مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در قرن نوزدهم با پیدایش مکتب های ادبی در فرانسه و توجه به آثار ادبی و عرفانی مشرق زمین، کار نویسندگان و مترجمان رسائل و نوشته های ابن سینا آغاز شد. آن ها ابن سینا را ابن سینای ارسطویی که ناقل میراث ارسطویی و نوافلاطونی به غرب بود می شناختند. فرانسویان این پرسش را مطرح کردند که چرا ابن سینای ارسطویی به نگرش های عرفانی پرداخته است. آن ها با طرح این مسئله که آیا می توان بین این دو جریان فکری وحدتی ایجاد کرد یا نه، در آثارشان به سه گونه نظریه مبادرت ورزیدند. گروهی تلاش کردند تا پیوندی بین آثار عرفانی او با نگرش ها و نوشته های فلسفی بیابند و گروهی از محققان درباره شخصیت و آثار عرفانی او تردیدی نکردند و با صراحت گفتند که ابن سینا در آثارش از مراحل سیر و سلوک عارفانه و مکاشفاتی ذکر می کند که قالبی رمزگونه و استعاری دارد که نشان از تجربه شخصی و عملی اش می باشد، و گروه سوم او را فیلسوفی ارسطویی معرفی کردند که صرفا ناقل سخنان صوفیان و عارفان بوده است. ما در این مقاله توصیف و تحلیل این سه دیدگاه خواهیم پرداخت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 21

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی انتساب اثر منطقی المهجه به ابن سینا

نویسنده:

زینب برخورداری

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ابن ‌سینا , المهجه , فلسفه بوعلی , اصطلاحنامه منطق , ابن سینا و منطق

کلیدواژه‌های فرعی :

منطق نگاری دوبخشی , تصور و تصدیق , اشارات و تنبیهات , منطق نگاری نه بخشی , حد و رسم , منطق دو بخشی , منطق نُه بخشی , دست نوشته های ابن سینا , کتاب شفا (ابن سینا) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2008-9422

چکیده :

اثر منطقی المهجه در برخی فهرست نگاری ها از آثار منطقی، به ابن سینا نسبت داده شده است. از آن جا که فهم تطور منطق سینوی در گرو شناسایی و بررسی تمامی آثار منطقی وی است مساله پژوهش حاضر بررسی صحت و اعتبار این انتساب است. در بررسی استناد هر اثر به مولفی، از روش های بررسی دست نویس ها و مستندات تاریخی، بررسی ساختاری، و تحلیل محتوایی می توان بهره جست. در مستندات تاریخی و دست نویس های المهجه مطلب قابل استنادی که موید انتساب یا عدم انتساب اثر به ابن سینا باشد به دست نیامد. بر مبنای تحلیل ساختاری، ساختار اثر متعلق به هیچ یک از سبک های منطق نگاری نیست و حتی در سیر تحولات منطق سینوی با لحاظ این که شیخ الرئیس در منطق نه بخشی آثاری دارد و آغازگر منطق دوبخشی است، جای نمی گیرد. در تحلیل محتوایی علاوه بر وجود کلماتی که در سایر آثار منطقی ابن سینا به چشم نمی خورند و اغلاط منطقی، مواردی متفاوت با آن چه در آثاری که انتساب قطعی به ابن سینا دارند به دست آمد که فرضیه عدم انتساب رساله به شیخ الرئیس را تایید می کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 11 تا 21

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مقایسه تقریر برهان جهان شناختی بر اثبات خدا نزد ابن سینا و سویین برن

نویسنده:

حسین شمس، امیرعباس علی زمانی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

سویین برن , برهان وجوب و امکان , ابن ‌سینا , دلیل انباشتی , براهین خداشناسی , فلسفه بوعلی , برهان امکان , استقرا , قیاس , فلسفه دین

کلیدواژه‌های فرعی :

