جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب محاوراتی در باره ی دین طبیعی همان طور که از نامش پیداست به بحث و گفتگو در باره ی دین طبیعی می پردازد. دین طبیعی، استدلال در اثبات وجود خدا از طریق برهان نظم می باشد. در این کتاب نویسنده به نقد این برهان می پردازد و ضعف های آن را آشکار می سازد و به این نتیجه می رسد که برهان نظم به جهت بی پایگی مفهوم علیت، قادر به اثبات وجود خدا، وحدانیت و کمالات او نمی باشد و بی اعتباری مفهوم علیت و تحلیل آن به عادت، نه تنها امکان اثبات وجود خدا را از طریق براهینی که از این مفهوم استفاده می کند سلب می کند بلکه به شکاکیت تام نیز منجر می شود. هیوم شکاکیت تام را می پذیرد و آن را وارد می داند منتها حوزه ی آن را فکر و نظر می داند. او قائل به امری است به نام طبع که باعث می شود افراد بشر با هر نوع تفکر و اندیشه، در مرحله ی عمل و در زندگی عادی یکسان عمل کنند یعنی در مرحله عمل شکاک وجود ندارد و حتی همه به شدت جزم گرا هستند. بنابراین شکاکیت هیچ لطمه ای به زندگی عادی نمی زند و شخص به راحتی و با احتیاط تام می تواند زندگی کند و از آن لذت ببرد. البته او در نهایت متذکر می شود که این اشکالات به دین خرافی و نادرست که دین رایج در جامعه است وارد می باشد و دین حقیقی از این مسائل مبرا است. مشخص است که اگر مفهوم علیت جایگاه صحیح خود را پیدا کند، مشکلات اساسی فلسفه ی هیوم که با دیدگاه دینی او نیز منطبق است، رفع می گردد و شکاکیت او از بین می رود و به اعتبار اصل سنخیت مشخص می شود که برهان نظم در حد خود اعتبار دارد یعنی تا این حد که اثبات می کند طبیعت تحت تسخیر اراده ای ماورای خود است و نمی توان بیش از این از برهان مذکور انتظار داشت و آن چه شر نامیده می شود یا عدم است یا منشأ عدم که از بعد عدمی بودن شر به حساب می آید ولی به حسب ذات خود و از جنبه ی وجودی چیزی جز خیر نیستند و بسیاری از مواردی که شر محسوب می گردد به نحوه ی وجودی عالم باز می گردد که وجودی ناقص و در مرحله ی تکامل است و چون قوه و فعل در ماده به هم آمیخته است، لازمه ی جنبه ی قوه آن فقدان است که شر به نظر می آید. با حل مشکل علیت و آشکار شدن اعتبار فروع آن که اصول ضرورت و سنخیت هستند، بسیاری از موارد شر توجیه صحیح می یابد.

هدف پژوهش : بررسی و تطبیق آراآ دیوید هیوم و آیت ا...علامه طباطبائی در حوزه ادراکات حقیقی و اعتباری روش پژوهش : کتابخانه ای و از طریق بررسی آثار و آراآ و شروح طرح پژوهش : در ابتدا آراآ هر کدام از دو فیلسوف در آثار و شروح مورد بررسی قرار گرفت و سپس با هم منطبق گردید نتیجه کلی : هر چند طرح ایده های حسی و تجربه گرایانه در بدو امر از منظر هستی شناسی نوید دریافت علمی قطعی را می دهد. و فلاسفه غربی به استناد همین استدلالات نظریات خویش را به اثبات رسانده اند، اما معلوم گردید که اشراقات حکمت متعالیه راهنگشای معضلاتی است که فراراه بشر خسته از خرافات ادیان تحریف شده قرار گرفته است .

خودگرایی اخلاقی یکی از نظریه‌های اخلاقی در حوزه اخلاق هنجاری است. در این مقاله با اشاره به اقسام و تقریرهای خودگرایی اخلاقی و ارتباط آن با خودگرایی روان‌شناختی به طرح، تحقیق و بررسی ساختار و مؤلفه‌های این نظریه پرداخته شده و ادله موافقان و مخالفان این نظریه مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است.

برهان وجوب و امکان را فارابی ابداع و ابن‌سینا به کمال رساند. برهان فارابی مبتنی بر امتناع تسلسل است؛ اما ابن‌سینا در ضمن برهانِ خویش به ابطال تسلسل می‌پردازد. بنابراین، پذیرش برهان سینوی منوط به پذیرش استحاله تسلسل به عنوان یک اصل نیست و این یکی از تفاوت‌های برهان سینوی با برهان وجوب و امکان فارابی است. اگرچه ابن‌سینا در اشارات مدعی فراتر از این نوآوری است و می‌گوید تقریر اشارات، وجود واجب را حتی با فرض جواز تسلسل اثبات می‌کند، اما به نظر می‌رسد اولاً، برهان وجوب و امکان ابن‌سینا در اشارات، برخلاف ادعای او و تصور رایج، امتیاز چشم‌گیری نسبت به تقریر‌های این برهان در مبدأ و معاد و نجات ندارد و ثانیاً، این ادعای او در مورد هیچ‌یک از تقریرهایش صدق نمی‌کند. یکی دیگر از ایراد‌های برهان سینوی نادرستیِ مبنای او در بابِ نیاز معلول به علّت است. در عین حال، نقدِ «ممکن الوجود نبودنِ سلسله‌ ممکنات» را نیز نمی‌توان از ملاصدرا پذیرفت؛ زیرا اوّلاً فرضِ مساوقت وحدت و وجود که استدلال او مبتنی بر آن است، نمی‌تواند حد وسط قرار گیرد و ثانیاً این نقد با نظریه او در باب وحدت حقیقی عالم ناسازگار است.

هیک، در تئودیسه پرورش روح هم به مساله شرور اخلاقی پاسخ می دهد و هم به توجیه شرور طبیعی می پردازد و در این مقام، به مراحل دوگانه خلقت انسان، یعنی صورت خدا بودن و شباهت به خدا داشتن، اشاره می کند. به نظر هیک، شرور اخلاقی لازمه مختار بودن انسان هستند. انسان اولیه و همه فرزندان او، در جهانی که موهم حس دوری از خداست واقع شده اند. هیک، از این حس با عنوان فاصله معرفتی از خداوند یاد می کند. قرار گرفتن انسان در این محیط سبب می شود که او با برخورداری از نعمت اختیار، مرتکب شرور اخلاقی یا گناه شود. از سوی دیگر، شرور طبیعی لازمه رشد و تعالی روح انسان هستند. این شرور به انسان کمک می کنند تا فضایلی از قبیل شجاعت، گذشت، صبر و هم دردی را کسب کند و به تدریج، به شباهت با خدا دست یابد. به نظر هیک، همه انسان ها، به جز مسیح، پس از مرگ در چرخه زندگی های متعدد قرار گرفته و پس از طی آن ها، به خیر نهایی و شباهت با خداوند دست می یابند.