جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این تحقیق مبانی کلامی اعتقاد به مهدویت در اندیشه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (زید عزه) است که سعی شده در چینش مباحث سیر منطقی رعایت شود. بدین صورت که در مقدمه مباحثی چون تبیین موضوع، سؤالات، ضرورت انجام تحقیق و اهداف تحقیق و.... ذکر شده است. در فصل اول کلیات تحقیق مثل تعریف مفاهیم و همچنین مختصری از حیات علمی و فرهنگی و سیاسی و اجتماعی امام خمینی (ره) و امام خامنه ای (دامت برکاته) اشاره شده است. فصل دوم به شرح و توضیح موضوع مهم ماهیت شناسی امامت، ضرورت امام، شئون امام و شرایط امام که از ناحیه خدا منصوب شده، و همه شئون پیامبر اسلام (ص) غیر از نبوت و وحی را دارا می باشد می پردازد. فصل سوم اثبات امامت از طریق قاعده لطف با استناد به کتب و بیانات این دو بزرگوار ذکر می شود. در فصل چهارم غیبت در منظومه اعتقادی امامیه امکان دارد و به وسیله غیبت، مردم در معرض امتحان قرار دارند و امام زمان (عج) همانند امامان قبلی نائب دارند که در این زمان به عنوان ولایت فقیه حضرت امام خامنه ای (دام ظله) می باشند مطرح می شود.

جایگاه زن در طول تاریخ همواره در معرض تفسیرهای گوناگون قرارگرفته ،لذا ضرورت دارد جهت تفسیر صحیح جایگاه زن در ابعاد مختلف ،رجوع به اندیشه کسانی نماییم که نگاه عمیق به مبانی قرآنی و روایی دارند ؛عنوان مبانی قرآنی و روایی در این پژوهش ، به دنبال پاسخ برای این مسئله است که اندیشه‌های مقام معظم رهبری بر پایه کدام‌یک از مستندات قرآنی و روایی بیان‌شده است و ریشه در کدام‌یک از آموزه‌های وحیانی دارد ؛ایشان در فرمایشات خود گاه به‌صراحت آیه یا فرازهایی از آیات قرآن و نیز روایات و سیره‌ی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) را ذکر می‌کنند و گاه سخنان معظم له فاقد هر گونه استناد به آیات و روایات و سیره معصومین (علیهم‌السلام) می‌باشد؛ شیوه این پژوهش کتابخانه ای ، مراجعه به کتاب ها و منابع معتبر به ویژه تفاسیر و مجامع روایی می باشد و روش این تحقیق به منظور رسیدن به اهداف، با روش توصیفی و تحلیلی است که از بیانات رهبری استنباط شده است ،این پژوهش سعی نموده است ،ضمن توصیف ضرورت پرداختن به بیانات معظم له، بر اساس اندیشه های ایشان ،جایگاه زن را در اسلام ،خانواده و اجتماع را تبیین نماید ،سپس از سخنرانی های رهبری در مورد زنان، برخی از مباحثی که ایشان بر مبنای آیات قرآن و روایات، اندیشه های خود را بیان فرموده اند، انتخاب شده است و در توضیح و تفصیل آن مباحث از نظرات مفسران شیعه و مجامع روایی به تناسب مباحث بهره برده شده است؛ در نهایت در این پژوهش ،با بررسی بخش هایی از بیانات معظم له در زمینه زن ،این نتایج حاصل شد که: در هیچ مکتبی به اندازه اسلام نگاه جامع و کامل به زن نشده است و اسلام در نگاه کلی به نحو شایسته از حقوق و جایگاه زنان در عرصه های مختلف اعم از حقوق معنوی و مادی آنان،جایگاه مادری و همسر بودن زن در خانواده وجایگاه زنان در اجتماع و حقوق آنها در نظام و حکومت اسلامی،دفاع نموده است و آیات قرآن و روایات گواهی بر این امر می باشند.

