مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع اینپژوهش عبارت است از: «ضرورت وجود امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و شیوه‌های اثبات وجود ایشان در روایات». در این نوشتار این موضوع از دیدگاه ادله نقلی و تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است. ادله‌ای که در اثبات وجود امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف به کار رفته‌اند دو دسته می‌باشد: ادله عام (کلی) و ادله خاص. در ادله عام، احادیث «اثنا عشر، امان، ثقلین، لوح، معرفت و زمین از حجت خدا خالی نخواهد ماند» مورد بررسی قرار گرفته‌اند که از لحاظ سند و دلالت موثق و قطعی می‌باشند. در ادله خاص، احادیث «بشارت ائمه درباره مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف» و احادیث «ولادت آن حضرت» بیان شده است که این دسته از احادیث نیز از اعتبار قطعی سند و دلالت برخوردار هستند. در آخر نیز شبهات وارد شده به برخی از احادیث (ثقلین و اثنا عشر) و وجود و ولادت حضرت ذکر و به آنها پاسخ داده شده است.

«قصیده فاطمیه» در کتاب انوار عشق در مدح حضرت فاطمه (سلام الله علیها) سروده شده است که در آن بعد از بزرگداشت مقام مادر، استاد دکتر سید امیر محمود انوار به تبیین جایگاه حضرت زهرا (سلام الله علیها) پرداخته است. نورالانوار بودن این بانو، کفویت انحصاری او در ازدواج با امیرالمومنین (علیه السلام) که مورد استناد شیعه و اهل تسنن است، جایگاه ایشان در آیتی از آیات قرآن، و معرفی امامان اهل بیت (علیهم السلام) از نسل ایشان از نکاتی است که نظر استاد را در این سروده به خود جلب کرده است. وی هم چنین عنایتی خاص به امام عصر (علیه السلام) داشته است و این که مصلح جهان دوازدهمین فرزند اوست را نتیجه تاثیر حضرت زهرا (سلام الله علیها) در خلقت ترسیم می کند. یافتن شواهد مختلف فضائل برترین بانو بر اساس سروده استاد انوار در منابع مختلف شیعه و اهل تسنن، خود گویای برتری ایشان نسبت به سایر مخلوقات است.

تعهد مسأله‏ ای اساسی در حوزه‌ی کاربردشناسی ادبیات شمرده می‏شود، بگونه‌ای که کارکرد ادبیات، وامدار آن است، هر چند که برخی تعهد را محدود کردن ادبیات می‌دانند. تعهد به عهد و وفاداری اطلاق شده و تعهد در ادبیات وفاداری به مسائل انسانی، دینی، اجتماعی و ... است. شاعر و ادیب متعهد و بر اساس درک رسالت خویش به تولید اثر ادبی می‌پردازد و هیچ نظری به پاداش و تشویق‌های دنیوی ندارد. تاریخ آکنده از مظلومیت شیعه، پر است از شاعرانی که مسئولیت خویش در برابر جامعه و مردم را درک کرده و بدان متعهد بوده‌اند، ادیب شیعه چون پیوسته در اختناق می‌زیسته، ادبیاتش ندای «اعتراض» به انحراف‌هایی است که در جامعه و محیطش مشاهده می‌کرده، این انحراف‌ها می‌توانسته زمینه‌های مختلف اخلاقی، تربیتی، سیاسی، اجتماعی، دینی، فکری و... را شامل ‌شود. در این پایان‌نامه، محقق به شیوه‌ی تحلیل و توصیف تلاش نموده با بررسی اشعار مهدوی شاعر نام‌آشنای قرن 19 عراق، شاعر اهل‌بیت، سید حیدر حلی به واکاوی خصائص معنایی (عقاید) و لفظی (تخیل) این اشعار پرداخته و از این رهگذر، خواننده را با ادب و اندیشه‌ی مهدوی این شاعر شیعی آشنا سازد.دنیای شاعر در این اشعار دو رنگ بیش تر ندارد. رنگ سیاه و رنگ سپید. رنگ سیاه نماد گفتمان غالب و حاکم جامعه و رنگ سپید نماد گفتمان همکیشان مظلوم به حاشیه رانده شده ی شاعر است. سپیدی امید به آینده، در سیاهی وضع موجود، در قالب تصاویر کنایی، همان شمشیر درخشان شاعری با گفتمان بظاهر مغلوب در میدان غبار آلود جامعه ای بظاهر غالب است.محور عمودی خیال، که همان طرح کلی هر اثر هنری است، واگویه های تنهایی مذهبی است که به حاشیه رانده شده، و با امام، تنها ملجأ خویش، درد دل می‌کند. مدح وستایش، شکایت از وضع موجود جامعه، و به قهقرا افتادن دین، مضامینی است که حول محور مرکزی، امام عصر(عج)، در گردشند و شاعر عمدتاً در این محور به دام تکرار افتاده است. سه فن بیانی تشبیه، استعاره وکنایه در محور افقی خیال یعنی تصاویر شعری در تک تک ابیات، غالب است. همچنین کاربرد عناصر متضاد و فعل های بسیار، تصاویر شعری را در این اشعار پویا و متحرک ساخته است.

