مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

امامت و نحوه موضعگیری در قبال آن، حقیقتی است که نه تنها خط مشی انسان را در طول حیات دنیوی معین می‌کند، بلکه سرنوشت آینده او را نیز ترسیم خواهد نمود.امامت از وظایف امام است و این امری حیاتی است که در هر برهه‌ای از زمان باید مورد کندوکاو قرار گیرد و به شبهات پیرامون آن پاسخ داده شود، لذا امام? در بیانی فرمودند: «براستی امامت، جلیل القدرتر، عظیم الشّأن‏تر، والاتر، منیع‏تر و عمیق‏تر از آن است که مردم با عقول خود آن را درک کنند». نظر به اهمیت موضوع امامت که توسط امام رضا با استناد به آیات وحی طرح گردیده مسئله‌های قابل توجهی همانند نقش امامت در عینیت جامعه و... وجود دارد، لذا این مهم در سهبعد؛ شخصیت، مصادیق و جایگاه امامت ضروری به نظر می‌رسد، اما جدای از اینکه روایات تفسیری حجیت دارد و یا به صورت مشروط از حجیت برخوردار است، اینگونه روایات ممکن است از باب تطبیق، تأویل، اشاره به باطن آیه و یا به مصداق اتم و اکمل آیه اشاره داشته باشند که شناسایی نوع آن کمک شایانی به فهم دقیق آیه می‌کند. از طرفی موقعیت ممتاز امام رضافصلی نو در بازکاوی و دفاع از حریم امامت بوجود آورد و امام از این فرصت جهت تبیین جایگاه امامت در زمینه‌های متفاوتی از جمله: 1ـ فلسفه امامت؛ 2ـ جایگاه امامت؛ 3ـ تفسیر آیات امامت 4ـ مسولیت‌ها و اختیارات امام؛ 5ـ مهدویت؛ مورد بحث قرار دادند.نقش امامت در حیات جامعه اسلامی ، زنده نگه داشتن احکام الهی، ضرورت وجود حکومت در تمامی ملت‌ها و رشد، تقویت و دفاع از فرهنگ اسلام، از جمله عللی است که در بیان قرآنی امام به آن اشاره شده است. امام، مصداق بارز امانت‌داری عدالت محور و رشد یافته است که مایه قوام دین، خشم منافقین و نابودی کافرین است، لذا امامت مقامی است که پس از نبوت اعطا می‌گردد. بی تردید حضور امام در جامعه باعث بوجود آمدن حاکمیت اسلامی بر پایه عدالت و اجرای کامل و صحیح احکام و حفظ و حراست از مرزهای جغرافیایی و ... می‌‌گردد، علاوه بر این حفظ وحدت و همگرایی در جامعه از اهم وظایف امام محسوب می‌شود. بنابراین همانگونه که در رفتار سیاسی ائمه تقیه وجود دارد، در مواقعی نیز اقدام نظامی از جمله راهبردهای امام است، لذا جریان امامت در مدت 250 ساله خود بعنوان یک جریان واحد تلقی گشته و هدف امامت واحد بوده است.

قرآن کریم برآمده از علم بی نهایت الهی است و برای آنکه بخواهد در ظرف دانش محدود انسان قرار گیرد، جهت زدودن ابهام ها، نیازمند به تفسیر است. برای تفسیر کلام الهی، دو شیوه تفسیر موضوعی و تفسیر ترتیبی وجود دارد. تفسیر اخیر خود به دو روش تفسیر بر اساس ترتیب آیات مصحف و ترتیب نزول آیات تقسیم می گردد. مقاله پیش رو در نقد مقاله «نگاهی به تفسیر قرآن بر اساس ترتیب نزول» ـ که به مخالفت با تفسیر قرآن بر اساس ترتیب نزول برخاسته است ـ نگارش شده است و بر این نکته تاکید دارد که هیچ منع و محدودیتی برای تفسیر بر اساس ترتیب نزول وجود ندارد؛ زیرا این سبک تفسیر، نوعی تفسیر موضوعی است که به کشف مهندسی ترتیبی قرآن که در همه زمان ها و مکان ها قابل اجرا است، می انجامد.

