جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 607
تحلیل ماهیت و مبانی‎ امامیّه و اهل‎سنّت از امام‎ و خلیفه با تأکید بر دیدگاه قاضی باقلانی وعلامه ‎حلّی
نویسنده:
حسین رضایی ، محمدباقر سعیدی ‎روشن
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مسئله امامت و خلافت در فرهنگ امامیّه و اهل سنّت از مباحث کلیدی و اختلافی به شمار می‎رود. این مقاله با تحلیلیِ تطبیقی از ماهیت، مبانی و ویژگی‎های امام از دیدگاه دو متکلم اثناعشری و اهل سنّت؛ قاضی‎ باقلانی‎ اشعری و علامه‎حلّی نگاشته شده است. پس از بررسی و تطبیق آراء؛ یافته‎ها نشان از آن دارد که برداشت و باورهای این دو متکلم در مسئله امامت با یکدیگر متفاوت است؛ چراکه قاضی وجوب امام را یک وجوب شرعی - نه عقلی- و اساساً بحث از امامت را یک فرع فقهی می‎داند؛ اما علامه قائل است، بحث از امامت یک بحث کلامی و نصب امام هم از ناحیۀ الهی صورت می‌‌پذیرد؛ بنابراین امام در دیدگاه باقلانی و غالب اهل سنّت یک مقامِ حکومتی ظاهری است که علاوه بر جایگاه دنیایی، حفظ و اجرای دین را نیز برعهده دارد، به همین دلیل در ماهیت و مبانی نظری و مصداقی امام که در شاکله و ویژگی‌‌های شخصیّتی ایشان نمود پیدا می‎کند با امامیه دچار اختلاف رأی شده‎اند. مقالۀحاضر به شیوه‎ای اسنادی همراه با پردازش اطلاعات و با هدف تبیین مفهومِ واقعی از حقیقت وجودی امام و واکاوی اوصاف‎ایشان، به عنوان وصیِّ نبی‎خاتم، جمع‎آوری و تنظیم شده است.
صفحات :
از صفحه 263 تا 294
تحلیل و بررسی نظریه اجتهاد تشریعی نبی (صلی الله علیه وآله وسلّم) براساس شأن ولایت تشریعی ایشان، با تأکید بر آرای ابن حزم اندلسی و علامه حلّی
نویسنده:
علی کارشناس
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مسأله «اجتهاد تشریعی نبی» قدمتی به درازای تاریخ صدر اسلام دارد. برخی علمای اهل سنت بر این باورند که پیامبراکرم در مواردی از احکام شریعت که وحی بر ایشان نازل نشد، براساس اجتهاد خویش عمل نمود. مسأله پژوهش آن است که راه‌یابی اجتهاد تشریعی در احکام الهی، اعتماد به احکام بیان‌شده توسط پیامبراکرم را سست می‌نماید و زمینه را برای اعمال رأی و سلیقه شخصی در احکام شریعت فراهم می‌سازد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نظریه «اجتهاد تشریعی نبی» براساس شواهد و دلایل قرآنی و روایی با تأکید بر آرای ابن حزم اندلسی و علامه حلّی است. روش پژوهش‌ حاضر، توصیفی ـ تحلیلی است و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای به توصیف داده‌ها و تحلیل تاریخی مسأله پژوهش پرداخته شده است. یافته پژوهش به اجمال از این قرار است که براساس دیدگاه علامه حلّی، مسأله اجتهاد تشریعی نبی به‌نحو مطلق، امری مردود به‌شمار آمده و تنها در صورت وجود اذن الهی و در چهارچوب اصول وحیانی امری مقبول به‌شمار می‌آید. به اعتقاد ابن حزم نیز روایات مورد استناد برای اثبات اجتهاد تشریعی نبی دچار ضعف سندی بوده و برخلاف ظواهر آیات قرآن کریم است.
