جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شاید بتوان گفت توجه به نظرات اندیشمندان و متفکران برجسته دینی در بحث از زمینه سازی برای قیام جهانی مهدوی و تحقق یافتن آرمان‌های متعالی آن همچون عدالت و امنیت، تحقق نیاز های فطری انسان مثل توحید پرستی و وعدهای الهی مانند حاکمیت اسلام و قرآن، از بایسته‌ترین کارهای علمی است که باید صورت پذیرد و در این بین، تأمل در این عرصه از منظر مقام معظم رهبری به عنوان عالمی برجسته که سالها سکاندار حکومت دینی بوده است، جایگاه ویژه دارد. این تحقیق درصدد پاسخ به این سؤال است که از منظر ایشان زمینه سازی برای قیام جهانی امام مهدی دارای چه عواملی بوده و چه موانعی در پیش رو دارد؛ که با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به بررسی و تحلیل پرداخته ایم. این اثر دارای چهار فصل است. فصل اول درباره کلیات و مباحث مقدماتی، فصل دوم درباره عوامل فکری از منظر رهبر انقلاب برای زمینه سازی قیام مهدوی نظیر: خدا محوری، امید به آینده روشن، فرهنگ به مثابه پشتوانه فکری و برتری حکومت اسلامی بر سایر حکومت ها، فصل سوم درباره عوامل عملی از دیدگاه رهبر انقلاب برای زمینه سازی نظیر: راهبرد فردی، اجتماعی و حکومتی و فصل آخر درباره موانع برای زمینه سازی قیام جهانی مهدوی نظیر: موانع بینشی، گرایشی و رفتاری زمینه سازی قیام جهانی، مورد بررسی قرار داده ایم. هدف بررسی قرار دادن این موضوع این است تااینکه در اندیشه رهبر انقلاب چه موانعی در تأخیر قیام و چه عواملی برای تسریع قیام جهانی مهدوی مؤثر هستند، شناخته شود. در نتیجه رهبر معظم انقلاب به عنوان حاکم شرعی یک کشور اسلامی معتقد است که این انقلاب بزرگ جهانی مهدوی همانند سایر انقلاب ها زمینه سازی می خواهد بر این اساس مردم در تسریع و تعجیل قیام مهدوی نقش مهمی را داردند و با فراهم نمون زمینه در قیام جهانی مهدوی تعجیل می گردد.

در رایج‌ترین تعریف ارائه شده از اصطلاح «روش تفسیر»، معنای منبع تفسیر و در سایر تعاریف به مفاهیمی چون مبانی، قواعد وگرایش تفسیری اشاره شده است. چنین تعاریفی، به دلیل عدم ترادف با روش، عدم ارائه دلیل برای بیان این تعاریف، خلط مفاهیم، محدودسازی مفهوم کلی روش تفسیر در مفاهیم جزئی و غفلت از شکل نظامند روش‌ها، نیازمند بازخوانی هستند. پس از بررسیِ تعریف هریک از این مفاهیم، در این پژوهش بیان شده که اصطلاح روش تفسیر به شکلی نظامند تمام اصطلاحات چهارگانه‌ی مبانی، قواعد، منابع وگرایش را در بر می‌گیرد و هریک در شکل گیری روش‌های تفسیری، نقش دارند. تفسیر عصری یکی از اقسام روش‌های ساختارمند تفسیری، به شمار می‌آیدکه همچون هر روش دیگر، مجموعه‌ای از مبانی، قواعد، منابع وگرایش را در بر می‌گیرد. روش تفسیر عصری، از مبانی مورد پذیرش مفسر، آغاز می‌گردد و بر اساس قواعد و قوانینی ثابت، کلی و کاربردی در تفسیر‌، خطا در فهم معانی آیات، مراد متن و مراد مؤلف را کاهش می‌دهد و به بهره‌گیری از منابع معتبر می-پردازد تا تفسیری روشمند ارائه ‌دهد. از ابتدا تا انتها در میان تفسیر، تمایل و تخصص مفسر در برداشت وی از آیات با تاکید بر مبنا، منبع یا قاعده‌ای، به طور پررنگی، به چشم می‌آید که همان گرایش تفسیری مفسر محسوب می-گردد. مقام معظم رهبری (حفظه اله) از مفسرانی است که در قالب این روش، به پیام گیری از آیات و تفسیر آنها پرداخته‌اند که در این پژوهش، دو بخش مهم مبانی و قواعد روش تفسیر، همراه با اقسام آنها که مورد تاکید معظم له (حفظه اله) بوده، مورد تحقیق قرارگرفته است. در نتیجه‌ی این تحقیق، بر پایه‌ی مفهوم جدید اصطلاح روش تفسیر، مبانی و قواعد روش تفسیر عصری معرفی، تبیین و اثبات شده است که مقام معظم رهبری(حفظه اله) با مبانی و قواعد مشخصی به صورت ساختارمند و علمی کلام وحی را به صورت عصری، تفسیر نمودند.

