جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واقع‌گرایی تاریخی، از جمله موضوعاتی است که در سپهر اندیشه دو دانشمند مسلمان، استاد مطهری و ابن‌خلدون قرار گرفته است. هر دو دانشمند تلاش کرده‌اند به نحوی واقع‌گرایی تاریخی را در دستور کار اندیشه‎ورزی خود قرار دهند. هم استاد مطهری و هم ابن‌خلدون به جهان اسلام تعلّق دارند؛ امّا با عنایت به تعلّق استاد مطهری به شرق اسلامی و تعلّق ابن‌خلدون به غرب اسلامی، این سؤال به وجود می‌‌آید که آیا به لحاظ علمی و فلسفی، تفاوت رویکردی میان این دو اندیشمند در موضوع واقع‌گرایی و پیامدهای حاصل از این تفاوت، در ارتباط با جامعه و تاریخ وجود دارد یا نه؟ این پژوهش تلاش می‌کند تا به روش تحلیلی و تفسیر استنطاقی و به عبارت دیگر، به پرسش گرفتن متون مرتبط با فلسفه تاریخ این دو اندیشمند، راهی برای پاسخ‎گویی به سؤالات مذکور پیدا کند. درحالی‎که ابن‌خلدون با ایجاد تعارضی عمیق میان فلسفه و شریعت (جامعه) و نیز حذف فلسفه سیاسی از ساختار تقسیم‎بندی علوم، به واقع‌گرایی تجربی رسیده است، استاد مطهری با تحفظ بر دستگاه سنت فلسفی تقسیم‎بندی علوم، همچنان بر واقع‌گرایی فلسفی، استوار و پایدار مانده است. تفاوت رویکرد مذکور، بازتاب‎هایی از جمله تفاوت نگاه به تکامل تاریخ را داشته است. درحالی‎که نگاه تجربه‎گرای ابن‌خلدونی، حرکت تاریخ بشر را در طبیعت عمران و ناشی از «خصلت مقهورناشدنی ضرورت‎های زندگی اجتماعی» می‎داند، نگاه الهی استاد مطهری، حرکت تکاملی بشر را در فعلیت یافتن استعدادهای فطری بشر جستجو می‌کند.

اخلاق سیاسی از مفاهیم مهم در حوزه حکمت عملی و فلسفه سیاسی است که از دیرباز ذهن بسیاری از متفکران را به خود مشغول کرده است. امام خمینی، از جمله اندیشمندان و عالمانی است که تأملاتی عمیق در زمینه اخلاق و سیاست داشته است. ایشان کتاب‎های زیادی را به نگارش درآورده‌ است و مهم‎ترین آنها کتاب شرح جنود عقل وجهل است که بر اساس نظریه دو فطرت، به مسئله اخلاق سیاسی پرداخته ‌است. به همین دلیل، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی، به نقش ساختار و مبانی اخلاق سیاسی در اندیشه امام خمینی; در کارکرد نظام سیاسی می‌پردازد. یافته‌های پژوهش در پاسخ بیان می‌دارد که ساختار و مبانی اخلاق سیاسی در اندیشه امام‌; بر اساس فطرت الهی انسان شکل می‌گیرد و دارای ساختمان و ساختاری ماتریسی است که در رأس آن فطرت الهی انسان (فطرت مخموره) قرار دارد و پس از آن عقل و سپس خیر در جایگاه پس از عقل قرار گرفته است و خیر نیز منشأ تمامی فضیلت‌های اخلاقی دیگر همچون ایمان و عدالت می‌شود. اجزای تشکیل‌دهندۀ این ساختار، یعنی مؤلفه‌ها نیز همان فضیلت‌های اخلاقی است که به ‌ترتیب در ساختار جای گرفته و در واقع، هریک بیانگر صفات و نکاتی است که بایدهای اخلاق سیاسی را تشکیل می‌دهد و مبانی اخلاق سیاسی از دیدگاه امام; در سه حوزه معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناختی است. امام; با توجه به ساختار و مبانی اخلاق سیاسی، سه نوع نظام سیاسی را از هم تفکیک می‌کند که عبارت‌اند از: «شیطانی، حیوانی و الهی». البته نظام مطلوب امام; برگرفته از اخلاق سیاسی مبتنی بر فطرت محجوبه است.

هدف تحقیق بررسی و مقایسه آرائ تربیتی، هستی شناسی، معرفت شناسی، ارزش شناسی، اهداف تربیتی و تفکر با توجه به نقش بنیادی آن در هدایت انسان‌ها و کاربرد آن در تمام لحظه‌های زندگی فردی و اجتماعی از دیدگاه جان دیویی با خواجه نصیر است. روش پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی است. ابزار تحقیق به سبک جمع‌آوری اطلاعات فیش‌برداری از منابع و اسناد مکتوب در تعلیم و تربیت اسلامی و غربی می باشد. تحلیل اطلاعات جمع‌آوری شده نشان داد : 1- در دیدگاه خواجه نصیر اهداف تربیتی در راستای تحقق تعقل و سیر در آفاق و انفس و به عبارتی سیر الی الله است در صورتی که هدف تربیت از دیدگاه جان دیویی کسب تجربه عینی است. 2- در نظر خواجه نصیر انسان‌ دارای روح خدایی و فطرت پاک است ولی از نظر دیویی انسان‌ موجودی مادی است. 3- از نظر خواجه نصیر تفکر در جهت شناخت خدا، طبیعت و انسان به کار می رود ولی در دیدگاه دیویی تفکر در حل مسائل مادی و دنیوی به کار می رود. 4- در دیدگاه خواجه نصیر معرفت محدود به حس و تجربه مکتب پراگماتیسم نبوده و معرفت شهودی و ربانی را بیان می‌کند ولی در نظر دیویی تجربه مادی ملاک معرفت است. 5- از دیدگاه خواجه نصیر ارزش‌ها دارای ابعاد مادی و معنوی است ولی در نظر دیویی ارزش‌ها مادی و تغییر پذیر هستند. 6- از دیدگاه خواجه نصیر هر عملی که در راه خدا باشد قابل تقدیر است ولی از نظر دیویی هر عملی که سود عینی و دنیوی داشته باشد دارای اهمیت است.

