مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

اسباب این جهان، منحصر به ظواهر و مادیات نیست، بلکه در ماورای عالم مادی، امور دیگری به نام معنویات وجود دارد که ارتباطی بس دقیق با مادیات و ظرافتی قابل تحسین دارد. یکی از این امور معنوی، واژه برکت و مشتقات آن است که در قرآن به صورت‌های مختلف، جمعاً سی و دو بار به کار رفته است. این تحقیق به بررسی واژه برکت از دیدگاه قرآن و حدیث می‌پردازد و روش تحقیق آن به‌صورت کتابخانه‌ای که از قرآن کریم ، منابع تفسیری، روایی و حدیثی استفاده شده است.آشنایی با اسباب و عوامل افزایش برکت در زندگی و بکارگیری عملی و کاربردی آن در زندگی و اجتناب از عوامل برکت زدا از اهداف این نوشتار می باشد. طرح این موضوع از آن جهت قابل اهمیت است که با بررسی آیات و روایات مربوط، با مفاهیم و موارد استعمال این واژه آشنا می‌شویم و با ذکر دیدگاه‌های مفسران و برداشت‌های گوناگون از آیات و روایات ، مراد از برکت و مادی یا معنوی بودن آن را در می‌یابیم.نتیجه ایی که به آن می رسیم این است که مقصود از برکت در زبان دین آن چیزی است که در آن خیر معنوی یا مادی منتهی به معنوی است .این تحقیق در قالب سه فصل سامان یافته است :فصل اول آن شامل کلیات، مفاهیم و روش‌های تحقیق ،بررسی واژه برکت و مشتقات آن می باشد. فصل دوم به ذکر اسباب برکت پرداخته و موارد قرآنی و حدیثی آن را ذکر می‌کند. فصل سوم به ذکر انواع برکت می پردازد. فصل چهارم موانع برکت، را مورد بررسی قرار می دهد و در فصل پنجم نتیجه گیری نهایی عنوان شده است .

امروزه بیش از هر زمان دیگری پژوهشگران حوزه سلامت به اهمیت سلامت معنوی و تأثیرگذاری آن بر سایر حوزهها واقف شدهاند و به دلیل پیچیدگی حوزه سلامت معنوی به دلیل روحانی بودن آن و وابستگی آن به روح، پژوهشگران این عرصه گرفتار نوعی سردرگمی و عدم جامعیت در این حوزه هستند و لذا نیاز به یک منبع زلال معنویت و جامع برای معرفی سلامت معنوی و شاخصهای آن در همه عرصههای حیات بشری احساس میشود و هدف این پژوهش نیز تحقق این خواسته است که بی تردید در اسلام می توان آن را یافت تمسک به قرآن کریم به عنوان منبع آسمانی و جامع و قابل اعتماد و احادیث معصومین به عنوان شارح قرآن و ارائه تعریفی جامع از سلامت معنوی و معرفی مبانی و شاخصهایآن میباشد. این پژوهش به عنوان یک پژوهش درون دینی با روش تحلیلی و توصیفی و با عنایت به متن محور بودن آن برای تفسیر موضوع مورد نظر از اصول و ضوابط تفسیری شناخته شده، نظیر تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن به حدیث و تفسیر اجتهادی بهرهبرداری نموده است.پژوهش حاضر اثبات میکند، شاخصهای سلامت معنوی در آموزههای اسلام (قرآن و حدیث) در چهار حوزه رابطه انسان با خدا، انسان با خود، انسان با دیگران و انسان با طبیعت و هستی مطرح میگردد و در هر حوزه نیز در سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری بروز مییابد و در دیدگاه اسلام، این سه بعد به عنوان یک منشور سه بعدی، بیانگر ارتباط ابعاد مذکوراست. در این پژوهش در مجموع بیست و هفت شاخص سلامت معنوی در حوزه بیش، حوزه عاطفی و حوزه رفتاری در حوزههای چهارگانه رابطه انسان با خدا، رابطه انسان باخود، رابطه انسان با دیگران و رابطه انسان با طبیعت ،پرداخته شده است.در این رساله تعداد 27 شاخص در حوزه های چهارگانه مورد بررسی قرار گرفته است: در حوزه رابطه انسان با خدا ده شاخص، در حوزه رابطه انسان با خویش سه شاخص، در حوزه رابطه انسان با دیگران چهار شاخص و انسان با طبیعت ده شاخص.