موضوع این نوشتار، بررسی نسبت توحید باوری با مشارکت سیاسی از منظر مقام معظّم رهبری و آیت اللّه مصباح یزدی می‌باشد. از آنجایی که این دو اندیشمند اسلامی، از برجسته‌ترین اندیشمندان در حوزه‌ی سیاست هستند، این تحقیق را بسیار با اهمیت نشان خواهد داد که نظر ایشان در باب مشروعیت حکومت و نقش مردم و احزاب سیاسی در باب حکومت اسلامی روشن شود. چرا که برخی قائل به اختلاف نظر این دو اندیشمند در این مسأله هستند. وقتی نقش مردم در باب حکومت روشن شد مردم و احزاب سیاسی، بهتر می‌توانند در این امر، نقش‌آفرینی کنند و این موجب می‌شود که جامعه اسلامی یک حرکت رو به جلو را طی کند که در نهایت سعادت دنیا و آخرت انسان‌ها را رقم بزند. در برخی از آثار از قبیل درآمدی بر فلسفه سیاسی مقام معظّم رهبری نوشته علی اکبر سیلانی، و منظومه‌ی فکری آیت الله خامنه‌ای نوشته عبدالحسین خسروپناه و جمعی از پژوهشگران، به برخی از سخنان مقام معظّم رهبری در باب این تحقیق اشاره شده است. و همچنین در برخی از آثار از قبیل نظریه سیاسی اسلام، و حقوق و سیاست در قرآن، هر کدام نوشته محمد تقی مصباح، به برخی از مطالبی که در این تحقیق آوردیم، اشاره شده است. ما در این پژوهش، برای مقایسه‌ی نظریه‌ی این دو اندیشمند اسلامی، به آثار نوشتاری و گفتاری ایشان مراجعه کردیم و روش تحلیلی – توصیفی را در این باب پیمودیم. ابزار ما در این تحقیق، منابع کتابخانه‌ای از جمله کتب، سایت، مقالات و نرم‌افزارهای مرتبط بوده است. ما در این پژوهش به این نتیجه رسیدیم که مقام معظّم رهبری و آیت اللّه مصباح یزدی معتقد به توحید و آن را پایه تمامی مسائل اجتماعی از جمله مسائل سیاسی جامعه اسلامی قلمداد کرده‌اند. هر دو اندیشمند مشروعیت جامعه اسلامی را از آنِ خداوند متعال دانسته و رأی و خواست مردم را موجب تحقّق جامعه اسلامی می-دانند. ایشان در باب تعیین نوع حکومت و ساختار آن، تعیین حاکم و کارگزاران، تعیین قانون‌گذار، مجری قانون و نظارت بر قانون برای مردم و احزاب سیاسی نقش قائل هستند. این نقش فقط به صورت تحقّق‌دهی بروز و ظهور خواهد کرد. از بیانات ایشان به این نتیجه رسیدیم که آنجایی که مردم را دخیل در مشروعیت نظام دانسته‌اند، منظور مشروعیت جامعه‌شناختی بوده است نه اینکه منظور مشروعیت فلسفی باشد.

