مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

لقد كان أفلاطون يبحث في مجالات الطبيعة كلها ويرى في الماهيات المعقولة الموضوع الجوهري الحقيقي للعلم، فنظرية المثل كانت المنطلق والأساس الفكري الذي شيد من خلاله نسقه الفلسفي، ذلك أن القول بوجود عالم مفارق هو طريق لتحصيل المثل العقلانية، وهو نفسه طريق إلى الحقيقة المطلقة لا بالنسبة إلى نظريتي الوجود والمعرفة فحسب بل إلى نظرية الأخلاق أيضا. وهذا دليل قاطع على التناسق الكبير بين جميع عناصر الفكر التي انصهرت وتفاعلت داخل البناء الفلسفي الأفلاطوني.

كتاب وحدة التجربة الفلسفية تعریب شده The Unity of Philosophical Experience اثر اتين ژيلسون می باشد که توسط طارق عسيلي به عربی برگردانده شده است. اثر مذكور مانند سایر آثار اتين ژيلسون از نظر نگارش روان و رسا مي‌باشد. در ترجمه قواعد ويرايش و نگارش در حد مطلوبي رعايت گرديده است. مطالب كتاب در هر فصل و كل اثر از نظم و انسجام لازم برخوردار است. در مورد رويكرد اثر نسبت به فرهنگ و ارزش هاي اسلامي و مسايل مربوط به نظام جمهوري اسلامي مي‌توان چنين گفت كه اين اثر بحثي تحليلی در تاريخ فلسفه است و چگونگي گذار از فلسفه قرون وسطي به فلسفه جديد را تحليل كرده است و در عين حال كه مواجهه با برخي مسائل جديد را مهم و ضروري مي‌شمارد، با برخي عبورها و گذرها و شالوده شكني‌ها موافق نيست. مثلاً، طرد نظريه صور طبايع و يا طرد نظريه نفوس و عقول را در دكارت چندان موجه نمي‌يابد و مكانيسم دكارتي را با مشكلات بيشتري همراه مي‌داند. این کتاب از چهار بخش و دوازده فصل تشکیل شده است . در فصل اول با عنوان «نفوذ اصالت منطق در فلسفه» کلیات و مباحث و سیر بحث اصلی مطرح می شود . در فصل دوم که «تاثیر اصالت علم کلام در فلسفه »نام گرفته، از مداخله نابجای اهل کلام در مسائل فلسفی و سعی ایشان در بی اعتبار نشان دادن آنها بحث شده و عواقب سوئ این مداخله خاطر نشان شده است . فصل سوم با عنوان «راه شک» بحثی است درباره تاثیر اصحاب تسمیه, به ویژه «اکام» در مسائل فلسفی و این که چگونه این مذهب راه را برای شکایت هموار ساخت . نگارنده در فصل چهارم «فلسفه قرون وسطی» نشان می دهد که این جریانات چگونه به بی اعتبار شدن و از کار افتادن فلسفه قرون وسطی منتهی گردید. فصل چهارم تا هشتم بحث مشبعی است درباره فلسفه دکارت, میزان بهره گیری و اثرپذیری وی از اسکولاستیک و نیز تاثیر وی در فلاسفه آینده. البته در فصل هفتم و هشتم چگونگی پیدایش فلسفه «مالبرانش», «بارکلی» و «لاک» از فلسفه دکارت و پیدایش فلسفه هیوم از فلسفه اینها نیز باز نموده شده است . عناوین فصل های چهارم تا هشتم عبارت اند از: «اصالت ریاضیات دکارت», «اصالت روح در فلسفه دکارت», «ایده آلیسم دکارت» و «دوره انحطاط مکتب دکارت». در فصل نهم «اصالت فیزیک کانت» روشن می شود که کانت چگونه تحت تاثیر هیوم واقع شده است و نیز اصالت اخلاق روسو و فیزیک نیوتن چه اندازه در وی تاثیر نهاده است . فصل دهم با عنوان «اصالت جامعه شناسی اوگوست کنت» به نقد و تحلیل افکار اگوست کنت و فلسفه تحصیلی یا علمی اختصاص دارد و در آن نتایج زیان بار این فلسفه آشکار شده است. فصل یازدهم «دوران انحطاط فلسفه جدید» بررسی اجمالی است از علل انحطاط و سیر نزولی فلسفه جدید و عواقب آن تا اوایل قرن بیستم. آخرین فصل نیز بیان اجمالی از کلیات مسائل «وجود» است که اساس و موضوع تمام فلسفه ها و رشته وحدتی است که همه آنها را به هم می پیوندد. کتاب با فهرست اعلام و ماخذ به پایان می رسد .

