جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در زمینه قراءت قرآن به‌صورت غناء آراء مختلفی از سوی فقهاء، مفسران و صاحب‌نظران علوم قرآنی ابراز شده است. در این تحقیق قراءت غنائی در اندیشه امام خامنه‌ای به‌عنوان فقیهی نواندیش که در عصر حاضر با نگاهی عمیق و دقیق به مسائل موسیقی و غناء پرداخته‌اند، مسئله موردبحث است (مسئله پژوهش)، که با روش تحلیلی- نقلی فقهی قرآنی صورت می‌گیرد (روش تحقیق). یافته این تحقیق عبارت است از: تقسیم غناء به دو قسم عام و خاص و نیز حلال و حرام. گونه‌شناسی سه‌گانه صوت انسان. دلالت نداشتن روایات بر حرمت مطلق غناء. پذیرش داوری عرف در تشخیص مصداق غناء. دخیل نبودن اهل فسق، آلات موسیقی، مواد صوت و طرب در تحقق مفهوم غناء. حرمت قراءت غنائی به شکل غناء محرم. جواز تغنّی در قراءت قرآن به معنی متعارف بدون صدق غناء حرام. خروج تخصصی قراءت غنائی از حکم حرمت، نه تخصیص آن (نتیجه پژوهش).

سنت‌های الهی، قوانین بنیادین، ثابت و فراگیری هستند که بر جهان آفرینش حاکم‌اند. شناخت این قواعد، ضمن کمک به هدایت مردم، زمینه تحلیل دقیق‌تر جوامع انسانی و تدبیر بهتر حرکت آن‌ها را فراهم می‌کند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله‌العالی) در بسیاری از مباحث تفسیری خود به این موضوع مهم پرداخته است لذا پژوهش حاضر درصدد است تا موضوع سنت‌های الهی را در آثار تفسیری ایشان بررسی کند. این پژوهش با روش تحلیل مضمونی صورت پذیرفته؛ لذا داده‌های پژوهش، پس از نمونه‌گیری هدفمند، طی سه مرحله، کدگذاری و تحلیل شده است. نهایتاً یافته‌های پژوهش ذیل سه کلان مقوله «ویژگی‌های سنت‌های الهی»، «مصادیقی از سنت‌های الهی» و «نتایج و ثمرات شناخت سنت‌های الهی» دسته‌بندی شده و شبکه مضامین سنت‌های الهی در دیدگاه تفسیری رهبر انقلاب ارائه شده است. ازجمله سنت‌های الهی استخراج شده در این پژوهش می‌توان به سنت‌های «پیروزی نهایی حق بر باطل»، «نصرت اهل ایمان»، «مجازات»، «آزمایش» و ... اشاره کرد.

پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سؤال است که جهاد فرهنگی با تأکید بر فرهنگ انتظار، چه بستری را جهت رسیدن به وضعیت مطلوب در جامعه، از منظر مقام معظم رهبری ایجاد می‌کند؟ این سؤال به دنبال این تفکر ایجاد شد که در اندیشه مقام معظم رهبری، جهاد فرهنگی، به دنبال تحول و اصلاح از وضع موجود برای رسیدن به وضع مطلوب است؛ زیرا این رویکرد هم در فرهنگ انتظار و هم در جهاد فرهنگی دیده می‌شود. پژوهش بر این فرضیه استوار است که جهاد فرهنگی از منظر مقام معظم رهبری، سه شرط اساسی دارد: اولاً، باید جهاد باشد؛ در آن یعنی تلاش و کوشش است. ثانیاً، در مقابل دشمن صورت می‌گیرد. لذا، هر موضوع فرهنگی که دشمن حساس می‌شود و یا درصدد تخریب آن است، در حوزه جهاد فرهنگی می‌گنجد. ثالثاً، باعث رشد شود. لذا، جهاد فرهنگی، حرکت فرهنگی به همراه رشد و فعل و انفعال را در ذهن، مغز و جان و عواطف انسان به وجود می‌آورد.

