جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سنجش، تایید یا تکذیب هیچ یک از آرای معطوف به واقعیت کثرت ادیان، همچون حصر گرایی، شمول گرایی یا کثرت گرایی دینی، که از مهم ترین مباحث دو حوزه فلسفه دین و کلام جدید به شمار می آیند، مقصود این نوشتار نیست. بلکه این پژوهش بی هیچ ارزش داوری، تنها در پی تبیین رویکرد یکی از متاملان و عارفان شهیر ایرانی- اسلامی نسبت به مقوله کثرت ادیان است و می کوشد تا پرده از چهره رای خاص وی درباره این مقوله مهم بردارد. هرچند که در حاشیه، به خود مدعای کثرت گرایی و رابطه آن با تجارب دینی نیز می پردازد و از منظری پدیدار شناختی، این دو امر را بررسی می کند. شیخ محمود شبستری که از عرفای نامدار ایرانی- اسلامی، و از نظریه پردازان عرصه اندیشه دینی– عرفانی به شمار می آید، محور و منظور این نوشتار است. وی که در ارایه آرای مربوط به دین، بر بنیاد جهان بینی عرفانی تکیه دارد، کوشیده است تا حاصل تاملات خویش را به هر دو زبان نظم و نثر، و در مطاوی آثاری ارجمند اما موجز به ظهور رساند. از وی، همچون برخی دیگر از عرفا، درباره مقوله کثرت ادیان نیز رای و نظری باقی مانده است. قصد این نوشتار پرداختن به رای واقعی او درباره مساله تکثر ادیان است، تا بدین وسیله شعاعی هرچند کم رنگ، به ویژه درباره آرای معطوف به کثرت ادیان بر اندیشه شبستری به طور خاص، و عرفان اسلامی به طور عام بیافکند و رای شیخ را در این باره بازنماید. نگارنده برآن باور است که حاصل کار نه تنها به شبستری، که به سایر عارفان اسلامی نیز قابل تعمیم است، زیرا همگی این بزرگان، چنان که فروتر تبیین خواهیم نمود، از نظر فکری و به ویژه فلسفی، در یک محدوده زمانی و تحت سیطره یک نظام و سنت اندیشگانی واحد به سر می برده اند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 135 تا 151

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقد و بررسی پلورالیسم دینی نجات‌بخش در دیدگاه عرفانیِ ابن‌عربی و مولوی

نویسنده:

قاسم کاکایی، هاجر آویش

نوع منبع :

مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جان هیک , مولانا , ابن عربی , رستگاری (مسائل جدید کلامی) , کثرت گرایی دینی , تاریخ فلسفه

کلیدواژه‌های فرعی :

مثنوی , وحدت دین , شریعت حضرت محمد(ص) , صوفیه (فرق کلامی) , ادیان توحیدی , فطرت حقیقت جویی , معاد(کلام) , هدایت تشریعی , رحمت الهی , عدل الهی , غضب الهی , انقطاع عذاب , خلود در عذاب , وحدت وجود , صراط , اهل دوزخ , اهل بهشت , الله (اسماء ذات) , قرآن , انقطاع عذاب جهنم از نظر ابن عربی , کثرت شرایع , دین اسلام (دامنه ادیان پیشرفته) , دین مسیحیت(دامنه ادیان پیشرفته) , دین نجات بخش , پلورالیسم نجات بخش , وحدت حقه الهی , صراط محمد (ص) , سبقت رحمت بر غضب , شمول رحمت الهی , شرایع دینی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

جعفر سبحانی

شابک (isbn):

6123 2251

چکیده :