قرآن بزرگترین معجزه پیامبر گرامی ما، حضرت محمد (ص)، می‌باشد و قابل فهم‌ترین جنبه این معجزه برای ما طرز بیان و گفتار آن است . یکی از جنبه‌های بسیار جالب زبانهای مختلف استفاده از منظورهای ضمنی در کلام می‌باشد. بررسی چگونگی و علت بهره‌گیری اهل زبان از معانی ثانوی موضوع بحث حوزه منظورشناسی در زبانشناسی است . در تحقیق حاضر برای اولین بار فهرستی از مکالمات موجود در این کتاب الهی ارائه گردیده است و از دو اصل همکاری و ادب برای بررسی معانی دوم مکالمات قرآنی استفاده شده است . گرایس که برای اولین بار اصل همکاری را ارائه نموده معقتد است که نقض چهار راهکار کیفیت (حقیقت‌گوئی)، کمیت (مختصر و مفیدگوئی)، ارتباط (مربوط گوئی) و طریق (روشن و منظم و موجزگوئی) باعث به وجود آمدن معانی دوم است . لیچ که اصل ادب مورد بحث در این تحقیق به او تعلق دارد، رعایت اصول ملاحظه‌کاری، گذشت ، تایید، شکسته نفسی، توافق، همدردی، کنایه، جاذبه، پولیانا، و بعضی اوقات صحبت‌گشائی و متلک را علت استفاده سخنگویان زبان از معانی ضمنی (ثانوی) می‌داند. در این تحقیق مشخص شد که بیشترین مورد از موارد نقض اصول گرایس در مکالمات قرآنی در اصل کمیت ، و کمترین آنها در اصل طریق می‌باشد. بیشترین موارد رعایت اصول ادب نیز در اصول جاذبه و کنایه بوده است و هیچ موردی برای اصول گذشت ، پولیانا، صحبت‌گشائی و متلک به چشم نمی‌خورد. برای تطابق کامل اصول همدردی و کنایه با مکالمات قرآنی، اضافاتی در آنها انجام گرفت . چون اصول همکاری و ادب برای توضیح معانی ثانوی مکالمات قرآن کافی تشخیص داده نشد، اصول جدیدی با عناوین "اصول چگونه" و "اصول چرائی" پیشنهاد شد. اصول چگونه شامل جواب دانی، مختصات نحوی، جمله، توانائی و اصول چرائی شامل تاکید، اقتصاد، تفکر، تهدید، تعجب ، بی‌ادبی، استهزاء، تحقیر و آزمایش می‌باشد. در میان اصول چگونه، بالاترین میزان به اصل جواب دانی، و کمترین آنها به اصل توانائی تعلق دارد. در بین اصول چرائی نیز تاکید بیشترین، میزان تکرار را داشته است و تحقیر و آزمایش کمترین آنها را شامل می‌شود. در پایان نتیجه‌گیری شد که علوم بلاغی اسلامی از نظر محتوی غنی‌تر از اصول جدید منظورشناسی هستند، ولی اصول جدید دارای مفاهیم قابل فهم‌تر و نظم بهتری می‌باشند. توصیه‌ای که در نهایت ارائه شده این است که مکالمات غیرمستقیم قرآن که در این اثر به آنها پرداخته نشده است و همچنین کتابهای مذهبی دیگر مانند نهج‌البلاغه حضرت علی (ع) می‌تواند در قالب این پژوهش مورد بررسی قرار گیرد.

