مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از انجام این پژوهش، بررسی فلسفه مهدویت و دلالت های تربیتی آن درابعاد اخلاقی و اجتماعی است. از جمله دغدغه های هر نظام تربیتی این است که بتواند با استفاده از اصول و روش های تربیتی پویا، خود را از موقعیت ایستا خارج نماید. بهره برداری از دلالت های تربیتی مهدویت یکی از زمینه های مهم برای رسیدن به این هدف می باشد. روش پژوهش حاضر تحلیلی است که از رویکردهای پژوهش کیفی محسوب می شود.یافته های تحقیق نشان می دهد که در بعد اخلاقی مواردی هم چون: خدا محوری، زهد، اخلاص، و..، و در بعد اجتماعی مواردی چون: امر به معروف و نهی از منکر، ولایتمداری و... در رابطه با تربیت مهدوی،آسیب شناسی تربیت مهدوی، کرسی های آزاد اندیشی و... به عنوان راهکارهایی برای عملی شدن تربیت مهدوی قابل توجه وبررسی می باشند.همچنین در تنظیم اهداف، اصول و روش های تربیت مهدوی، اهداف تربیتی در رابطه فرد با خدا، خویش، طبیعت و جامعه، و اصول تربیتی مانند: اصل توحید، عزت و...، و روش های تربیتی مانند: روش الگویی، محبت و ... با توجه به آیات و روایاتی که درباب ویژگی های امام عصر(عج) ویارانشان می باشد، استخراج و مورد تحلیل و بررسی تربیتی قرار گرفته است.نتایج حاکی از آن است که، تعلیم و تربیت در جامعه منتظر باید بر پایه تفکر مهدوی شکل گیرد یعنی؛ بر اساس آموزه های دینی و باورهای اسلامی باشد. با دقت در آیات و روایات به دست می آید، که قیام حضرت مهدی(عج)، نیاز به یاران و انصاری دارد که با تربیت و پرورش آنها امکان پذیر می شود، پس باید برای تربیت نسل های منتظر، شاخصه های تفکر مهدوی بیان گردند و دلالت های تربیتی مهدویت، مورد استفاده قرار گیرند.

1.

سید حیدرحلی، شاعر، نویسنده ودانشمند سخنور شیعی مشهور قرن نوزدهم میلادی (سیزدهم هجری قمری) می‌باشد. شاعرعراقی که مدایح و مرثیه‌های بی‌شماری در مورد خاندان نبوت (ع) دارد. مرثیه‌های وی درسوگ امام حسین (ع) به «حولیات» مشهور است. و زبان‌زد خاص و عام می‌باشد. به همین جهت وی را «شاعر الحسین (ع)» می نامند و هم چنان که به «شاعرالمهدویه» نیز معروف است. دیگر اغراض شعریش: حماسه، اخوانیات، موشحات، تقریظ، تاریخ شعری، غزل و عتاب می‌باشد. وی سروده‌های حَکمی دلنشینی را در بهترین اسلوب و سبک شعری که به سبک متنبی، شاعر حکیم دوره‌ی عباسی نزدیک است؛ در میان دیگر اغراض شعریش جاری کرده است. وصف‌های او در مورد مرگ، زندگی و گذر زمان و دیگر ارزش های اخلاقی از جمله دوستی، وفای به عهد، عزّت و کرامت انسانی و... آموزنده می‌باشد. سید در وصف‌های خود از دنیا از بهترین حکمت انسانی نهج البلاغه امام علی (ع) تأثیر پذیرفته است. خاستگاه اصلی سروده های حکیمانه‌ی حلی؛ مهدویات وی می‌باشد. وی در سرتاسر دیوان شعریش به مسئله ی مهدویت و ظهور منجی عالم بشریت، بشارت داده است و سعادت جهانی را برای تمام بشریت ترسیم می‌کند.