نظریه‌ی پلورالیسم دینی رویکرد جدیدی در عرصه‌ی دین‌پژوهی است و با این عنوان، در زمان ابن‌عربی و مولوی مطرح نبوده است. باوجودِ این، طرفداران پلورالیسم دینی، به‌ویژه جان هیک، مدعی‌اند که عارفان مسلمانی چون ابن‌عربی و مولوی نظراتی شبیه به آرای آنان ارائه داده‌اند و در این خصوص، به برخی از سخنان این دو عارف تمسک می‌جویند. جان هیک مدعی است که ادیان گوناگون، حتی اگر پاسخ‌ها و واکنشهای گوناگون به واقعیت الوهی باشند، همگی میتوانند مایه‌ی رستگاری، کمال نفس یا رهایی پیروان خود شوند. با بررسی و تدقیق در آرای ابن‌عربی و مولوی، مشخص میگردد که نظریات این دو عارف مسلمان به‌رغم داشتن مضامین کثرت‌گرایانه، تفاوت اساسی با پلورالیسم دینی مورد ادعای هیک دارد، چراکه از منظر ایشان، در حقیقت، یک دین نجات‌‌بخش وجود دارد که دارای تمامی حقایق است و همه‌ی راه‌های محتمل را برای نجات بشر داراست. این دین همان اسلام است که خود را تسلیم حق بودن معرفی می‏کند. اما آنها عقیده دارند که دیگر ادیان نیز دارای حقایقی بوده، به اندازه‌ی حقیقتی که دارند معتقدان خویش را به نجات و رستگاری‏ می‌رسانند. اما پیروان دیگر ادیان اگر از سنت اسلامی آگاهی یابند و به آن پایبند گردند، به درجات عالی‏تری از رستگاری نایل می‏شوند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 51 تا 76

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مساله شر از دیدگاه جان هیک

نویسنده:

زهرا حسینی ، کریم آتشگر ، نرگس نظرنژاد

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

چکیده :

یکی از مسائل مهمی که در حوزه فلسفه دین مورد توجه قرار گرفته است، مساله وجود شرور در عالم هستی است. در این مقاله ضمن بررسی مسأله شر از دیدگاه فیلسوف معاصر، جان هیک، ابعاد مختلف استدلالات او در عدم وجود منافات بین مساله شر با وجود خدای قادر و عالم مطلق، مورد بررسی قرار می‌گیرد. مقاله حاضر با بررسی تحلیلی رابطه موجود میان شر و اختیار از دیدگاه جان هیک، نشان می‌دهد که وی، ضمن نفی وجود شر جبران ناپذیر، معتقد است که وجود شرور نه تنها نمی‌تواند از منظر فلسفی به عنوان مانعی در تکامل انسان محسوب شود؛ بلکه با وجود حیات اخروی، آن دسته از قابلیت‌های انسان که به واسطه وجود شرور در حیات دنیوی به فعلیت نرسیده است، در آن جهان فعلیت خواهد یافت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 41 تا 63

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا

نویسنده:

عبدالحسین خسروپناه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علامه محمد مهدی نراقی , 01. خداشناسی (کلام) , برهان معجزه(کلام جدید) , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , براهین اثبات واجب(حکمت نظری)

کلیدواژه‌های فرعی :

قوانین طبیعی , امامت , نبوت , استجابت دعا , اصل علّیت ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

عبدالله جوادی آملی

چکیده :

متفکران ادیان گوناگون درباره اثبات‌پذیری وجود خدا، دیدگاه‌های مختلفی دارند؛ دسته‌ای، افزون بر امکان اثبات‌پذیری حق تعالی، براهین گوناگونی برای مدلّل ساختن مدعای خود اقامه کرده‌اند. برهان مبتنی بر خوارق عادت، یکی از براهینی است که غربیان برای اثبات خدا به‌کار برده‌اند. البته ملا محمد مهدی نراقی نیز در انیس‌الموحدین به این برهان تمسک می‌کند. این مقاله، ضمن بیان دو تقریر مرحوم نراقی، تقریر جان هاسپرز، جان هیک و استاد جوادی آملی، در ادامه به پاره‌ای از اشکالات منتقدان و پاسخ آن‌ها نیز پرداخته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 79 تا 94

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تجربۀ دینی و گوهر‌انگاریِ آن از منظر غزالی و ویلیام جیمز

نویسنده:

احمد عبادی، الهام کریمی دورکی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