اشارات و تنبیهات , حدوث عالم Ḥudūt̲h̲ al-ʿĀlam , اثبات وجود خدا , ممکن بالذات , امکان ذاتی , واجب تعالی (اسماء ذات) , اصل علّیت , علت , جهان طبیعی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

تقریرهای مختلفی از براهین جهان شناختی در اثبات وجود خدا ارایه شده که یکی از معتبرترین آن ها، برهان وجوب و امکان است. ابن سینا آن را در چند کتاب خود به ویژه در «اشارات و تنبیهات» به تفصیل مطرح کرده، و آن را برهان صدیقین نامیده است. فیلسوف دین معاصر، ریچارد سویین برن نیز در ذیل براهین جهان شناختی، این برهان را مورد اشاره قرار داده است. هر چند تقریر این دو فیلسوف از برهان مذکور دارای مبانی و پیش فرض های مشترکی است، از قبیل غیر بدیهی دانستن وجود خدا، اثبات پذیر دانستن آن و استفاده از یکی از ویژگی های عالم به نام امکان، اما تفاوت های عمده ای نیز میان آن دو وجود دارد: از جمله این که ابن سینا، با ارایه برهان وجوب و امکان که یک قیاس مبتنی بر بدیهیات است، وجود خدا را به صورت یقینی اثبات پذیر می داند، اما سویین برن با تکیه بر روش استقرایی و ارایه مجموعه براهین به جای یک برهان، وجود خداوند را به صورت محتمل قابل اثبات می داند. در این مقاله، با بررسی و مقایسه این دو تقریر معلوم می گردد که تقریر ابن سینا از این برهان، بر تقریر سویین برن رجحان دارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 101 تا 126

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تفسیر آیه «نور» از منظر ابن سینا و داراشکوه

نویسنده:

هادی وکیلی، پریسا گودرزی، محبوبه امانی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

داراشکوه , علم نفس , آیه نور , ابن ‌سینا , فلسفه بوعلی , تفسیر قرآن , عقل(منطق)

کلیدواژه‌های فرعی :

فعل اختیاری , عالم جسمانی , اوپانیشاد , کمال نفس , مصباح , نور سیاه , زجاجه , زیتونه , افعال نفس , عقل فعال , سوره اَعلی , عقل بالفعل , عقل بالملکه , نار , حواس ظاهر(مقابل باطن) , عقل هیولانی , عقل مستفاد , نور ذات , نور خلاق ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2383-0689

چکیده :

از جمله مراتب قوای نظری نفس، بنابر تقریر ابن سینا، قوه ای است که استعداد کسب معقولات را دارد و عقل هیولانی نامیده می شود و با «مشکاة» در آیه نور مطابقت می کند؛ در مسیری که نفس به یک قوه خاص استکمال می یابد و به کمال خاصی می رسد، که همانا حصول شهودی و حضوری معقولات بالفعل در ذهن است و مصداق «نور علی نور» در آیه است؛ از این کمال و قوه به ترتیب به عقل مستفاد و عقل بالفعل یاد می شود. سرانجام، عقل فعال است که عامل خروج از هیولانی بودن به بالملکه شدن و از بالملکه بودن به فعلیت تام است و مصداق «نار» در این آیه است. داراشکوه نور ذات را نوری می داند که به هیچ یک از حواس درنمی آید و در واقع، در ادراک نور ذات باصره، سامعه، ذائقه، شامه، و لامسه عین یک دیگر و یک ذات شوند و آن نور خداست. «درخت زیتون» اشاره ای به روح اعظم است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 141 تا 152

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی و مقایسه جایگاه وجودشناسی و معرفت شناسی عقل فعال نزد ابن سینا و توماس آکوئینی

نویسنده:

غلامحسین خدری، مستانه کاکایی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

آکوئیناس , ابن ‌سینا , معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , هستی شناسی اسلامی , فلسفه بوعلی , عقل فعال , ماهیت کلی , فلسفة تطبیقی

