جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نهایة الحکمه اثر گران‏سنگ علامه طباطبائى است که در آن مبانى حکمت متعالیه را با قلمى استوار تبیین کرده است. وى در این کتاب، ابتکارات و نظریات خاصّ خود در زمینۀ حکمت صدرایى را نیز بیان نموده است. ایجاز متن و دشوارى محتواى فلسفى کتاب، ترجمه و شرح آن را براى استفاده بهینه طلاب و دانشجویان معرفت امری ضرورى است. از این رو، اثر حاضر که از مجموعه دورس شرح و تبیین مقاصد نهایة الحکمة توسط استاد سید کمال حیدری ارائه شده، با همت برخی از شاگردانش به جهت شرح و توضیح مقاصد و عبارات مشکل و پیچیده به رشتۀ تحریر در آمده است. جلد 1 شامل مباحث " احکام وجود کلیه" می باشد

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

دیدگاه‌های امام خمینی در باب هلیت وجود حق

نویسنده:

پریسا گودرزی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وجود مطلق , حق تعالی , امام خمینی , وجود بحت , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , حق تعالی (اسماء ذات) , وجود حق مطلق (اسماء ذات) , هلیت وجود حق

کلیدواژه‌های فرعی :

وجود حقیقی , فیض مقدس , واجب الوجود , اسماء الهی , هستی شناسی عرفانی , صرف الوجود , حقیقت واجب , معانی وجود , قرآن , وجود بشرط لا , واجب تعالی (اسماء ذات) , قرآن , سوره حمد , وجود لابشرط , اسماء الهی((اخص)، مقابل اسماء ربوبی خاص) , مصباح الانس , اطلاق انبساطی وجود حق , براهین هلیت مطلق حق , مفتاح الغیب و الوجود , وجود مجازی , الرسالة الهادیة ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

امام خمینی

شاپا (issn):

2383-0697

چکیده :

قونوی در تفسیر سوره فاتحه، هلیت مطلق حق، را عبارت از اطلاق انبساطی وجود که عاری از هرگونه قید و ترکیب و کثرت است می‌داند. وجود حق از دیدگاه وی عبارت است از صرف وجود به طوری که نه کثرتی در آن اعتبار می‌شود و نه ترکیبی، نه صفتی و نه نعتی، نه اسمی و نه رسمی، نه نسبتی و نه حکمی، بلکه وجودش وجودی بحت است. فناری، شارح مفتاح، وجود بحت را به معنای وجود مطلق در نظر می‌گیرد یعنى وجودی که هیچ‌گونه قیدی در آن اعتبار نمی‌شود هرچند می‌توان آن را با قیود و بدون آن‌ها اخذ کرد. این وجود بحت همان وجود مأخوذ بلاشرط است نه وجودی که مقید به قید اطلاق شده باشد. قونوی برای اثبات این‌که واجب‌الوجود، همان وجود مطلق است، پنج برهان اقامه کرده و سپس به طرح شبهات و انتقاداتی دست زده که بر این براهین وارد ساخته‌اند. امام خمینی نیز در تعلیقات خود بر مصباح الانس، درصدد پاسخ به شبهات برآمده، جز براهین اول تا سوم با براهین دیگر مخالفت دارد و آن‌ها را اثبات‌کننده مدعا نمی‌داند و خطای آن‌ها را ناشی از خلط مفهوم با مصداق و حمل اولی با حمل شایع صناعی یا خلط مفهوم ذهنی با حقیقت خارجی یا خلط وجود مطلق با مطلق وجود می‌داند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 79 تا 98

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقد و بررسی دیدگاه میرداماد در اصالت یا اعتباری بودن وجود

نویسنده:

محمد مصطفائی، عبدالحسین خسروپناه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

میرداماد , وجود خدا , هویت , فلسفه اسلامی , ماهیت , اصالت وجود , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , وجود (معرفت شناسی) , وجود معقولی

کلیدواژه‌های فرعی :

وجود حقیقی , اصالت ماهیت , اعتبارات وجود , وجود عینی , تشخص , وحدت تشکیکی وجود , برهان صدیقین , قضیه هلیه بسیطه , وجود ذهنی , وجود خداوند , تساوق وجود و تشخص ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری

