جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «نقد ادله خلافت» از دو بخش تشکیل یافته که شامل «آیات مورد استناد اهل سنت برای اثبات خلافت خلفا» و «روایات مورد استناد اهل سنت برای اثبات مشروعیت خلافت خلفا» است. مؤلف در هر بخش، پس از بیان آیه و روایات مرتبط با استدلال اهل سنت درباره حقانیت خلافت خلفای سه‌گانه خویش، به نقد و بررسی و طرح اشکال علمی و محتوایی نسبت به این استدلالات می‌پردازد. برخی از دانشمندان اهل سنت برای حفظ موقعیت خلفا از بازگو کردن این قطعه از تاریخ خودداری نموده‌اند؛ از جمله ابن ابی الحدید در شرح خود می‌گوید: «جساراتی را که مربوط به فاطمه زهرا (سلام الله علیها) نقل شده، در میان مسلمانان تنها شیعه آن را نقل کرده است.» البته برخی از دانشمندان و مورخان اهل سنت، در این بخش، از بیان واقعیات تاریخی شانه خالی کرده‌اند؛ رویدادهای تلخ، شرایط سخت بیماری و دوری از پدر بیش از پیش شرایط جسمی و وضعیت روحی حضرت زهرا (سلام الله علیها) را دشوارتر می‌کرد، اما حضرت فاطمه (سلام الله علیها) با اینکه روز به روز پیکرش آب می‌شد، هیچ شِکوه ای از بیماری نداشت. در هنگام یورش حاکمان غاصب به خانه‌اش، حضرت زهرا (سلام الله علیها) به گونه‌ای میان درب و دیوار آسیب دیدند که علاوه بر صدمه‌های سخت، جنین ایشان نیز سقط شد و تازیانه‌های بیشماری بر جان و روح او نشست. همه این رویدادهای تلخ و دردناک حضرت زهرا (سلام الله علیها) را به بستر بیماری کشاند و به شهادت ایشان منجر شد. حضرت امام حسن مجتبی (علیه السلام) در یک مجلس مناظره در حضور معاویه خطاب به مغیرة بن شعبه فرمود: «انت الذی ضربت فاطمة بنت رسول‏اللَّه صلی اللَّه علیه و آله حتی ادمیتها و القت ما فی بطنها…؛ تو مادرم را زده و مصدوم و مجروح ساختی، تا اینکه او بچه اش را سقط کرد…» انتشارات دلیل ما، کتاب نقد ادله خلافت، نوشته آیت الله نجم الدین طبسی را به چاپ رسانده است. ساختار کتاب کتاب نقد ادله خلافت در دو بخش تدوین شده است. بخش اول: آیات مورد استناد اهل سنت برای اثبات خلافت خلفا، عناوین دیگر این بخش عبارت است از: آیه أتقی، آیه استخفاف، آیه غار، آیه ارتداد، آیه اولوالفضل، آیه مخلفین، آیه اشداء علی الکفار، آیه سابقین و در انتهای این بخش آیه صراط مستقیم آورده شده است. بخش دوم: روایات مورد استناد اهل سنت برای اثبات مشروعیت خلافت خلفا، عناوین دیگر این بخش عبارت است از: حدیث اقتدا، حدیث مواسات، حدیث تبعیت از سنت خلفا، حدیث افضلیت ابوبکر، حدیث خیر الأمه، حدیث خلّت و دوستی، حدیث برتری ابوبکر و عمر از زبان حضرت علی(علیه السلام)، حدیث سالخورده بهشت و در انتهای این بخش حدیث صلاة أبی بکر آورده شده است. ویژگی های اثر ۱. نقد عالمانه خلافت توسط آیت الله نجم الدین طبسی ۲. بررسی تفصیلی و نقد ادله خلافت ۳. نقد ادله خلافت بوسیله آیات ۴. آوردن استدلالات منطقی بوسیله آیات ۵. بررسی روایات مورد استناد اهل سنت برای مشروعت دادن خلافت ۶. نقد و تحلیل منطقی و عالمانه روایات مورد استناد درباره خلافت برشی از کتاب در صفحه ۲۳۷ این کتاب در مورد بررسی جنگ های حضرت علی(علیه السلام) این مطالب آورده شده است: با توجه به روایات نقل شده از رسول گرامی اسلام ، جای هیچ شک و تردیدی باقی نمی ماند که کسانی که با آگاهی و عمد در مقابل حضرت علی ع خلیفه وقت مسلمانان ، صف آرایی کرده و امامت و حکومت آن حضرت را نپذیرفته و با آن حضرت به مقابله پرداختند، به دلیل انکار ولایت و اصل پنجم از اصول دین ، مرتد و کافر شده بودند. مسلمان نامیدن تمامی اهالی جمل، صفین و نهروان و داخلی جلوه دادن جنگ های حضرت علی ع ، ظلم در حق آن حضرت است. انتشارات دلیل ما، کتاب نقد ادله خلافت را در قطع وزیری و در ۷۷۶ صفحه منتشر نموده است.