کلیدواژه‌های فرعی :

علم نفس , عالم عقول , افاضه , صور معقوله , انتزاع , جامع الهیات , نفوس انسانی , عقول عشره , عقل اول , مُثُل , عقل(منطق) , عقل بالفعل , صور عقل الهی , معرفت شناسی دوره قرون وسطی , عقل نظری((مدرک مربوط به نظر)، مقابل عقل عملی) , عقل عملی((مدرکات عقل عملی)، اصطلاح وابسته) / Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , لوگوس(اصطلاح وابسته) , عقل هیولانی , مراتب عقول , معرفت شناسی عقول , جایگاه وجودی عقل فعال , جایگاه معرفت شناسی عقل فعال , منشأ معرفت بشری ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2383-0689

چکیده :

عقل فعال بعد از ارسطو جایگاه متفاوتی در اندیشه فیلسوفان داشته است. هریک بنابر نیاز و خلایی در فلسفه خود جایگاه عقل فعال را تعیین می کردند. افلاطون کلیات را قائم به ذات، مجرد، و ثابت می دانست که در عالم محسوس نبودند. او نیازی به وجود عقل فعال حس نمی کرد، اما ارسطو، در مخالفت با استاد خود، کلیات را در امور محسوس قرار داد، از آن جا که ارسطو از عقل به صورت مبهم و در مقایسه با حس سخن گفت، برای تبیین مفهوم کلی به وجود عقل نیاز داشت. بعد از او، شارحان و مفسران آثارش عقل فعال را از فلسفه او بیرون کشیدند، یا مانند اسکندر افرودیسی آن را موجود متعالی و خدا خواندند یا آن را به مانند فیلسوفان مسلمان، فارابی و ابن سینا، بیرون از نفس انسان قرار دادند که از طریق آن هم مساله رابطه کثرت با وحدت را حل کنند و هم مساله معرفت را بی پاسخ نگذارند. درمقابل، فیلسوفانی مانند توماس آکوئینی، در قرون وسطی، علی رغم تاثیرپذیری بسیار از این اندیشمندان، در زمینه عقل فعال موضعی متفاوت گرفتند و تبیین دیگری از ارسطو ارائه کردند؛ اینان عقل فعال را بخشی از نفس قرار دادند. عقل فعال در ابن سینا جایگاهی مشابه عقل در دیدگاه افلوطین دارد؛ به این ترتیب که در حوزه وجودشناسی، حلقه ارتباط بین عقول مفارق (ده گانه) و امور محسوس و مبدا صدور کثرت جهان مادی است و در حوزه معرفت شناسی، افاضه صور کلی و معقولات بر نفس ناطقه و خروج آن از قوه به فعلیت از کارکردهای آن است. عقل فعال برای توماس، به زعم خود او، بیش تر ارسطویی است و صرفا جایگاه معرفت شناسانه دارد. برای او عقل فعال انتزاع کننده است، صور معقول را از محسوسات انتزاع می کند و به فعلیت می رساند. در حوزه وجودشناسی، عقل فعال در نفس انسان قرار دارد و کارکردی وجودی و علی ندارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 75 تا 96

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نوآوری‌های ابن سینا در علم النفس

نویسنده:

محمد علی دیباجی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: دانشگاه قم,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

رابطه نفس و بدن , تجرد نفس ناطقه , علم نفس , فلسفه بوعلی , عقل فعال , خلود نفس , عقل(منطق) , فراروان شناسى , نبوات

کلیدواژه‌های فرعی :