مسئله ایمان از دیر باز مورد توجه متکلمان و فیلسوفان، به خصوص فیلسوفان دین بوده و از مباحث مطرح در حوزه کلام قدیم و جدید است. دیدگاه متکلمان مسیحی در باب ماهیت ایمان را می توان به دو دسته دیدگاه های گزاره ای و غیر گزاره ای تقسیم کرد. دیدگاه گزاره ای، ایمان را نوعی تصدیق به گزاره های وحیانی که از جانب خداوند است، می داند. بر اساس این دیدگاه، وحی مجموعه ای از حقایق و آموزه های معرفتی است که به صورت احکام و قضایا از ناحیه خداوند به بشر اعطا شده است. اما دیدگاه غیر گزاره ای، ماهیت ایمان را تصدیق به چند گزاره نمی داند بلکه آن را از سنخ دیدن، ادراک و تجربه کردن، اعتماد، اطمینان و توکل می داند. متکلمان اسلامی مانند متکلمان مسیحی در مورد ماهیت ایمان بحث نکرده اند. آنچه برای متکلمان اسلامی در ماهیت ایمان، مهم بوده است، تصدیق زبانی، قلبی و عملی است. تنها وجه اختلاف ایشان به نقش عمل در ماهیت ایمان بر می گردد؛ چراکه عده ای از ایشان، عمل را داخل در ماهیت دانسته و برخی دیگر، خارج از آن می دانند. دیدگاه غیر گزاره ای در بین متکلمان اسلامی، غیر از متکلمان روشنفکر معاصر، مصداق ندارد؛ و تنها می توان ایشان را از متکلمان گزاره ای که ایمان را تصدیق می خوانند، دانست. پرداختن به دیدگاه قرآن درباره ایمان، از آن جهت که خود دعوت کننده به آن است؛ دارای اهمیت است. در قرآن، حدود 750 آیه به مسئله ایمان پرداخته است. قرآن، ایمان را از مقوله تصدیق قلبی و عملی می داند که از روی اراده، توسط انسان انتخاب می شود. ایمان، مرتبه ای بالاتر از اسلام و ملازم با انجام اعمال صالح است. عمل ملازم ایمان حقیقی و موجب ارتقاء مرتبه آن است، اما داخل در ماهیت آن نیست. ایمان و گناه در قرآن، به نوعی با یکدیگر سازگارند و مرتکب گناه کبیره کافر نیست. ایمان ماهیتی تشکیکی دارد و مراتب مومنان از حیث اعتقاد، انجام اعمال صالح و دوری از گناهان با یکدیگر متفاوت است. در قرآن برای مومنان، نشانه هایی از قبیل اهل یقین بودن، محبت به خداوند، توکل و خوف الهی، خشوع و محافظت بر نماز، عدالت، انفاق، وفای به عهد، و... ذکر شده است. همچنین ایمان، همراه خود آثاری دارد که بر مومنان حقیقی مترتب می شود. این آثار در قرآن، تحت عناوین توسعه رزق و روزی، سکینه و آرامش قلبی، هدایت الهی، یاری خداوند، اجر و پاداش اخروی، آمرزش گناهان، حیات ابدی و... است.

ساختار این پژوهش که به عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد رشته الهیات پذیرفته شده است به بررسی "جایگاه اخلاقی عفت از منظر قران و روایات و تاثیر آن در زندگی اجتماعی" پرداخته است که با تکیه بر روش "توصیفی- تحلیلی" با هدف اصلی "نقش عفت در اخلاق اجتماعی و ساخت جامعه اخلاقی" به انجام رسید. در زیر سعی می کنیم چهارچوب مراحل انجام کار این پژوهش را به طور خلاصه و مبتنی بر مراحل علمی مرور نماییم. الف : روش و اهداف :این پژوهش به « روش توصیفی- تحلیلی » و بر اساس «چهار هدف » زیر انجام پذیرفت :1.یافتن راهکارهایی برای عملی تر و موثر کردن تاثیراخلاقی در جامعه و تحقق اخلاق اسلامی در جامعه است.2.مشخص شدن تاثیر عفت و پاکدامنی در جامعه 3.کاستن وجلوگیری از بی عفتی از طریق مشخص کردن تاثیر اخلاقی عفت در جامعه4.شناخت بی عفتی و مصون ماندن جوانان در جهت ایجاد عفاف اجتماعی ب : طرح پرسش ها و تدوین فرضیه ها :در این پژوهش بر اساس اهداف چهارگانه فوق پرسش هایی را طرح کردیم که تمام ویژگی های مورد نظر در ابعاد عفاف را در بر می گرفت و مبتنی بر همین پرسش ها «پنج فرضیه »را تدوین نمودیم. 