مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: قرن 19 و 20 زمان تحول و دگرگونی بزرگ برای جهان اسلام بود. نجات امت - که از نظر سیاسی، نظامی و اقتصادی در برابر غرب عقب‌تر می‌شود، عباراتی چون احیا، تجدید (تجدید) و اصلاح و بازسازی (اصلاح) تقریباً همه روشنفکران و علما را به خود مشغول کرده است. نسخه‌های زیادی در این زمینه ارائه شده است که نمونه‌های بارز آن عمدتاً مربوط به رویکردهای جدید به قرآن و تفسیر آن است. این مقاله به نوآوری هایی می پردازد که توسط رهبران اصلاح طلب- احیاگر در جغرافیای مختلف مسلمان در مورد تفسیر قرآن تحت تأثیر مدرنیسم مطرح شده است. می بینیم که این رویکردها، که اساساً مبتنی بر فرض نارسایی روش ها و فهم های کلاسیک است، برای بسیاری از ابزارهای هرمنوتیکی که در دوره کلاسیک جا افتاده و حتی استدلال می کنند که اکنون غیرضروری هستند، به پرسش ها و بحث ها می گشاید. بر خلاف تفسیر کلاسیک قرآن، پیشنهادات تجدید محور اصلاح طلبان از تفاسیر چند صدایی مدرن قرآن، بازتاب کلامی این پیشنهادها و مهمتر از همه تأثیر (یا ناکارآمدی) آنها بر جوامع مسلمان از جمله موضوعات اصلی مقاله است. در آغاز، فشار مدرنیته که در برداشت و تفسیر قرآن نباید نادیده گرفته شود، در گذر زمان به عنصری اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. این پدیده جدید و شرایط در حال تغییر بسیاری از روشنفکران مسلمان را مجبور به سازش در اصولی کرده است که به هنجار تبدیل شده است. نتیجه، به جای یک اصلاح سالم، شامل نوآوری های التقاطی بود و فقط باعث نجات روز شد و نتوانست زمینه جدی برای خود در سطح مردم پیدا کند.

ترجمه ماشینی: این جلد با به کارگیری یک رویکرد تفکیک‌کننده متمایز برای مطالعه «مذهب» نشان می‌دهد که جنبش‌های معنوی با باورهای خلاف واقع گسترده‌تر از آن چیزی که انتظار می‌رود - توسعه مجدد منابع قدیمی‌تر، اغلب به روش‌های غیرمنتظره، بوده‌اند. به طور خاص، وین هادسون خلاقیت شش جنبش معنوی را بررسی می کند: بهائیان، یک جنبش ایرانی. سوکا گاکای، یک جنبش ژاپنی؛ آناندا مارگا و برهما کوماریس، دو جنبش اصلاح‌شده هندو. و کلیسای جهانی و پیروزمند و مقدسین روزهای آخر، دو کلیسای بحث برانگیز آمریکایی. اکثر این شش جنبش دارای ویژگی‌های ضد شهودی هستند که باعث می‌شود روشنفکران سکولار غربی، با استناد به تفکر روشنگری، آن‌ها را بی‌ربط و بی‌اهمیت تلقی کنند. با این حال، این کتاب نشان می‌دهد که چگونه این جنبش‌ها به شیوه‌هایی خلاقانه و کاربردی به مدرنیته پاسخ داده‌اند که در نتیجه ابتکارات اجتماعی، علمی، آموزشی و فرهنگی به وجود آمده است. این کتاب با تکیه بر تحقیقات پیرامون راه‌هایی که جنبش‌های معنوی در تولیدات فرهنگی درگیر می‌شوند، با توجه به غرض‌ورزی آرمان‌شهری که چنین تولیدات فرهنگی آشکار می‌کنند، بحث را به مسیر جدیدی می‌برد.

ترجمه ماشینی: مسئله صحت و سقم احادیث از مهم ترین مسائل عصر حاضر است. اما اکنون این تفکر از این دایره خاص فراتر رفته و بیش از هر زمان دیگری به اشکال مختلف در حال گسترش است. بنابراین این موضوع قابل بحث است تا همه جوانب آن بررسی شود. کتاب ها و مقالات زیادی در موضوع صحت حدیث نوشته شده است که در آنها صحت احادیث به طور کلی اثبات شده است که در آنها شفافیت تاریخی این مجموعه و اهمیت آن به عنوان منبع برجسته شده است. اما علل و انگیزه های این تفکر در آنها به تفصیل بررسی نشده است. این مقاله برخی از آنها را پوشش می دهد. مقاله زیر به سوالات زیر در رابطه با این موضوع می پردازد، مانند چرا تلاش برای مشکوک ساختن مجموعه احادیث مبارک؟ نقش ارزش‌های لیبرال مدرن و تمدن مسلط در تأثیرگذاری بر این فتنه چیست؟