کتاب حركة الفكر الفلسفي في العالم الإسلامي یک دانشنامه بزرگ فلسفی است که درباره روند رشد فلسفه اسلامی از ابتدا تا به امروز را نقد و تحلیل می‌کند. این کتاب نوشته فیلسوف معاصر غلامحسین ابراهیمی دینانی است که در دو مجلد نشر شده‌است. این کتاب درباره تاریخ تفکر فلسفه اسلامی از پیدایش اسلام تاکنون است. اندیشه‌های فلسفی در جهان اسلام آرام و بدون کشمکش صورت نپذیرفته و در هر برهه‌ای از زمان با نوعی مخالفت و خصومت روبرو بوده‌است. آنچه در این اثر مورد بحث و گفتگو واقع شده ماجرای پر نشیب و فراز فکر فلسفی است که از میان گروههای متعدد و متضاد مخالف عبور کرده و با بحرانهای سخت و دشوار مواجه گشته‌است. شکل‌گیری اندیشه فلسفی نتیجه‌ای است که از نوعی تعاطی و برخورد اندیشه‌ها حاصل می‌گردد. آنچه در سیر تاریخ اندیشه فلسفی در جهان اسلام کمتر محل توجه بوده، تفکر مخالفان و معارضان با فلسفه‌است که نقشی اساسی در ماجرای فکر فلسفی جهان اسلام ایفا کرده‌اند. برای اولین بار نویسنده کتاب در زبان فارسی با رجوع به اصل نوشته‌های معارضان با فلسفه پرده از تاریخ فکر فلسفی در جهان اسلام بر می‌دارد و خواننده در این کتاب از رهگذر آشنایی با اندیشه متفکران ضد فلسفه چون غزالی، ابن حزم، شهرستانی، فخر رازی، ابن تیمیه، موسی بن میمون، ابوالنجا الفارص، شیخ عبدالله جیلانی، ابوالبرکات بغدادی و همچنین با تلاش فلاسفه برای پاسخگویی به ردیات آنان، به تصویری زنده از تعین و شکل‌گیری اندیشه فلسفی در فرهنگ اسلامی دست می‌یابد. کتاب حاضر اولین کتاب از سه گانه‌ای است که در صدد است در قالب مهمترین مسائل مناقشه‌آمیز میان مخالفان و موافقان فلسفه، شرحی دلکش از ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام را تا زمان حاضر ارائه نماید. محتویات جلد دوم: 37. خواجه نصیرالدین طوسی و شیخ مفید در یک نظر اجمالی ۳۸. سید مرتضی علم الهدی اندیشه و نظر را نقطه عزیمت فهم دین می‌داند ۳۹. سمعیات الطاف الهی است در عقلیات ۴۰. چرا معتزله در روایات مورد لعن و نکوهش قرار گرفته اند؟ ۴۱. نزاع میان دو رازی در ری ۴۲. فیلسوف ری و فیلسوف اندلس ۴۳. حدود فلسفه و شریعت در نظر ابن سینا ۴۴. ماجرای انجمن سری اخوان الصفا ۴۵. تعاطی افکار و داد و ستد اندیشه‌ها ۴۶. از ابوسعید سیرافی تا انطون سعادة و زکی ارسوزی ۴۷. تنهایی فیلسوف و تدبیر الموحد ۴۸. در میان فیلسوفان مسلمان، شرقی کیست و غربی کدام است؟ ۴۹. سیف الدین امدی در برابر فلاسفه ۵۰. موضع مخصوص سیف الدین امدی در باب وجوب و اختیار ۵۱. تیر در تاریکی ۵۲. از خواجه نصیرالدین طوسی تا جلال الدین دوانی ۵۳. جلال الدین دوانی و حوزه فلسفی شیراز ۵۴. میرداماد و حکمت معنوی تشیع ۵۵. دو جریان متفاوت فکری در حوزه فلسفی اصفهان ۵۶. حکمت متعالیه ملاصدرا در آئینه احادیث ۵۷. حکمای بعد از صدرالمتاهلین ۵۸. انصاف در رساله الانصاف فیض کاشانی ۵۹. فلسفه اشراق یا هزاره گرایی آذر کیوانیان؟ ۶۰. فقیه فیلسوف یا فیلسوف فقها؟ ۶۱. کتابنامه ۶۲. فهرست اعلام ۶۳. فهرست کتب و رسائل ۶۴. فهرست مذاهب، فرق و گروهها ۶۵. ماهیت فلسفه اسلامی ۶۶. آیا فلاسفه اسلامی در راه جمع و توفیق میان عقل و دین موفق بوده اند؟ ۶۷. صدر المتاهلین و تأسیس اصل در فلسفه اسلامی ۶۸. هستی و حضور ۶۹. تفکر و هستی ۷۰. نور یا وجود؟ ۷۱. شواهد اصالت وجود ۷۲. وجود و تشخص ۷۳. تشخص مرجع ضمیر "(من)" ۷۴. تشکیک در وجود ۷۵. عقل و نقل ۷۶. اساس تاویل و آثار آن ۷۷. شرح اصول کافی ملاصدرا و بحارالانوار مجلسی ۷۸. از صدرالمتاهلین شیرازی تا قاضی سعید قمی ۷۹. شیخ احمد احسائی در نقش امام فخرالدین رازی ۸۰. انعکاس اندیشه‌های احسائی در آثار حاج سید کاظم رشتی ۸۱. مکتب تفکیک.

