادت اخروی نیست.

تحقیق حاضربه دنبال معرفی وبیان سبک زندگی اسلامی درتعامل بادیگران از منظرنهج البلاغه می باشد.و همچنین بیان این موضوع که معیارها وملاکهای این تعامل وارتباط باید به چه شکل وقالبی باشد.؟ ازآنجایی که دشمن غربی سعی درنابودی فرهنگ اصیل اسلامی دارد،برماست که بااستخراج الگوی واقعی سبک زندگی یک فردمسلمان وپیاده نمودن آن درجامعه به تقویت فرهنگ اصیل اسلامی ومبارزه باشبیخون فرهنگی حاضرکمک کنیم.این همان دغدغه ای است که درسالهای اخیرتوسط مقام معظم رهبری مطرح گردیده است.برای رسیدن به این هدف بامراجعه به کتاب شریف نهج البلاغه به استخراج الگوهای تعامل بادیگران پرداخته شده است. ویژگیهای تعامل باخویشاوندان،مخالفان،دوستان،شهروندان وتعامل حاکم ومردم ازجمله موضوعاتی است که دراین پژوهش بدان پرداخته شده است. نوع منابع مورداستفاده دراین تحقیق عموماًمنابع کتابخانه ای وروش مورداستفاده نیزروش تحلیلی وتوصیفی میباشد.بنابراین این پژوهش درچندفصل مجزا این موضوع رابررسی ونتایج زیرحاصل گردید.?.ازدیدگاه حضرت امیر(ع)هرمسلمان وظیفه دارد درخصوص تعامل باخانواده اش براخلاق ودین آنهامراقبت نماید.ازجمله مصادیق این امرتوجه به حجاب وپوشش خانواده وغیرت ورزی بجا در این زمینه میباشد.2.درخصوص تعامل بامخالفان بسته به موقعیتهای مختلف،شیوه های متفاوتی ازجمله مدارا،سکوت،انتقاد،گفتگوونبرد اتخاذ میگردد.?.درخصوص تعامل بادوستان،انسانهای فاسق،احمق،دروغگو ...بایدازدایره تعاملات ماخارج گردند.ودرتعامل بادوستان خوب نیزمسائلی همچون حسد،جَدَل وسخن چینی بایدحذف گردند.زیرا این مسائل آفت مزرعه سرسبز دوستی می باشند.?.عالمان،نیازمندان،مصیبت دیدگان و...ازجمله افرادی هستندکه به عنوان شهروندجامعه اسلامی ملاکهاومعیارهای رابطه صحیح باآنها درکتاب شریف نهج البلاغه مطرح گردیده است.?. نقدپذیری تحمل مخالفان ومنتقدان، تواضع با مردم، پرهیز از خلف وعده ، عدالت محوری ومبارزه باانگلهای اقتصادی جامعه اسلامی،ازجمله شاخصه های تعامل صحیح دولت اسلامی ومردم میباشد.کلیدواژهها:?.سبک زندگی اسلامی ?.نهج البلاغه ?.تعامل باخویشاوندان ?.تعامل بامخالفان ?.تعامل باشهروندان6.تعامل حاکم اسلامی ومردم

از مهم‌ترین روش‌های تربیت اسلامی که در قرآن و سنت و سیره‌ی امامان معصوم (ع)از جمله امیر‌المؤمنین علی (ع) مورد توجه و تأکید قرار گرفته است،روش‌"عبرت‌آموزی"‌ می‌باشد. خداوند در قرآن‌کریم در آیات مختلف، یکی از مهم‌ترین منابع و عوامل هدایت انسان را عبرت از گذشته و گذشتگان معرفی می‌کند و با الفاظ و عبارات مختلف، مردم را به دقت و تأمل در زندگی و سرگذشت خوبان و بدان فرا می‌خواند و به انسان‌ها سفارش می‌کند که به سیر و تفکر در آیات آفاقی و انفسی بپردازند و عاقبت محسنین و مفسدین را بنگرند. همچنین امام علی(ع)با توصیه به تفکر و تأمل در تاریخ گذشتگان و پند از حوادث تاریخی، همه را به عبرت‌آموزی از سرانجام نیک و بدشان دعوت می‌کند. چراکه حوادث تاریخی مشابه‌اند و عدم توجه به آن‌ها و بهره نبردن از تجربه‌های ارزشمند پیشینیان، خسران و تباهی رابه بار خواهد آورد. لذا بیان تاریخ و حوادث تلخ و شیرین آن، روشی مطلوب برای عبرت آموزی از زندگی دنیایی و غافل نگشتن از سرای اخروی است. بنابراین، به‌‌ منظور استفاده‌ی بهینه از سرمایه‌ی گران‌بهای عمر و جلوگیری از اتلاف امکانات و استعدادهای انسانی، لازم است با تفکر در تاریخ و کشف سنن و قوانین حاکم بر آن و به‌ واسطه‌ی پندپذیری و عبرت‌آموزی از وقایع و سرگذشت پیشینیان، در جهت رشد و تعالی زندگی فردی و اجتماعی گام برداریم. پژوهش حاضر به اهمیت تاریخ و عبرت‌های آن و بیان نقش عبرت‌آموزی در اخلاق اسلامی از دیدگاه امام علی (ع) پرداخته است و در همین مورد مباحثی همچون منابع، ابزارها، عوامل، موانع و بهره‌های اخلاقی، تربیتی عبرت‌پذیری، نقش پیامبران در ایجاد تمدن بشری و ... مطرح گردیده است.

