جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ایده ایجاد دنیای اسلام یا همان تمدن بین‌المللی اسلامی، به‌عنوان پنجمین مرحله از فرآیند تحقّق اهداف اسلامی، جایگاه ویژ‌ه‌ای در اندیشه و بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دارد. ایشان در بیانیه گام دوم انقلاب، تحقق این تمدن نوین را به‌عنوان آرمانی بزرگ و هدف نهایی انقلاب اسلامی معرفی کرده و آن را مقدمه‌ای برای «ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای ظهور» می‌داند. این نگاه، مبتنی بر امید به آینده و نقش فعال مسلمانان در ساختن تمدن نوین است؛ موضوعی که در آموزه‌های ادیان مختلف نیز جایگاهی بنیادین دارد. در راستای تبیین دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان اندیشمند دینی در سه سطح فردی، اجتماعی و بین‌المللی، مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، می‌کوشد به این سوال پاسخ دهد که گام‌‌های بینشی و رفتاری تمدن‌ساز عصر ظهور در سطح بین‌المللی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای چه تحلیل قرآنی و حدیثی دارد؟ یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که مهم‌ترین گام‌‌های بین‌المللی تمدن‌ساز، دارای دو بُعد «سلوک بینشی» و «سلوک رفتاری» است. در بُعد بینشی، ایمان به خدا و باور به تحقق وعده‌های الهی و در بُعد رفتاری، عبودیت، قدرتمندی و تبرّی، از مهم‌ترین گام‌های بین‌المللی، از منظر آیت‌الله خامنه‌ای در این عرصه شمرده شده که هر دو بُعد مؤیدات قرآنی و حدیثی دارد.

استکبارستیزی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبریK، ریشه‌ای قرآنی و تاریخی دارد و به‌عنوان یک راهبرد کلان، در مسیر حفظ عزت و استقلال امت اسلامی مطرح می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی ره‌آوردهای استکبارستیزی در اندیشه قرآنی امام خامنه‌ایK، به تبیین مبانی، ضرورت، و پیامدهای این رویکرد می‌پردازد. پرسش اصلی تحقیق این است که استکبارستیزی چه دستاوردهایی برای جوامع اسلامی به همراه دارد؟ فرضیه تحقیق بر این مبناست که استکبارستیزی، علاوه بر پیامدهای سیاسی و اقتصادی، آثار فرهنگی، اجتماعی و معنوی گسترده‌ای دارد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز از منابع کتابخانه‌ای و بیانات مقام معظم رهبریK گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که استکبارستیزی منجر به شکسته شدن هیمنه استکبار جهانی، حمایت از مستضعفان، رهایی از سلطه‌پذیری، کسب استقلال سیاسی و اقتصادی، و تقویت هویت دینی و فرهنگی در جوامع اسلامی می‌شود. همچنین، استقلال در حوزه آموزش و توسعه علمی از دیگر دستاوردهای این رویکرد است. با توجه به آموزه‌های قرآنی، استکبارستیزی نه‌تنها یک راهبرد سیاسی، بلکه یک امر فطری، عقلانی و اعتقادی است که همواره در طول تاریخ جریان داشته و نقش اساسی در پیشبرد جوامع اسلامی ایفا می‌کند.

تدبر و فهم آیات الهی مهم‌ترین وظیفه مسلمین در قبال قرآن است والبته باید منشأ عمل به پیام‌های الهی گردد. این مهم، در اکثر قریب به اتفاق توصیه‌‌های مقام معظم رهبری به حفظ قرآن، اصلی‌ترین دستواره ولُب اللباب استدلال‌هایشان قرارگرفته است. عدم توجه به این دلایل می‌تواند جامعه را به آفت «حفظ بدون تدبر در آیات شریفه و عمل به آنها»تبدیل کند که در مواقعی خطرآفرین است. معظم‌له به‌عنوان رهبر اندیشمند امت اسلامی، توصیه‌‌های اکیدی در طول مدت زعامت خود، در مورد حفظ، عنوان فرمودند. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای اقدام به دسته‌بندی وتحلیل آن‌ها در دو ساحت فردی و اجتماعی نموده است. برآیند تحقیق این است که هدف رهبر فرزانه انقلاب از توصیه به حفظ، تدبر و فهم آیات، عمل به آن‌ها و ایجاد ذهنیت و معرفت قرآنی در بین آحاد مردم است که نتیجه آن رسیدن به عزتمندی فردی و اجتماعی و حرکت سریع در راستای اهداف غایی اسلام می‌باشد و البته تمام این موارد از پشتیبانی مؤیدات قرآنی و روایی برخوردار است.