موضوع این نوشتار، بررسی نسبت توحید باوری با مشارکت سیاسی از منظر مقام معظّم رهبری و آیت اللّه مصباح یزدی می‌باشد. از آنجایی که این دو اندیشمند اسلامی، از برجسته‌ترین اندیشمندان در حوزه‌ی سیاست هستند، این تحقیق را بسیار با اهمیت نشان خواهد داد که نظر ایشان در باب مشروعیت حکومت و نقش مردم و احزاب سیاسی در باب حکومت اسلامی روشن شود. چرا که برخی قائل به اختلاف نظر این دو اندیشمند در این مسأله هستند. وقتی نقش مردم در باب حکومت روشن شد مردم و احزاب سیاسی، بهتر می‌توانند در این امر، نقش‌آفرینی کنند و این موجب می‌شود که جامعه اسلامی یک حرکت رو به جلو را طی کند که در نهایت سعادت دنیا و آخرت انسان‌ها را رقم بزند. در برخی از آثار از قبیل درآمدی بر فلسفه سیاسی مقام معظّم رهبری نوشته علی اکبر سیلانی، و منظومه‌ی فکری آیت الله خامنه‌ای نوشته عبدالحسین خسروپناه و جمعی از پژوهشگران، به برخی از سخنان مقام معظّم رهبری در باب این تحقیق اشاره شده است. و همچنین در برخی از آثار از قبیل نظریه سیاسی اسلام، و حقوق و سیاست در قرآن، هر کدام نوشته محمد تقی مصباح، به برخی از مطالبی که در این تحقیق آوردیم، اشاره شده است. ما در این پژوهش، برای مقایسه‌ی نظریه‌ی این دو اندیشمند اسلامی، به آثار نوشتاری و گفتاری ایشان مراجعه کردیم و روش تحلیلی – توصیفی را در این باب پیمودیم. ابزار ما در این تحقیق، منابع کتابخانه‌ای از جمله کتب، سایت، مقالات و نرم‌افزارهای مرتبط بوده است. ما در این پژوهش به این نتیجه رسیدیم که مقام معظّم رهبری و آیت اللّه مصباح یزدی معتقد به توحید و آن را پایه تمامی مسائل اجتماعی از جمله مسائل سیاسی جامعه اسلامی قلمداد کرده‌اند. هر دو اندیشمند مشروعیت جامعه اسلامی را از آنِ خداوند متعال دانسته و رأی و خواست مردم را موجب تحقّق جامعه اسلامی می-دانند. ایشان در باب تعیین نوع حکومت و ساختار آن، تعیین حاکم و کارگزاران، تعیین قانون‌گذار، مجری قانون و نظارت بر قانون برای مردم و احزاب سیاسی نقش قائل هستند. این نقش فقط به صورت تحقّق‌دهی بروز و ظهور خواهد کرد. از بیانات ایشان به این نتیجه رسیدیم که آنجایی که مردم را دخیل در مشروعیت نظام دانسته‌اند، منظور مشروعیت جامعه‌شناختی بوده است نه اینکه منظور مشروعیت فلسفی باشد.

در رایج‌ترین تعریف ارائه شده از اصطلاح «روش تفسیر»، معنای منبع تفسیر و در سایر تعاریف به مفاهیمی چون مبانی، قواعد وگرایش تفسیری اشاره شده است. چنین تعاریفی، به دلیل عدم ترادف با روش، عدم ارائه دلیل برای بیان این تعاریف، خلط مفاهیم، محدودسازی مفهوم کلی روش تفسیر در مفاهیم جزئی و غفلت از شکل نظامند روش‌ها، نیازمند بازخوانی هستند. پس از بررسیِ تعریف هریک از این مفاهیم، در این پژوهش بیان شده که اصطلاح روش تفسیر به شکلی نظامند تمام اصطلاحات چهارگانه‌ی مبانی، قواعد، منابع وگرایش را در بر می‌گیرد و هریک در شکل گیری روش‌های تفسیری، نقش دارند. تفسیر عصری یکی از اقسام روش‌های ساختارمند تفسیری، به شمار می‌آیدکه همچون هر روش دیگر، مجموعه‌ای از مبانی، قواعد، منابع وگرایش را در بر می‌گیرد. روش تفسیر عصری، از مبانی مورد پذیرش مفسر، آغاز می‌گردد و بر اساس قواعد و قوانینی ثابت، کلی و کاربردی در تفسیر‌، خطا در فهم معانی آیات، مراد متن و مراد مؤلف را کاهش می‌دهد و به بهره‌گیری از منابع معتبر می-پردازد تا تفسیری روشمند ارائه ‌دهد. از ابتدا تا انتها در میان تفسیر، تمایل و تخصص مفسر در برداشت وی از آیات با تاکید بر مبنا، منبع یا قاعده‌ای، به طور پررنگی، به چشم می‌آید که همان گرایش تفسیری مفسر محسوب می-گردد. مقام معظم رهبری (حفظه اله) از مفسرانی است که در قالب این روش، به پیام گیری از آیات و تفسیر آنها پرداخته‌اند که در این پژوهش، دو بخش مهم مبانی و قواعد روش تفسیر، همراه با اقسام آنها که مورد تاکید معظم له (حفظه اله) بوده، مورد تحقیق قرارگرفته است. در نتیجه‌ی این تحقیق، بر پایه‌ی مفهوم جدید اصطلاح روش تفسیر، مبانی و قواعد روش تفسیر عصری معرفی، تبیین و اثبات شده است که مقام معظم رهبری(حفظه اله) با مبانی و قواعد مشخصی به صورت ساختارمند و علمی کلام وحی را به صورت عصری، تفسیر نمودند.

