مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

سال ها پس از آن که علامه حلی (726 ق) نهج الحق را در باب امامت نوشت، فضل بن روزبهان در رد آن، کتابی با عنوان ابطال نهج الباطل نگاشت و در کتاب خود ساحت مناظره را به جدل آمیخت و با الفاظی زشت و دلایلی باطل نهج الحق را مورد حمله قرار داد. آن گاه برخی از علمای شیعه به دفاع از نهج الحق برخاستند که دلائل الصدق از آن جمله است. در این نوشتار ضمن معرفی نهج الحق و غوری در کتاب ابن روزبهان، به معرفی ردیه های ابطال نهج الباطل پرداخته شده و از آن میان دلائل الصدق به تفصیل معرفی شده است. در معرفی دلائل الصدق ـ که نقد بخش اصول دین کتاب ابن روزبهان است ـ با نگاهی به محتوای آن، نسخه ها، چاپ ها و ترجمه های آن شناسانده شده اند.

یَنابیعُ المَوَدّة لِذَوی القُرْبی (چشمه‌سار دوستی و محبت به ‌ذوی‌القربی) کتابی درباره زندگانی اهل بیت پیامبر اسلام(ص)، فضایل آنان و ارزش مودت ایشان به خصوص حضرت علی(ع)، نوشته سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی (متوفای ۱۲۹۴ق) از عالمان اهل سنت حنفی مذهب در قرن سیزدهم هجری. مؤلف، کتاب را در صد باب با موضوعات مختلف و بدون نظم خاصی آورده و در آن از منابع شیعی هم استفاده کرده. این اثر به فارسی ترجمه شده است. درباره مؤلف: سلیمان بن ابراهیم قندوزی بلخی از عالمان حنفی مذهب اهل سنت و صوفی است که در سال ۱۲۳۰هجری در قندوز (یکی از شهرهای افغانستان کنونی) در حوالی بلخ به دنیا آمد. پس از آموزش علوم اولیه به بخارا رفت و سپس به هند سفر کرد و در آنجا به اهل طریقت پیوست و در سیر و سلوک و تفقه در دین، به درجات عالی رسید. پس از مدتی به وطن خود بازگشت و به هدایت و ارشاد مردم پرداخت. در سال ۱۲۶۹ به عزم مکه حرکت کرد، اما در بغداد و قونیه متوقف شد و در آنجا به تحصیل و تدریس و ارشاد مردم پرداخت. مدتی هم مسند شیخ طریقت را عهده‎دار شد و سرانجام در سال ۱۲۹۴ق در قسطنطنیه از دنیا رفت.[۱] علت نام‌گذاری: در خطبه آغازین کتاب آمده است: «آن را به سبب ارتباط با خویشاوندان رسول اکرم(ص) ینابیع المودة نامیده؛ همان کسانی که اهل عبا و اسباب سعادت عُظمی و سرچشمه‌های برکات کُبرا هستند تا رضای خدا و شفاعت رسول خدا و اهل بیت او پی جویند.»[۲] انگیزه نگارش:مؤلف در مقدمه کتاب می‌گوید: «هدف از تألیف این کتاب، آن بوده است که خدای متعال در قرآن کریم اجر تبلیغ رسول اکرم (ص) را مودت اهل بیت قرار داده و آن را واجب کرده است.»[۳] این کتاب بدون آنکه تنظیم خاص و فصل‎بندی کاملی داشته باشد، مطالبی درباره مناقب امیر المؤمنین علی (ع) و چند تن از اهل بیت پیامبر (ص) مانند امام حسن (ع) و امام حسین (ع) و امام عصر (عج) نقل کرده است. منابع کتاب: شیوه مؤلف، نقل از منابع پیش از خود است. قندوزی کتاب خود را بر اساس منابع مهم اهل سنت نگاشته است. برخی از این منابع عبارتند از: صحاح سته، مناقب ابونعیم، مناقب ابن مغازلی، فرائد السمطین، مناقب خوارزمی، و الفصول المهمة.[۴] قندوزی در تالیف این اثر از منابع شیعه هم استفاده کرده است. محتوای کتاب: مجموع ابواب کتاب، صد باب است که هر باب به موضوع خاص یا مطالب کتابی خاص می‌پردازد. قندوزی از منابع مختلف و متعددی استفاده کرده و روایات خود را به آن کتب استناد داده و نام آنها را هم آورده است. مؤلف در موارد زیادی یک روایت را تکرار کرده است. در مجموع، کتاب ینابیع، به بخشی از زندگانی اهل بیت و آن هم مناقب آنان و از میان ایشان حضرت علی(ع) می‌پردازد و همه مطالب آن جمع‌آوری روایات پیشینیان است و ترتیب و تنظیم خاصی در کتاب دیده نمی‌شود؛ مثلا در بین نقل فضائل علی(ع) باب دیگری درباره فضائل همه اهل بیت آورده و دوباره به مهدی (عج) پرداخته است. از اینکه مطالبی درباره حروف و خواص آنها بیان می‌کند، پیداست که مؤلف علاقه‌ای به این موضوعات داشته است.[۵] نسخه، ترجمه و چاپ‌ها: ترجمه ینابیع المودة توسط محمدعلی شاه محمدی نسخه‌ای از این کتاب در کتابخانه دانشگاه برنستون در آمریکا با نام «ینبوع المودة و وسائل السعادة» موجود بوده که در جمادی الاولی سال ۱۲۸۸ق نگاشته شده است.[۶] از این کتاب، ترجمه‎ای با عنوان «علی و شکوه غدیر بر فراز وحی و رسالت» توسط محمدعلی شاه‌محمدی چاپ شده است. چاپ برای اولین بار در ۱۳۰۲ق در استانبول چاپ دیگری در استانبول چاپ سنگی در مشهد در سال ۱۳۰۸ق با تصحیح محمد شفیع اعتمادالدولة چاپ سنگی در بمبئی هند در سال ۱۳۱۱ق چاپ در تهران در سال ۱۳۱۲ق چاپ بیروت در ۳ جزء چاپ در نجف اشرف در سال ۱۳۸۴ق در چاپخانه حیدریه چاپ‌های متعدد دیگری از روی نسخه‌های اولیه صورت گرفته است.[۷] پانویس: 1- قندوزی، ترجمه کتاب ینابیع المودة. 2- قندوزی، ینابیع المودة، ج ۱، ص۳۲. 3- قندوزی، ینابیع المودة، ج ۱، ص۲۵. 4- قندوزی، ینابیع المودة، ج ۱، ص۲۷ - ۳۲. 5- کتابخانه دیجیتال نور. 6- طباطبایی، أهل البیت فی المکتبة العربیة، ص۶۶۶. 7- سید حبیب‌الله احمدپناه، قندوزی بلخی و ینابیع المودة.