علم امام از مؤلفه های اساسی امامت در منظومه ی اندیشه ی شیعی است و در قرآن و روایات اهمیت چشمگیری به آن داده شده است. این مؤلفه از گذشته ی دور مورد توجه عالمان و اندیشمندان امامیه قرار گرفته، تا جایی که آن را از ویژگیهای بنیادین در این منظومه قلمداد می نمایند. علم امام ابعاد وسیع و گوناگونی دارد. یکی از مسایل مطرح در بخش کیفیت علم امام، مسئله ی ازدیاد و افزایش آن است. بدین معنا که آیا علم امام افزایش پذیر است و توسعه می یابد و یا اینکه خداوند یک باره علم را به آنان عطا فرموده و از ابتدا تا انتها این علم همواره ثابت و بدون تغییر می ماند؟ با توجه به تاکید اهل بیت علیهم السلام بر این مسأله در روایات متعدد ، این نگاشته بر آن است تا مسأله ازدیاد علم امام را مبتنی بر متون وحیانی و از ابعاد مختلف همچون کیفیت ، زمان ، مکان و محتوای علم افزون بررسی نموده و مهمترین شبهات مطرح شده در این زمینه را پاسخ دهد.

اهمیت کم‌نظیر بحث علم امام در منظومه معرفتی شیعه، بر آشنایان معارف شیعی پوشیده نیست. علم امام مهم‌ترین بحث در صفات امام است؛ شیعیان از همان ابتدا دریافته بودند که جانشینی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و امامت، بدون علم الهی و خاص ممکن نیست. آنان پذیرفته بودند که امام حجت خداوند و مرجع دینی مردم پس از پیامبر(صلی الله علیه و آله) است، پس باید از علم موهوبی بهره‌مند باشد؛ چرا که در غیر این صورت، در تفسیر دین و قرآن دچار انحراف و گمراهی می‌شود. به همین دلیل علم الهی و ویژه امام ـ با وجود اختلافاتی در جزئیات آن ـ مورد اعتراف شیعیان در تمام دوره‌ها و نشانه‌ای برای شناخت امام حق از مدعیان دروغین بوده است.بررسی علم امام از حیث منابع آن که شامل چه منابع عادی و ماورائی می شود و همچنین حدود آن که آیا حوزه علوم غیر دینی را نیز…

شرح و تفسیر آیه ولایت در اثبات ولایت و امامت امام علی و بیان ادله عقلی و نقلی مبتنی بر آن است. در این اثر به بررسی ادله اثبات ولایت معصومین(ع) به ویژه امیرالمومنین علی(ع) پرداخته شده و شبهات مخالفان شیعه در این زمینه پاسخ داده شده است. نویسنده از منظری روایی به تفسیر آیه ولایت(آیه 55 از سوره مائده) پرداخته و دلالت این آیه بر ولایت و امامت امام علی(ع) را با توجه این روایات و مفاد خود آیه بررسی نموده است. وی همچنین به شأن نزول آیه مورد نظر و روایات متعددی در مورد شایستگی‌ها و فضایل امیرالمومنین علی(ع) اشاره کرده و این آیه را به صورت انحصاری در حق آن امام و فرزندان معصوم ایشان دانسته و برخی از شبهات مبنی بر عدم شأ ن نزول و عدم دلالت این آیه بر آنان را مورد نقادی قرار داده است.