چکیده :

از مسائل مبنایی در فلسفه اسلامی بحث اصالت وجود یا ماهیت است که ثمره آن در مباحث صفات، سنخیت و رابطه وجودی میان خلق و خالق است. مشهور برآن است که میرداماد از قائلین به اصالت ماهیت بوده است؛ اما شواهدی در آثار میرداماد از جمله مفاض بودن وجود از خداوند، هم سنخی وجود خدا و وجود ممکنات، بیان برهان صدیقین، تساوق وجود و تشخص، رابطی بودن وجود ممکنات، وعاء بودن دهر برای وجود، مجعول بودن وجود، نظام وحدانی عالم، انقسام موجود به واجب و ممکن وجود دارد که وی را جزء قائلین به اصالت وجود قرار می‌دهد. جمع بین دو بیان ما را به این نتیجه می‌رساند که: دعوای اصالت ماهیت یا وجود اختلافی لفظی است، در عبارات میرداماد باید بین اعتبارات مصدری و حقیقی وجود تمییز داده شود، در فلسفه میر تفاوتی بین وجود و تقرر مشاهده می‌شود تقرر در فلسفه میر همان وجود در فلسفه ملاصدرا است که با جایگزینی آنها اختلاف مرتفع خواهد شد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 126 تا 146

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مبانی نظری هستی‌شناسی حکمت سیاسی متعالیه

نویسنده:

محمدمهدی گرجیان، محمدقاسم الیاسی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: دانشگاه باقرالعلوم,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تدبیر منزل , حکمت متعالیه , وجود شناسی ملاصدرا , سیاست متعالیه , حکمت سیاسی متعالیه , مسایل جدید هستی شناسی , حکمت متعالیه , سیاست مدن , حکمت سیاسی , فلسفه سیاست

کلیدواژه‌های فرعی :

توحید , وجود حقیقی , اصالت وجود , سعادت , ملکات نفسانی , توحید ذاتی , الوجود , بساطت وجود , قرآن , مارکسیسم , رابطه دنیا و آخرت , خیریت وجود , بساطت واجب , سعادت در حکمت متعالیه , خلق , ماهیت سعادت حقیقی , اصالت وجود , بساطت وجود , بساطت واجب(امور عامه) , وحدت تشکیکی وجود , سعادت اخروی , توحید افعالی(الهیات بالمعنی الاخص) , توحید ذاتی , توحید صفاتی(فلسفه)) , قرآن , توحید(اخلاق اسلامی) , مارکسیسم , وجود (اسماء اول عرفان نظری) , وجود ظلّی , تشکیک‌ در وجود , توحید افعالى , توحید صفاتى , حقانیت وجود , توحید تکوینی , توحید تشریعی , حیات سیاسی - اجتماعی , پارادایم قدرت محوری , پارادایم سعادت محوری , توحید ربوبیت تکوینی , توحید ربوبیت تشریعی , حاکمیت توحیدی , حکومت پیامبری ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , عبدالله جوادی آملی

شاپا (issn):

چکیده :

پژوهش حاضر مبانی و مبادی را به عنوان سرچشمه‌های نخستین و اصول بنیادین هر علم و دانش قلمداد می‌کند. از‌این‌رو، به این پرسش پاسخ می‌دهد که کدام مبانی و اصول فلسفی هستیشناسی و روش بنیادین در حکمت سیاسی متعالیه وجود دارد. برای رسیدن به پاسخ این پرسش، مبانی هستی‌شناسی حکمت سیاسی متعالیه را در نسبت با روش بنیادین بررسی کرده، رابطه آن را با حکمت سیاسی متعالیه نشان میدهیم. در این پژوهش، با مبانی گونه‌گونی مانند: اصالت وجود، تشکیکی بودن وجود، خیریت وجود، حقانیت وجود، وحدانیت وجود، بساطت وجود، توحید افعالی و توحید تکوینی و تشریعی خداوند در ارتباط با حکمت سیاسی متعالیه روبرو هستیم. مجموع این مبانی می‌تواند به راحتی روش بنیادینی را برای تولید حکمت سیاسی متعالیه پدید آورد که حیات سیاسی ـ اجتماعی آدمیان را با تبیین عقلانی تأمین نماید و سعادت دنیا و آخرت‌شان را تضمین کند. مفاهیمی مانند عزت، تدبیر، عدالت، آزادی، حکمت، حکومت و حاکمیت، اقتدار و مشروعیت تنها با شناختن اصول برآمده از این مبانی امکان تحقق دارند. این مبانی و لایههای معرفتی آن میتوانند شناختی حقیقی را به جای شناختی پنداری در حکمت سیاسی ارائه کنند و جامعه را مظهر عالم ربوبی سازند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 119 تا 145