«المقنع في الغيبة»، اثر على بن حسين، علم‌ الهدى معروف به شريف (سيد) مرتضى (متوفاى 436 ق)، درباره امامت و به زبان عربى است. اين كتاب كه توسط سيد محمدعلى حكيم مورد تحقيق قرار گرفته، على‌ رغم حجم كمش از بهترين و نفيس‌ ترين كتاب‌ هايى است كه در دوران غيبت، پيرامون امامت و حكمت‌ هاى غيبت نگاشته شده است. ارزش و اهميت والاى اين كتاب زمانى بيشتر فهميده مى‌ شود كه بدانيم شيخ طوسى كه خود يكى از نامدارترين و تواناترين علماى شيعى در مباحث كلامى است، مقاطعى مهم از اين كتاب را گاهى به‌ صورت نقل صريح و گاهى با اندكى تصرف و اختصار در كتاب «غيبت» و نيز در «فصل في الكلام في الغيبة» آورده و در جاى‌ جاى اين دو كتاب، مطالب مختلفى از كتاب «مقنع» را با تصريح به نام سيد مرتضى، مورد استناد قرار داده است. همين‌ طور، مفسر و دانشمند بزرگ اسلام مرحوم شيخ طبرسى (متوفى به سال 548 ق) قسمت‌ هايى از همين كتاب را به‌ صورت نقل صريح يا به‌ اختصار در كتاب ارزشمند خود «إعلام الورى بأعلام الهدى»، طى مسائل اول تا پنجم باب پنجم ذكر نموده است. او اگرچه به نام سيد شريف مرتضى به‌ عنوان مستند اين اقوال تصريح نموده، لكن اسم كتاب «مقنع» را به‌ عنوان مدرك آنها ذكر نفرموده است. سيد مرتضى درباره انگيزه تأليف خود، در ابتداى اين كتاب چنين مرقوم مى‌ كند كه: «در مجلس وزير سيد - كه خدا عمرش را به عزت زياد گرداند و بدخواهان و دشمنانش را خوار نمايد - كلامى درباره غيبت امام زمان (ع) پيش آمد... اين امر مرا بر آن داشت كه سخنى مختصر آورم...». مرحوم علامه شيخ «آقابزرگ طهرانى»، درباره وزير مذكور مى‌ گويد: «و آن وزير مغربى، شخصى به نام ابوالحسن على بن الحسين بن على بن هارون بن عبدالعزيز اراجنى بوده است.

«عصر الظهور» نام کتابی است نوشته علی کورانی عاملی به زبان عربی درباره حوادثی که به باور شیعیان قبل از ظهور رخ می‌ دهد. این کتاب به بررسی و تحلیل وقایع و حوادث دوران ظهور و همچنین سرانجام ملل و قومیت‌ های مختلف همچون ایران، عراق، رومیان، ترکان، یهودیان، اعراب، یمن و مصر در زمان جنگ‌ های آخرالزمان و ظهور مهدی از دیدگاه روایات شیعه و سنی پرداخته‌ است. همچنین در قسمتی دیگر از کتاب نیز به دیدگاه اهل سنت درباره حجت بن الحسن (عج) پرداخته‌ است.

كتاب «نظرية المهدوية في فلسفة التاريخ» نگرشی بر فلسفه تاریخ در پرتو عقیده به مهدویت است. كتاب حاضر تأملی بر تاریخ بشر و حركت مسیر تحولات زندگی بشریت و مبدأ و نهایت، نقاط عطف و همچنین قوانین كلی حاكم بر آن است. در فصل اول این كتاب درباره ابعاد مختلف مسئله فلسفه تاریخ بحث شده است. در فصل دوم نظریه مهدویت و تأثیر آن بر دین، فلسفه، تاریخ سیاسی جوامع مختلف در طول تاریخ و همچنین قوانین و مقررات واكاوی شده است. در فصل سوم دیدگاه كلی اسلام درباره فلسفه تاریخ و در فصل چهارم مبانی آكاهی تاریخی از دیدگاه مهدویت را بررسی كرده است. در فصل‌ های پنجم و ششم موضوعات غیبت و انتظار مطرح و كاوش شده و در فصل پایانی نیز دلایل نیاز به تعجیل در ظهور كاویده شده است.

