مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه سعی شده تا با استفاده از کتب مرتبط با موضوع به بررسی ماهیت هدف و چگونگی تحقق مهدویت پرداخته شودو سپس دلالتهای تربیتی ناشی از اعتقاد به مهدویت استنتاج گردد.همچنین در تحقیق مشخص گردیده که فلسفه وجودی مهدویت خالی نبودن زمین از امام و حجت الهی میباشد.

مهدویت به عنوان یکی از مهمترین پایه های فکری شیعیان از اهمیت ویژه ‌ای برخوردار است. این مبحث به دلیل اینکه راه نجاتی برای بشریت است مورد توجه همگان واقع شده است. همین موضوعسبب شده است تا کوچکترین انحرافی در آن بتواند تاثیرات مخربیبر جامعه و مردم بگذارد. هدف از انجام این پژوهش شناخت و معرفی کم و کاستی ها و اشتباهاتی است که نسبت به موضوع مهدویت در جامعه و در میان بعضی از مردم رواج دارد و آنها بدون آگاهی، آن را پذیرفته و به آن عمل می کنند. در این تحقیق با استفاده از آیات و روایات و مستندات راهکارهایی برای رفع ابهامات موجود، به دست آمده است . نتایج بدست آمده در این تحقیق عبارتند از اینکه هر فرهنگ در سیر حرکت زمانی خود در دوره های متفاوت به موانع و کج فهمی هایی بر می‌ ‌خورد. بهترین راه برای ادامه دادن به این حرکت، برداشتن آن موانع و انحرافات است. این آسیب ها و انحرافات را نباید ناشی از ضعف مبحث مهدویت دانست؛ بلکه باید علت آن را کسانی دانست که چنین انحرافاتی را به وجود آورده اند. این آسیب ها و انحرافات متناسب با زمان تغییر می کنند. بنابراین در هر زمان باید محققین به روشنگری بپردازند تا انحرافات و آسیب های به وجود آمده مهدویت را کم اهمیت جلوه ندهد. منتظر واقعی کسی است که برای اصلاح خود و جامعه خویش تلاش می کند و هیچگاه دچار یاس و ناامیدی نمی شود و چشم به طلوعی می دوزد که روزی به وقوع خواهد پیوست و برای این طلوع لحظه شماری می کند ولی ناسپاسی نمی کند و در مقابل مشیت الهی تسلیم باقی می ماند. چنین انتظاری که همراه با تمام معیارهای اسلامی و شیعی باشد، برترین اعمال است. کسانی که در این راه تلاش می کنند و مفاسد اجتماعی مانع حرکت آنها به سوی حق نمی شود در زمره منتظران واقعی قرار می گیرند. مهمترین عاملی که می تواند جامعه شیعی را از آسیب های مختلف در موضوع مهدویت حفظ کند تلاش جدی در امر دین شناسی و توجه به همه ابعاد آن است.

یکی از آموزه‌های اساسی در مذهب تشیع آموزه مهدویت می‌باشد که با توجه به رسمی شدن مذهب تشیع در عصر صفوی تأثیر و تأثرات مختلفی را در جامعه شیعی عصر صفوی باعث گردیده است. بررسی مسائل مختلف درباره مهدویت مبنای پژوهش حاضر گردیده است تا مشخص کند طبقات مختلف جامعه اعمّ از پادشاهان، عالمان دینی و مردم در عصر صفویه چه نگرشی نسبت به مسأله مهدویت موجود در تشیع داشته‌اند.در این پژوهش پس از معرفی دوران صفویه، آموزه مهدویت در تشیع و مسائل مرتبط با آن مورد تحقیق قرار گرفته است. نگرش پادشاهان صفوی و استفاده آنها از مسأله مهدویت، نگرش عالمان شیعی مذهب و تحقیقات علمی آنها در زمینه مهدویت و در نهایت نگرش مردم جامعه عصر صفوی نسبت به آموزه مهدویت از مسائل اصلی مورد بررسی این تحقیق می‌باشد.پادشاهان صفوی در طول حکومت خود سعی می‌کردند با استفاده از مفهوم نیابت که سابقه زیادی در تشیع داشته است بخشی از مشروعیت خود را به این موضوع مرتبط کرده و در مقاطع مختلف ارتباط خود با امام عصر(عج) را به انواع مختلفی گوشزد می‌کنند. در این دوران علما نیز با گسترده‌تر کردن محدوده نیابت مسائلی همچون برپایی نماز جمعه، پرداخت خراج، اجرای حدود و... را جزء مسئولیت‌های اصلی فقیه قلمداد کرده و کتب مختلفی را نیز در این زمینه به نگارش درآوردند که مبنای تفکرات بعدی در بین عالمان و عقاید شیعیان گردید، از طرفی اکثریت مردم ایران نیز با پذیرش مذهب رسمی تشیع تأثیرات مختلفی را از نوع عقاید موجود در جامعه که توسط دو نهاد حکومت و مذهب ارائه می‌گشت پذیرا شدند