صفحات :
از صفحه 169 تا 187
بررسی شیوه‌های حلّی علامه ‌شعرانی در تعارضات اعتقادی (با التفات به دیدگاه‌های علامه طباطبایی)
نویسنده:
سمیه حاجی کاظم ، سیدمجتبی جلالی ، ابراهیم نوئی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اخبار و روایات به‌مثابه یکی از ارکان ثقلین در استنباط، تبیین و اثبات آموزه‌های اعتقادی و دفاع از آنها نقش انکارناپذیری دارند. با این ‌حال برخی از این اخبار ممکن است در تعارض با اخبار دیگر و یا با داده‌های رخنه‌ناپذیر عقلانی قرار گیرند. پژوهش حاضر بنا دارد نشان دهد تلاش‌های علامه ابوالحسن شعرانی در ارائة پیشنهادهایی برای رفع تعارض‌های بدوی میان اخبار اعتقادی با یکدیگر و یا با رهیافت‌های عقلی، تا چه مقدار مقرون به صواب است؟ برای نیل به این پاسخ، مقالة حاضر با روش «توصیفی ـ تحلیلی» و در موافقت یا مخالفت با این پاسخ به روش «انتقادی» بر اندیشه‌های علامه طباطبائی تکیه کرده ‌است. در نگاه اجمالی می‌توان پیشنهادهای علامه ‌شعرانی برای رفع تعارض‌های مزبور را این‌چنین برشمرد: ترجیح جانب موافق با صراحت عقل یا قرآن، حمل یکی از متعارضان بر تقیه، عدم توجه به خبر واحد در صورت تعارض با خبر متواتر، رعایت ملاحظات ادبی، اتخاذ تأویل، التفات به غرض (برای برقراری وفاق)، تقیید و تخصیص. علامه طباطبائی با شماری از پیشنهادهای علامه شعرانی موافق است و در شماری دیگر با او همراهی ندارد.
صفحات :
از صفحه 161 تا 174
واکاوی سیر تطوّر نظریّه انجبار در مکتب حلّه
نویسنده:
حامد مصطفوی فرد ، مهدی عبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
نظریه شیخ مفید و سیدمرتضی در مواجهه با اخبار آحاد (عدم حجیت اخبار آحاد) به مرور زمان و با از دست رفتن قرائن، ناکارآمدی خود را برای سائر اعصار نشان داد و لذا علامه حلّی الگوی فکری جدید را ارائه داد و مبنای ارزیابی حدیث را معیارهای سندی قرار داد، اما ایشان و دیگر فقهای از حلقه های متقدم مکتب حله نسبت به سیره عملی پیشینیان بی اعتنا نبودند و عمل فقهای متقدم به یک روایت (شهرت عملی) را جبران کننده ضعف سند آن می‌دانستند و اینگونه فقاهت این طیف از آثار سوء سندگرایی در امان ماند. اما حلقه‌های واپسین مکتب حله (حلقه فکری محقق اردبیلی) با وضع قواعد سخت‌گیرانه در پذیرش سند روایات از یک‌سو و بى‌اعتنایى به اقوال و عمل مشهور از سوی دیگر، بسیاری از روایاتی را که پیشینیان در زمره صحاح می‌گنجاندند را کنار گذاشتند و اینگونه سند را یگانه معیار ارزیابی روایت قرار دادند و این عملکرد خود تبدیل به یکی از مهمترین دلایل پیدایش جنبش اخباری‌گری و انزوای مکتب اجتهاد در امامیه شد. نگارندگان در اثر پیش رو این سیر تطور نظریه عالمان مکتب حله در مواجهه با نظریه انجبار را به تصویر کشیده اند و از طریق به تبیین چرایی پیدایش اخباری‌گری پرداخته‌اند.
