جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب مصباح الزجاجه فی فواید صلاه الحاجه توسط الحافظ ابی الفضل عبدالله الصدیق الغماری به رشته تحریر در آمده است. درباره دعا و جواز توسل در اسلام ردهایی از طرف وهابیت بیان شده است. و آن را در ردیف شرک به خدا دانسته اند.نویسنده درا ین کتاب در صدد بیان جواز دعا ، توسل و فواید آن را در روایات وشواهد تاریخی می پردازد. این کتاب شامل مقدمه ، سه باب و یک خاتمه می باشد. باب اول در مورد حدیث و ذکر طرق مختلفه آن می پردازد. باب دوم در ذکر اعتراضات بر حدیث و جواب بر آن می باشد. و باب سوم در دلاله حدیث بر توسل بر پیامبر (صلی الله علیه وآله) می‌باشد. و در خاتمه می فرماید ابن تیمیه در نقل حدیث خطا کرده است؛ و تناقضات حرف ابن تیمیه را در مورد این بحث را مطرح می نماید. و همچنین بیان فواطم اربعه و توسل به صحابه و ابدال و دعاهایی که برای قضاء حاجات در روایات آمده است را بیان و بررسی می نماید. نویسنده پس از بررسی فواید دعا و توسل به پیامبر (صلی الله علیه وآله) به این نتیجه می رسد که توسل به نبی گرامی اسلام جائز است در جمیع حالات و دلیل آن هم عمل مردم مخصوصا اصحاب ایشان می باشند که بعد از رحلت ایشان به وی توسل می کردند؛ و کسی با آن مخالفت نکرده است الا ابن تیمیه وقلیلی از نجدیین در زمان معاصر ما و باعث ایجاد فرقه ها و اختلافات در بین مسلمین شده اند و این باعث ضعف شوکت مسلمین وانحلال آنان و تفرقه در امت واحده می شود.

کتاب فتاوي ابن تيمية في الميزان بقلم محمد بن احمد الیعقوبی به رشته تحریر در آمده است. او کتاب خود را در پاسخ به فتاوای ابن تیمیه نگاشته است که وهابیان در مساله ی زیارت و علی الخصوص زیارت خاتم الانبیاء، مطرح می کنند. کتاب او مشتمل بر مقدمه و هشت باب است که باب اول آن، حاوی صفات بارز فتاوای ابن تیمیه است که تشبه و تجسیم و اهانت بر مخالفین صفات بارز آن است. باب دوم آن در بردارنده ی کلام ابن تیمیه در مورد جهت داشتن خداوند و پاسخ آن می باشد. در باب سوم کلام بن تیمیه در رد عقاید و کلام و پاسخ به آن است در باب چهارم کلام ابن تیمیه در مورد اینکه قرآن حادث است وخداوند با ما با صوت معمولی صحبت می کند و پاسخ به آن می باشد. باب پنجم در مورد رد عصمت انبیاء توسط ابن تیمیه و پاسخ به آن است. باب ششم مشتمل برکلام ابن تیمیه در رد حرمت سفر و ممنوعیت توسل و پاسخ به آن است. و در باب هفتم به کلام این تیمیه در فنا و نابود شدن آتش و پاسخ به آن پرداخته است. در باب هشتم به کلام ابن تیمیه در سب صالحان و پاسخ به آن پرداخته است. در باب نهم به دیدگاه ابن تیمیه در مورد فلاسفه و پاسخ به آن پرداخته است و در نهایت باب دهم به بیان برخی از موارد خرق اجماع ابن تیمیه پرداخته است.

عبادت در کنار قبور یکی از مسائل مهم توحید عبادی است که ابن تیمیه چنین کاری را حرام می داند. مقالة حاضر با روش تطبیقی به بررسی اصالت فتوای ابن تیمیه پرداخته است. در این زمینه به تبیین معنای عبادت و دیدگاه ابن تیمیه و ادلة او در مقایسه با مذاهب اربعه پرداختیم. در این بررسی مشخص شد که اصولاً عبادت در جایی محقق می شود که مسئله الوهیت مطرح باشد و کسانی که در کنار قبور عبادت می کنند، چنین شأنی برای صاحب قبر قایل نیستند. این مقاله نشان می دهد که اولاً مبنای این دیدگاه ابن تیمیه برداشت نادرست از آیات، و استناد به احادیث ضعیف است؛ ثانیاً فتاوای او در مقابل جمهور مسلمانان قرار دارد؛ چراکه عموم فقهای اهل سنت قایل به جواز و صحت نماز و عبادت در مقابرند، مگر اینکه مانع خارجی مانند نجاست در کار باشد.