شاید بتوان گفت توجه به نظرات اندیشمندان و متفکران برجسته دینی در بحث از زمینه سازی برای قیام جهانی مهدوی و تحقق یافتن آرمان‌های متعالی آن همچون عدالت و امنیت، تحقق نیاز های فطری انسان مثل توحید پرستی و وعدهای الهی مانند حاکمیت اسلام و قرآن، از بایسته‌ترین کارهای علمی است که باید صورت پذیرد و در این بین، تأمل در این عرصه از منظر مقام معظم رهبری به عنوان عالمی برجسته که سالها سکاندار حکومت دینی بوده است، جایگاه ویژه دارد. این تحقیق درصدد پاسخ به این سؤال است که از منظر ایشان زمینه سازی برای قیام جهانی امام مهدی دارای چه عواملی بوده و چه موانعی در پیش رو دارد؛ که با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به بررسی و تحلیل پرداخته ایم. این اثر دارای چهار فصل است. فصل اول درباره کلیات و مباحث مقدماتی، فصل دوم درباره عوامل فکری از منظر رهبر انقلاب برای زمینه سازی قیام مهدوی نظیر: خدا محوری، امید به آینده روشن، فرهنگ به مثابه پشتوانه فکری و برتری حکومت اسلامی بر سایر حکومت ها، فصل سوم درباره عوامل عملی از دیدگاه رهبر انقلاب برای زمینه سازی نظیر: راهبرد فردی، اجتماعی و حکومتی و فصل آخر درباره موانع برای زمینه سازی قیام جهانی مهدوی نظیر: موانع بینشی، گرایشی و رفتاری زمینه سازی قیام جهانی، مورد بررسی قرار داده ایم. هدف بررسی قرار دادن این موضوع این است تااینکه در اندیشه رهبر انقلاب چه موانعی در تأخیر قیام و چه عواملی برای تسریع قیام جهانی مهدوی مؤثر هستند، شناخته شود. در نتیجه رهبر معظم انقلاب به عنوان حاکم شرعی یک کشور اسلامی معتقد است که این انقلاب بزرگ جهانی مهدوی همانند سایر انقلاب ها زمینه سازی می خواهد بر این اساس مردم در تسریع و تعجیل قیام مهدوی نقش مهمی را داردند و با فراهم نمون زمینه در قیام جهانی مهدوی تعجیل می گردد.