اصفهان: دانشگاه اصفهان,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

امام محمد غزالی , ویلیام جیمز , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , فلسفه دین , دین پژوهی , گوهر‌انگاری تجربه دینی , تجربه دینی (فلسفه دین)

کلیدواژه‌های فرعی :

تجربه امر قدسی , وصف ناپذیری تجربه دینی , 10. شریعت/ Šarīʿa , انجیل , تجارب عرفانی (تجربه عرفانی) , حالات و مقامات عرفانی , تجربه وحیانی , احساس دینی , شهودات عرفانی , اومانیسم (مسائل جدید کلامی) , روانشناسی دین , الهیات طبیعی , فلسفه کانت , زهد , طاعت , ورع , اصطلاحنامه تصوف , وحدت انفسی , رویارویی با حقیقت غایی , مشکل دور در نظریه جیمز , منشأ اکتساب تجربه دینی , نهضت رومانتیک , تجربه احیاگر , تجربه شبه حسی ,

شاپا (issn):

2008-9651

چکیده :

تجربه دینی، یکی از مهم‌ترین مسائل دین‌پژوهی در سدّه‌های اخیر است. در باب این مسئله، ویلیام جیمز دین را تأثیرات، احساسات و رویداد‌هایی می‌داند که برای هر انسانی در عالم تنهایی رخ می‌‌دهد و احساسات را مقوّم ذاتیِ دین می‌داند. از دیدگاه او، تجربه دینی گوهر دین است؛ به این معنا که حقیقت دین، احساسات و عواطفی است که در انسان، هنگام رویارویی با حقیقت غایی پدید می‌آید و امور دیگر مانند عقاید، اعمال و مناسک، مؤخّر از این تجربه‌اند. «گوهر‌انگاریِ تجربه دینی» یکی از رویکرد‌های تجربه دینی است که ابعاد مختلف دین را به یک بعد فرو کاسته است و تجربه دینی را به‌عنوان گوهر دین معرفی کرده است. از سوی‌دیگر، در جهان اسلام، غزالی نیز معتقد است: هدف نهایی دین، ادراک و تجربه حقیقت غاییِ مقدّس است که با اعمال صالح، عبادت، زهد و پارسایی به دست می‌آید. از نظر او، یگانه راه رسیدن به این حقیقت مقدّس، شریعت است. این دو دیدگاه را می‌توان ‌از جهت‌های مختلف مطالعه تطبیقی کرد: وصف‌ناپذیریِ تجربه دینی، تفاوت در منشأ اکتساب، مشکل دور در نظریه ویلیام جیمز و گوهر‌انگاری که جیمز قائل به آن است و می‌توان با تفسیری دیگر، غزالی را نیز به آن معتقد دانست.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 109 تا 126

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ابعاد و زمینه های تحویلی نگری در دین پژوهی

نویسنده:

سعیده سیاری، احد فرامرز قراملکی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها – دانشگاه معارف اسلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

سنت گرایی , تحویلی نگری , پست مدرنیسم , جهان بینی , دیدگاه گرایی , شمول گرایی / حصرگرایی , دین پژوهی , اندیشه دینی

کلیدواژه‌های فرعی :

سکولاریسم , لیبرالیسم , عقل گرا , تبیین (منطق) , فیلسوفان , پدیدارها , روش شناختی , پوزیتویسم , پارادایم‌ ,

چکیده :