جسیم به‌معنای اطلاق جسم بر خالق هستی، یکی از مفاهیم جنجالی کلام اسلامی است. در باب پیشینه تاریخی تجسیم و نفوذ اندیشه‌هایی از این دست باید گفت تجسیم در اندیشه فرق دیگر مجال بروز و ظهور بیشتری داشته است، اما معتزلیان نخستین به هشام‌ بن حکم، متکلم بزرگ عصر امامت نسبت تجسیم داده‌اند. این نسبت کانون توجه فرق‌نگاران غیرشیعی و نیز برخی محدثان شیعی قرار گرفته و آن را در آثار خود آورده‌اند. باتوجه به نوشته‌ها و آثار و مباحثات پیشین کلامی، باید معتزله را نخستین نسبت‌ دهندگان دانست. در علل و چرایی این نسبت، برخی محققان به انگیزه‌ ها و رقابت و کینه‌جویی معتزله اشاره کرده‌ اند. ادعای معتزله علاوه بر منابع غیرشیعی ، بر آثار شیعی نیز اثر گذاشته است. پیامد این نسبت را می باید ابهام در شخصیت هشام شمرد. برای نمونه دست‌کم بیش از پنج روایت در اصول کافی و روایاتی در ‌توحید صدوق و رجال کشی، در زمینه نسبت تجسیم به هشام وارد شده است. درباره هشام کمتر نوشته و یا پژوهشی را می توان یافت که به اثبات و یا نفی این موضوع نپردازد.

این تحقیق به بررسی انتقادی مبانی نظریة مشروعیت در اندیشة سیاسی ابن تیمیه پرداخته است، تا با برجسته سازی نقاط ضعف آن بر اساس عقل، کتاب و سنت، به نادرستی دیدگاه وی رهنمون گردد. متأثر بودن برخی از نظام های مدعی حکومت اسلامی در منطقه، از تفکر سلفی گری ابن تیمیه در حوزة مشروعیت سیاسی، اهمیت این تحقیق را دوچندان می سازد. ازاین رو تحقیق حاضر با روشی توصیفی و انتقادی، با تبیین دیدگاه ابن تیمیه در باب مشروعیت سیاسی و مبانی آن، به این رهیافت رسیده که ابن تیمیه به دلیل عدم اتخاذ روش علمی صحیح، نتوانسته است در نظریه پردازی در زمینه مشروعیت سیاسی، موفق عمل کند و پیش فرض هایش دارای اشکالاتی نظیر عدم اعتنا به عقل، عدم فهم معنای صحیح امامت در اسلام، خلط مفاهیم امامت و رسالت و عدم اعتنا به نصوص متواتر، حجیت اجماع و عدالت صحابه است.

یکی از مباحث مهم در دین شناسی جایگاه عقل در درک معارف دینی است، در پژوهش پیش رو تلاش می‌شود جایگاه عقل از دیدگاه ابن تیمیه و علامه طباطبایی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد، تا نقاط قوت وضعف دو دیدگاه روشن شود. ابن تیمیه معتقد است گاهی عقل بر قوه‏ای گفته می‌شود که انسان با آن تعقل می‌کند، چنانکه بر علوم و اعمالی که با آن قوه حاصل شده نیز عقل گفته می شود. که این معنی نتیجه عقل به معنای اول است، ازدیدگاه ابن تیمیه انسان در کسب معارف دینی با بودن کتاب و سنت و فطرت نیازی به عقل ندارد، و در صورت تعارض شرع و عقل، شرع مقدم است و سانی که به عقل در معارف توجه می کنند را در خطا می‏داند. علامه نیز معتقد است مراد از عقل در انسان عبارتست از نفس مدرک انسان و آن مبدئى است که تصدیقهاى کلى و احکام عمومى بدان منتهى می شود، علامه دیدگاه افراطی که در آن عقل در دین شناسی کاملا خود بسنده است و دیدگاه تفریطی که به بى‏اعتباری عقل نظر دارد، نمی پذیرد، و معتقد است جایگاه عقل بین آن دو است و عقل به هیچ‏وجه به خطا نمی رود و یکی از منابع مهم در معرفت دینی است. و هرگز بین عقل و شرع تعارض واقع نمی‏شود، دراین میان عقل در اندیشه علامه نسبت به ابن‏تیمیه دارای جایگاه ویژه‏ای در کسب معارف دینی دارد.