عدل و عدالت یکی از صفات الهی است که هر دو جهان بر آن استوار است. یعنی عالم تکوین بر عدالت محوری در حال سیر و حرکت است و کوچکترین ظلم و ستم از ناحیه خداوند به مخلوقات روا نشده است. در عالم تشریع نیز مقوله عدل و عدالت الهی در اتقان کامل و والا قرار دارد. از این رو به بندگان خود امر کرده است که تمام کارهای خویش را بر اساس عدالت به پیش ببرند. از انجا که عدالت آرمان حکومت اسلامی شمرده شده تا در سایه سار عدالت افراد جامعه به سعادت برسند لذا حکومت انبیاء و صالحان بر عدالت و حق محوری شکل می گیرد و افراد جامعه دینی در واقع حامیان مظلوم و ظلم ستیز می باشند، تدبیر و مدیریت این جامعه توسط حاکم عادل صورت می گیرد، و برای تحقق عدالت در جامعه همه زیر دستان خود را به عدالت، قسط، انصاف و مساوات دعوت می نماید، چرا که مهمترین غایت در تشکیل حکومت الهی برقراری عدالت است و این مهم با رفع موانع آن میسر است. در این تحقیق که با رویکرد توصیفی-تحلیلی صورت گرفته به این نتایج دست یافته ایم. موانعی همچون؛ انسان محوری، مادی گرایی، غفلت از مبانی اعتقادی، عدم شایسته سالاری، اسراف و تبذیر، توزیع ناعادلانه ثروت، نبود قانون عادلانه و نبود روحیه انتقاد پذیری می باشد. که برطرف شدن آنها گامی موثر در اجرای عدالت می باشد. تحقیق حاضر این موانع را بر اساس آموزه های اسلامی مورد تحلیل قرار داده و برای برطرف شدن موانع، راهکارهای معرفتی و مدیریتی عبور از موانع اجرای عدالت از دیدگاه قران و روایات پرداخته است. راهکارهایی همچون؛ خدا محوری، توجه به مبانی اعتقادی، تقویت روحیه انتقاد پذیری، شایسته سالاری، توزیع عادلانه ثروت ملی، ترویج روحیه قناعت و پرهیز از اسراف، حاکمیت قانون عادلانه در جامعه. گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای بوده است.

در عصر حاضر مفهوم امنیت اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین مؤلفه‌های نظم اجتماعی مورد توجه محققان و اندیشمندان قرار گرفته است. درمیان منابع متعدد‌، وحی ارزشمندترین منبع برای پژوهش درباره این موضوع است. اما پژوهش جدی در راستای تبیین دیدگاه وحی در این زمینه انجام نشده است. با توجه به « رابطه ارزش‌های اخلاقی و امنیت اجتماعی»‌‌، این نوشتار در پی تحلیل آ‌یات مربوطه به ارزش‌های اخلاقی است تا به رابطه آ‌نها و امنیت اجتماعی برسد. در تبیین روابط از روش‌های معنی شناسی‌، هم نشینی واژه‌ها و سیاق آ‌یات استفاده شده‌است و در روش اجرایی از دیدگاه مفسران و تفسیر مقام معظم رهبری در این موضوع استفاده شده‌است. ارزش‌های اخلاقی مانند ایمان‌، عدالت‌، خیر خواهی‌، رفتار نیک‌، ایثار‌، امانت داری‌، تواضع‌، فروتنی‌، نیکی به پدر و مادر‌، احسان‌، تقوی‌، صلح‌، اخوت‌، نرمش‌، عفو و گذشت‌، راستگویی‌، اعتدال‌، صبر و استقامت‌، و نیکوکاری‌ از جمله کارهای است که قرآ‌ن برای تامین امنیت اجتماعی به آ‌نها توصیه می‌کند. علاوه بر آ‌ن قرآ‌ن به ضد ارزش‌های نیز اشاره دارد که سبب بر هم زدن امنیت اجتماعی است. کفر‌، ظلم‌، فتنه‌، تعدی به حقوق دیگران‌، تکبر‌، عیب جویی‌، سخریه‌، گمان بد‌، تجسس‌، غیبت‌، ستمگری‌، طعنه زدن‌، حسد‌، اسراف‌، خشونت‌، قتل‌ و مقابله به مثل کردن از جمله ضد ارزش‌های است برای امنیت اجتماعی خطر محسوب می‌شوند. ایمان‌، امر به معروف و نهی از منکر‌، عدالت اجتماعی‌، اعتدال‌، عفو و گذشت‌، صدق و راست گویی‌، وحدت و همگرایی‌، صبر و استقامت‌، احسان و نیکوکاری وغیره از جمله ارزشهای است که با نهادینه سازی آ‌ن می‌شود امنیت اجتماعی را تقویت کرد.همچنین لازم است که از ظلم و تعدی‌، محیط‌های ناسالم‌، سست شدن پایه‌های ایمان‌، عدم تعادل بین طاقت و رافت‌، قضاوتهای ناسالم‌، افراد بیمار دل‌، فقدان ارزشهای اخلاقی در دانشگاهها و مراکز علمی‌، ارتجاع‌، مفاسد اقتصادی‌، تنبلی و فراری از کار‌ و عوض کردن صحنه جامعه را پاک نگه داریم تا به امنیت اجتماعی آ‌سیبی وارد نشود.