پژوهش حاضر درصدد پاسخ این پرسش است که چه سازوکار و راهکارهای قرآنی در جهت تقویت توانمندی داخلی کشور، در اندیشه قرآنی مقام معظم رهبری وجود دارد؟ برای پاسخ این پرسش، از روش و رویکرد توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. مقام معظم رهبری متناسب با ظرفیت‌های موجود در جامعه اسلامی که حکومتی مبتنی بر آموزه‌های دینی است، راهکارهایی را ارائه کرده‌اند؛ این راهکارها در حوزه قانونگذاری، قضایی و اجرایی دسته‌بندی شده است. تأکید بر تدوین قوانین براساس منابع دینی، تناسب داشتن قوانین با ظرفیت‌ها و امکانات، و نیز تدوین قوانین بر پایه عدالت اقتصادی از مهم‌ترین راهکارها در حوزه قانونگذاری است. مبارزه با مفاسد اقتصادی و اجرای عدالت قضایی ازجمله راهکارهایی است که در حوزه قضا تعریف می‌شود. در حوزه اجرایی نیز تکیه بر توان مردمی و مشارکت آنها در مدیریت کشور، ایجاد وحدت و همبستگی ملی و حمایت از تولید داخلی مورد تأکید است. جستجو در تعالیم و آموزه‌های دینی نشان داده است که هر سه حوزه مورد تاکید رهبری، ریشه در تعالیم دینی دارد و از آیات قرآن و روایات معصومین(ع) قابل استنباط هستند. از این‌رو توجه به آنها نه‌تنها راهکاری مطمئن در تقویت توانمندی‌های داخلی، توسعه و پیشرفت است، بلکه استقلال و امنیت ملی را نیز بدنبال دارند.

از مهم‌ترین کارکردهای توحید اجتماعی، نقش آن در بازسازی تمدن اسلامی است. طرح ایده توحید به مثابه دکترین اجتماعی توسط آیت‌الله خامنه­ای و همچنین لزوم عبودیت تام در مقابل خداوند به شکل حداکثری، فرضیه نقش­آفرینی توحید اجتماعی را در بازسازی تمدن­سازی اسلامی تقویت می­کند. مقاله حاضر برای اثبات فرضیه فوق در صدد است با محوریت قرآن و اندیشه­های آیت‌الله خامنه­ای، برون‌داد خوانش اجتماعی از توحید را در مبادی نظری فرایند بازسازی تمدنی نشان داده، الزامات آن را تبیین کند. حاصل اینکه هر دو بخش ابزاری و اصلی تمدن نوین اسلامی با خوانش اجتماعی از توحید صبغه جدیدی می­یابند. ایدئولوژی این تمدن، ایمان اجتماعی و محوریتش امت و جامعه توحیدی فراجغرافیایی­ است و رهبری آن را معصومان و نایبانشان به صورت ممتد و فراتاریخی عهده­دارند. نظام­سازی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بر پایه فقه اجتماعی و پویا حول محور توحید و تکثیر آن، انباشته­شدن خواست اجتماعی بر اساس عاملیت و کنش­گری توحیدی و نگاه انتقادی به تمدن­های غیرتوحیدی و ناکارآمد از لوازم این امرند.

پژوهش حاضر با تاکید بر دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص سلاح‌های هسته‌ای بسان یک فتوا، و با ملاحظه برتری آن بر الزا‌م‌های حقوقی و التزام‌های اخلاقی، درصدد پاسخ به این سوال بود که «فتوای هسته‌ای در مقایسه با مفاهیم همگون همچون الزامات حقوقی و التزامات اخلاقی از چه جایگاهی‌ برخوردار است»؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که فتوای هسته‌ای آیت‌الله خامنه‌ای مانند سایر فتواها، در مکانسیم و دستگاه اجتهاد شکل گرفته است. فتوای هسته‌‌ای از انگیزش التزام برتر، از قدرت الزام‌آوری بالاتر و از ضمانت اجتماعی بهتری برخوردار است. چراکه موضوع این‌ فتوا ازجمله مسائل اجتماعی بوده که درحیطه اختیارات فقیه حاکم به‌شمار می‌رود. از این‌رو نه‌تنها بر مقلدین، بلکه بر غیرمقلدین ایشان نیز لازم‌الاتباع و الزام‌آور است. با توجه به نقش سیاست‌گذاری آیت‌الله خامنه‌ای در کشور و فرماندهی کل قو ا براساس اصل 110 قانون اساسی، این فتوا تنظیم‌کننده رفتارهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. بر همین اساس، اطاعت از فتوای هسته‌ای بر تمامی ارکان حکومت الزام‌آور بوده و می‌تواند به لحاظ حقوقی، در نظام بین‌الملل تعهدآور باشد. بنابراین، می‌توان گفت که تعهد کشور نسبت به این فتوا، به‌ دلیل ویژگی‌های منحصربه ‌فرد آن، برتر از الزامات نظام معاهداتی هسته‌ای است.