موعودگرایی و آیندۀ بشریت، همواره یکی از مباحث مهم بوده که دغدغه ادیان و مکاتب مختلف جهان را به خود اختصاص داده است، به طوری که همه در انتظار منجی و مصلح آخرالزمان به سر می‌برند. این پایان‌نامه در صدد است تا با توجه به مبانی قرآنی به حکومت جهانی آرمانی مورد نظر اسلام بپردازد. ضرورت برپایی حکومت صالحان وجهان شمولی آن از جملۀ مبانی است که در قرآن به آن پرداخته شده، آنجایی که قرآن نوید می‌دهد که روزی صالحان و مستضعفان حاکم زمین می‌شود و ندای توحید و یکتاپرستی بر مدار دین اسلام همۀ جهان را می‌نوردد و امنیت و عدالت در بالاترین سطحش محقق می‌گردد و حکومت آرمانی صالحان شکل می‌گیرد که در سایۀ چنین حکومتی، همۀ انسانها در سیر هدایت و شکوفایی استعدادهای بالقوه به آن هدف و حقیقت یعنی مقام خلیفه‌اللهی انسان دست می‌یابند. به طور کلی، از مجموع تفاسیر آیاتی که در مورد غلبۀ دین اسلام بر ادیان دیگر (پیروزی حق بر باطل)، استخلاف، وراثت ارض، افساد بنی‌اسرائیل و مهلت شیطان در وقت معلوم می‌باشد می‌توان به ضرورت برپایی حکومت عدل الهی پی برد و از تفاسر آیاتی که در مورد رسالت جهانی پیامبر(ص)، جامع‌نگری اسلام، خطاب جهانی قرآن با لفظ «للعالمین» و فطرت می‌باشد به جهان‌شمولی حکومت آرمانی می‌رسیم که علاوه بر اینها دلائل عقلی چون بحث صراط مستقیم و راه حق و توحید‌مدار بودن هستی و دلائل نقلی شامل آیات با تعابیر «الارض» و «یملأ» مؤیّد بر جهانی بودن حکومت حضرت مهدی(عج) است. بنابراین با توجه به تفاسیر جامع از آیات مربوطه به این نتیجه می‌رسیم که حکومت جهانی عدل الهی که همگان شیفتۀ تحقق آنند، تحقق آن توسط موعود آخرالزمان حضرت مهدی(عج) ضرورت دارد که جهان را به سرمنزل مقصود رهنمون سازد.

موضوع اینپژوهش عبارت است از: «ضرورت وجود امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و شیوه‌های اثبات وجود ایشان در روایات». در این نوشتار این موضوع از دیدگاه ادله نقلی و تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است. ادله‌ای که در اثبات وجود امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف به کار رفته‌اند دو دسته می‌باشد: ادله عام (کلی) و ادله خاص. در ادله عام، احادیث «اثنا عشر، امان، ثقلین، لوح، معرفت و زمین از حجت خدا خالی نخواهد ماند» مورد بررسی قرار گرفته‌اند که از لحاظ سند و دلالت موثق و قطعی می‌باشند. در ادله خاص، احادیث «بشارت ائمه درباره مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف» و احادیث «ولادت آن حضرت» بیان شده است که این دسته از احادیث نیز از اعتبار قطعی سند و دلالت برخوردار هستند. در آخر نیز شبهات وارد شده به برخی از احادیث (ثقلین و اثنا عشر) و وجود و ولادت حضرت ذکر و به آنها پاسخ داده شده است.

«قصیده فاطمیه» در کتاب انوار عشق در مدح حضرت فاطمه (سلام الله علیها) سروده شده است که در آن بعد از بزرگداشت مقام مادر، استاد دکتر سید امیر محمود انوار به تبیین جایگاه حضرت زهرا (سلام الله علیها) پرداخته است. نورالانوار بودن این بانو، کفویت انحصاری او در ازدواج با امیرالمومنین (علیه السلام) که مورد استناد شیعه و اهل تسنن است، جایگاه ایشان در آیتی از آیات قرآن، و معرفی امامان اهل بیت (علیهم السلام) از نسل ایشان از نکاتی است که نظر استاد را در این سروده به خود جلب کرده است. وی هم چنین عنایتی خاص به امام عصر (علیه السلام) داشته است و این که مصلح جهان دوازدهمین فرزند اوست را نتیجه تاثیر حضرت زهرا (سلام الله علیها) در خلقت ترسیم می کند. یافتن شواهد مختلف فضائل برترین بانو بر اساس سروده استاد انوار در منابع مختلف شیعه و اهل تسنن، خود گویای برتری ایشان نسبت به سایر مخلوقات است.