صفحات :
از صفحه 331 تا 361
روش‌شناسی خواجه نصیر طوسی و علامه حلی در مسئلهٔ خدا
نویسنده:
حسن عباسی حسن آبادی ، رضا رسولی شربیانی ، احمد دستوری سدهی ، اکرم عبدالله پور
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بررسی مبانی فکری و جایگاه فلسفه و کلام در مفهوم‌سازی خدا نزد فیلسوفان و متکلمان، رویکرد آن‌ها را در خصوص مسئلهٔ خدا روشن می‌سازد. مسئلۀ خدا در دیدگاه خواجه نصیر و علامه حلی، دو متکلم «حله»، باتوجه‌به مبانی فکری و فلسفی‌-کلامی آن‌ها و جایگاه فلسفه و کلام در مفهوم‌سازی خدا نزد آن‌ها چگونه بررسی می‌‎شود؟ رویکرد آن‌ها به مسئلۀ خدا تا چه میزان به هم تحویل‌پذیر است و تا چه حدی از هم فاصله می‌گیرند؟ در این نوشتار، به بررسی این مسئله از دو ساحت صوری و روشی-محتوایی می‌پردازیم. در ساحت صوری، به بحث دربارۀ نحوۀ چینش مطالب در آثار آن‌ها باتوجه‌به مبانی فلسفی‌کلامی آن‌ها و تلقی‌ای که از این رهگذر از خدا دارند و در ساحت روشی‌محتوایی، به بحث در روش شناخت و اثبات خدا و تبیین صفات (توأمان روش و محتوا) به مسئلهٔ خدا و مفهوم خدا نزد آن‌ها می‌پردازیم که خواجه به خدایی فلسفی معتقد است و علامه حلی با نگاهی درون‌دینی‌تر، خدایی دینی- فلسفی را مطرح می‌کند. در ساحت محتوایی، در روش اثبات وجود خدا در مفهوم‌سازی خدا، نظر آن‌ها هم‌پوشانی دارد و در ساختار صوری و بحث شناخت خدا، بنابر مبانی فکری آن‌ها تفاوت‌هایی دارند.
صفحات :
از صفحه 147 تا 167
دلایل جایگزینی الگوی فقاهت مکتب حلّه با مکتب بغداد (چرایی اقبال عالمان امامیه به نظریه حجیت خبر واحد)
نویسنده:
حامد مصطفوی فرد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
از زمانی که شیخ مفید در درون مکتب متکلمان: بغداد نظریه عدم حجیت اخبار آحاد را پایه‌گذاری می‌کند، این نظریه سلطه‌ای بلامنازع در جامعه علمی امامیه داشت تا اینکه با مرور زمان خلأها و کاستی‌های این الگوی کلان فکری آشکارتر شد و الگوی حجیت اخبار آحاد مطرح شد که با تلاش‌های علامه حلی در بین عالمان امامیه مقبولیت پیدا کرد. مهمترین عامل رویگردانی از نظریه محوری و بنیادین مکتب متکلمان (نظریه عدم حجیت اخبار آحاد)، از دست رفت اصول و مصنفات نخستین بود که به عنوان مهمترین قرینه قطع به صدور روایات به شمار می‌رفتند. علاوه بر این، ضعف الگوی فقاهت مکتب متکلمان در فقاهت ابن ادریس بیش از پیش خود را نشان داد و از طرف دیگر بساطت فقه شیعه نیز که غالبا ریشه در نظریه عدم حجیت اخبار آحاد داشت، موجب شد تا متاخران (علامه حلی و پیروانش) نظریه حجیت اخبار آحاد را مطرح کرده و به منظور ارزیابی روایات بر روی معیارهای سندی تاکید کنند، مطلبی که با توجه به تخصص رجالی این طیف، دور از انتظار نبود.
صفحات :
از صفحه 182 تا 208
مقایسه کلام شیعی و اشعری در مسئله رؤیت خدا با رویکردی برآثار علامه حلّی و فخررازی
نویسنده:
فرحناز رزمی ، نفیسه فیاض‌بخش
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بنابر دلایل نقلی، متقدمان اشعری معتقد بودند که خدا قابل رؤیت است و مؤمنان در آخرت می‌توانند خدا را با چشم سر ببینند، اما این نظر اشاعره در روند تاریخی با تغییراتی روبرو شد. فخررازی از جمله اندیشمندان اشعری است که نظریه او به جهت تطوّر شرایط روحی و تاریخی‌اش با اشاعره پیش از خود متفاوت است. او رؤیت خدا در آخرت را نوعی حس ششم یا کشف دانست و به‌این‌ترتیب دیدگاهی را پذیرفت که قرن‌ها قبل امامیه در پرتو تعالیم اهل‌بیت‌(علیهم‌السلام) به آن دست یافته بودند. علامه حلّی اولین متکلم شیعی است که طی مباحث تفصیلی در آثار مختلف خود نقد جدی به دیدگاه اشعریان وارد نمود. پژوهش حاضر درصدد بیان و مقایسه اندیشه این دو متکلم بزرگ شیعی و اشعری است که زوایای پنهان و مهمی را از ماهیت کلام شیعی و اشعری برای ما آشکار می‌سازد. نتیجه آنکه جایگاه حس ششم در دیدگاه اخیر فخررازی همسانی بسیار نزدیکی با مقوله رؤیت قلبی علامه حلّی دارد؛ چرا که هر دو بر‌پایه ادراکات غیرحسی بنا شده است.