در این رساله استعاره (که تمامی ساخت های استعاری در زبان را در برمی‌گیرد و درفرایند آموزش و پرورش انسان تأثیر شگرفی دارد) از منظر مولوی درمثنوی معنوی بررسی و تحلیل می شود و مهمترین اهداف مترتّب بر آن به شرح ذیل است:- به کاربردن استعاره به ویژه استعاره های مثنوی معنوی در فضای تعلیم و تربیت.- شناسائي ساخت‌های مهم استعاری در مثنوی معنوی و مهمترین ساخت یا تصویری که مولوی بیشتر آن را در فرایند آموزش و پرورش مخاطبان گوناکون و فراوان به کار می برد.- شناساي ابزارها و منابع معرفت همانند عقل، عشق و شهود از منظر مولوی در مثنوی معنویعمده ترين سئوالات پژوهش مورد نظر به اين شرح است:1- اصلی‌ترین تصویرهای زبانی و کلان استعاره‌ها در مثنوی معنوی کدامند ؟2- کارکردهای‌تربیتی استعاره‌های مثنوی معنوی کدامند ؟3- مولانا درمثنوی معنوی بیشتر از کدام تصویر زبانی و برای چه مقصودی استفاده می‌نماید؟در اين پژوهش، روش بيشترخاصيت ابداعی دارد تا خاصيت تنظيمي؛ بنابراین، پژوهشگر برای پاسخ به پرسش های مطرح شده، پس از مطالعۀ کتاب‌ها و مقالات نماد‌پردازی در آثار مولوی و پاره ای از شرح های مثنوی و... چندکلان استعاره را گزینش نمود و سپس با مطالعۀ عمیق در مثنوی معنوی، این استعاره ها از آن استخراج و ثبت و ضبط شد و نهایتاً، هر یک از کلان استعاره‌ها به طور مستقل بررسی، تحلیل و نتایج، بر اساس کارکردهای استعاره تدوین ونگارش یافت.در پاسخ به سؤال اول می توان گفت که اصلی ترین تصویر های زبانی مثنوی، تشبیه، استعاره، تمثیل و نماد و برخی از کلان استعاره های مثنوی نی، آفتاب (خورشید) ، آینه، دریا، نردبان، کوه، آب، آتش، باد، خاک، طوطی، شیر، روباه و اسماءحسنی هستند.در پاسخ به دوّمین سؤال رساله می توان گفت که عمده ترین کارکردهای تربیتی استعاره، کارکردهای انگيزشي، اقناعي، گسترش معني، تأكيد بر معنی و برجسته‌سازی، اكتشافي، پوشيده‌گویي، تأويلي، شناختي تزييني، ابداعي و. . . . می‌باشند. در پاسخ به سوّمین پرسش پژوهشی این رساله می‌توان گفت که مولوی در مثنوی ساخت تمثیلی دارد و از آن برای اقناع مخاطبین خود بهره می‌گیرد. به طور کلّی مولانا دو ساحت ذهنی دارد:1.ساحت نظری: مولوی در این ساحت کلان استعاره‌هایی را انتخاب و با بهره‌گیری از ساخت‌های مهم زبانی دیدگاه‌های جهان‌شناسی خود را تبیین می‌نماید و نظر، هدف و منظور خود را بیان می‌کند.2. ساحت عملی:مولوی این ساحت را در فرایند آموزش و پرورش مخاطبان و هنگام تعامل با آن‌ها و بیان دیدگاه‌های نظری خویش به کار می‌برد. او تلاش می‌کند با تمثیل نحوه‌ی تحقّق یا نیل به آرمان‌ها یا اهداف کلّی که در ساحت نظری بیان نموده است را به مخاطب القا نماید و ضمن این‌که او را اقناع می‌کند او را برانگیزد تا آن روش‌ها را برای نیل به آن اهداف به کار ببرد.