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

وجودشناسی جامعه و بازتاب آن در دیدگاه‌های مختلف جامعه‌شناختی

نویسنده:

فاطمه شاکرین

نوع منبع :

رساله تحصیلی

وضعیت نشر :

ایرانداک,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وجود حقیقی , جامعه , اصالت , جامعه شناسی , ترکیب(صفات الهی) , فرد (اسماء تنزیه الهی) , وحدت , شخصیت , فردگرایی , هستی‌شناسی , وجودگرایی , جمع‌گرایی , نظریه جامعه‌شناختی

چکیده :

آيا جامعه اصيل است و وجود حقيقي و مستقل دارد؟ در اين باره نظرات مختلفي وجود دارد. فيلسوفان اجتماعي معاصر مسلمان، بيش از ديگران به بحث و نظر پرداخته اند. آنانهمواره کوشيده اند مسأله را از منظر قرآن باز گويند.علامه طباطبايي، جامعه را داراي عينيت، شخصيت مستقل و وحدت حقيقي مي دانند. در نظر ايشان، جامعه با تفکر اجتماعي محقق شده، بر فرد غالب مي شود و از آنان سلب اراده وشعور مي کندشهيد مطهري به من فردي و من جمعي، معتقد هستند.ايشان جامعه را داراي وجود حقيقي، مرگ و حيات، قوانين حقيقي مستقل و روح واحدي مي دانندکه در افراد حلول کرده و من جمعي آن ها ست. وي در عين حال براي فرد، فطرت،اختيار، آزادي، اراده و قدرت عصيان در برابر جامعه را نيز قبول دارد.شهيد صدر جامعه را داراي حيات و ممات، نامه عمل و قانون حقيقي مي داند، اما وجودش را اعتباري کلي و مجموعي دانسته و منکر وجود مستقل آن است.استاد مصباح جامعه را امري اعتباري و داراي وحدت ماهوي مي داند.او اما، براي آن منشاء انتزاع واقعي قايل است و از همين رو آن را داراي قانون حقيقي مي داند.آيت الله جوادي، وجود اعتباري را مرتبه نازلي از وجود حقيقي مي داند و اين مرتبه از وجود را براي جامعه، قطعي انگاشته اند.ايشان، نسبت به مرتبه وجودي فراتر از آن که مطابق با نظريه اصالت جامعه باشد، نظر صريحي ندارند. بنابراين بحث ميان اينان چنين سيري را دنبال کرده است:جمع گرايي شديد ← جمع گرايي معتدل ← نيمه فرد گرايي ← فردگرايي ناب ← سکوت.درميان جامعه شناسان، دورکيم با طرح وجدان جمعي غير از وجدان فردي ،گويا ترين توصيف و تبيين را درباره هويت خاص جامعه مطرح کرده است. وي جامعه را مقدم بر تولد فرد، باقي پس از مرگ وي، محدود کننده او و غالب بر وي مي داند. وبر اما، فرد را تنها واقعيت دانسته و جامعه را پيامد تعامل افراد مي‌داند. هم اکنون در جامعه شناسي، بيشتر گرايش به تلفيق خرد و کلان وجود دارد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

هستی شناسی جامعه از منظر متفکران دینی

نویسنده:

فاطمه شاکرین

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

وجود حقیقی , جامعه , ترکیب , فرد , اصالت , مسایل جدید هستی شناسی

چکیده :