در این درس-گفتگو چه می‌گذرد؟ کم‌توجه‌تر شدن نسل‌های جدید نسبت به ارزش‌ها و باورهای دینی از یک طرف و جایگزینی ارزش‌ها و باورهای بدیل آن از سوی دیگر، در بدو امر خبر از کاهش نقش دین در زندگی مردم می‌دهد. از طرف دیگر وقوع حوادث و رخدادهایی در کشور ما و دیگر نقاط جهان، این مطلب را با خدشه روبرو می‌کند؛ اتفاقاتی نظیر انقلاب اسلامی ایران و حضور دین در عرصه سیاسی و مدیریت اجتماعی و پررنگ‌ترشدن برخی مناسک و مناسبات دینی می‌تواند موید افزایش نقش دین لااقل در برخی سطوح و در میان بخشی از جامعه ما باشد. به تعبیر یکی از جامعه‌شناسان دین، «علی‌رغم پیش‌بینی‌های قاطعانه برخی از بزرگ‌ترین نظریه‌پردازان علوم اجتماعی قرن نوزدهم، مذهب نمرده است.» زمانی تصور می‌شد با روند پرشتاب گسترش و بسط ساختارها، نهادها، علوم و تکنولوژی مدرن، نفوذ دین در جوامع جدید رو به افول خواهد نهاد. بر این اساس، بسیاری اندیشمندان علوم اجتماعی پیش‌بینی می‌کردند که دین به تدریج در یک فرایند حتمی تاریخی، از صحنه حیات بشر حذف خواهد شد؛ اما اقبال دوباره مردم به دین و اثرگذاری مذاهب و جریان‌های دینی بر تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جهان، تردیدهایی جدی در فراروی این فرضیه ایجاد کرد. تا جایی که تطورات عمده‌ای در نظریات این حوزه که از آن با عنوان «عرفی‌شدن» (secularization) یاد می‌شود رخ نمود. این تئوری‌ها در بدو امر پیش‌بینی می‌کردند که فرایند عرفی‌شدن به محو دین خواهد انجامید. بعدها با نامحتمل دانستن محو دین، بحث حاشیه‌روی دین مطرح شد. در تطورات بعدی حتی این دیدگاه بیان شد که آنچه رخ خواهد داد، صرفاً تغییر دین و دینداری است و روند عرفی‌شدن حتی می‌تواند با روندهای واژگونه و معکوس مواجه شود. پرسش اصلی اینجاست که دین در آینده جهان مدرن چه جایگاه و نقش در زندگی فردی و اجتماعی بشر ایفا خواهد نمود؟ آیا دین در جهان جدید، ناگزیر از عقب‌نشینی مرحله‌به‌مرحله از تمامی ابعاد و جنبه‌های زندگی انسان مدرن و در نهایت حذف کامل از زندگی بشر است؟ آیا دین برای حذف بقای خود مجبور است به عرصه‌های محدودی از زندگی انسان مدرن بسنده نموده و حضور خود را در همان عرصه‌ها حفظ نماید یا می‌تواند با حضور در عرصه‌های مختلف زندگی انسان مدرن (چنانچه در انقلاب اسلامی ایران دین به امر سیاست ورود پیدا کرد) به عرفی‌زدایی و بازقدسی‌شدن جهان اجتماعی و زندگی انسان مدرن بیانجامد و به ایدئولوژی و بستر بدیلی برای زندگی انسان مدرن تبدیل شود؟

مقاله حاضر به نقد معرفت‌شناختی انسان‌گرایی شاعران معاصر، از دوره مشروطه تا انقلاب اسلامی، پرداخته است و با نگاهی آسیب‌شناختی تبیین کرده است که از دوره مشروطه که سرآغاز جریان تجددگرایی و متعاقب آن ورود اندیشه‌های فلسفی غربی بوده تا پایان دوره مورد بررسی، انسان‌گرایی اغلب برکنار از محوریت دین و بی‌توجه به واقعیت‌های ساختار اجتماعی سیاسی جامعه ایرانی، توأم با برداشت‌های فردی حزب‌گرایانه و غرب‌گرایانه بوده است. اصرار بر انتقال این‌گونه از ادبیات و فرهنگ، بدون توجه به زیرساخت‌های فرهنگی ادبی مبدأ و مقصد نیز خطایی بوده است که شاعران متجدد، اغلب مرتکب شده‌اند. در ادامه تأکید شده است که بسیاری از شاعران، ادای بینش‌های اومانیستی را در شعر معاصر در آورده‌اند. از سوی دیگر، میان شاعر مدعی انسان‌گرایی با شعرش و مخاطبش، به علت عدم صمیمیت و عدم تجربه عینی و همین‌طور کلی‌گویی و کلی‌بافی، هم‌سویی و هم‌رایی مشاهده نمی‌شود و وجهی تصنعی در این میان حاکم است. این شرایط بیش از هر چیز به علت نگرش لوکس‌گرایانه و تقلیدی شاعران به این مقوله از شعر پدید آمده است.