1-به نظر می رسد بین عفت و استحکام خانواده رابطه بنیادین وجود دارد.2- به نظر می رسد بین عفت و آرامش روحی فرد و جامعه ارتباط مستقیم وجود دارد که این امر زمینه ساز تحقق اخلاق اجتماعی است.3- به نظر می رسد عفت نقش محوری با توجه به آیات و روایات در اخلاق اسلامی دارد.4- به نظر می رسد عفت در اخلاق اجتماعی و ساخت جامعه اخلاقی موثر است.5- به نظر می رسد بین عفت و تحقق جامعه اخلاقی رابطه وجود دارد. ج.نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها : بنابر نتایج بدست آمده عفاف به معنای پرهیزگارى و پاکدامنى و خودداری از غلبه مطلق شهوت و تمایلات درونی می باشد و در آیات و روایات غالباً درخصوص خودداری از شهوت جنسی و نفسانی به کار رفته است. همچنین واژه عفت و پاکدامنی در مورد زنان بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است. اصل عقل عفاف است و قابلیت پرورش دارد. پس عفاف پیوسته نیاز به پرورش و افزایش دارد تا به سبب آن، حراست و صیانت در درون و بیرون، اندیشه و عمل، نیت و قول تحقق پذیرد. گاه موضوع کلی عفاف در امور اجتماعی است و گاه در خانه و خانواده است و گاه موضوع عفاف فعل و انفعالات فردی و زمینه ساز ارزشهای خاصی از جهت تمایزات اخلاق شخصی است. قوه شهویه، اگر در همه خواسته‏های خود از عقل فرمان‏بری کند، فضیلت «عفت» به دست می‏آید. این همان حد وسط و اعتدال قوه شهویه است و انحراف از حد وسط (عفت) موجب دو رذیلت: شَرَه (آزمندی) و خُمودی (ضعف و سستی) می‏گردد.ابعاد عفاف در حقیقت همان مصادیق و نمودهای عفاف هستند که در سه شاخه اصلی قابل تقسیم‌بندی است: 1- عفاف در کردار (عفت رفتار) 2- عفاف در گفتار (عفت کلام) 3- عفاف در اندیشه (عفت فکر). یکی از مهم‌ترین مصادیق «عفاف»، مسأله «حجاب و پوشش» است. به این معنا که هر چه پوشش بیش تر باشد، مقدار مصونیت در مقابل آسیب ها نیز بیش تر است. آثار اجتماعی رعایت حجاب فراوانند که برخی از آنها عبارتند از: 1.سلامت نسل جدید جامعه، 2.پیشگیری از فساد اخلاقی، 3.مبارزه با مظاهر بی‌دینی، 4.حفظ کیان خانواده. عفاف تنها ،عامل درونی است که می تواند به طور کامل رفتار آدمی را کنترل و تعدیل نماید؛ زینت شدن به لباس تقوا انسان را از افراط و تفریط در امور زندگی از جمله آراسته شدن به لباس ظاهر و... مصون می دارد

یکی از ادله اثبات وجود مبدأ هستی، «برهان نظم» است که از راه بررسی نظام دقیق و پیچیده عالم طبیعت به اثبات خدا می‌پردازد، این برهان به دلیل سهم زیادی که حس و تجربه در آن دارد و همچنین به دلیل انس بیشتر انسان با محسوسات و جهان ماده، فهمش برای غالب انسانهایی که با اصطلاحات پیچیده و فنی فلسفه و کلام آشنایی نیستند راحتتر است.و لذا انبیاء الهی برای هدایت مردم بیشتر به این برهان تمسک می‌نمودند، هرچند از اثبات اوصاف کمالیه خداوند عاجز است، به همین دلیل فلاسفه اسلامی به براهین دیگر اهیمت بیشتری داده‌اند و با تقریرهای امروز‌ی‌اش در مکاتب متقدم کلامی نیامده است، ولی در هر صورت می‌توان از آن به عنوان مقدمه‌ای به عنوان فهم براهین کامل‌تر و دقیق‌تر اثبات خدا بهره گرفت.ولی اگر تعریف برهان نظم و محدوده و نتایج آن در حوزه مبادی، اصول موضوعه و حد وسط آن تبیین شود، هم برهان نظم از بسیاری مغلطات مصون می‌ماند و هم ضمیمه بسیاری از انتقادات و اشکالاتی که به آن وارد می‌شود، از بین می‌رود.