تعهد مسأله‏ ای اساسی در حوزه‌ی کاربردشناسی ادبیات شمرده می‏شود، بگونه‌ای که کارکرد ادبیات، وامدار آن است، هر چند که برخی تعهد را محدود کردن ادبیات می‌دانند. تعهد به عهد و وفاداری اطلاق شده و تعهد در ادبیات وفاداری به مسائل انسانی، دینی، اجتماعی و ... است. شاعر و ادیب متعهد و بر اساس درک رسالت خویش به تولید اثر ادبی می‌پردازد و هیچ نظری به پاداش و تشویق‌های دنیوی ندارد. تاریخ آکنده از مظلومیت شیعه، پر است از شاعرانی که مسئولیت خویش در برابر جامعه و مردم را درک کرده و بدان متعهد بوده‌اند، ادیب شیعه چون پیوسته در اختناق می‌زیسته، ادبیاتش ندای «اعتراض» به انحراف‌هایی است که در جامعه و محیطش مشاهده می‌کرده، این انحراف‌ها می‌توانسته زمینه‌های مختلف اخلاقی، تربیتی، سیاسی، اجتماعی، دینی، فکری و... را شامل ‌شود. در این پایان‌نامه، محقق به شیوه‌ی تحلیل و توصیف تلاش نموده با بررسی اشعار مهدوی شاعر نام‌آشنای قرن 19 عراق، شاعر اهل‌بیت، سید حیدر حلی به واکاوی خصائص معنایی (عقاید) و لفظی (تخیل) این اشعار پرداخته و از این رهگذر، خواننده را با ادب و اندیشه‌ی مهدوی این شاعر شیعی آشنا سازد.دنیای شاعر در این اشعار دو رنگ بیش تر ندارد. رنگ سیاه و رنگ سپید. رنگ سیاه نماد گفتمان غالب و حاکم جامعه و رنگ سپید نماد گفتمان همکیشان مظلوم به حاشیه رانده شده ی شاعر است. سپیدی امید به آینده، در سیاهی وضع موجود، در قالب تصاویر کنایی، همان شمشیر درخشان شاعری با گفتمان بظاهر مغلوب در میدان غبار آلود جامعه ای بظاهر غالب است.محور عمودی خیال، که همان طرح کلی هر اثر هنری است، واگویه های تنهایی مذهبی است که به حاشیه رانده شده، و با امام، تنها ملجأ خویش، درد دل می‌کند. مدح وستایش، شکایت از وضع موجود جامعه، و به قهقرا افتادن دین، مضامینی است که حول محور مرکزی، امام عصر(عج)، در گردشند و شاعر عمدتاً در این محور به دام تکرار افتاده است. سه فن بیانی تشبیه، استعاره وکنایه در محور افقی خیال یعنی تصاویر شعری در تک تک ابیات، غالب است. همچنین کاربرد عناصر متضاد و فعل های بسیار، تصاویر شعری را در این اشعار پویا و متحرک ساخته است.

بررسی فرهنگ و اعتقادات ادیان الهی و آئین های بشری در مسیر تاریخ بشر، این حقیقت را آشکار می کند که اعتقاد به منجی عدالت گسترمصلح جهانی بین همه ی اقوام و ملل جهان مشترک است و این باور به جامع ترین شکل خود در مذهب تشیع دین مبین اسلام، جلوه گر شده است و این در حالی است که تحقیق در منابع معتبر و دست اول اهل سنتو جماعت، این نکته را آشکار می کند که ایشان به مسئله ی مهدویت باور و اعتقاد جازم دارند بلکه برخی علمای بزرگ مذهب تسنن، منکرین احادیث پیرامون مهدویت را کافر دانسته و حکم ...را برای آنها مجاز می دانند. در این پژوهش سعی و افر شده است که دیدگاه های علمای متقدم و متاخر اهل سنت پیرامون مهدویت واکاوی شده و ضمن بیان تبارشناسی، تولد، حیات، غیبت، ظهور، شخصیت و سیمای ظاهری مهدوی موعود (عج )، به دیدگاه های گوناگون و رفع برخی شبهات وارده بپردازددر پایان نتایج و دستاوردها و پیشنهادهای پژوهش، تقدیم اهل فضل و تحقیق خواهد گردید. امید است طرح موضوع فوق تا حدودی باعث ایجاد وحدت و تقریب بیشتر بین مذاهب اسلامی گردد.