در این پژوهش، داده‌ها به صورت اسنادی و کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند و با روش توصیفی ـ تحلیلی به تحلیل محتوای آنها پرداخته می‌شود و نیز با رویکردی اجتماعی به علم کلام تلاش خواهد شد خاستگاه‌های اجتماعی پیدایش اندیشه کلامی شخصیتی چون ابن‌تیمیه مورد بررسی قرار گیرد. مهم‌ترین نتایج تحقیق حاکی از آن است که عوامل اصلی تأثیرگذار در شکل‌گیری اندیشه‌های وی را می‌توان در قالب مؤلفه‌هایی چون «شرایط سیاسی»، «سقوط خلافت عباسی» و به دنبال آن، «اضمحلال اقتدار سیاسی بخشی از جامعه اسلامی»، «مناقشه‌های معرفتی»، «مناقشه‌های کلامی»،«جهت‌دهی خاص به روش‌های فهم آیات، روایات و احادیث نبوی» و «فعالیت دراویش و نصیریه» در شام احصاء نمود. جاذبه‌های اندیشه ابن‌تیمیه با توجه به شرایط بحرانی جهان اسلام، وضعیتی را به بار آورده است که همچنان خود را در جریان‌های سلفی معاصر احیا می‌کند.

کتاب ابن تیمیة و العقیدة السلفیة فی التشبیه و التجسیم، توسط سید علاءالدین سید امیر محمد الکاظمی القزوینی به رشته تحریر در آمده است. ابن تیمیه و سلفیه بر عقیده تشبیه و تجسیم خداوند متعال هستند. آنان آراء و نظرات خود را استناد به آیات صفاتی که برای خدا در قرآن ذکر شده می دهند و به روایات و احادیثی که بدان تصریح داشته باشد استناد نمی کنند. نویسنده در اثر حاضر سعی بر این دارد تا عقائد و نظرات منحرف ابن تیمیه و سلفیون را در تشبیه و تجسیم و رؤیت خدا بیان کند و همچنین به برخی از اکاذیب و افتراءات و خداع ابن تیمیه و شاگردان و یاران و کسانی که او را تأیید می کنند از اتباع سلفیه و خود را به عنوان فرقه ناجیه معرفی کرده و اتهامات زیادی را بر مسلمین وارد کرده و مسلمین را مشرک و کافر می خوانند و مسلمین را اهل بدعت معرفی می کنند. این کتاب شامل مقدمه و بیست و هفت مطلب می باشد. برخی از مطالب این اثر مباحثی چون، فرقه ناجیه، نظر ابن تیمیه از مخالفینش و افتراء بر آنان، ابن تیمیه و حدیث احمد بن حنبل در لعن یزید بن معاویه، کلام در عقیده تشبیه و عقیده تجسیم، اثبات صورت برای خدا از صورت، ابن تیمیه از مجسمه است، مجسمه چه کسانی هستند؟، کلام در عقیده رؤیت خدا، مسأله عقیده رؤیت از منظر اهل بیت(ع) و شیعیانشان، کلام در عقیده بر مکان و جهت و فوقیت برای خدا و ..... می باشد. مؤلف پس از بررسی عقائد ابن تیمیه و سلفیه در تشبیه و تجسیم باری تعالی، ابتدا به تبیین عقائد آنان پرداخته و سپس به این نتیجه رسیده است که عقیده آنان باطل و منحرف می باشد و عقائد آنان را رد نموده است.