این تحقیق شامل یک مقدمه و شش فصل است: در فصل اول از معنی لغوی و اصطلاحی غلو بحث شده است. در فصل دوم ثابت کردیم که در کتب اهل سنت و هم در کتب شیعه بعضی افراد در تعریف غلو اشتباه کرده اند، بلکه به الفاظ دیگر آنها در تعریف "غلو"، غلو کرده اند، بعد از تعریف های غلط غلو، معیارهای صحیح غلو مطرح شده است. فصل سوم درباره تفویض و مفوضه است در این فصل عقاید غالیان که بنام مفوضه هم شهرت دارند بطور فهرست وار ذکر کرده و یکی از عقاید باطله آنها یعنی "عقیده تفویض" را تاحدی مفصلا تبیین کرده و باطل بودن آن از نظر قرآن و روایات و آراء علماء اعلام شیعه ثابت نموده ایم. در فصل چهارم بحث درباره غلو از دیدگاه قرآن به طور مشروح مرود بررسی قرار گرفته و اقوال مفسرین در ذیل آیات غلو ذکر شده اند. در فصل پنجم بحث از مبارزات ائمه معصومین (ع) و علما کرام شیعه با غلات و شیوه های مبارزه علمی و عملی را مفصلا مورد بررسی قرار داده ایم و در نتیجه ثابت کردیم که غلات از نظر ائمه معصومین (ع) و علماء شیعه محکوم به کفراند و تمام احکام کفر از قبیل نجاست، عدم جواز نکاح و...درباره آنها ثابت است و چون در حقیقت این فصل هدف نهایی نسبت به فصول گذشته بود، لذا از لحاظ مبسوط بودن تفاوت واضحی دارد. در فصل ششم که تکمیل مباحث قبلی است از دو عنوان بحث کردیم: 1- سیر تاریخی فرق غلات از صدر اسلام تا غیبت صغری طبق ترتیب زمانی مورد بررسی قرار داده شده است. 2- فتاوی فقهاء شیعه درباره غلات که نتیجه آن فتاوی محکوم به کفر بودن غالیان منجر می شود.

ارزش‌ها و مسائل مربوط به آن، مسئله ای مهم و ضروری در هر جامعه ای است. چرا که ارزش‌ها به رفتار و گفتار و داوری‌های افراد جهت می‌دهند و آیینه ی تمام نمای باورها و عقاید هر جامعه ای هستند. و براساس ارزش‌هاست که تربیت صورت می‌گیرد و انسان‌های تربیت شده، آینده‌سازان جامعه می‌شوند. از این رو توجه به ارزش‌ها و شناخت آن‌ها، که رابطه‌ای مستقیم با نظام تعلیم و تربیت دارند، ضروری است. حال اگر این شناسایی با توجه به معتبرترین منبع، یعنی قرآن و کلام الهی ‌باشد، پایه و اساس تعلیم و تربیت را محکم-تر می‌کند. لذا این تحقیق با هدف شناخت ارزش‌ها در قرآن و بررسی استلزامات تربیتی آن صورت گرفته است. روش انجام آن نیز به صورت توصیفی- تحلیلی بوده است که در آن، با مراجعه به منبع اصلی یعنی قرآن، مطالب لازم جمع‌آوری شده و بعد با توجه به تفاسیر و کتب مربوطه ی دیگر به تحلیل آن‌ها پرداخته شده است. این تحقیق مبین آن است که: ارزش‌های قرآنی که برگرفته از کلام خالق یکتایند، مطابق با فطرت و نیاز‌های انسان هستند لذا می‌توانند بهترین راهنما و منبع برای هر نظام تعلیم و تربیتی باشند. بنابراین پیشنهاد می‌شود که به کار بردن این ارزش‌ها در تک تک عناصر تعلیم و تربیت، به طور جدی مورد توجه و اهتمام مسئولین قرار گیرد.