در این پایان نامه ، سعی بر آن است تا اصول اخلاق حقوق کودک در کنوانسیون حقوق بشر و اخلاق اسلامی بررسی شود. موضوع این پژوهش ، موضوعی میان رشته ای است . از اینرو ابتدا لازم است مباحثی پیرامون حقوق و ارتباط آن با اخلاق و همچنین مطالبی درباره اخلاق و ارتباط آن با سایر علوم بیان گردد. پیش از پرداختن به اصول اخلاقی، مطالبی درباره مبانی اخلاق و مسائل مربوط به بخش های مختلف مبانی، بیان می شود . درباره حقوق ؛ تعریف حق و اقسام حق مشخص می گردد و هریک از مکاتب حقوقی بیان می گردد. توضیحات اولیه برای هرچه مشخص شدن نوع اصول اخلاقی در حقوق بشر و میثاقین حقوق بشر لازم است. آن چه می توان در ابتدا بیان کرد این است که هردو نظام یعنی اخلاق اسلامی و کنوانسیون حقوق بشر اصولی مشترک را دارا هستند و به همین دلیل برخی مکاتب؛ حق و حقوق را فطری می دانند . طرز تلقی از حق، فکر و عمل هر دو نظام را درباره حقوق کودک معین می کند. پس از بیان مسائل اخلاق اسلامی و طرز تلقی این مکتب به کودک و حقوق کودک؛ به مسائلمربوط به حقوق بشر و اصول اخلاقی حقوق کودک در اعلامیه جهانی و کنوانسیون حقوق کودک می پردازیم. آن چه می توان گفت ،مبنایاخلاق اسلامی و حقوق بشر؛ چهار اصل و ارزش اخلاقی یعنی کرامت انسانی، آزادی، عدالت و برابری است و تلقی اخلاقی آن ها بر حقوق کودک بر اصول مذکور استوار است.

بدون شک درک درست از مفاهیم و رفتارهای اخلاقی و نیک عمل کردن به آنها، می تواند سبب تحول و رشد افراد در یک جامعه گردد. متون اسلامی در مورد این مفاهیم، تفسیر و تعبیرهای دقیق و گسترده ای دارند. از میان این مفاهیم، مسئله انفاق از مباحثی است که تاثیر مستقیم در همبستگی امت اسلامی و تعدیل ثروت ها دارد. در قرآن کریم مسئله انفاق بسیار مورد تاکید قرار گرفته است که عمل به توصیه های اسلامی در مورد انفاق و چگونگی اجرای آن می تواند آثار بسیار مثبتی برای همگان به ارمغان آورد. انفاق به عنوان عمل صالحی است که اگر مطابق دستور قرآن کریم انجام پذیرد، جامعه اسلامی را همیشه به عنوان سیمایی مطلوب برای امت خود قلمداد نموده و باعث درونی شدن هر چه بهتر فرهنگ و ارزشهای اقتصادی اسلام در نهاد افراد می گردد. همچنین اصل انفاق به عنوان یک ارزش دینی است که قرآن و اسلام ، آن را نردبانی برای تقرب به سرچشمه جمال و کمال و زیباترین جلوه های عشق یعنی خداوند متعال می داند.در پایان‌نامه حاضر بر آنیم تا اصول و نکات مباحث انفاق‌را از دیدگاه قرآن‌و‌احادیث، مورد تحلیل‌و‌‌بررسی قراردهد.

این رساله پژوهشی ، پیرامون رویکرد اخلاقی مسکویه است . او از اندیشمندان قرن چهارم و اوائل قرن پنجم است و جایگاه او در حکمت عملی به آن پایه است که او را معلم ثالث لقب داده اند، خواجه نصیر الدین طوسی کتاب اخلاق ناصری خویش را ترجمه کتاب تهذیب الاخلاق او می داند.مسکویه بارویکردی فلسفی به اخلاق پرداخته است و در بسط و سامان بخشی به آن بسیار کوشیده است. او با توجه به قوای نفس و قانون حد وسط ارسطویی به دنبال تعدیل قوا و غلب? قو? عاقله بر دیگر قوای نفس است. فضائل را عفت، شجاعت، حکمت، عدالت، می داند و اطراف آنها را به عنوان رذیلت معرفی می کند. از آنجا که او سالیان متمادی در صحنه های اجتماعی و سیاسی حضور داشته است و مشکلات اجتماعی را بیشتر احساس کرده است در نوشتارهای خویش بر عدالت و محبت تأکید نموده است و به عنوان فیلسوفی مسلمان دغدغ? خویش را نسبت به شریعت در آثارش نشان داده است و از آموزه های آن بهره برده است.او سعادت انسانی را در رسیدن به کمال عملی و علمی می داند و آن را در سایه تعاون و همکاری انسانها نسبت به یکدیگر می داند و گوشه گیری از جامعه را به شدت مذمت می کند و دستیابی به فضائل را در زهد و گوشه گیری از جامعه ادعایی واهی می داند. او با قبول اصل، امکان تغییر خلقیات در انسان، به بحث تربیت پرداخته است و روشها و عوامل موثر در تربیت را مطرح نموده است. و با بیان اهداف تربیت، والاترین هدف آن را تقرب به خداوند بیان می کند.قسمت دیگر این رساله تصحیح و مقابله نسخ خطی کتاب تهذیب الاخلاق مسکویه می باشد.