تحویلی نگری از عمده ترین خطاهای روش شناختی در پژوهش و به طور کلی در اندیشه است؛ زیرا که مانع دست یابی به دیدگاهی فراگیر درباره مساله مورد پژوهش می شود. این خطا در دین پژوهی به دلیل ساختار چندتباری مسایل و چند ضلعی بودن پدیدارهای دینی، بیش از گستره های دیگر آسیب زاست. پژوهشگر، دین پژوهی را متناسب با چارچوب نظری ویژه با حصر توجه به یک نقش یا جنبه از دین جهت می دهد. دگماتیسم تفکر سنتی، سوگیری مدرنیسم، کثرت گرایی و نسبیت گرایی پست مدرنیسم هر یک به نوبه خود موجب گسترش اندیشه تحویلی و تقلیلی در پدیدارهای دینی شده اند. درنگ در تاثیر پیشینه ذهنی پژوهشگر، انگیزه ها و تخصص وی، در استقرار برخی اولویتها در پدیدار دینی، می تواند بسیاری از حصرگرایی ها و یکسونگری ها را از پژوهش پدیدارهای دینی حذف کند و زوایای پنهان رهیافتهای تحویلی نگر نسبت به پدیدارهای دینی را روشن سازد. فراپست مدرنیسم بر آن است که دیدگاهی فراگیر ارایه کند که در آن تکثر بازتابی از حقیقت باشند.در این مقاله با بررسی نظریات و رهیافتهایی که به این نظریات انجامیده است، یکسونگریها و فروکاهشها در پدیدارهای دینی بیان می شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 33 تا 53

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحویلی‌نگری در تعریف دین، از دیدگاه دین پژوهان معاصر غرب (مطالعه ی پنج نظریه پرداز مؤثر)

نویسنده:

احد فرامرز قراملکی، سعیده سیاری

نوع منبع :

مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم) , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تحویلی نگری , تعریف دین , تعریف دین (مسائل جدید کلامی) , فلسفه دین , روش فرارشته ای

کلیدواژه‌های فرعی :

روان شناسی تجربه دینی , تجربه امر قدسی , پدیدارشناسی دین , امر قدسی , دیدگاه گرایی , امر قدسی و اتو , امر دنیوی و الیاده , تیلیخ و امر غایی , تجارب عرفانی (تجربه عرفانی) , پدیدار شناسی دین , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , کثرت گرایی دینی , معرفت شناسی تجربه عرفانی , نظریه شباهت خانوادگی , پدیدارشناسی توصیفی , پلورالیسم‌ دینی , عمل دینی , تحلیل شهودی , پدیدارشناسی تجربه دینی , ناعقلانیت تجربه عرفانی , دین واحد , مغالطه کنه و وجه , احساس صادقانه دینی , مدل شباهت خانوادگی ,

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

به طور کلی، هیچ گستره ای از اندیشه، از دام تحویلی نگری مصون نمانده است. مطالعات دین نیز از این امر مستثنی نیست. این مقاله می کوشد این معضل را در حوزه تعریف دین بررسی نماید. برای تبیین و توضیح این مطلب، تعاریف دین شناسان و اندیشمندانی مورد بررسی قرار می گیرد که در چارچوب مکتب های گوناگونی اندیشیده اند. رودلف اتو که از طریق تحلیل شهودی، پدیدارشناختی و روان شناختی تجارب دین، امر مقدس را تعریف می کند در جنبه های ناعقلانی تجارب عرفانی دچار افراط می شود و نمی تواند تعریفی فراگیر و شایسته پیچیدگی های دین ارایه دهد. الیاده مفهوم امر قدسی را بسط می دهد و امر قدسی را مقابل امر دنیوی قرار می دهد، اما او نیز نمی تواند تعریفی منسجم و همگون ارایه دهد. جان هیک به این نتیجه می رسد که یافتن تعریف مشترک، که همه ادیان را دربرگیرد، ممکن نیست و بنابراین به جای دین واحد، از ادیان سخن می گوید و ویژگی های شایع ادیان را برمی شمارد. ویتگنشتاین دین را نهادی نظام مند نمی داند و به جای دین، از عمل دینی سخن می گوید و دین را به عمل تحویل می دهد و خصایص عمل دینی را برمی شمارد. تعریف پل تیلیخ از دین، انعکاس دو معنا از آن است: دین در معنای عام، امری غایی و در معنای خاص، وجهی از روح بشر است. با فرادیدگاه می توان از تحویلی نگری تا حدی مصون ماند. این امر از طریق رهیافت میان رشته ای فراهم می شود. فرادیدگاه و رهیافت میان رشته ای ادعای کمال ندارند، اما می توانند به کامل شدن گام به گام تعاریف دین از طریق یک فرآیند سیستمیک و پویا کمک کنند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 22

مشخصات اثر

ثبت نظر