صفحات :
از صفحه 88 تا 107
بررسی تطبیقی دیدگاه علامه حلی و ابن‌تیمیه در استدلال به آیه 124 سورۀ بقره در امامت امیرالمؤمنین علی (ع)
نویسنده:
محمد معینی‌فر ، رحیم صبور ، محمدحسین مهدوی‌مهر
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
علامه حلی از عالمان بزرگ شیعه با استفاده از آیات قرآنی مرتبط با امامت و ولایت اهل ‌بیت (ع) و روایات واردشده در کتاب‌های اهل تسنن، به اثبات مسئله امامت و ولایت امیرالمؤمنین علی و دیگر ائمه (ع) در کتاب منهاج الکرامه پرداخته است. برخی از عالمان اهل تسنن از جمله ابن‌تیمیه در کتاب منهاج السنة سعی در خدشه واردکردن به استنادها و استدلال‌های علامه حلی به نصوص مذکور دارند. در تحقیق پیش‌رو استدلال‌های علامه حلی به آیه 124 سوره «بقره» بر خلافت و امامت حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) و در ادامه اشکال‌های ابن‌تیمیه به کلام علامه در جایگاه مسئله این تحقیق بررسی شده است. هدف از این پژوهش، بررسی تمام اشکال‌های ابن‌تیمیه بر استدلال‌های علامه حلی به حدیثی ذیل آیۀ 124 سورۀ «بقره» در اثبات خلافت و امامت امام علی (ع) است که با روش تحلیلی انجام شده است. با بررسی‌های انجام‌شده، ثابت شد هیچ‌یک از اشکال‌های پنج‌گانه ابن‌تیمیه به حدیث مذکور ذیل آیه 124 «بقره» در اثبات امامت و ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) وارد نیست.
صفحات :
از صفحه 73 تا 91
الشیعة بین الاشاعرة و المعتزلة
نویسنده:
هاشم معروف حسنی
نوع منبع :
کتاب , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
الشّیعَة بَیْنَ الْاَشاعِرَة وَ الْمُعْتَزِلَة کتابی کلامی به زبان عربی نوشته سید هاشم معروف الحسنی. این کتاب علاوه بر ذکر تاریخ تشیع و فرقه‌های منتسب به آن به مباحث کلامی و اعتقادی عمده‌ترین فرقه‌های اسلامی نظیر اشاعره و معتزله پرداخته و از تاریخ و چگونگی پیدایش آن‌ها سخن گفته است. محتوای کتاب در پنج بخش اصلی تدوین یافته و نویسنده در ذیل آن به مباحث مربوطه پرداخته است. بخش اول: نخستین فرقه‌های اسلامی بخش دوم: خوارج بخش سوم: فرقه‌های منتسب به شیعه (مغیریه، منصوریه، جناحیه، خطابیه، غرابیه، نمیریه، سبعیه، کیسانیه، زیدیه، اسماعیلیه) بخش چهارم: مذاهب اعتقادی (مرجئه، معتزله، اشاعره) بخش پنجم: مذاهب و عقاید (صفات سلبیه، صفات ثبوتیه، رؤیت خداوند، نبوت، امامت، عصمت، شفاعت، احباط، مرتکب گناه کبیره، وعد و وعید، بدا، رجعت و ...)
  • تعداد رکورد ها : 607