تحقق وحی در برهه ای از تاریخ و استفاده از ادبیات رایج عصر بعثت از یک سو و نقد کتابهای مقدس از سوی دیگر، این شبهه را در ذهن بعضی از مستشرقان و روشنفکران ایجاد کرده اند که قرآن، محصول و مخلوق زمان خویش است و در برهه ای از تاریخ با صبغه تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی خاص و متناسب با آگاهیها و شرایط معین مخاطب آن تحقق یافته است و در بیان عقاید نیز به جنبه هایی از عقاید و دیدگاههای عصر خود توجه می کند و لازمه این کلام، نفی جاودانگی احکام و آموزه های قرآنی است؛ درحالی که قرآن آمده است تا فرهنگ زمانش را اصلاح و فرهنگ قرآنی را جایگزین کند. به همین جهت از یکسو متناسب با آگاهیها و شرایط معین مخاطبش از عنصرهای مختلف این فرهنگ در راستای هدفهای نزولش بهره می گیرد؛ به گونه ای که بی توجهی به فرهنگ زمانه موجب می شد که عرب جاهلی در جاهلیت خود باقی بماند و رسالت پیامبر اکرم (ص)، ناقص و ناتمام بماند و از سوی دیگر قرآن به گونه ای سخن گفته است تا پاسخگوی نیازهای همه جهانیان در همه زمانها باشد و به عنوان تنها کتاب آسمانی تحریف نایافته، گفتار و پیام خداوند را به طور مستقیم در دسترس بشریت قرار داده است؛ زیرا هدف، هدایت انسانها بوده و به گونه ای نازل نشده است تا تحت تأثیر فرهنگ و محیط جغرافیایی خاصی قرار گرفته و احکام را برای جمعیت خاصی بیان کرده باشد. لذا برای فهم صحیح قرآن باید با توجه به واقع گرایی احکام، امور ثابت و متغیر، الغاء خصوصیت و تعیین مناسبتهای مربوط به احکام، پیامهای قرآن را از لایه های زیرین معانی کشف کرده و از آنها در حل مسائل مستحدثه برای دوره های مختلف کمک گرفت. به همین جهت قرآن برخلاف سایر کتابهای مقدس از هرگونه تحریفی مصون مانده است و نقد آنها و آشکار شدن تناقضها در آنها قابل تسری به قرآن نیست.با این بیان نه تنها بین تاریخمندی قرآن و جاودانگی آن هیچ گونه تنافی وجود ندارد؛ بلکه مراعات مسائل تاریخی عصر بعثت در قرآن سبب شده است تا در ابتدا نسل اول که مخاطبان اولیه قرآن هستند، قرآن را بفهمند و نسلهای دیگر نیز از ورای آنها متحول شوند و قرآن جاودانه بماند.

یکی از نقلیاتی که انعکاس آن در اکثر قریب به اتفاق تفاسیر دیده می شود، اخبار و آراء تفسیری صحابه و تابعان است. در طول دوره های متمادی تفسیر، رویکرد نظری و عملی مفسران در مواجهه با این اخبار یکسان نبوده است. این نوشتار در پی آن است که کم و کیف اعتبار اخبار و آراء تفسیری صحابه و تابعان را در تفسیر «التبیان فی تفسیر القرآن» شیخ طوسی بازشناسی کند. آنچه ضرورت این تحقیق را فراهم نمود، حجم عظیم منقولات صحابه و تابعان در تفسیر مورد نظر از یک سو و نیز نبود پیشینه ای مستقل در این زمینه بود. برای نیل به پرسش مطرح شده، ضمن مراجعه و بهره گیری از کتاب های مرتبط با مباحث مقدماتی فصول شش گانه ی این نوشته، تمامی مجلدات تفسیر «التبیان» مورد مطالعه قرار گرفت و پس از استخراج اخبار تفسیری صحابه و تابعان روشن شد که عمده ترین کارکردهای این اخبار در تفسیر مورد نظر، به ترتیب کمیت عبارت است از: اخبار بیانگر مصادیق آیات و واژگان، اخبار تبیین کننده مفهوم آیات، اخبار مربوط به معناشناسی مفردات قرآنی، اخبار ترسیم کننده فضای نزول، اخبار دال بر اختلاف قرائت و بالاخره اخباری غیر از موارد مذکور، تحت عنوان «دیگر گونه های خبری صحابه و تابعان». همچنین با استقصاء همه ی موارد به دست آمد که مهم ترین برخورد و نگرش های شیخ طوسی با این اقوال و بر حسب مورد آن عبارت است از: صرفِ نقل، تقویت و توجیه، تضعیف، بیان اقوال به عنوان موید برداشت خویش و همچنین هم معنا یا مجاز دانستن همه ی اقوال منقول. علاوه بر این، در این تحقیق مشخص شد که اهمّ مستندات شیخ طوسی در ارزیابی اقوال صحابه و تابعان عبارت است از: آیات قرآن، اشعار و کلام عرب، عقل، روایات معصومین علیهم السلام، تاریخ و عقاید دینی و مذهبی. در مجموع آنچه در رهگذر این تحقیق به دست می آید این است که شیخ طوسی به طور غالب، با نگاه اعتماد به اخبار صحابه و تابعان نگریسته است.