«مجالس در مناظرات» ترجمه فارسى کتاب الفصول المختارة من العیون و المحاسن اثر شیخ مفید است، پیرامون مناظرات شیخ مفید درباره مباحث امامت، که توسط آقا جمال خوانسارى ترجمه گشته است. سده چهارم تاریخ اسلام، سده ‏اى پر جوش و خروش بود، پر جوش و خروش در سیاست، و پر جوش و خروش در علم. سیصد سال از ظهور اسلام مى‏ گذشت. فلسفه یونان ترجمه شده بود. کتاب‏هایى دیگر نیز در حوزه علوم مسلمین پا گذاشته بود. پیروان سیاست‏هاى گوناگون، سرتاسر ممالک اسلام را میدان تکاپوى خویش قرار داده بودند. در حدیث و تفسیر کتاب‏هایى تألیف شده بود. محدّثان و مفسران آراء خود را اظهار کرده بودند. کتاب‏هایى در تاریخ اسلام، و تاریخ خلافت اسلامى، گردآورى شده بود، که پیشینه اسلام را، اگر چه با نقص و جانبدارى، پیش چشم ‏ها مى‏ گذاشت. عقایدشناسان و متکلّمان به مکتب‏هاى خود شکل داده بودند. پایه ‏هاى مذاهب فقهى ریخته شده بود، و مردم در پیروى از فقیهان دسته‏ بندى شده بودند. شهر بغداد در آن روزگار، به عنوان مهم‏ترین مرکز علمى و سیاسى جهان اسلام به شمار مى ‏رفت و از ویژگى ‏هاى خاصى برخوردار بود. آل بویه و حمدانیان که شیعه مذهب بودند، قدرت یافته و از دانشمندان شیعه حمایت مى ‏کردند یا حداقل از آن آزار و اذیت‏ ها که قبلا به شیعیان مى ‏رسید، جلوگیرى مى‏ کردند و این فرصت خوبى بود تا دانشمندان شیعه از حقانیّت مذهب امامیّه دفاع نمایند. شیخ مفید این مسئولیّت بزرگ را در بغداد به عهده داشت و شاگردان برجسته اى از قبیل شریف رضى، سیّد مرتضى، شیخ طوسى، ابوالعباس نجاشى، قاضى ابوالفتح کراچى و... را تربیت نمود که هر کدام در دفاع از مبانى شیعه تلاش ‏هاى چشم گیرى انجام دادند و از طرف دیگر شیخ مفید با بزرگان فرقه معتزله و اشاعره و مذاهب گوناگون اهل سنت و حتى فرقه‏ هاى شیعه از قبیل زیدیه و اسماعیلیه به بحث و مناظره حضورى و شفاهى مى‏ پرداخت، که نمونه ‏هاى آن را در کتاب ارزنده «الفصول المختاره» مى ‏بینیم. نام کامل کتاب «الفصول المختاره من العیون و المحاسن» است و همان طور که از دیباچه کتاب به دست مى ‏آید، این کتاب برگزیده ‏اى از مطالب دو کتاب شیخ مفید؛ یعنى کتاب «المجالس المحفوظه فى فنون الکلام» و کتاب «العیون و المحاسن» مى ‏باشد.