نظر به جایگاه ویژه مهدویت در نزد مسلمانان، به خصوص شیعیان، این موضوع از ابعاد مختلفی مورد بررسی وتحلیل قرار می گیرد، بررسی و تحلیل تحقیقات مستشرقان درزمینه ی مهدویت، فصل مهمی از مطالعاتی را در بر می گیرد که در دوقرن اخیر وبه خصوص بعد از انقلاب اسلامی ایران در این زمینه صورت گرفته است. این پژوهش از نوع پژوهش بنیادی و به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. بررسی های صورت گرفته از مطالعات مستشرقان درباب مهدویت، بیانگر اتخاذ روش نادرست ونامعتبر ومغایر با اصول اعتقادی شیعه، از سوی آنها در زمینه ی تحقیق درباره ی مهدویت بوده است، به طوری که این مطالعات از رهیافتی آسیب شناسانه غیر همدلانه وغیر منصفانه برخورداراست. عالمان شیعه نیز اینگونه مطالعات را مورد بررسی وتحلیل قرار داده اند ودر هر فرصتی در رد ونقد علمی مطالعات مستشرقان در این باب کوشیده اند، تألیف کتب، مجله، روزنامه، و. . . از سوی شیعیان دراین زمینه گویای این مطلب است. به طور کلی مهدویت آنطور که شاید وباید وبر طبق اصول اساسی اعتقادی شیعه به غرب معرفی نشده است، به نظر می رسد در حال حاضر ایجاد فعالیتهای مشترک علمی، فرهنگی و. . . میان شیعیان وغربیان سهمی عمده در معرفی واقعی حضرت مهدی(عج) به غرب خواهد داشت. لذا در این پژوهش سعی شد ضمن نقد دیدگاه های ناآگاهانه مستشرقان در مورد مهدویت، به بیان اعتقاد شیعیان که بر گرفته از متون دینی می باشد درقبال این دیدگاه ها پرداخته شود.

از جمله افکار شیعی که در دوره صفوی رونق چشمگیریبه خود گرفت مسأله مهدویت و ظهور حضرت مهدی بود.توجه به مهدویت موضوعی است که نزد پادشاهان صفوی و علما و شعرا با هم گره خورده و از یکدیگر تأثیر پذیرفته اند.اشعار شاعران این دوره که با محور موضوع مهدویت گردآوری می شودبا آیات قرآن و احادیث مربوط به مهدویت ارتباط مستقیمی دارد.با گردآوری اشعار مهدوی در سده یازدهم به موضوعات مختلف اشعار مهدوی و میزان تأثیر پذیری اشعار از قرآن و احادیث مهدویت و شاعرانی که بیشتر به موضوع مهدویت اشلره داشته اند مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

با توجه به جذابیت موضوع مهدویت و کتاب های زیادی که در این زمینه در ایران نوشته شده، شایسته است بدانیم در ادوار گذشته این موضوع در خارج از مرزهای جغرافیایی دنیای اسلام چگونه مطالعه و بررسی شده است.

کيسانيان به عنوان اولين گروه شيعه که مصداقي عيني براي موعود احاديث نبوی برگزيدند، پيشگامان عنايت به مهدويت در ميان فرقه‌هاي اسلامي هستند. لذا واکاوي و بازشناخت باور به مهدي و مهدويت در ميان آنان با رويکرد فرايندي، در نگاهي کلان به ارتقاء مباحث و مطالعات تطوري در تاريخ تشيع کمک مي‌کند. هدف‌گزاري پژوهش پيش‌رو، ترسيم نموداري از جايگاه مهدي باوري در انديشه‌ي کيسانيان در طول حيات آنان، با استفاده از بقاياي آثار درون گروهي و همچنين کتاب‌هاي فرقه‌نگاري و تاريخي مرتبط با موضوع فوق مي‌باشد. بنابراين با استفاده از تجزيه و تحليل اطلاعات به دست آمده از قابل‌قبول‌ترين نقل‌هاي تاريخي و بهره‌گيري از اصول پذيرفته‌شده در مطالعات فرقه‌نگاري و تاريخي و همچنين ارائه تحليل‌هاي عقلاني مستند، به بررسي باور به مهدويت در ميان اين فرقه‌ي از ميان رفته پرداخته‌ايم. کيسانيان که شايد از دل قيام مختار متولد شدند به سرعت تشکيلاتي مخفي خود را ساماندهي کرده و توانستند در ميان شيعيان هواداراني به دست آوردند. موعود گرايي ريشه يافته در روايت پيامبر اکرم، در نگاه کيسانيان نيز با تطوري ملموس روبرو گشت و باوري ساده به عدم وفات بن محمد بن حنفيه و غيبت او در گذر زمان به ايدئولوژي فربه و با شاخ و برگي انبوه بدل گشت. آنان اميد به ظهور منجي را در ميان ياران سرخورده‌ي خود، به عنوان تنها انگيزه قوي براي باقي ماندن در صفوف کيسانيه نگه داشته و در طول ساليان متمادي، يک نظام اعتقادي منسجم در باب غيبت و ظهور محمد بن حنفيه را سازماندهي کردند. اما سرانجام در انتهاي قرن دوم و با ايجاد انشعاب‌هاي فراوان و نفوذ غاليان در ميان کيسانيه، روز به روز از تعداد کيسانيان کاسته شد و به مرور اين فرقه با همه باورهايش از جمله مهدي باوري، از ميان رفت.