بررسی فرهنگ و اعتقادات ادیان الهی و آئین های بشری در مسیر تاریخ بشر، این حقیقت را آشکار می کند که اعتقاد به منجی عدالت گسترمصلح جهانی بین همه ی اقوام و ملل جهان مشترک است و این باور به جامع ترین شکل خود در مذهب تشیع دین مبین اسلام، جلوه گر شده است و این در حالی است که تحقیق در منابع معتبر و دست اول اهل سنتو جماعت، این نکته را آشکار می کند که ایشان به مسئله ی مهدویت باور و اعتقاد جازم دارند بلکه برخی علمای بزرگ مذهب تسنن، منکرین احادیث پیرامون مهدویت را کافر دانسته و حکم ...را برای آنها مجاز می دانند. در این پژوهش سعی و افر شده است که دیدگاه های علمای متقدم و متاخر اهل سنت پیرامون مهدویت واکاوی شده و ضمن بیان تبارشناسی، تولد، حیات، غیبت، ظهور، شخصیت و سیمای ظاهری مهدوی موعود (عج )، به دیدگاه های گوناگون و رفع برخی شبهات وارده بپردازددر پایان نتایج و دستاوردها و پیشنهادهای پژوهش، تقدیم اهل فضل و تحقیق خواهد گردید. امید است طرح موضوع فوق تا حدودی باعث ایجاد وحدت و تقریب بیشتر بین مذاهب اسلامی گردد.

این پایان نامه در صدد ترسیم حکومت مهدوی و مقایسه ی آن با سیره ی علوی، با هدف مقایسه ی بین حکومتدو حجت خدا در دو بازه ی زمانی کاملا متفاوت است و متشکل از چهار فصل می باشد. در فصل اول، به کلیات و تعاریف و مبانی نظری موضوع، همچنین دیدگاه قرآن و نهج البلاغه را درباره ی حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه السلام) مطرح کردیم. فصل دوم با عنوان ترسیم حکومت مهدوی بر اساس متون دینی ست که در این فصل ابتدا به بیان اهداف حکومت امام مهدی (علیه السلام)و سپس به ترسیم حکومت ایشان در سه حوزه ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست، بر اساس متون دینی پرداختیم. فصل سوم با عنوان سیره ی حکومتی امام علی (علیه السلام) می باشد، که مانند فصل دوم، اهداف حکومت امام علی(علیه السلام) و سیره ی قولی و فعلی ایشان را در سه مقوله ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست بررسی نمودیم. فصل چهارم این رساله به مقایسه ی میان سیره ی امام علی(علیه السلام) و شیوه ای که امام زمان (علیه السلام)خواهند داشت، پرداختیم و در سه مقوله ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست آن را بررسی کردیم.نتایج حاصله در این پژوهش به وجود اشتراک در مبانی و اصول حکومتی و اشتراکاتی در حوزه های اقتصاد و فرهنگ و سیاست اشاره دارد و تفاوت های اساسی نیز وجود دارد که بر اساس آن، حکومت امام زمان (ع) حکومتی جهانی خواهد بود . مهم ترین این تفاوت ها اراده ی الهی و وعده ی خداوند برای حاکمیت جهانی دولت مهدوی است که با رشد عقلی بشر و به کارگیری تمام ابزار های مادی و معنوی محقق خواهد شد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی جایگاه دکترین مهدویت در سبک زندگی اسلامی و دلالت های آن در تعلیم وتربیت است .روش انجام پژوهش تحلیلی-اسنادی است که با تحلیل و بررسی اسناد و متون ، یافته هایی از متون مرتبط با موضوع استخراج گردید و با استفاده از فرم گردآوری ، داده ها جمع آوری و مورد استفاده قرار گرفت .در راستای پژوهش سه سوال مطرح گردید: 1)مولفه های اصلی آموزه مهدویت کدامند؟ 2)سبک زندگی مبتنی بر آموزه مهدویت دارای چه ویژگی هایی است؟ 3)چه دلالت های تربیتی بر سبک زندگی مهدوی مترتب است؟ از مهم ترین یافته های پژوهش در پاسخ به سوال اول می توان به مولفه های انسان شناختی و جامعه شناختی آموزه مهدویت اشاره کرد و مهدویت را در قالب این مفاهیم تحلیل و تبیین کرد ، مفاهیمی چون غیبت و انتظار از مولفه های انسان شناختی مهدویت به شمار می روند؛ استراتژی انتظار در بردارنده سه ویژگی مهم می باشد: اصلاح نفس ، امید به آینده ?و عامل سرزندگی، شادابی و کوشش افزون و مولفه های جامعه شناختی مهدویت شامل زمینه سازی ظهور ،مهدوی نگری ، فرهنگ سازی مهدوی و آینده پژوهی مهدوی می باشد؛ مهدویت بعنوان یک دکترین می تواند پاسخگوی مسائل بشر امروزی باشد و برای انسان ها سبک زندگی خاصی را که همان سبک زندگی مهدوی باشد را ارئه کند.در پاسخ سوال دوم ویژگی های سبک زندگی مبتنی بر آموزه مهدویت بیان شده است و در پاسخ به سوال سوم پژوهش ، تربیت مهدوی مشتق از سبک زندگی مبتنی بر آموزه مهدویت تبیین شده است و دلالت های تربیتی مترتب از سبک زندگی مهدوی استخراج شده است که در این پژوهش به بررسی اهداف و اصول تربیتی پرداخته شده است ؛ با مطالعه و بررسی متون مرتبط اهداف تربیتی سبک زندگی مهدوی استخراج گردید که شامل هدف غایی و اهداف واسطه ای می باشد و در پی آن اهداف ، اصول تربیتی سبک زندگی مهدوی نیز تبیین گردید .بعنوان نتیجه گیری کلی باید گفت آموزه مهدویت یک فلسفه جهانی و نجات بخش است که برای تمامی ابعاد زندگی بشر امروز برنامه دارد ، آموزه مهدویت سبک خاصی از زندگی را ارائه می دهد که همراه با امید ، اصلاح و سازندگی است ؛ سبک زندگی مهدوی بر پایه اصول تربیت مهدوی ، اهداف مهم تربیتی را دنبال می کند که در نهایت به سعادت انسان می انجامد.کلیدواژه : مهدویت ، سبک زندگی اسلامی ، دلالت های تربیتی ، سبک زندگی مهدوی، تربیت مهدوی