این پایان نامه در صدد ترسیم حکومت مهدوی و مقایسه ی آن با سیره ی علوی، با هدف مقایسه ی بین حکومتدو حجت خدا در دو بازه ی زمانی کاملا متفاوت است و متشکل از چهار فصل می باشد. در فصل اول، به کلیات و تعاریف و مبانی نظری موضوع، همچنین دیدگاه قرآن و نهج البلاغه را درباره ی حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه السلام) مطرح کردیم. فصل دوم با عنوان ترسیم حکومت مهدوی بر اساس متون دینی ست که در این فصل ابتدا به بیان اهداف حکومت امام مهدی (علیه السلام)و سپس به ترسیم حکومت ایشان در سه حوزه ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست، بر اساس متون دینی پرداختیم. فصل سوم با عنوان سیره ی حکومتی امام علی (علیه السلام) می باشد، که مانند فصل دوم، اهداف حکومت امام علی(علیه السلام) و سیره ی قولی و فعلی ایشان را در سه مقوله ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست بررسی نمودیم. فصل چهارم این رساله به مقایسه ی میان سیره ی امام علی(علیه السلام) و شیوه ای که امام زمان (علیه السلام)خواهند داشت، پرداختیم و در سه مقوله ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست آن را بررسی کردیم.نتایج حاصله در این پژوهش به وجود اشتراک در مبانی و اصول حکومتی و اشتراکاتی در حوزه های اقتصاد و فرهنگ و سیاست اشاره دارد و تفاوت های اساسی نیز وجود دارد که بر اساس آن، حکومت امام زمان (ع) حکومتی جهانی خواهد بود . مهم ترین این تفاوت ها اراده ی الهی و وعده ی خداوند برای حاکمیت جهانی دولت مهدوی است که با رشد عقلی بشر و به کارگیری تمام ابزار های مادی و معنوی محقق خواهد شد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی جایگاه دکترین مهدویت در سبک زندگی اسلامی و دلالت های آن در تعلیم وتربیت است .روش انجام پژوهش تحلیلی-اسنادی است که با تحلیل و بررسی اسناد و متون ، یافته هایی از متون مرتبط با موضوع استخراج گردید و با استفاده از فرم گردآوری ، داده ها جمع آوری و مورد استفاده قرار گرفت .در راستای پژوهش سه سوال مطرح گردید: 1)مولفه های اصلی آموزه مهدویت کدامند؟ 2)سبک زندگی مبتنی بر آموزه مهدویت دارای چه ویژگی هایی است؟ 3)چه دلالت های تربیتی بر سبک زندگی مهدوی مترتب است؟ از مهم ترین یافته های پژوهش در پاسخ به سوال اول می توان به مولفه های انسان شناختی و جامعه شناختی آموزه مهدویت اشاره کرد و مهدویت را در قالب این مفاهیم تحلیل و تبیین کرد ، مفاهیمی چون غیبت و انتظار از مولفه های انسان شناختی مهدویت به شمار می روند؛ استراتژی انتظار در بردارنده سه ویژگی مهم می باشد: اصلاح نفس ، امید به آینده ?و عامل سرزندگی، شادابی و کوشش افزون و مولفه های جامعه شناختی مهدویت شامل زمینه سازی ظهور ،مهدوی نگری ، فرهنگ سازی مهدوی و آینده پژوهی مهدوی می باشد؛ مهدویت بعنوان یک دکترین می تواند پاسخگوی مسائل بشر امروزی باشد و برای انسان ها سبک زندگی خاصی را که همان سبک زندگی مهدوی باشد را ارئه کند.در پاسخ سوال دوم ویژگی های سبک زندگی مبتنی بر آموزه مهدویت بیان شده است و در پاسخ به سوال سوم پژوهش ، تربیت مهدوی مشتق از سبک زندگی مبتنی بر آموزه مهدویت تبیین شده است و دلالت های تربیتی مترتب از سبک زندگی مهدوی استخراج شده است که در این پژوهش به بررسی اهداف و اصول تربیتی پرداخته شده است ؛ با مطالعه و بررسی متون مرتبط اهداف تربیتی سبک زندگی مهدوی استخراج گردید که شامل هدف غایی و اهداف واسطه ای می باشد و در پی آن اهداف ، اصول تربیتی سبک زندگی مهدوی نیز تبیین گردید .بعنوان نتیجه گیری کلی باید گفت آموزه مهدویت یک فلسفه جهانی و نجات بخش است که برای تمامی ابعاد زندگی بشر امروز برنامه دارد ، آموزه مهدویت سبک خاصی از زندگی را ارائه می دهد که همراه با امید ، اصلاح و سازندگی است ؛ سبک زندگی مهدوی بر پایه اصول تربیت مهدوی ، اهداف مهم تربیتی را دنبال می کند که در نهایت به سعادت انسان می انجامد.کلیدواژه : مهدویت ، سبک زندگی اسلامی ، دلالت های تربیتی ، سبک زندگی مهدوی، تربیت مهدوی