4-4- تعریف مسأله و تبیین موضوع: اندیشه در لغت به معنای فکر کردن است.در معنای خاص اندیشه تفکری مبنایی است. در واقع هرگونه تفکر و تلاش ذهنی را که موجه و مهم باشد اندیشه می‌نامیم (فوزی، 1394) 1.مهدویت به معنای اعتقاد به وجود و ظهور حضرت مهدی (عج الله تعالی فی فرجه) و آموزه‌های مربوط به ایشان است. این آموزه، یکی از مهم‌ترین باورهای دین اسلام به شمار می‌رود و در ابعاد مختلف زندگی مسلمانان، از جمله سیاست گذاری،اثرگذار بوده است. گرایش سیاسی-اجتماعی مهدویت، شاخه‌ای از مطالعات مهدوی است که به بررسی ابعاد سیاسی و اجتماعی این باور می‌پردازد. این گرایش، با استفاده از علوم مختلفی مانند اندیشه سیاسی اسلام، علوم سیاسی، تاریخ و جامعه‌شناسی، به بررسی موضوعاتی مانند ماهیت سیاست مهدوی، اهداف و کارکردهای آن، و نقش امام مهدی (عج الله تعالی فی فرجه) در نظام سیاسی مطلوب می‌پردازد. سیاست گذاری مهدوی به عنوان سیاست وجهت فکری است که به دنبال سعادت و کرامت انسانی در پرتو عبودیت خداوند و با رهبری امام مهدی (عج الله تعالی فی فرجه) است، تعریف می‌شود. در جمهوری اسلامی ایران، رهبری نقشی اساسی در تبیین و اجرای سیاست‌ گذاری ها بر پایه باور مهدویت در حوزه روابط بین الملل ایفا می‌کند(مدنی، 1372). الگوی توسعه سیاست گذاری در عصر مهدوی باهدف همکاری و مشارکت فعال و متعهدانه مردم به رهبری امام معصوم(علیه السلام) بر اساس اصول شریعت و هدایت الهی است. هدف سیاستگذاری در جهت باور به مهدویت زمینه‌سازی سعادت در عرصه جهانی و بین المللی است وفضلیت‌مداری درجهت اصلاح جوامع بشری خواهد بود. همچنین نقش رهبری دینی هدایت الهی برای نیل به سعادت ضروری است ومشارکت سیاسی فعال باآگاهی بر اساس بیعت با امام معصوم(علیه السلام) می باشد. در عصر مهدوی، سیاست گذاری نقشی فراتر از مرزهای ملی ایفا می‌کند و در سطح جهانی به دنبال عدالت و سعادت بشر خواهد بود. قوانین الهی و آموزه‌های دینی مبنای اداره جوامع بین المللی و حل و فصل مسائل سیاسی بین آن ها قرار می‌گیرند. در این نظام، عدالت به عنوان مهم‌ترین اصل، در تمام سطوح جوامع جاری خواهد بود(عمید زنجانی، 1373).. رقابت‌های سیاسی در عصر مهدوی، نه بر سر قدرت و منافع شخصی، بلکه در جهت ترویج خیر و نیکوکاری و خدمت به مردم جهان خواهد بود(کمال الدین،260).. 2.ساختار سیاست گذاری و حقوقی جمهوری اسلامی ایران در دوران تأسیس و استقرار متأثر از سیاست عدم وابستگی و اتکای به خودبوده است.همچنین تحت زعامت امامین خود، همواره بر پیروی از آرمان های مهدویت تاکید نموده است. در این راستا بذل توجه به راهبردهای سیاست گذاری و همه جانبه بر اساس معیارهای مهدویت است. و همچنین خلق الگوهای جدید در حوزه بین الملل با توجه به راهبرد تحلیل مشخص از اندیشه مهدویت درسیاست گذاری نصب العین نظام رفتار سیاسی مقام معظم رهبری بوده است. مقام معظم رهبری از ابتدای دورات تصدی به عنوان رهبر انقلاب با ایجاد گفتمان سازی و شناور سازی راهبردهای معطوف به هدف، دال-های مرکزی را برای بسط و توسعه راهبردهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در حوزه بین الملل ایجاد نموده است. مقام معظم رهبری بارها در دیدار با اقشار مختلف مردم خطاب به همه ادیان در سراسر جهان به آمدن موعودی که ظلم را از بین می‌برد و عدالت را برقرار می‌کند، بشارت داده‌اند.