در این نوشتار نگارنده می‌کوشد تا با بهره جستن از روشی تحلیلی که مبتنی بر شرح فصول هفده‌گانه کتاب زتای متافیزیک است نقش نظریه صورت را در معرفت شناسی ارسطو مورد بررسی قرار دهد.از این رو در وهله نخست به رویکرد ارسطو نسبت به آنچه که می‌تواند جوهرِنخستین تلقّی گردد پرداخته شده و سپس از رهگذر بحث پیرامون این‌همانی جوهرِنخستین و صورت، در صدد تبیین پاسخ ارسطو به این پرسش که متعلّق شناخت چیست و معرفت به آن چگونه قابل حصول می باشد برمی‌آییم.به نظر می‌رسد رهیافت ملهم از نظریه ارسطو حکایت از آن دارد که جوهرنخستین شیء چیزی جز صورت درون اشیا محسوس نبوده و بنابراین صورت است که ما را به سمت شناخت حقیقت اشیا رهنمون می‌گردد.بدین‌سان نگارنده بر آن است که پی بردن به ژرفای اندیشه نهفته در هستی شناسی و معرفت شناسی ارسطویی میسر نخواهد بود مگر آنکه به نظریه صورت به مثابه حلقه ارتباطی این دو دیدگاه نگریسته شود.

چکیده ندارد.