جایگاه زن در طول تاریخ همواره در معرض تفسیرهای گوناگون قرارگرفته ،لذا ضرورت دارد جهت تفسیر صحیح جایگاه زن در ابعاد مختلف ،رجوع به اندیشه کسانی نماییم که نگاه عمیق به مبانی قرآنی و روایی دارند ؛عنوان مبانی قرآنی و روایی در این پژوهش ، به دنبال پاسخ برای این مسئله است که اندیشه‌های مقام معظم رهبری بر پایه کدام‌یک از مستندات قرآنی و روایی بیان‌شده است و ریشه در کدام‌یک از آموزه‌های وحیانی دارد ؛ایشان در فرمایشات خود گاه به‌صراحت آیه یا فرازهایی از آیات قرآن و نیز روایات و سیره‌ی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) را ذکر می‌کنند و گاه سخنان معظم له فاقد هر گونه استناد به آیات و روایات و سیره معصومین (علیهم‌السلام) می‌باشد؛ شیوه این پژوهش کتابخانه ای ، مراجعه به کتاب ها و منابع معتبر به ویژه تفاسیر و مجامع روایی می باشد و روش این تحقیق به منظور رسیدن به اهداف، با روش توصیفی و تحلیلی است که از بیانات رهبری استنباط شده است ،این پژوهش سعی نموده است ،ضمن توصیف ضرورت پرداختن به بیانات معظم له، بر اساس اندیشه های ایشان ،جایگاه زن را در اسلام ،خانواده و اجتماع را تبیین نماید ،سپس از سخنرانی های رهبری در مورد زنان، برخی از مباحثی که ایشان بر مبنای آیات قرآن و روایات، اندیشه های خود را بیان فرموده اند، انتخاب شده است و در توضیح و تفصیل آن مباحث از نظرات مفسران شیعه و مجامع روایی به تناسب مباحث بهره برده شده است؛ در نهایت در این پژوهش ،با بررسی بخش هایی از بیانات معظم له در زمینه زن ،این نتایج حاصل شد که: در هیچ مکتبی به اندازه اسلام نگاه جامع و کامل به زن نشده است و اسلام در نگاه کلی به نحو شایسته از حقوق و جایگاه زنان در عرصه های مختلف اعم از حقوق معنوی و مادی آنان،جایگاه مادری و همسر بودن زن در خانواده وجایگاه زنان در اجتماع و حقوق آنها در نظام و حکومت اسلامی،دفاع نموده است و آیات قرآن و روایات گواهی بر این امر می باشند.

موضوع این تحقیق مبانی کلامی اعتقاد به مهدویت در اندیشه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (زید عزه) است که سعی شده در چینش مباحث سیر منطقی رعایت شود. بدین صورت که در مقدمه مباحثی چون تبیین موضوع، سؤالات، ضرورت انجام تحقیق و اهداف تحقیق و.... ذکر شده است. در فصل اول کلیات تحقیق مثل تعریف مفاهیم و همچنین مختصری از حیات علمی و فرهنگی و سیاسی و اجتماعی امام خمینی (ره) و امام خامنه ای (دامت برکاته) اشاره شده است. فصل دوم به شرح و توضیح موضوع مهم ماهیت شناسی امامت، ضرورت امام، شئون امام و شرایط امام که از ناحیه خدا منصوب شده، و همه شئون پیامبر اسلام (ص) غیر از نبوت و وحی را دارا می باشد می پردازد. فصل سوم اثبات امامت از طریق قاعده لطف با استناد به کتب و بیانات این دو بزرگوار ذکر می شود. در فصل چهارم غیبت در منظومه اعتقادی امامیه امکان دارد و به وسیله غیبت، مردم در معرض امتحان قرار دارند و امام زمان (عج) همانند امامان قبلی نائب دارند که در این زمان به عنوان ولایت فقیه حضرت امام خامنه ای (دام ظله) می باشند مطرح می شود.

در این پایان نامه، تفسیر و روش امام خامنه ای (مد ظله) به طور عام از طریق محاسبات تفسیری ایشان و به طور خاص از طریق تفسیر سوره توبه برجسته شده است. ویژگی‌های فراوانی نیز وجود دارد که تفسیر سوره توبه را در دایره جهت‌گیری اجتماعی قرار داده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از: 1- تأیید تحقیقات اجتماعی قرآنی. 2- تحلیل بیماریهای اجتماعی و راهکارهای قرآنی آنها. 3- اندیشه تشکیل حکومت اسلامی. 4- ابطال شبهات مطرح شده در مورد قرآن. 5- شرح احادیث الهی. 6- تقریب مذاهب اسلامی سپس پایان نامه با مجموعه ای از نتایج به پایان رسید که مهمترین آنها عبارتند از: رویکرد و سیر تفسیری امام خامنه ای تغییری نکرده است، زیرا ایشان واقعیت اجتماعی را با تأویل مجدانه در برخی تفاسیر و تبیین برخی دیگر با آیات قرآن مقدس، علاوه بر این که یکی از امتیازات جریان اجتماعی، پرهیز از ورود به تحقیقاتی است که به دنبال آن نیست، فایده زیادی دارد.