تشکیل نظام جمهوری اسلامی، گامی در جهت ایجاد شرایط ظهور امام زمان (عج الله تعالی فی فرجه) است. مقام معظم رهبری همواره بر این امر تاکید داشته اند که مسلمانان جهان نباید در انتظار فرج دست روی دست بگذارند، بلکه باید با خودسازی و تلاش برای ایجاد جوامع مهدوی، زمینه را برای ظهور امام زمان (عج الله تعالی فی فرجه) فراهم کنند.عدالت، خواسته‌ی همیشگی بشر و وعده‌ی ادیان الهی در دوران ظهور امام زمان (عج الله تعالی فی فرجه) است. تحقق وعده‌های الهی در طول تاریخ، مانند جمهوری اسلامی، نشان‌دهنده‌ی قطعی بودن وعده‌ی ظهور امام زمان (عج الله تعالی فی فرجه) وانتظار فرج امام زمان (عج الله تعالی فی فرجه) و ارتباط با ایشان، دریچه‌ای از فرج برای جوامع اسلامی است. در نتیجه براساس نظرات مقام معظم رهبری لازمه رسیدن به جوامع مهدوی و عدالت جهانی توجه همه آحاد مردم مسلمان دنیا به باور مهدویت در تمام شؤن سیاسی و حکومتی است. لذا در این پژوهش سعی داریم تاثیر باور مهدویت در سیاست گذاری رهبری در حوزه بین الملل برای ایجاد عدالت و صلح در جهان و ترویج ارزش‌های معنوی را مورد بررسی قرار دهیم.

خانواده، به ‌عنوان بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی، همواره در آموزه‌های اسلامی و به‌ویژه در قرآن کریم جایگاه ویژه‌ای داشته است. هر خانواده از مجموعه ای از افراد تشکیل می شود که در پیوند خویشاوندی و زیستی قرار دارند و معمولا در یک خانوار زندگی می کنند (حدادعادل، 1375: 83 ). از مهمترین برنامه های اسلام برای حفظ قداست و پویایی خانواده، توصیه و سفارش به ازدواج (مجلسی،1403 :218)، تشویق زوجین به فرزندآوری( کلینی،1365: 2) ، پاکسازی محیط خانواده( تحریم/6)، رعایت اخلاق، روابط سالم و سازنده میان همسران (روم/21) و تربیت نسل پاک و صالح است. از دیدگاه مقام معظم رهبری، فایده خانواده در تربیت نسل بشر و ایجاد انسان های سالم از لحاظ معنوی و فکری و روانی یک فایده منحصر به فردی است (بیانات رهبری، 4/10/1381). حمایت عاطفی، انتقال فرهنگ و سنت ها، تأمین نیازهای اقتصادی، از کارکردهای خانواده می باشد. همچنین خانواده، نقشی بنیادین در شکل‌گیری شخصیت افراد و ارتقای سطح اخلاقی و ارزشی جامعه ایفا می‌کند. این اجتماع کوچک قطع نظر از کارکرد روانی اش که کانونی برای تأمین آرامش است، بستر و مکانی است که برای رفع نیازمندی های حیاتی و عاطفی انسان بنا شده است. پرداختن به این بنای مقدس و بنیادین وحمایت وهدایت آن به جایگاه واقعی و متعالی اش همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انسانی و غفلت از آن موجب دور شدن از حیات حقیقی و سقوط به ورطه هلاکت وضلالت بوده است. رهبر معظم انقلاب همواره به کانون خانواده توجه ویژه ای داشته اند و در مناسبت های مختلف با ایراد سخنرانی توجه افراد را به این نهاد ارزشی معطوف داشته اند. با تامل در سخنان ایشان می توان دریافت که کلام ایشان منطبق بر آیات الهی است که با بهره‌گیری از آموزه‌های قرآنی و مبانی اسلامی، راهکارها و دیدگاه‌های جامعی را در مواجهه با چالش‌ها و نیازهای خانواده ارائه داده‌اند. با توجه به تأثیر عمیق مسائل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بر نهاد خانواده در عصر حاضر، و همچنین مواجهه با هجمه‌های مختلف فرهنگی که سعی در تضعیف بنیان خانواده دارند، ضرورت بازشناسی و تبیین مبانی و مستندات قرآنی بیانات رهبری در حوزه خانواده بیش از پیش احساس می‌شود. این پژوهش تلاش دارد تا