«ذلك يوم الخروج دراسة حول ظهور الامام المهدى (ع) اثر سيدحسين مدرسى مى ‏باشد. اثر، تحليلى از اهداف، مبانى حكومت و قيام حضرت مهدى (عج) است. در مقدمه، سوالاتى كه در بين مسلمانان درباره شخصيت امام عصر (عج)، نهضت و قيام او و سوالات ديگرى كه در اين زمينه وجود دارد، مطرح و اثر به هدف پاسخ ‏گويى به اين سوالات نگارش يافته است. مولف در ضمن هفت فصل به شناسايى اين مصلح و منجى و چگونگى قيام و نشانه‏ هاى ظهور او در آخرالزمان مى ‏پردازد. روش مولف در مستندسازى مطالب اثر بر قرآن كريم و احاديث و روايات وارده از معصومين عليهم السلام كه در جوامع روايى نقل شده است، تكيه دارد. نگارنده در فصل اوّل، با بررسى و تحليل محتوايى احاديث و آيات قرآن به معرّفى امام عصر (عج)، خصوصيات و ويژگى‏ هاى اخلاقى ايشان مى ‏پردازد. فصل دوم به بحث از مقام ولايت و امامت و ملاكات شناسايى امام (ع) ميثاق انبياء با امام مهدى (ع) پرداخته است. انديشه مهدويت در عقيده شيعه در جايگاه رفيعى قرار دارد و با مفاهيم ارزشمندى؛ مانند انتظار، ظهور قيام و عدالت پيوند خورده است. نويسنده در فصل سوم به تحليل جايگاه انتظار در فرهنگ شيعه در زواياى مختلف مى ‏پردازد. فصل چهارم به انقلاب حتمى كه به دست امام عصر (عج) محقق خواهد شد و نشانه ‏هايى كه از اين انقلاب در روايات مطرح و بيان شده است، ولى زمان آن دقيقاً مشخص نشده، پرداخته است. در فصل ‏هاى بعدى به اهداف اين انقلاب و نهضت، ياران آن و موضع ‏گيرى‏ هاى مردم در زمان خروج امام زمان (ع) پرداخته مى ‏شود.

«مهدویت از دیدگاه دین‏ پژوهان غربى» اثر سید رضى موسوى گیلانى، مهدویت را از نظرگاه غربیان مورد بررسى قرار داده و به نکات مثبت و منفى آنان، به صورت نقادانه، اشاره مى‏ کند. مقدمه مؤلف در اشاره به جایگاه مهدویت در مباحث اعتقادى، آغازگر مباحث بوده و مطالب در ده فصل تدوین یافته است. فصل ‏هاى کتاب، هر کدام به یکى از شرق ‏شناسان اختصاص یافته که مؤلف براى توضیح دیدگاه آنان مباحثى چون، روش‏ شناسى، زمینه هاى فکرى، نگرش به موضوع مهدویت و نقد و بررسى آراء ایشان پیرامون این مسئله را محور قرار داده است. در ابتداى هر فصل، توضیحاتى پیرامون آن، در قالب مقدمه آمده است. از جمله ویژگى ‏هاى کتاب، تبیین اندیشه ‏ها و پژوهش ‏هاى برخى فیلسوفان غربى؛ از جمله هانرى کربن، جیمز دارمستتر، فان فلوتن، ایگناتس گلدتسیهر، ادوارد برون، مارگولیوث، ژزف کنت دوگوبینو، همیلتون گیب و آنه مارى شیمل است. نویسنده در مقدمه، ضمن ارائه تعریف کوتاهى از اصطلاح «شرق ‏شناسى» به تاریخچه مختصرى از فعالیت‏ها و محورهاى مطالعاتى پاره ‏اى از شرق ‏شناسان اشاره کرده و ضمن تعریف معناى لغوى و اصطلاحى واژه شرق‏ شناسى، دوره ‏هایى که بر این دست مطالعات گذشته است را یادآورى مى‏ کند.