«روش اجتهادی در استنباط گزاره های کلام سیاسی از قرآن» بر این مفروض استوار است که کلام سیاسی به تبع دانش مادر ، به رغم بهره گیری از تکثر روشی در دو بخش «تبیین» و «دفاع» در بخش «تولید و استنباط از آیات قرآنی» از فقدان دستگاه روشگانی مستقل رنج می برد و همین امر سبب توسعه نایافتگی علم کلام و دانش های مضاف آن شده است. ایده آیت الله خامنه ای در توسعه «روش اجتهاد فقهی» برای فعال سازی و بروزرسانی و پویایی علم کلام، متناسب با سؤالات و دغدغه ها و شبهات امروز، این فرضیه را به وجود آورد که راه توسعه معرفتی کلام سیاسی بازسازی روش استنباط از قرآن است و بهترین الگوی تجربه شده در این روش دانش متدولوژیک «اصول فقه» موجود در کنار علم فقه است. برای تحقق این ایده از روش اکتشافی که از سنخ روش استنطاق از متن می‌باشد استفاده شده که با طی مراحل استجماع متون، استظهار از متن، استنباط از ظهورات و استنطاق از متن، مفاهیم مرتبط با استنباط اصولی باز تعریف شده و با نقد و بررسی روش های مرسوم در کلام سیاسی، علم اصول به مثابه روش خوانش و اقدام به ارائه الگویی با عنوان «روش اجتهادی» کرده است و با بازسازی و ساماندهیِ مجدّد ساختار علم اصول مراحل استنباط گزاره های کلام سیاسی از منبع قرآن به شکل یک فرایند و ترتیب منطقی بررسی می شود و نتایج آن می تواند برای کسانی که قصد استنباط گزاره های کلام سیاسی دارند، مورد استفاده قرار گیرید تا جهت رسیدن به نظر و دیدگاه نهایی اسلام در سامانه تفقه جامع در مسائل اعتقادی سیاسی چه مراحلی را با چه کیفیتی شروع و چگونه بعد از ازریابی و نتیجه گیری به پایان رساند. طبیعی است موفقیت و نوآوری آن در ورود روشمند و قاعده مند و ارائه الگوی روش شناختی است و نوعی بازبینی ادله معمول علم اصول در کلام سیاسی و تطبیق آن‌ها با ادله به کار رفته در قرآن کریم می‌باشد.

امنیت اقتصادی از مهم‌ترین مؤلفه‎های توسعه‎یافتگی و از دغدغه‎های اساسی جوامع است. این تحقیق با هدف مفهوم‎شناسی قرآنی «امنیت اقتصادی» و بررسی آسیب‎ها و راهکارهای تأمین «امنیت اقتصادی»، در آموزه‎های قرآنی و روائی و بیانات رهبر معظم انقلاب صورت گرفته است. با توجه به فرضیات و سؤالات مورد نظر، این پژوهش از روش تحقیـق توصیفی-تحلیلی و مقایسه‎ای سود جسته است. ابتدا با نگرشی قرآنی، بازتعریفی نظری از «امنیت اقتصادی» ارائه شده است. به‎این‎ترتیب که با بررسی کاربردهای قرآنی «امنیت» و «اقتصاد»، برپایه مبانی قرآنی و لحاظ نمودن اصول و اهداف اقتصاد اسلامی، تعریفی قرآنی از «امنیت اقتصادی» بیان شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که مفهوم قرآنی امنیت اقتصادی همسو با برخی تعاریف موجود و دیدگاه رهبر معظم انقلاب، دارای ابعاد و سطوح متنوع و گسترده‎ای در حوزه‎های فردی و اجتماعی و ملی و بین‎المللی است؛ که بر اطمینان‏‎بخش بودن ظرفیت برخورداری نسبی بر مبنای تدبیر حکیمانه معیشتِ متعادل و هدفمند و مقاوم تأکید دارد. سپس بر اساس این تعریف، نظام آسیب‎های تهدیدکننده امنیت اقتصادی با محوریت نگرش توحیدی قرآن و لحاظ نمودن کیفیت تعلق نواهی الهی، در سطوح متعدد فردی و سیستمی و گونه‎های متنوع آن، در آیات و روایات و نیز بیانات رهبر معظم انقلاب تبیین شد. راهکارهای امنیت اقتصادی نیز بر پایه نگرش قرآنی و روائی، در سه مرحله‎ی راهکارهای پیشگیرانه شناختی و تدابیر اصولی و راهبردهای کلی و درنهایت مقابله موردی با هرکدام از آسیب‎های امنیت اقتصادی، طرح و بررسی گردید.