اعتقاد به وجود و ظهور امام مهدی (عج) همچون سایر اجزای اعتقادات دینی آثار تربیتی معینیبه دنبال دارد. ضرورت اعتقاد به مهدویت بر اساس متون روایتی ما، برای افراد مجموعه ای دانشی فراهم می نماید؛ اما هنگامی که این مجموعه دانشی به همراه خود تحولات هیجانی، عاطفی و عملی معینی را ایجاد می کند که ضمن آن افراد می کوشند خود را برای یاوری امام مهدی (عج) آماده سازند،چهره تربیتی مهدویت آشکار می گردد. هدف پژوهش حاضر تبیین اثرات تربیتی مهدویت، در ابعاد مختلف زندگی است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی با بررسی منابع و گردآوری داده ها، به نقش انتظار در ادیان مختلف و بالاخص اسلام پرداخته شده و تاثیرات روانشناختی، جامعه شناسی و تربیتی انتظار در عرصههای مختلف زندگی مورد بررسی قرار گرفته است. ویژگی های نسل منتظر تشریح شده است. امید به آینده، آمادگی برای ظهور، مقاومت در برابر فساد محیط، کاهش ناهنجارهای اجتماعی، صبر و شکیبایی، تصحیح رابطه انسان با خداوند خویش و جامعهاز جمله آثار تربیتی انتظار می باشد. بر این اساس پیشنهاد می شود رشد فرهنگ مهدویت به عنوان اهداف تعلیم و تربیت، رسمی و غیر رسمی در برنامه ریزی لحاظ شود.

این رساله جهت بیان مطالب و موضوعش، از مقدمه آغاز و به مباحث اصلی تحقیق در ضمن پنج فصل و یک خاتمه پایان یافته است. در فصل اول به کلیات تحقیق بیان طرح تحقیق پرداخته شده است. در فصل دوم به مفهوم شناسی غیبت و نیز به مطالب دیگری پرداخته شده است. در فصل سوم به دلایل امکان ملاقات پرداخته شده است. دلیل عقلی یعنی اینکه عقل دیدن و مشاهده ی آن حضرت را ممکن می داند. در فصل چهارم دیدگاه منکرین و توجیه دلایل آنان است که در این فصل مطرح شده است. برجسته ترین دلیل ارائه شده از سوی این دیدگاه دلیل توقیع است که مایه ی دلگرمی آنان گردیده است. در فصل پنجم به بیان برخی شبهات که وارد شده یا ممکن است مطرح شود پرداختیم. و سرانجام به این برآیند می رسیم که امکان ارتباط و دیدار با حضرت در زمان غیبت کبری نه تنها ممکن است؛ بلکه واقع شده است.

