ادراک عقلی، از برجستهترین مسائل حکمی و محل تضارب آراء فلاسفه است. مصباح یزدی در این باب، از دیدگاه ارسطو جانبداری و آن را به‌عنوان وجیهترین دیدگاه برگزیده ا
... است. او دیدگاه ملاصدرا (شهود موجود مجرد از دور) را یادآور دیدگاه هیوم (ابهام ادراک حسی) و هر دو دیدگاه را با روش و تحلیل واحد، قابل مناقشه میخواند. وی با ارائه تنبیهاتی ازجمله: نحوۀ اتخاذ مفاهیم محال، معقولات ثانیۀ فلسفی و غیره میکوشد دیدگاه هیوم را مخدوش نماید و دیدگاه ملاصدرا را همچون دیدگاه هیوم دانسته و یکسره هر دو نظر را نفی نماید. ازاینرو معتقد است: مفاهیمی که از مثال عقلانی برخوردار نیستند؛ دال بر بیاعتباری دیدگاه ملاصدرا هستند و چون این مفاهیم در خارج وجود ندارند تا جزئی مبهم آن، منتج به ادارک عقلی شود، دیدگاه هیوم نیز بیاساس میباشد؛ لذا، با تحلیلهایی متخذ از روش تطبیقِ دو دیدگاه؛ تحلیل نقضی (بررسی تناقضات دیدگاه مصباح یزدی در آثار گوناگونش در مورد نظر ملاصدرا در باب ادراک کلیات) و تحلیل زبانی (به این صورت که واژه ابهام در نظر ملاصدرا و هیوم با یکدیگر مورد مقایسه واژگانی قرار می‌گیرد)، همچنین با تحلیل دلیلِ مدعا؛ در این مورد، دلیل مصباح یزدی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و ضمن نفی شباهت در باب ادراک عقلی، تبیینی دیگر در تطبیق دیدگاه ملاصدرا و هیوم ارائه مینماید. لذا در مقاله حاضر با اتخاذ دلالیل و روشهای متعدد، شباهت میان ملاصدرا و هیوم در باب ادراک کلیات، نفی میگردد.
بیشتر