آیا جامعه اصیل است و وجود حقیقی و مستقل دارد؟ دراین باره دیدگاه های مختلفی وجود دارد. این مقاله مساله فوق را از نگاه شهید مطهری، استاد مصباح یزدی و آیت اله جوادی آملی می کاود.شهید مطهری، هم من فردی و هم من جمعی را اصیل می انگارد و جامعه را از وجود حقیقی، مرگ و حیات و روح واحدی برخوردار می داند که در افراد حلول کرده و من جمعی آنهاست؛ اما استاد مصباح فقط فرد را اصیل انگاشته و جامعه را امری اعتباری و دارای وحدت ماهوی می داند. آیت اله جوادی آملی وجود اعتباری را مرتبه نازلی از وجود حقیقی می داند و این مرتبه از وجود را برای جامعه، قطعی می داند. ایشان نسبت به مرتبه وجودی فراتر از آنچه مطابق با نظریه اصالت جامعه باشد، نظر صریحی ندارد.بنابراین، سیر بحث در میان این متفکران، چنین است:جمع گرایی معتدل¬فردگرایی ناب¬ وجود حقیقی نازل

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی معنای اصالت وجود از نگاه صدرالمتألهین و آقاعلی مدرس زنوزی

نویسنده:

مرتضی عرفانی، مرتضی رضایی وند

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وجود حقیقی , مدرس زنوزی , تحقق ماهیت , براهین اصالت وجود , حکمت متعالیه , ماهیت , اصالت وجود , وحدت وجود , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص)

کلیدواژه‌های فرعی :

اسفار , موجود , مجعول بالذات , مکتب تهران , اعتباریت ماهیت , وحدت عددی , وحدت تشکیکی وجود , مجعول بالعرض , تفاسیر اصالت وجود , اصالت وجود تشکیکی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری , عبدالله جوادی آملی , محمدتقی مصباح یزدی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

6123 2251

چکیده :

اصالت وجود به همراه وحدت وجود، اساس حکمت متعالیه‌ی صدرالمتألهین است و دو معنی دارد که در معنای نخست، تنها وجود است که عالمِ واقع را تشکیل می‌دهد و ماهیت جز به‌نحو مجازی، تحققی در خارج ندارد. این معنا با وحدت شخصیه‌ی وجود، سازگار است. در معنای دوم، تنها وجود است که تحقق بالذات دارد، اما ماهیت هم به‌تبع وجود، در خارج تحقق دارد. این معنا با وحدت تشکیکی وجود، مطابقت دارد. اگرچه صدرا معنای نخست را، که دیدگاه نهایی اوست، بارها و به‌صراحت بیان کرده است، در مطالبی که باعنوان براهین اصالت وجود آورده، فقط معنای دوم را اثبات کرده است و هدفش این بوده است که در مقابل طرفدارانِ اعتباری‌بودن وجود، بر تحقق خارجی وجود تأکید ورزد، نه اینکه تحقق خارجیِ ماهیت را انکار کند. البته برخی‌از شارحان حکمت او به تکمیل این براهین برای اثبات معنای نخست پرداخته‌اند. آقاعلی مدرس زنوزی تنها مدعی معنای دومِ اصالت وجود است و براهین وی هم فقط همین معنا را اثبات کرده‌اند. وی ازآن‌رو که منکر وحدت شخصیه‌ی وجود است، اعتقادی به معنای اولِ اصالت وجود نداشته، آن را در فلسفه‌ی خویش مطرح نکرده است

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 85 تا 100

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

وجود ذهنی و حقیقت علم؛ تفسیری تجزیه گرا از دیدگاه ملاصدرا

نویسنده:

محمد سعیدی مهر

نوع منبع :

مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه پیام نور,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فخر رازی , ملاصدرا , فاضل قوشچی , علم حصولی(مقابل علم حضوری) , وجود ذهنی , تفسیر تجزیه گرا , آیت اله جوادی آملی

کلیدواژه‌های فرعی :

وجود حقیقی , وجود خارجی , معلوم بالذات , وجود ظلّی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , عبدالله جوادی آملی