هدف از این نوشتار، کشف ادّله و آرای شیخ مفید (رحمه الله علیه) پیرامون زوایای مختلف «مهدویت» است. زیرا وی به عنوان یکی از مهم‌ترین متکلمین متقدم دارای جایگاهی ویژه است. همچنین با توجّه به شبهات مطرح پیرامون مهدویّت، انجام این پژوهش می‌تواند در راستای پاسخ‌دهی به شبهات، تثبیت ریشه‌دار بودن مهدویّت و تقویّت اعتقادات جامعه در حوزه‌ی مهدویت مفید واقع شود.این نوشتار در پی پاسخ به این سوال اساسی است که: «در آثار شیخ مفید (رحمه الله علیه) چه مطالبی پیرامون مهدویت و امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) آمده است؟»برای پاسخ به این سوال، مطالعه‌ی آثار شیخ مفید (رحمه الله علیه)، در دستور کار قرار گرفته و محتوای موجود در آثار شیخ مفید (رحمه الله علیه)، پیرامون موضوع مهدویت، تلخیص گردید.سپس بر اساس محتوای به دست آمده، آموزه‌های مهدویت در آثار شیخ مفید (رحمه الله علیه) در چهار حوزه‌ی «زندگانی امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف)»، «ویژگی‌ها و سخنان ایشان»، «ادّله‌ی امامت» و «غیبت و ظهور» دسته‌بندی شد.بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، از مطالب موجود در آثار شیخ مفید (رحمه الله علیه) در زمینه‌های مذکور، می‌توان برای اثبات، تبیین و دفاع از آموزه‌های اعتقادی در حوزه‌ی مهدویت بهره برد. بسیاری از پاسخ‌های شیخ مفید (رحمه الله علیه) به سوالات و شبهات پیرامون مهدویت، امروزه نیز کاراست.

به نام خدا از آن جا که در تاریخ اسلام متاسفانه پدیده جعل اتفاق افتاده و موضوع مهدویت هم مجموعه ای بزرگ از احادیث را تشکیل می دهد بر آن شدیم تا کنکاشی انجام دهیم بر روی عوامل و جریان هایی که در جعل احادیث مهدویت نقش داشته اند .این کار شامل یک مقدمه و چهار فصل است به این قرار : 1) مقدمه : شامل : پیشینه گرایش به مهدویت ، سرگذشت احادیث ، تألیفات مهدویت ، اهمیت و هدف تحقیق ، پرسش های تحقیق ( شامل یک سوال اصلی و سه سوال فرعی) ، فرضیات تحقیق ، پیشینه و شیوه تحقیق2) فصل اول : شامل : بیا ن کلیات مانند :تعریف کلید واژه ها ، بیان نسب ، کنیه و القاب ، تاریخ ولادت امام زمان (عج الله ) و ... .3) فصل دوم : شامل : بیان احادیث جعلی در زمینه ولادت ، نام و نسب ، مدح و ذم بلاد ، خشونت مهدوی ، تایید مذهب ، طمع به اموال و امکانات بلاد و ائمه علیهم السلام ، نشانه ها و رخ دادهای ظهور.4) فصل سوم : توضیح احادیث فصل قبل5)پاسخ به سوالهای فرعی شامل : الف ) در کدام برهه‌ی تاریخی و در میان کدام جریان احادیث ساختگی بیشتر بوده ؟ ب ) باور شیعه 12 امامی درباره مهدویت چگونه از تاثیر احادیث ساختگی مصون مانده ؟ج ) ویژگی احادیث مهدویت چیست که مورد اقبال جریانهای گوناگون جهت استفاده جناحی می باشد؟