ضمن بررسی بیانات مقام معظم رهبری در زمینه خانواده، مستندات قرآنی مرتبط با این بیانات را استخراج و تحلیل کند. هدف از این کار، ارائه الگویی مبتنی بر قرآن کریم برای تبیین مفاهیم و ارزش‌های خانواده از دیدگاه رهبری است. این موضوع، علاوه بر پاسخ به نیازهای علمی و پژوهشی در این زمینه، می‌تواند راهگشای سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های فرهنگی در سطح کلان باشد. نمونه ها • در اسلام، تشکیل خانواده، به عنوان یک سنت حسنه و تکلیف الهی مورد تأکید قرار گرفته است: « وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً» (روم/21). از سوی دیگر، مقام معظم رهبری در بیانات و رهنمودهای خود، تأکید بسیاری بر استحکام، پایداری و تعالی خانواده به ‌عنوان اصلی‌ترین کانون تربیت فرد و جامعه دارند و می فرمایند:« به نظر اسلام آن چیزی که اصل و محور است، تشکیل کانون خانوادگی است. از نظر اسلام خانواده یک رکن بزرگ است. اگر باشد و سالمش باشد و تربیت درست باشد، در پیشرفت کار جامعه به صورتی که اسلام می خواهد تاثیر زیادی دارد؛ اسلام می خواهد این کانون تشکیل شود و به وجود آید» (بیانات رهبری، 20/4/1370) و در اهمیت آن این نکته را بیان می‌کنند که دشمنان پی در پی در حال مبارزه با این کانون مهم اجتماعی هستند (بیانات رهبری،20/7/1373). • تأکید قرآن کریم بر احسان به والدین و حفظ جایگاه مادری، به سبب مشقت هایی ست که مادر، در سه دوره ی بارداری، زایمان، و شیردهی متحمل می شود (لقمان/14)، (احقاف/15). ایجاد خانواده و نسلی صالح، در گرو تربیت او در این دوران هاست، که مادر، مهم ترین نقش را در این مورد ایفا می کند. مقام معظم رهبری نیز نقش مادری را یکی از مهم ترین جایگاه های عالم می داند و حضرت زهرا را به عنوان نمونه ی زن تراز، یک مادر خانه دار مطرح می کنند؛ «معنای خانه داری زن تربیت انسان است، معنایش تولید والاترین و بالاترین محصول و متاع عالم وجود است؛ فاطمه زهرا با آن شأن و با آن رتبه و با آن مقام و با آن عظمت یک خانم خانه دار است» (بیانات رهبری،29/12/1395). ایشان فرزندآوری را یکی از مجاهدت های زنانه و هنر زن می دانند؛ چرا که اوست که زحماتش را متحمل می شود و خداوند ابزار پرورش فرزند را که همان صبر و احساس است به مادر عطا کرده است (بیانات رهبری،1/2/1392). • در فرهنگ اسلامی، هسته ی اولیه ی خانواده را مرد و زن تشکیل می دهد و وجود فرزندان آن را کارآمد می کند؛ قرآن کریم با نگاه ویژه به خانواده، به عنوان کانونی مهم و مقدس، توجه بشر را به تشکیل این کانون مقدس جلب نموده و می فرماید: « لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّهً وَ رَحْمَهً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» (روم،21). رهبر انقلاب نیز در سخنرانی های مختلف، خانواده را کانون آرامش معرفی می نماید: « مهمترین چیزی که بشر به آن احتیاج دارد، آرامش است. سعادت انسان در این است که از تلاطم و اضطراب روحی در امان و آرامش روحی داشته باشد. این را خانواده به انسان می‌دهد؛ هم به زن و هم به مرد. جمله‌ی « وجعل بینکم مودّه و رحمه» به معنای اینست که مودّت و رحمت، رابطه‌ی دوستی، رابطه‌ی مهربانی است؛ هم یکدیگر را دوست بدارند و به هم عشق بورزند و هم با یکدیگر مهربان باشند (بیانات رهبری،30/7/1367). در فرهنگ ایرانی اسلامی ما خانواده آنچنان مستحکم است که گاهی دو نسل هم می گذرد و پدربزرگ و پدر و نوه در یک محیط خانوادگی زندگی می کنند که این ارزشمند است (بیانات رهبری،20/10/1372) و همین امر سبب کاهش آسیب های روحی و روانی برای والدین و فرزندان می شود؛ چرا که ساعات زیادی از شبانه روز را با یکدیگر طی می کنند و از تنهایی و افسردگی و انواع آسیب های روحی در امان می مانند