کتاب نُصرة الإمام السبکی بِردِّ الصَّارم المُنکِی بقلم إبراهیم السمنودی به رشته تحریر درآمده است. زیارت قبور انبیاء و اولیاء الهی و صلحاء از أعمال حسنه و مستحب اسلامی است که جمیع مسلمین معتقد به این عمل می باشند. اما ابن تیمیّه با ابراز عقائد منحرفش با آن به مخالفت پرداخته و این عمل را شرک می دانست. ابن القیّم شاگرد وی نیز راه استاد خود را پیش گرفت. تا صدها سال بعد از آن دو با ظهور ابن عبدالوهّاب و بروز عقائد ضالّه اش که بدعتهای زیادی را در دین وارد نمود بار دیگر مسئله حرمت زیارت قبور و شدّالرحال برای زیارت قبور توسط او و اتباعش مطرح گردید. ابن عبدالوهّاب با متحد شدن با آل سعود به مناطق مختلف نجد و حجاز حمله برده و تمامی بقاع متبرکه و بناهای قبور را منهدم و تخریب نمودند. مسئله زیارت قبر نبیّ اکرم (ص) و شدّالرحال برای زیارت آن حضرت یکی از مسائل مهمی است که امروزه وهابیّون و سلفیّون با شدت با آن برخورد کرده و این عمل را شرک و کفر محسوب می کنند. وهابیّون و سلفیّون با تبلیغات شدیدشان در موسم حج و غیر آن با نوشتن کتب زیادی در تبلیغ عقائد ضالّه اشان می کوشند تا بسیاری از سنن حسنه اسلامی را نفی کرده و بدعت تلقی نمایند. یکی از این کتب ضالّه که توسط وهابیّون و سلفیّون نشر و توزیع گردیده کتاب الصَّارم المُنکِی تألیف إبن عبدالهادی الحنبلی است که حاوی مطالبی در نفی و ردّ زیارت قبر نبیّ اکرم (ص) و شدّالرحال برای آن است. او زیارت قبر حضرت و شدّالرحال برای زیارت قبر شریف را بدعت و شرک دانسته لذا مؤلف اثر حاضر درصدد برآمده تا روایات مستندی از نبیّ اکرم (ص) در رابطه با استحباب و أجر عظیمی که زائر از زیارت قبر شریف حضرت و شدّالرحال برای زیارت قبر ایشان شامل حالش می شود را تبیین نماید. و جواز زیارت قبر نبیّ اکرم (ص) را به إثبات برساند. و همچنین نقد و ردّی بر کتاب الصَّارم المُنکِی و گفته های غلط او باشد. این کتاب شامل بیست و پنج مبحث روایی می باشد. بعضی از مباحث آن عبارتند از: نبیّ اکرم (ص) فرمودند: نهی کردم شما را از زیارت قبور پس زیارت کنید قبور را، حضرت فرمودند: شدّ الرّحال نکنید الّا به سه مسجد، که مسجد من یکی از این سه مسجد است. حضرت فرمودند: کسی که زیارت کند قبر مرا بر من واجب است شفاعت او. حضرت فرمودند: کسی که برای زیارتم به سوی مدینه رهسپار شود، من شفیع و گواه او خواهم شد. حضرت فرمودند: کسی که بعد از رحلتم مرا زیارت کند، مثل اینست که مرا در زمان حیاتم زیارت کرده. کسی نیست که سلام کند بر من نزد قبرم إلّا این که خدا ردّ کند و برساند آن سلام را به روحم. و ... مؤلف بعد از بررسی موضوعات مطرح شده در کتاب الصَّارم المُنکِی، که زیارت قبر نبیّ اکرم (ص) و شدّالرحال را برای زیارت قبر آن حضرت بدعت و شرک دانسته، با درج أحادیث و روایاتی از خود نبیّ اکرم (ص) که به بیان ثواب و أجر فوق العاده بالای زیارت آن حضرت پرداخته، به این نتیجه رسیده است که برخلاف آنچه که امروزه وهابیّون و سلفیّون مدّعی آنند، زیارت قبر شریف نبوی بدعت و حرام نبوده بلکه عملی مستحب و خداپسندانه می باشد.

کتاب موقف علماء اهل السنۀ من ابن تیمیۀ توسط عادل کاظم عبدالله به رشته تحریر در آمده است. فرقه وهابیت بر اساس افکار و آراء ابن تیمیه به گونه ای پی ریزی شده که شناخت عقاید وهابیان در گرو شناخت عقائد ابن تیمیه می باشد. علماى شیعه و بسیاری از علمای اهل سنّت که هم عصر ابن تیمیّه بوده اند مطالب وی را به نقد کشیده و بر ردّ بطلان نظریات او کتاب ‌هایی نوشته اند. نویسنده این کتاب در صدد بررسی دیدگاه ها و نظرات علمای اهل سنّت مرتبط با ابن تیمیه می باشد. این کتاب شامل مقدمه و دیدگاه 110 تن از علمای اهل سنت مرتبط با ابن تیمیه ومنع کردن ابن تیمیه از فتوا دادن و همچنین بطلان عقیده ابن تیمیه می باشد. در قسمت های پایانی کتب ابن تیمیه که آنها را در دانشگاه الازهر مصر ضاله خواندند بررسی می کند. نویسنده پس از بررسی دیدگاه های علمای اهل سنت به این نتیجه رسیده است علمای اهل سنت ابن تیمیه را کافر، زندیق، ناصبی، ضال و... می دانند که هیچ جایگاهی نزد اهل تسنن ندارد.