ازجمله بخشهای حائزاهمیت درنظام اجتماعی وفرهنگ جامعه، عرصه کاروتولیداست که درصورت سازگاری باآموزه های وحیانی، سعادت مادی ومعنوی فرد واجتماع را به ارمغان می آید.سرمایه ومنابع انسانیِ فعال، پویا وکارآمد(کارگران)دراین جایگاه می توانند باعث اقتدارجامعه وخودکفایی، استقلال کشوراسلامی وارتقای سطح فرهنگ عمومی درچارچوب قوانین وارزشهای دینی باشند. هدف از این نوشتار، تبیین وبررسی دقیق ارزش معنوی کار(جسمی وفکری) ازمنظرشریعت اسلام، آگاهی بخشی حقوق مادی ومعنوی ازمنظرفقه امامیه، قانون اساسی و قانون کار جمهوری اسلامی وبازتاب اندیشه های مقام معظم رهبری (مدظله العالی) به قشرکارگر برای رسیدن به اهداف معین ازجمله استغناءازدیگران، تأمین نیازمندیهای مطلوب زندگی، دستیابی به رفاه وتوان اقتصادی، رونق وجهش تولید و...می باشد. این تحقیق درضمن پنج فصل به این موضوع می پردازد فصل اول کلیات فصل دوم مفهوم شناسی فصل سوم جایگاه کارگر درفقه و قانون فصل چهارم قواعد مرتبط با کار و کارگر و فصل پنجم رویکرد فقاهتی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) درخصوص کار وکارگر، اهتمام ویژه به عنصر کار درتمام اقشار جامعه و ارائه راهکارهای رسیدن به عزت واستقلال مادی، تقویت وتحکیم بنیه ومبانی اقتصاد جامعه با تکیه بر اقتصاد مقاومتی، ضرورت قطع دست اجانب ازمیهن اسلامی، خودکفایی واقتداراجتماعی، رونق بخشیدن به تولید داخلی ولزوم پراختن به جهش تولید توسط کارگران و کارفرمایان و مسئولین ذی ربط برطبق ضوابطی همچون تخصص، تعهد، وجدان کاری،استقامت وکوشش با عزم جهادگونه با همدلی و همراهی مردم و دولت می باشد.ازجمله دستاورهای این نوشتار می توان دستیابی به آراء و نظرات حکیمانه مقام معظم رهبری(مدظله العالی) درخصوص نقش تأثیرگذار عنصرکار و کارگر درپیشرفت همه جانبه کشور، استغناء مادی و معنوی از دولتهای مستکبر با اعتماد به اقتصاد مقاومتی، تولید داخل، رونق و جهش تولید ملی وهمچنین آشنایی عمیق به مبانی قرآنی، روایی، فقهی و قانونی کار وکارگر و...اشاره نمود.