پژوهش حاضر با هدف مطالعه الزامات مبنایی حکمرانی فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای انجام شده است. این پژوهش در زمره پژوهش‌های کیفی قرار دارد که با روش تحلیل مضمون انجام شده است. جامعه مورد مطالعه به‌صورت هدفمند و در دسترس از میان متون و محتوای سخنرانی‌های آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص فرهنگ و حکمرانی فرهنگی و واژه‌های مرتبط با آن انتخاب شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، نقطه‌گذاری در الگوی حکمرانی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، "الزام مبنایی مردمی‌سازی فرهنگ اسلامی" با محوریت دو مؤلفه "هدایت‌گری اسلامی فرهنگ" و "مشارکت‌دهی مردمی فرهنگ" است که برای تحقق آن الزامات زمینه‌سازی عبارتند از: «شاخص‌های نگرشی و عملکردی احسن»،«مدیریت فرهنگی» با ویژگی‌های مدیریت روبه‌جلو، انقلابی - جهادی، مشارکتی و جهت‌مند فرهنگ؛ «مهندسی فرهنگی» با ویژگی‌های اصلی توسعه‌بخشی هدفمند فرهنگ، استحکام‌بخشی یکپارچه فرهنگ و هویت‌سازی ملی فرهنگ؛ «گفتمان‌سازی فرهنگی» از طریق ذهنیت‌سازی ارزش‌های فرهنگی، اصلاح‌گری معیارمند فرهنگ و اعتبار و قدرت‌بخشی درونی فرهنگ؛ و در نهایت «نهادینه‌سازی شاخص‌های حاکمیت الهی» که شامل حکمرانی اسلام‌محور، مردم‌محور، فرهنگ‌محور، امام‌محور، قانون‌مدار، عدالت‌محور، آگاهی‌محور، مسئولانه، اتحادگرا و عزت‌مند است. پیامد این نوع از حکمرانی فرهنگی، «تعالی‌بخشی شخصی و اجتماعی» است که پیشنهاد می‌شود در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی کشور، مبانی و الزامات مطرح شده به‌عنوان چهارچوبی کلان مدنظر قرار گیرد تا مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی هموارتر گردد.

رشد تجربه‌گرایی و نو‌اندیشی نسبت به مباحث دینی، نگاههای جدید به دین را رقم زده است که دغدغۀ آنها، مطابقت احکام دینی، به خصوص اسلام با مسائل جدید است. از جملۀ این مباحث، حکم ارتداد در صورت داشتن اعتقادی خلاف دین اسلام است. هدف: هدف مقالۀ حاضر، بررسی رابطۀ بین آزادی عقیده و ارتداد در چارچوب هدایت تشریعی با تأکید بر نظرات آیت‌الله خامنه‌ای بود. روش: این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفت. یافته‌ها: اولاً، حکم ارتداد در صورتی تحقق پیدا می‌کند که دو عنصر مادی و قانونی ارتداد در او محقق شود؛ ثانیاً، حکم ارتداد بر رفتار و منش مسلمان واقعی بار می‌شود نه بر اعتقادات او. ثالثاً، اسلام چارچوب مشخصی را در زندگی فردی مشخص کرده که عبارت است از: مسئولیت انسان در مقابل تمام اعمال و اعضا و جوارح، مسئولیت انسان در تحقیق برای انتخاب عقیدۀ درست و ممنوعیت تقلید کورکورانه. در صورت عدم رعایت این چارچوب، نزد خدا پاسخگوست، اگرچه مجازات دنیوی ندارد. در عرصۀ اجتماعی، فقیه جامع‌الشرایط باید با رعایت چارچوب عدالت‌محوری، مسئولیت در مقابل دین مردم و مسئولیت برای رشد عقلانی مردم، به رفع موانع رشد جامعه بپردازد. در این عرصه در صورت تحقق حکم ارتداد و اظهار علنی آن؛ چون مانعی در مقابل آزاداندیشی و هدایت مردم ایجاد می‌شود، حاکم اسلامی باید در مقابل آن بایستد. نتیجه‌گیری: خداوند حکیم، همان‌طور که در نظام تکوین، تمام نیازهای تکوینی انسان را فراهم کرده ، تمام قوانین مورد نیاز انسان را نیز در چارچوب ربوبیت تشریعی بیان کرده است.