کتاب «محاضرات عقائدیة» نوشته دمرداش بن زكي مرسي العقالي، متضمن مباحثی است در باب برخی عقاید شیعه, از جمله درباره ثقلین (قرآن و اهل بیت) امامت, شهادت امام حسین (ع), انتخاب طریق, و مانند آن که به زبان عربی نگاشته شده است.

كتاب «الشمس وراء السحب» رویكردی روایی نسبت به سفارش موكد معصومین (ع) در مورد ضرورت دعا برای امام مهدی (ع) است. در این كتاب روایات متعددی از پیامبر اسلام (ص) و دوازده امام پس از ایشان و همچنین ادعیه وارد شده از معصومین در موضوع ضرورت دعا برای فرج و ظهور امام مهدی گردآوری شده و متن دعاهای آنان در این زمینه درج گردیده است. نویسنده بر این باور است كه تمامی ائمه برای مساله ظهور و درك آن اهمیت والایی قایل بودند. بنابراین در هر مناسبتی برای این امر و امام مهدی (ع) دعا می‌ كردند تا این فرهنگ بین شیعیان گسترش یابد.

در جغرافیای نمادین ادیان مختلف، کوه ها از جایگاه ویژه ای برخوردارند. از جمله کوه هایی که در فرهنگ اسلامی و بویژه نزد شیعیان، تداعی گر معانی نمادین به شمار می رود، که رضوی است. در این مطالعه نخست با نظر به پیشینه جغرافیایی، و شواهد نام شناختی، زمینه حضور این نماد در فرهنگ اسلامی بازشناسی می شود. در مرحله بعد، با نظر به شواهد حضور آن در باور عموم مسلمانان و بویژه شیعیان، همراه با مقایسه با نگرش های مشابه در ادیان دیگر، میان زمینه های جغرافیایی، تاریخی، و فرهنگی پیدایی و تکامل این نماد، تاحد امکان ارتباط برقرار می گردد.

اندیشه منجی را می توان، تقریبا در تمام ادیان الهی و غیر الهی به دین گونه ترسیم کرد که در آخرالزمان مصلحی ظهور کرده و با بر پایی حکومت صالحان، جهان را از پر از عدل و داد می کند. بر اساس باورهای امامیه ظهور مهدی (علیه السلام) یکی از اصول مسلم اعتقادی است که در قرآن کریم و روایات به آن پرداخته شده است، در مقابل نقش کتاب مکاشفات یوحنا یا رساله کشف الاسرار که شرح رویایی است که یوحنای رسول مشاهده کرده است، در پرداختن به موضوع مورد نظر و ظهور عیسی (علیه السلام) از جایگاه ویژه ای برخوردار است، هرچند دیدگاه های دو حوزه یاد شده در مورد منجی در بعضی موارد متفاوت است اما با بررسی مأثورات آنها می توان به علائم و نقاط مشترک در مورد موضوع مورد نظر دست یافت. این تشابهات، زمینه ای مناسب برای مقایسه ی دو دیدگاه می باشد، از جمله می توان به مباحث مشترکی مانند، ظهور مصلح و منجی، حکومت صالحان، خارج کردن شیطان از صحنه، شکست و نابودی نیروهای شرور، زندگی همراه با امنیت و آرامش اشاره کرد. در مقاله حاضر، با بررسی موضوع مهدی (علیه السلام) در قرآن کریم و روایات شیعه امامیه و عیسی (علیه السلام) در مکاشفات یوحنا، سعی بر یافتن تشابهات آنها و تقریب دو دیدگاه می باشد.