چکیده :

بر اساس یک تفسیر حداکثری از نظریه وجود ذهنی می توان این نظریه را مشتمل بر سه رکن دانست: 1. در موارد علم حصولی امری (یا صورتی) در ذهنِ (نفس) عالِم وجود می یابد؛ 2. حقیقت علم حصولی چیزی جز همان صورت موجود به وجود ذهنی نیست؛ 3. صورت موجود در ذهن به گونه ای مطابق با معلوم خارجی است (واقع نمایی علم). در این مقاله تفسیری از دیدگاه ملاصدرا که ضمن پذیرش رکن نخست با رکن دوم مخالفت می ورزد تشریح و سپس بررسی می شود. این تفسیر، که می توان آن را به دلیل تفکیک میان حقیقت علم و وجود ذهنی «تفسیر تجزیه گرا» نامید، از سوی استاد جوادی آملی ارائه شده که مدعی تغایر میان وجود حقیقی علم از یک سو، و وجود ذهنی و ظلّی معلوم در ذهن از سوی دیگر است. از آن جا که مخالفت با رکن دوم پیش از ملاصدرا نیز دارای سابقه است به منزله زمینه تاریخی بحث دو نظریه دیگر نیز بررسی می شوند. نظریه اول از آنِِ فخررازی است که هر چند به وجود صورت های ذهنی معترف است حقیقت علم را همان صورت ذهنی نمی داند. نظریه دوم از سوی فاضل قوشچی ارائه شده که طبق آن حقیقت علم امری قائم به ذهن و موجود به وجود خارجی است که با معلوم که امری حاصل در ذهن و موجود به وجود ذهنی است مغایر است. نتیجه کلی بررسی این نظریات آن است که هر سه با اشکالات یا دست کم ابهامات قابل توجهی مواجه اند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 109 تا 123

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

پیامدهای فلسفی یگانه‌انگاری در اندیشه ابن‌عربی و اسپینوزا : سال 5، شماره 2 : حکمت معاصر

نویسنده:

هادی وکیلی، پدرام پورمهران

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وحدت وجود , وحدت وجود , یگانه انگاری ابن عربی , یگانه انگاری اسپینوزا

کلیدواژه‌های فرعی :

جبر , اعیان ثابته , وجود حقیقی , مراتب هستی , جوهر (منطق) , الوجود , اعیان ثابته و صفات الهی , عقیده جبر fatalism , نظام هستی , جبر الهی , وحدت وجود , صفات خدا , علم طبیعت , وحدت ‌وجود , وحدت جوهر , بساطت واجب(الهیات بالمعنی الاخص) , عالم ( امکانی ) , تجلی الهی , جوهر , اعیان ثابته , وجود (اسماء اول عرفان نظری) , صفات الهی((در تعین ثانی)، مقابل صفات کونی علمی) , طبیعت , ضرورت , ماسِوی الله , طبیعت خلاق , ضرورت فراگیر هستی ,

شاپا (issn):

2383-0697

چکیده :

یگانه‌انگاشتن خدا و جهان در بنیاد اندیشه ابن‌عربی و اسپینوزا قرار دارد. ابن‌عربی با رویکردی عرفانی بدان می‌پردازد و نظریه وحدت وجود را مطرح می‌کند که طبق آن یگانه وجود حقیقی خداوند است و جهان چیزی جز تجلیات، اطوار، و شئون ذات حق تعالی نیست. اسپینوزا با رویکردی عقل‌گرایانه و فلسفی، به تحلیل نظریه وحدت جوهر می‌پردازد و بر این نظر است که خدا یگانه جوهر هستی است و جهان چیزی جز حالات برآمده از صفات او نیست. این جستار، پیرامون یگانه‌انگاری خدا و جهان، به بررسی و تحلیل مسائلی چون صفات خدا، مراتب هستی، و ضرورت فراگیر آن در اندیشه ابن‌عربی و اسپینوزا می‌پردازد تا پیامدهای فلسفی آن را نشان دهد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 113 تا 129

مشخصات اثر

ثبت نظر