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی تحول در علوم انسانی بر اساس قرآن کریم با تأکید بر اندیشه‌های امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) می‌پردازد. اهمیت موضوع در آن است که علوم انسانی معاصر عمدتاً بر مبانی فلسفی غربی چون اومانیسم، سکولاریسم و ماتریالیسم بنا شده و بدون بازنگری انتقادی در جهان اسلام تدریس گردیده است. هدف این تحقیق، تبیین دیدگاه‌های متفکران برجسته اسلامی و ارائه راهکاری قرآنی برای بازتعریف علوم انسانی است. روش: پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده و داده‌ها از آثار و بیانات متفکران اسلامی مانند آیت‌الله مصباح یزدی، آیت‌الله جوادی آملی، دکتر مهدی گلشنی و مقام معظم رهبری گردآوری شده است. سپس با تحلیل محتوایی و مقایسه‌ای، نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه‌ها بررسی گردید. علاوه بر این، از منابع تفسیری و فلسفی جهت تکمیل بحث استفاده شده است. یافته‌ها: آیت‌الله مصباح یزدی: علوم انسانی غربی بر فلسفه‌های مادّی مبتنی‌اند و باید بازسازی مبانی و اهداف آن با محوریت فلسفه الهی صورت گیرد. آیت‌الله جوادی آملی: علم ذاتاً اسلامی است و همه معارف عقلی، تجربی و شهودی بخشی از معرفت دینی به شمار می‌روند. دکتر مهدی گلشنی: علم و دین دو بعد یک حقیقت‌اند و فعالیت علمی در طول دین قرار گرفته و نوعی عبادت محسوب می‌شود. امام خامنه‌ای: علوم انسانی موجود بر جهان‌بینی مادّی استوار است و برای نجات از سلطه فکری غرب، باید علوم انسانی جدیدی بر اساس قرآن و جهان‌بینی توحیدی بنیان‌گذاری شود. این امر مستلزم نقد علوم غربی، بهره‌گیری از میراث علمی ـ فلسفی اسلامی و تولید نظریه‌های بومی است. نتیجه‌گیری: پژوهش نشان داد که تحول در علوم انسانی برای جوامع اسلامی ضرورتی انکارناپذیر است. راهکار اصلی، همان است که امام خامنه‌ای مطرح کرده‌اند: بنیان‌گذاری علوم انسانی بر اساس قرآن کریم و جهان‌بینی توحیدی، همراه با نقد و گزینش دستاوردهای غربی. این رویکرد، ضمن پاسداری از هویت فکری ـ فرهنگی اسلامی، امکان بهره‌گیری از دانش روز را نیز فراهم می‌سازد.

با پیروزی انقالب اسالمی ایران، تجربه جدیدی از نظام حکومتی و ساختاربندی عدالت اجتماعی ـ سیاسی با محوریت دین و نقش فراگیر مردم ارائه شد. ساختاربندی عدالت اجتماعی ـ سیاسی نظام حکومتی جدید که با عدالتهای متعددی روبهرو شده بود مستلزم بهرهگیری مدیران نظام انقالبی از الگویی منسجم از ساختاربندی عدالت اجتماعی بود. تحقیق حاضر با ارائه الگوهای رایج ساختاربندی عدالت اجتماعی و با مطالعه دو مورد از مهمترین عدالتهای بعد از انقالب؛ یعنی جنگ تحمیلی و انتخابات مجلس سوم به تبیین ساختار عدالت اجتماعی در سیره امام میپردازد. بنا به ادعای این تحقیق، نقشی که باید عدالت انقالب به عنوان ولی فقیه پس از پیروزی انقالب ایفا مینمود و همچنین خصیصه کاریزمایی که با آن توأم گردیده بود، تأثیر مستقیم و بالواسطهای بر نحوه و چگونگی تدبیر عدالتها از سوی رهبر انقالب برجای نهاده و آن را به شدت تحتتأثیر قرار داده است. یافتههای تحقیق مؤید این فرض