حضرت امام خامنه‌ای که لفظ امنیت اخلاقی را برای اوّلین‌بار به صورت رسمی به کار بردند و آن را در زمره‌ی سایر امنیت‌ها قرار دادند، همواره در بیاناتشان از مصادیق امنیت اخلاقی سخن به میان می‌آورند. ایشان ناامنی اخلاقی را ریشه‌ی تمام ناکامی‌ها و معضلات جوامع، مهم‌ترین راه شکست ایمان و نزدیک‌ترین راه شیطان در ضربه به انسان‌ها می‌دانند. علی‌رغم اینکه ایجاد امنیت اخلاقی، از علت‌های اصلی پایه‌گذاری انقلاب اسلامی محسوب می‌شود، ولی در این زمینه، مبنای مشخصی در دست قانون‌گذاران نبوده و تبیین مبانی دینی آن به صورت جامع مورد پژوهش قرار نگرفته است. این تحقیق، از نوع نظری بوده و با روش تحقیق کیفی (توصیفی و تحلیلی) صورت پذیرفته است. این پژوهش به بررسی مبانی دینی دیدگاه امام خامنه‌ای در مورد امنیت اخلاقی پرداخته شده است. مبانی کلامی، شامل خداشناسی (علم خدا، باور به حکمت الهی، باور به عدل الهی)، راهنماشناسی (فلسفه نبوت و امامت) و فرجام‌شناسی (باور به معاد) است؛ مبانی انسان‌شناسی شامل اختیار، کرامت ذاتی، وجدان اخلاقی، باور به روح و فلسفه آفرینش انسان است؛ مبانی فقهی، شامل ادله‌ی فقهی (عقل، آیات، روایات) و مباحث فقهی (ورود حکومت در حیطه امنیت اخلاقی، وجوب حجاب و پوشش، وجوب عفاف، حریم خصوصی، منع اشاعه‌ی فحشاء، امر به معروف و نهی از منکر و مجازات «حدود و تعزیرات») می‌باشد. در آخر به تطبیق نظام حقوقی (قوانین و مقررات) و اجرایی (مسئولیت نهادهای مختلف، خلأهای اجرایی) کشور با دیدگاه امام خامنه‌ای پرداخته شده است. راهکارهایی که رهبر معظم انقلاب، جهت رسیدن به جامعه امن اخلاقی بیان کرده‌اند، عبارتند از: راهکارهای علمی، فرهنگی، اطلاعاتی و قانونی. نتیجه‌ای که از این پژوهش حاصل شد، این است که موضوع امنیت اخلاقی از زیربنای استوار کلامی، انسان‌شناسی و فقهی برخوردار است و گفتار رهبر معظم انقلاب، بر مبانی دینی متقن استوار است.

بر خلاف تصور عده ای که گمان می کنند امام سجاد بعد از جریان کربلا، زهد و بی رغبتی نسبت به دنیا را در پیش گرفته، مشغول عبادت و مناجات با خداوند شدند و نسبت به مسائل مختلف جامعه اسلامی بی اعتنایی کرده و سکوت اختیار نمودند، باید گفت: امام یک حرکت فکری، سیاسی و فرهنگی را علیه مفاسد اجتماعی عصر خود، شکل دادند که می تواند برای امروز ما نیز به عنوان یک الگو مورد توجه باشد. در بین متفکرین، آیت الله خامنه ای در این حوزه نگرش ویژه‌ای دارد. در این پایان نامه با روش توصیفی تحلیلی، دیدگاه های ایشان بررسی گردیده است. بر اساس نتایج این تحقیق، زمینه هایی از جمله حکومت و مدیریت غیرتوحیدی، اختناق و استبداد دستگاه حاکم، مادی گرایی حاکمان، خواص و توده‌های مردم و نیز مهجوریت تعلیمات دین در بین مردم، سبب شکل‌گیری مفاسد اجتماعی، در دوران امام سجاد گردید. شماری از این مفاسد عبارتند از: انحرافات فکری و اندیشه ای، انحطاط اخلاقی جامعه، عالمان درباری، تعصب و نژادپرستی، فقر و فقدان عدالت. امام سجاد نیز بر اساس رسالت الهی خود در جهت مقابله با این مفاسد اجتماعی و ازبین بردن زمینه‌های فساد، اقداماتی را به شرح ذیل انجام دادند: زمینه سازی برای عینیت بخشیدن به حکومت توحیدی، تبیین حقایق و معارف الهی، تبیین جایگاه امام و اثبات حقانیت اهل بیت، تربیت نیرو و ایجاد تشکیلات منسجم، عتاب نسبت به دستگاه حاکم، مبارزه با عالمان درباری، زنده نگاه داشتن یاد عاشورا، ترویج زهد و عبادت، مبارزه با تعصب و نژادپرستی، مبارزه با فقر.