حدوث نفس , برهان انسان معلق درفضا , رابطه تدبیری نفس و بدن , روش دکارتی , جوهریت نفس , کوژیتو , فلسفه مشاء , افعال نفس , معاد(فلسفه) , اثبات نفس از راه عمل , تخیل(راه های معرفت) , حواس باطنی اخروی , خیال(معرفت شناسی) , اثبات وجود نفس , کمال اول جسم طبیعی , تقلیل نفس به ذهن , شناخت ذات نفس , صورت بدن , استقلال علم النفس از طبیعیات , کارکرد گرایی (روانشناسی) , اثبات زبان شناختی نفس , معادشناسی ابن سینا , نفوس فانی , درون‌نگری (معرفتشناسی/روانشناسی) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

نگرش ارسطو به نفس و بدن بر دیدگاه او درباره اجسام، یعنی ماده و صورت مبتنی است، اما حرکت، تغذیه، تخیل و تعقل را که انواع حیات هستند از اعمال نفس بر می شمرد تا تفاوت آن را با دیگر صورت‌ها بیان کند. نگاه متفاوت ابن سینا به مسأله مادی یا مادی نبودن نفس و نسبت آن با جسم، بقا یا فنای نفس پس از بدن، به ضمیمه نوآوری‌های او در مباحثی چون اثبات وجود نفس، ماهیت ذهن، ادراکات حسی، حس باطن، قوای عقلی، تعامل نفس و بدن، نسبت عقل فعال با عقل انسانی، مسائل فراوان علمِ نبوّات و رابطه آنها با ماهیت و کارکرد نفس و ده ها مسئله دیگر، باعث شد تا او نفس شناسی را جدا از مجموعه علوم طبیعیات به طور مستقل مطالعه کند و در حقیقت، علم النفس را از نو، برپایه‌های متفاوت با دیدگاه ارسطو، بنیان نهد و تدوین نماید.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 53 تا 89

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی چیستی مفهوم خدا از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا

نویسنده:

قاسم اخوان نبوی

نوع منبع :

مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم) , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اثبات واجب الوجود , ابن ‌سینا , حکمت متعالیه , فلسفه بوعلی , واجب تعالی (اسماء ذات) , مفهوم واجب الوجود , احکام وجود(عرفان نظری) , مقایسه دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا

کلیدواژه‌های فرعی :

اشارات و تنبیهات , وجود رابط , صرف الوجود , واسطه در عروض , حیث تعلیلی , حیث تقییدی , فلسفه مشاء , علیت , برهان بسیط الحقیقه , قرآن , مفهوم ممکن الوجود , اوصاف کمالی واجب الوجود ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , خواجه نصیرالدین طوسی , علامه حلی , مرتضی مطهری , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2383-0689

چکیده :

این مقاله بنا دارد که دیدگاه های ملاصدرا و ابن سینا را در مقام تحلیل مفهوم واجب الوجود بررسی و تطبیق نماید. از نظر ابن سینا «واجب الوجود» ذاتی است که صرف الوجود باشد، اما ملاصدرا معتقد است برای وجوب وجود شرط است که موجود، علاوه بر حقیقی بودن، حیثیت تقییدیه، و واسطه در عروض نداشتن، بی نیاز از «حیثیت تعلیلیه» نیز باشد. با توجه به قابلیت انفکاک این دو حیثیت، واجب الوجود موجودی است که هم «بذاته» و هم «لذاته» است و لذا ملاصدرا در تعریف او این دو قید را لحاظ می کند. بر این مبنا استدلال این دو فیلسوف برای اثبات واجب الوجود نیز تفاوت خواهد کرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 29 تا 39

مشخصات اثر

ثبت نظر

79 80 81 82 83 84 85 86 87 88

تعداد رکورد ها : 1496

درخواست مدرک

کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید

چنانچه قبلا عضو سایت شده‌اید ورود به سایت در غیر اینصورت عضویت در سایت را انتخاب نمایید

ورود به سایت

عضویت در سایت

ارسال نظر

نوع

توضیحات

آدرس پست الکترونیکی

کد امنیتی **

با موفقیت به ثبت رسید

كليه حقوق محفوظ است ، استفاده از مطالب با ذكر منبع بلامانع است.