این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل تطبیقی مبانی فلسفی لیبرالیسم آموزشی با فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است. سوالات تحقیق عبارتند از : مبانی فلسفی لیبرالیسم آموزشی کدامند، شباهت ها و تفاوت های این مکتب با فلسفه تعلیم و تربیت اسلام ایران کدامند. در این تحقیق از روش تحلیل تطبیقی از رویکردهای پژوهش کیفی و نظری استفاده شد. ابتدا مبانی فلسفی لیبرالیسم آموزشی در چهاربخش هستی شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی تحلیل شد. و سپس با فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که در فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران خداوند در کانون هستی قرار دارد ولی لیبرالیسم آموزشی انسان محور است. لیبرالیسم آموزشی تجربه گرا و خردگرا است اما فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران علاوه بر تجربه و خرد به وحی نیز توجه دارد. در لیبرالیسم آموزشی ارزشها نسبی هستند اما در فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران برخی ارزش های مطلق وجود دارند. در فلسفه تعلیم وتربیت جمهوری اسلامی ایران به تمام ابعاد وجودی انسان و شئون مختلف فردی و اجتماعی او توجه می شود. در این مکتب انسان سرشتی الهی دارد زیرا آدمی در اعماق وجود خود معرفت و احساس نسبت به مبدا قدسی دارد. تعلیم وتربیت لیبرال از مبانی لیبرالیسم تبعیت می کند و هدف تربیت فرد بر اساس طبیعی اوست. لیبرالیسم برای فرد و خواسته های او که آزادی در راس آن قرار دارد اهمیت خاصی قائل است. لیبرالیسم آموزشی تجربه گرا و خرد گرا و در جهت رشد ذهنی فرد تلاش می کند. این مکتب به غایتمندی جهان توجهی ندارد. نهایت اینکه هر دو دیدگاه به عقل و اندیشه توجه داشته و بر ابتکار و خودباوری و شکوفا شدن استعداد ها تاکید می ورزند گرچه نوع توجه آنها متفاوت است.

این تحقیق تحت عنوان تبیین فلسفه ی حج و دلالت های تربیتی آن است و به دنبال پاسخگویی به سوالات- 1:ماهیت حج با توجه به آموزه های دینی اسلام چیست؟- 2ضرورت و اهداف حج با توجه به آموزه های دینی اسلام چیست؟- 3اصول حاکم بر حج چیست؟ 4-اثرات تربیتی حج بر روی افراد و در جامعه چگونه است؟ که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام گردیده است. و نتایج تحقیقات نشان می دهد که حج میعاد با حضرت ابراهیم) ع (و تداوم بخش خط توحید و فراهم کننده ی زمینه ی ارتقاء انسان به سوی عالم معنا و محور رهایی و آزادی انسان از تعلّقات دنیوی است و از سوی دیگر حج ایجاد کننده منافع مختلف مادی و معنوی از جمله سیاسی،اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی می باشد .و موجب اتّحاد و همبستگی و اقتدار مسلمانان جهان می باشد .و در نهایت به افراد و جامعه درس دین مداری ،اخلاق مداری،عدالت خواهی و مساوات و برابری میان تمام انسان ها و درس تلاش و هوشیاری اجتماعی و نظم گرایی در جامعه را می آموزد.در پایان پیشنهاد می گردد سازمان حج و زیارت با بهره گیری از اساتید مجرّب، برنامه ای هدفمند و دوره آموزشی به منظور آشنایی تمام حجاج با مبانی فلسفی حج که شامل سه محور چیستی،چرائی و چگونگی حج است طرّاحی نمایند.

هدف اصلی این رساله بررسی مسئله نسبت زبان و وجود نزد هیدگر و همچنین راه حلی است که او از این طریق برای مسئله اصلی خود که شناخت هستی است میجوید. هدف هیدگر تاسیس هستی شناسی بنیادین است در مقابل هستی شناسی متافیزیک. به اعتقاد هیدگر در هستی شناسی متافیزیک به موجود توجه شده و وجود در حجاب فرورفته است و اکنون او میخواهد وجود بماهو وجود را موضوع تفکر خود قرار دهد. در این مسیر او هرچه از متافیزیک دورتر میشود به همان میزان زبان او نیز متحول میگردد. در مسیر اندیشیدن به هستی کم کم به نسبتی وثیق بین اندیشه، هستی و زبان نائل میشود. به این ترتیب در تفکر معاصر، هیدگر راه جدیدی برای تامل درباره زبان گشوده، همچنان که هستی شناسی جدیدی تاسیس کرده است.