«مهدویت از دیدگاه نهج البلاغه»، اثر مهدی فقیه ایمانی، بیان گفتارهای امام علی علیه‌ السلام و برخی از علمای اهل سنت درباره حضرت مهدی عجل‌ الله فرجه‌ الشریف و مباحث مهدویت می‌ باشد که به زبان فارسی، در سال ۱۳۶۲ ش نوشته شده و به سفارش دبیرخانه دائمی اجلاس حضرت مهدی، منتشر شده است. کتاب با مقدمه مؤلف آغاز شده و مطالب در سه فصل ارائه گردیده است. نویسنده نخست، فهرستی از سخنان امام علی علیه‌ السلام که پیرامون امام، رهبر، خلیفه، مسئول و زمامداری مسلمانان است، را ذکر کرده، آن گاه، موضوع مهدویت در اسلام و پیش گویی از ظهور و قیام حضرت مهدی عجل‌ الله فرجه‌ الشریف و تحقق یافتن حکومت جهانی اسلام در سایه رهبری آن حضرت را بررسی نموده است. در ادامه، مشخصات صد و دو تن از علمای اهل سنت که به وجود مهدی عجل‌ الله فرجه‌ الشریف و ولایتش اقرار کرده‌ اند، ذکر شده و مختصری از تاریخ امام مهدی عجل‌ الله فرجه‌ الشریف نیز به دنبال آن آورده شده است. از نظر مؤلف، امام علی علیه‌ السلام در نهج البلاغه، به سه روش به موضوع امام مهدی عجل‌ الله فرجه‌ الشریف پرداخته است: ۱- به صورت عام و در ذیل تمام فقراتی که به نحوی مقام امامت را گوشزد کرده است. ۲- در فقراتی که اخبار غیبی و پیش گویی‌ های از حوادث آخرالزمان مطرح شده است. ۳- کلماتی که مشخصا به امام مهدی عجل‌ الله فرجه‌ الشریف و وجود آن حضرت پرداخته است. سپس در ذیل هر کدام از این طریق‌ ها، فقرات موجود در نهج البلاغه آورده شده است.

آشنایی با ساختار علوم می تواند ما را در تعیین دقیق مرزهای هر یک از علوم و نیز شناخت روابط منطقی اجزای یک علم یاری رساند و نقش مهمی در جنبش علمی و نهضت نرم افزاری ایفا کند. در این راستا لازم است درک درستی از موضوع، مسائل و مبادی علوم داشته باشیم، تا بتوانیم تعریف جامعی از هر یک از آنها به دست آوریم. علم کلام به عنوان شریف ترین علوم، که مقصد آن شناخت خداوند، صفات و افعال او، نبوت، امامت و معاد است، راه درست رسیدن به سعادت ابدی و قرب الهی را به انسان نشان می دهد. از این رو، آشنایی با ساختار کلی علم کلام و مباحث مطرح شده در آن، می تواند ما را در دست یابی به این مقصود یاری رساند. افزون بر این که هدف جنبش علمی و پیشرفت فرهنگی جامعه را نیز برآورده می کند.شناخت ساختار کلی علم کلام، مبتنی بر شناخت موضوع، مسائل و مبادی آن است. گستره مسائل کلامی، مبتنی بر عام یا خاص بودن موضوع آن است که در این زمینه، دو دیدگاه کلی میان متکلمان وجود دارد.این مقاله، ضمن بررسی پاره ای از دیدگاه های متکلمان در دوره های مختلف تاریخی، به ویژه متکلمان اشاعره و امامیه، درباره موضوع علم کلام و گستره مباحث آن، با تاکید بر خاص بودن موضوع این علم، مسائل آن را محدود به الهیات به معنی اخص و عقاید دینی، یعنی مباحث توحید، عدل و افعال الهی، نبوت، امامت و معاد می داند و مباحث منطقی، معرفت شناختی، طبیعی و فلسفی را که مقدمه ای برای اثبات مسائل کلامی هستند، فقط از مبادی علم کلام می داند، نه از مسائل آن.