«جرعه ای از معرفت؛ پاسخ به 13 پرسش اعتقادی» بر اساس درس گفتارهای دکتر سید حسن افتخار زاده مي باشد. حضرت امام رضا (ع) می فرمایند: علم گنجینه هایی است که کلید آنها پرسیدن است. با وجود ضرورت گریز ناپذیر علم یقین و استدلالی به اصول اعتقادات، می بینیم که جامعه آگاهی اندکی از این مهم دارد و لذا در فضای بی خبری از این حقایق در برابر پرسش هایی بس سست، میدان اندیشه را تهی کرده و به نخستین واکنش، تردید در آن حقایق روشن، تن می دهد. در این کتاب به آموزش این دروس ضروری در قالب پرسش و پاسخ پرداخته شده است.

«تعلیقات نقض» تألیف میر جلال الدین حسینى اُرموى معروف به محدث ، مجموعه تعلیقات ایشان بر کتاب «نقض» از آثار قرن ششم هجرى است که در دو مجلد منتشر شده است. کتاب مشتمل بر 224 تعلیقه مى باشد که 93 تعلیقه آن در جلد اول و مابقى در جلد دوم آمده است. نویسنده پس از پایان تعلیقات در جلد دوم کتاب بخش مختصرى را با عنوان «استدراکات» افزوده است. این کتاب همانند کتاب نقض تنها به مباحث کلامى نپرداخته و به تناسب مطلب، مباحث و موضوعات گوناگونى را گرد آورده و مورد نقد و نظر قرار داده است. به عنوان نمونه برخى از عناوین تعلیقات عبارت است از : 1.کتابخانه هاى تشیع. (جلد اول) 2.فرقه لاسکیان. (جلد اول) 3.حسن صباح و مرزبان تاج الملک. (جلد اول) 4.در رواة و ثقات أئمه علیهم السلام. (جلد اول) 5.در ترجمه علمائى که در کتاب نقض یاد شده، در104 صفحه. (جلد اول) 6. دوران خلافت بعد از پيامبر (ص). (جلد دوم) 7.شعراء متقدمان و متأخران از تازیان و پارسیان، در 154 صفحه. (جلد دوم) 8.استدلال بر وجوب معرفت امام زمان به بیانى که مورد قبول همه مسلمانان است. (جلد دوم)