یکی از زوایای ناشناخته‌ امام زمان (عج) مهر و محبت ایشان به مردم به‌ویژه شیعیان است. متأسفانه از گذشته‌ دور چنین بوده است که امام زمان (عج) را تنها با شمشیر و خون­ریزی و قهر و انتقام بیشتر معرفی کرده و چهره‌ای خشن از آن حضرت نشان داده‌اند. یکی از ریشه‌­های این مشکل روایاتی هستند که به­ظاهر درباره اجرای قوانین خدا و فرهنگ عدالت بر قهر و خشن و سخت‌گیری آن حضرت دلالت می‌کنند. درمقابل این روایات، مفهوم آیات صریح قرآن و بسیاری از روایات بر مظهر و تجلی رحمت خدا بودن امام دلالت دارند. نوشتار حاضر به­روش توصیفی-تحلیلی با تأکید بر اندیشه قرآنی امام خامنه‌ای جلوه رحمت امام زمان (عج) بررسی می­شود. نتایج نشان می­دهد روایاتی که دلالت بر قهر‌ حضرت و جدال دارند ازنظر سندی و محتوایی خدشه­دار هستند. قهر حضرت فقط برای کافران و ظالمان است و برای شیعیان خود مهربان‌تر از پدر‌ هستند.

مسئله مؤلفه‌های هویت‌بخشی به زن، یکی از مسائل بنیادین در حوزۀ «زن از نگاه قرآن کریم» است. همین جایگاه، موجب شده است تا از دیرباز، شناسائی و تحلیل این «مؤلفه‌ها» در دستورکار دانشوران مسلمان قرار گیرد. این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و با بهره‌وری از نقطه‌نظرهای برخی از کاشناسان در دو حوزه «قرآن» و «زن» تدوین یافت، در پی پاسخ به این پرسش است: براساس اندیشه قرآنی امام خامنه‌ای، مؤلفه‌های هویت‌بخشی به زن چیست؟ مهم‌ترین نتیجه برآمده از انجام تحقیق پیش‌روی این است: از منظر معظّم له، اموری همچون: داشتن نگاه مثبت به جایگاه ارزشی والای زن در نظام هستی، باور به برخورداری زن از توانمندی‌های متنوع خدادادی، اعتقاد به هم‌ترازی زن و مرد در عرصه ایمان و عمل صالح، عقیده به فوق‌العاده بودن نقش عاطفی زن در عرصه زندگی و...؛ بخشی از مهم‌ترین مؤلفه‌های هویت‌بخشی به زن به شمار می‌آیند.

در مطالعۀ تاریخی زندگی موجودات، دفاع پدیده‌ای بسیار بااهمیت و برجسته شناخته می‌شود. این پدیده در مقابل تهدیدات و خطرهای خارجی ظهور می‌یابد تا موجودات بتوانند از مسیر حرکت و کمال خود باز نمانند و بقای خود را حفظ کنند. به همین دلیل «دفاع» مفهومی مقدس، ارزشی و یکی از ارکان بقاء به حساب می‌آید؛ اما آنچه بر اهمیت و ارزش این مهم می‌افزاید، آشنایی با اندیشه دفاعی حضرت امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، رهبر عظیم‌الشأن انقلاب اسلامی است؛ چراکه معظم‌له با تکیه بر آیات قرآنی، دیدگاه و نظریه خودشان را تحت «دفاع» بیان فرموده‌اند و به همین مناسبت نگاه ایشان به «دفاع»، یک نگاه عمیق و گسترده‌ است. مقاله حاضر از منظر هدف اکتشافی و کاربردی بوده، رویکرد آن، استقرایی و چگونگی انجام آن، کیفی است. باتوجه‌به ماهیت پژوهش، از روش تحلیل مضمون در دسته‌بندی اولیه مضامین و جهت تجزیه و تحلیل تم‌های به‌دست‌آمده، از روش تکاملی به‌منظور استخراج منظومه فکری مقام معظم رهبری استفاده شده است. نتایج تحقیق ضمن بیان پاسخی روشن به پرسش‌ها، مدلی را با محتوای 34 مضمون، تحت عنوان اصول و مبانی، 58 مضمون تحت، عنوان راهبرد و 24 مضمون، تحت عنوان اهداف در حوزۀ «دفاع» ارائه کرده است