دراین پایان نامه به بررسی شعرمهدویت پس ازانقلاب اسلامی پرداختیم.شعرمهدوی یکی اززیرمجموعه های شعرمناقبی است که درقلمروشعرآیینی گستره دامنه داری داردوازشکوه ومنزلت خاصی برخورداراست. شعرآیینی فارسی ازموضوعات ویژه ای است که با گذشت نخستین روزهای تولدآن دردامان اسلام درمضامین گسترده ای رشد کردونگرش شاعران به آن باتوجه به سیردینی ومذهبی جامعه متحول شد. با ورود اسلام به ایران، شعرآیینی نیزبه ایران آمدوبرشاعران تاثیرگذاشت. قبل از انقلاب اسلامی، شعرآیینی فارسی بیشترازمنظرمدح و مرثیه برزبان شاعران جاری می شد و تنها درموارد محدودشعر و نگاه شاعر، برخوردار از اندیشه های ژرف، عمیق وتازه بود.تاقبل از پیروزی انقلاب اسلامی ،شعرآیینی به رغم ارزش های محتوایی خود، درمواردی یکسان ومکرر وگاه درفرازهایی فاخر در چرخش بود وغالب شاعران متأثراز یکدیگر به تقلید می پرداختند.با پیروزی انقلاب اسلامی، شعرآیینی فارسی در جریان فکری جدیدی قرار گرفت که مسبوق به سابقه نبود. پرداختن به مفاهیمی همچون : شهادت، مبارزه باطاغوت، مواجهه بامعاندان سیاسی وفکری انقلاب، همدردی بامستضعفان جهان ومضامینی از این دست.در دوره معاصر نقش مضاعف وخاص پیروزی انقلاب اسلامی بر رشد وجهت دهی نگرش شاعران دین باور ومتعهد ،قابل اعتناست.شعر آیینی فارسی( بخصوص شعر عاشورایی و شعرمهدوی) پس ازانقلاب اسلامی هم از لحاظ کیفی وهم ازمنظر کمی ازتحولات در خوری بهره مند شد وشعرمهدوی پس از انقلاب اسلامی اصلاً قابل مقایسه بادوران قبل از انقلاب نمی باشد.شعراین دوره کاملاً پویا وفعال است وشاعر نیز در این دوره به دنبال موعود درحرکت است ودر شعر این دوره خبری از ایستایی وجامد بودن شعردوره قبل از انقلاب وکلاسیک نیست.

کتاب غیبت تألیف محمد بن ابراهیم نعمانی کهن‌ترین کتاب روایی است که در اوایل غیبت کبری در مورد غیبت حضرت ولی‌عصر(عج) نگاشته شده و به دست ما رسیده است. نویسند? آن از محدثان مشهور قرن چهارم هجری و در شمار شاگردان کلینی بوده است. با مطالع? کتاب غیبت به راحتی می‌توان دریافت که او عالم جامع و در بسیاری از دانش‌های ادبی، حدیثی، تفسیری و کلامی روزگار خویش خبره بوده و با دیدگاهی کلامی، به گردآوری و دسته‌بندی احادیث پرداخته است. در یک تقسیم‌بندی می‌توان کتاب را به دو بخش کلی امامت و مهدویت تقسیم کرد که نویسنده در هر کدام دیدگاه‌های کلامی خاص خود را در ضمن احادیث و توضیحات آن بیان می‌کند. بخش اول شامل مباحثی چون: لزوم امامت، صفات امام، لزوم حجت در روی زمین و ... است و بخش دوم مباحثی مانند غیبت، وظایف منتظران، حی بودن حضرت حجت(عج) و عمر طولانی ایشان، شرایط قبل از ظهور، زمان ظهور و ... را در بر دارد.مباحث کلامی این کتاب شامل کلام عقلی و نقلی است بدین معنا که پاره‌ای احادیث برای استدلال و دفاع عقلی از گزاره‌های دینی گنجانده شده و برخی نیز تنها وظیف? تبیین و توضیح موضوع مورد بحث را دارد.رسالت این پایان‌نامه، متن‌پژوهی امامت و مهدویت است و با پژوهش در متن کتاب غیبت نعمانی، آن را با نگرش علمی مورد بررسی و نقد قرار می‌دهد و به مطالعه و تحلیل مباحث کلامی این کتاب می‌پردازد. قسمت عمده کتاب غیبت که شامل مباحث صحیح کلامی است، در این رساله به صورت مبسوط و مستدل بیان شده و قسمت کوتاهی از این کتاب که با اصول کلامی شیعه در تضاد است، مورد نقد قرار گرفته است.