«تعلیقات نقض» تألیف میر جلال الدین حسینى اُرموى معروف به محدث ، مجموعه تعلیقات ایشان بر کتاب «نقض» از آثار قرن ششم هجرى است که در دو مجلد منتشر شده است. کتاب مشتمل بر 224 تعلیقه مى باشد که 93 تعلیقه آن در جلد اول و مابقى در جلد دوم آمده است. نویسنده پس از پایان تعلیقات در جلد دوم کتاب بخش مختصرى را با عنوان «استدراکات» افزوده است. این کتاب همانند کتاب نقض تنها به مباحث کلامى نپرداخته و به تناسب مطلب، مباحث و موضوعات گوناگونى را گرد آورده و مورد نقد و نظر قرار داده است. به عنوان نمونه برخى از عناوین تعلیقات عبارت است از : 1.کتابخانه هاى تشیع. (جلد اول) 2.فرقه لاسکیان. (جلد اول) 3.حسن صباح و مرزبان تاج الملک. (جلد اول) 4.در رواة و ثقات أئمه علیهم السلام. (جلد اول) 5.در ترجمه علمائى که در کتاب نقض یاد شده، در104 صفحه. (جلد اول) 6. دوران خلافت بعد از پيامبر (ص). (جلد دوم) 7.شعراء متقدمان و متأخران از تازیان و پارسیان، در 154 صفحه. (جلد دوم) 8.استدلال بر وجوب معرفت امام زمان به بیانى که مورد قبول همه مسلمانان است. (جلد دوم)

«نُزْهَةُ الکِرام وَ بُسْتانُ العَوام» نوشته محمد بن حسین رازی، اثری به زبان فارسی است در موضوع زندگی پیامبر اسلام (ص) و امامت پس از ایشان و احتجاجات ائمه و کرامت‌ های آنان و برخی حوادث دوران معصومین (ع). این کتاب که نگرشی کلامی دارد در ۶۰ باب به اثبات امامت ائمه مخصوصا امیر مؤمنان (ع) می‌ پردازد. مباحث جلد دوم در ذکر احتجاجات و فضایل امام علي عليه السلام و دیگر ائمه اطهار است.

حضرت علی(ع) پسر عم پیامبر(ص)، تنها مولود کعبه و نخستین کسی است که در پرتو همجواری با نبی اکرم اسلام رشد و اعتلای روحی و فکری یافت و از انفاس قدسی و تعالیم نبوی برخوردار گشت. وی نخستین ایمان آورنده پس از حضرت خدیجه(س) بود که در طول بعثت و پس از آن و در تمامی وقایع و حوادث پرفراز و نشیب تاریخ صدر اسلام، یار و یاور همیشگی نبی اکرم(ص) بوده، کسب مقام دامادی پیامبر(ص) نیز بر دیگر مراتب و فضایلش افزود. ایشان پس از رسول خدا، شخصیتی است که اگرچه دوستانش از سر ترس و دشمنانش از سر کینه و دشمنی، فضایلش را کتمان کردند؛ اما با این وجود، مناقب و فضایلش زمین و زمان را پر کرده است. بنابراین به دور از غبار تعصب و به طریق اهل انصاف باید گفت، عظمت علمی و توانمندیهای روحی علی(ع)، او را به الگویی جاویدان برای تمامی عصرها و نسلها تبدیل کرده است و برجستگی شخصیت و امتیازات آن حضرت وقتی چشم گیرتر مى شود که در سخنان و دیدگاههاى دیگران تجلى می یابد. از این رو است که آثار بسیاری در رثای ایشان نوشته شده و افراد مختلف از سلایق و مذاهب گوناگون، او را سرآمد علم و عرفان و سرچشمه همه فضایل دانسته و مقامش را ستوده اند. این مقاله بر آن است تا مقام و منزلت علی(ع) را در احادیث فریقین به روش توصیفی تحلیلی و براساس روایات مورخان مسلمان به ویژه اهل سنت، همچنین از دیدگاه قرآن و تفاسیر منقول از مفسران شیعی و سنی مورد نقد و بررسی قرار دهد.

این مقاله روایتی از گفتگوی امام علی با شخصی یهودی درباره امتحانات و آزمایش های الهی بعد از رحلت پیامبر است که بر حضرت امیر وارد شده است و شامل روایت امام علی از سکوت خود در قبال ماجرای سقیفه، شورای شش نفره خلیفه دوم، جمع آوری قرآن و جنگ های جمل و سفین و نهروان و ماجریا سپاه اسامه پس از رحت پیامبر است.

این مقاله یک بازنویسی داستان گونه از گفتگوی امام علی (ع) با یک یهودی است که در آن امام علی(ع) از هفت آزمون الهی خود سخن می گوید، آزمونهایی مانند، نبرد با عمرو بن عبدود، خوابیدن در جای پیامبر در شب توطئه قتل پیامبر، دفاع از پیامبر در جنگ احد، نقش بازر ایشان در جنگ خیبر. این مقاله را می توان بازگویی فضایل امام علی از زبان خود ایشان دانست.

این مقاله، مناظره سی و یکم از کتاب " مناظره با دانشمندان " اثر سید علی علم الهدی می باشد که بیانگر موضوع اثبات امامت علی ع و بیان فضایل ایشان از زبان عالم بزرگوار فضل بن شاذان نیشابوری است.