است که ساختار عدالت اجتماعی امام در عدالتهای سیاسی، ترکیبی از دو مدل ساختاربندی عدالت اجتماعی سیستمیک و ساختاربندی عدالت اجتماعی کاریزماتیک است. تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی همراه با بهرهمندی از منابع کتابخانهای ، درصدد پاسخگویی به پرسشهای طرح شده و بررسی صحت و سقم فرضیه مذکور است. ضرورت انجام این تحقیق از دو بُعد قابل بررسی است: نخست از بُعد نظری به این دلیل که اندک مطالعات انجام شده دراینزمینه ساختار عدالت اجتماعی سیستمیک در سیره امام را نادیده گرفته و ساختار عدالت اجتماعی در سیره امام را محدود به مدل سه مرحلهای ساختاربندی عدالت اجتماعی در سه مرحله قبل، حین و بعد از عدالت تحلیل میکنند؛ بههمیندلیل طرح چنین ساختار عدالت اجتماعی میتواند بر غنای تئوریک این حوزه بیافزاید. دوم از بُعد کاربردی به این دلیل که بررسی و بازخوانی ساختار عدالت اجتماعی امام میتواند راهگشا و الهامبخش مدیران و مسئوالن سیاسی ایران در اداره عدالتها باشد. در یک نتیجهگیری کلی میتوان اینگونه تجزیه و تحلیل کرد که امام خمینی با تکیه بر اصل امامت و والیت فقیه که الهام گرفته از مکتب شیعی بوده و ادامهدهنده راه والیت ائمه معصومین است با استفاده از آموزههای دینی، توکل به خدا، شخصیت کاریزمایی ـ الهی و اعتماد به مردم که موجب حمایت و پشتیبانی آحاد مردم گردید، توانست عدالتهای موجود در دهه اول انقالب اسالمی که مهمترین آنها، عدالت تسخیر النه جاسوسی، اختالف حزب اهلل و لیبرالها و جنگ تحمیلی بود را ساختاربندی عدالت اجتماعی و کنترل نموده و از آنها در جهت تثبیت و تحکیم نظام اسالمی بهره ببرد.

تفسیر تطبیقی یکی از بحث‌های مهم و تأثیرگذار در عرصه تفسیر قرآن است که نه تنها موجب گسترش علم می‌شود، بلکه به تولید علم نیز کمک می‌کند. با توجه به این امر، پژوهشگر بر آن شد تا سوره جمعه را از دیدگاه امام خامنه‌ای (حفَظهُ‌اَللّهِ) و مفسران معاصر پاکستان مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. این تحقیق که به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده و به تبیین این دو نگاه برجسته به سوره جمعه پرداخته است. سوره جمعه که شامل 11 آیه است، در زمره سوره‌های مدنی قرار دارد و در محتوای خود بر دو محور اساسی استوار است: نخست، تأکید بر یگانگی و صفات الهی، هدف از بعثت پیامبراسلام (ص) ، و موضوع معاد؛ و دوم، بیان دستورالعمل‌های نماز جمعه و ویژگی‌های این عبادت عظیم. به طور خلاصه، محتوای سوره جمعه را می‌توان در سه بخش عمده خلاصه کرد: آیات مربوط به نبوت پیامبراکرم (ص)، آیات مربوط به یهود، و آیات مربوط به نماز جمعه. به گفته امام خامنه‌ای(حفَظهُ اَللّهِ)، این سوره شامل یک مقدمه و سه محور اصلی است. امام خامنه‌ای(حفَظهُ اَللّهِ) در سخنرانی‌ها و نوشته‌های خود همواره به تفسیر آیات قرآن پرداخته‌اند و با توجه به نیازهای روز جامعه، نکات مهمی را در این زمینه مطرح کرده‌اند. در خصوص سوره جمعه نیز ایشان بر اهمیت این سوره و لزوم حضور در نماز جمعه تأکید کرده‌اند. مفسران معاصر پاکستان در تفاسیر خود بیشتر به جنبه‌های فردی و اثرات معنوی قرآن توجه کرده‌اند و در تفسیر سوره جمعه، بر اهمیت نماز جمعه در تقویت وحدت مسلمانان تأکید دارند. در این راستا، تمام مفسران بر این نکته تأکید دارند که نماز جمعه فرصتی است برای گردآوری مسلمانان و تقویت روحیه وحدت و همبستگی میان آنها.