در طول تاریخ درخشان اسلام، مساله ی تقریب مذاهب اسلامی مورد توجه اندیشمندان و عالمان دینی بوده است و مطالعه و بررسی اندیشه دانشمندان و نخبگان در به تصویر کشیدن جریان صحیح در مساله تقریب مذاهب اسلامی بسیار ضروری و شایسته است. مقام معظم رهبری به عنوان رهبر مقتدر حکومت اسلامی یکی از طلایه‌داران تقریب مذاهب اسلامی دارای مبانی و شاخصایی منطبق بر آموزه‌های اصیل اسلامی است که بررسی عملکرد نخبگان بر اساس این مبانی و شاخصا می‌تواند مقایسه‌ و ارزیابی دقیقی از نخبگان سیاسی و دینی ارائه نماید. از این رو در این پژوهش تلاش بر این است که تحلیلی بر اندیشه و مبانی و درستآوردهای تقریبی نخبگان سیاسی دینی جمهوری اسلامی ایران بر اساس شاخصا و مبانی تقریبی مقانم معظم رهبری داشته باشیم و نیز کنکاشی علمی در عملکرد و تحلیلی و ارزیابی تقریبی ایشان بنماییم. شاخص‌های تقریب نزد آیه الله خامنه ای را می توان به دو دسته شاخص های نظری و عملی تقسیم کرد. این مطالعه نشان داد که حضرات آیات واعظ زاده خراسانی، تسخیری و هاشمی رفسنجانی در شاخص‌های نظری همچون درک و شناخت از مفهوم تقریب مذاهب اسلامی و پایبندی پیروان مذاهب به آموزهای مذهبی و عدم انصراف از اعتقادات خویش و شاخص های عملی نظیر عدم تنازع مذهبی و حفظ قدرت اسلام در برابر دشمنان اسلام و همبستگی در محور مشترکات و هدف نگاری تقریب مذاهب اسلامی و نه وسیله دانستن آن در نزدیکترین حد ممکن به مواضع آیه الله خامنه ای بوده‌اند. آیت الله واعظ زاده خراسانی و آیت الله تسخیری نیز از معدود نخبگان دینی شیعی ایران بودند که نقشی بی بدیل در ارتباط با اندیشمندان جهان اسلام و جامعه علمی اهل سنت را داشتند و در این روابط آثار و دستاوردهای قابل ارائه ای از خود به یادگار گذاشتند و به ترتیب ذکر شده بیشترین قرابت فکری را با مقام معظم رهبری داشتند و آیت الله هاشمی رفسنجانی یکی از نخبگان سیاسی دوران معاصر می‌باشد و نقش تاثیر گذاری در انقلاب داشتند و همواره نقش کلیدی در روابط با کشورهای اسلامی داشته است و در اغلب مواضع با مقام معظم رهبری قرابت فکری داشتند. حاصل آنکه نخبگان دینی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران در مساله تقریب مذاهب اسلامی، طبق شاخص های تقریبی مقام معظم رهبری عمل کردند و در اقدامات خود همواره طبق سیاست های مقام معظم رهبری در مساله وحدت اسلامی را رعایت کرده اند. چه بسا دلیل این هماهنگی متوازن، منبع واحدی است که مقام معظم رهبری و نیز نخبگان سیاسی و دینی جمهوری اسلامی ایران از آن کسب معرفت کرده اند.

هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای چه رابطه‌ای بین منافع ملی و مصالح امّت اسلامی برقرار است؟ دیدگاه رایج در پاسخ به این سوال، بر پایه امکان وقوع تزاحم میان این دو مقوله و جستجو برای یافتن اولویت و وجه تقدم یکی بر دیگری استوار است. از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای می‌توان بر اساس اعتقاد به سه مقوله هماهنگی منافع ملی با مبانی نظری اسلام، هماهنگی منافع ملی با هویت ملی و هماهنگی منافع ملی با اهداف فراملی، نفی ذاتی تزاحم میان منافع ملی با مصالح اسلامی را نتیجه گرفت، زیرا از دیدگاه ایشان منافع ملی یک کشور اسلامی جدا از هویت ملی و فرهنگ اجتماعی مردم مسلمان که برگرفته از ارزش‌های اسلامی است، نیست. از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای، در موارد بسیاری احساس تزاحم ناشی از وجود ابهام است؛ اگر ابهامات نظری و عملی سیاست خارجی دولت اسلامی رفع شود و مبانی آن منقح گردد، بخش مهمی از تناقضات ظاهری در بُعد عمل نیز منتفی خواهند شد. گاهی نیز تزاحم از توهّم منفعت یا مصلحت بوجود می‌آید. دولت اسلامی با در نظر گرفتن مبانی نظری اسلام می‌تواند با دیدی واقع‌گرایانه و بر اساس ضرورت‌های موجود، استراتژی‌ها و تاکتیک‌های مناسبی در سیاست خارجی خود در راستای حفظ منافع ملی و مصالح اسلامی تدارک ببیند.