هدف این پژوهش بررسی رابطه میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی با سبک زندگی اسلامی در میان دانشجویان پیام‌ نور قم است. روش تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه پیام‌نور شهر قم هستند که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی، 250 دانشجو انتخاب شدند. با استفاده از پرسش‌نامه‌ سبک زندگی اسلامی کاویانی و پرسش‌نامه محقق‌ساخته شبکه‌های اجتماعی مجازی، اطلاعات لازم جمع‌آوری شد و نتایج به کمک نرم‌افزار Spss و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که بین استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی (علاقه‌مندی و کارکردها) با سبک زندگی اسلامی رابطه معکوس و معنا‌داری وجود دارد و بین مدت‌زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی با سبک زندگی اسلامی، رابطه معناداری وجود ندارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که علاقه‌مندی به شبکه‌های اجتماعی مجازی، توان پیش‌بینی سبک زندگی اسلامی را دارد. بنابراین، می‏توان به این نتیجه رسید که ممکن است شبکه‏های اجتماعی مجازی فوایدی دربر داشته باشند؛ ولی با توجه به محتوای مطالب مورد استفاده و نوع استفاده از شبکه‏های اجتماعی، بر کاهش سبک زندگی اسلامی جوانان تأثیر بسزایی دارند و این واقعیت می‏تواند برای وضعیت عقیدتی و معنوی جامعه، آسیب‏زا باشد.

حوزه‎های علمیه شیعه با پیشینه‌ای بیش از هزارساله، از مهم‌ترین نهادهایی به شمار می‎رود که همواره در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی نقش‎آفرین بوده‎اند. این نقش‌آفرینی در دوره معاصر نیز استمرار یافته و به‎ویژه پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، تقویت شد. پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که جایگاه و نقش حوزه علمیه در عرصۀ تمدن‎سازی اسلامی در دوره معاصر چه بوده است؟ در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، نقش حوزۀ علمیه در چهار خرده‎نظام تمدنی بررسی شده است: نخست، نظام فکری-معرفتی که رسالت و نقش اصلی حوزۀ در این عرصه معنا می‎یابد. دوم، نظام فرهنگی تمدن که دربرگیرندۀ نظام اعتقادی، ارزشی و هنجاری است و حوزۀ علمیه در آن نقش کلیدی دارد. سوم، نظام سیاسی که نقطۀ اوج نقش‎آفرینی حوزه علمیه با برپایی نظام سیاسی اسلامی در این عرصه رقم خورد. چهارم، نظام اقتصادی که اگرچه حوزۀ علمیه در آن ورود نموده، اما در ابتدای راه است. مهم‎ترین بایستۀ تکامل نقش‎آفرینی حوزۀ علمیه در عرصۀ تمدن‎سازی، نگرشی نو و جامع به اجتهاد به‎عنوان ابزار اصلی تمدن‎سازی دینی است که اگرچه در دورۀ معاصر تحولات و پیشرفت‎های قابل توجهی داشته، اما همچنان ظرفیت فوق‎العاده‌ای در آن وجود دارد که بهره‎گیری از آن می‎تواند رسالت تمدن‎سازی دینی حوزه را تسریع و تکامل بخشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین تاب‎آوری و رضایت شغلی با نقش میانجی فرسودگی شغلی معلمان انجام شد. روش پژوهش این تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل همه معلمان شاغل در دبیرستان‌های شهر خمینی‌شهر استان اصفهان بود. از جامعه آماری یادشده تعداد 130 نمونه به روش نمونه‎گیری تصادفی انتخاب شد. برای گردآوری داده‌های پژوهش از پرسشنامه‌های پرسشنامه رضایت شغلی مینه سوتا(1951)، مقیاس تاب‌آوری کانر و دیویدسون(2003) و فرسودگی شغلی مسلش (1981) استفاده شد و نتایج با به‎کارگیری روش‌های آماری ضریب همبستگی و روش بارون و کنی با استفاده از رگرسیون خطی تحلیل شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که: الف) بین تاب‌آوری و رضایت شغلی رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد؛ ب) بین فرسودگی شغلی و متغیر تاب‌آوری رابطه منفی و معنی‌داری وجود دارد؛ ج) بین رضایت شغلی و فرسودگی شغلی رابطه منفی معنی‌داری وجود دارد؛ د) متغیر فرسودگی شغلی در رابطه بین دو متغیر تاب‌آوری و رضایت شغلی به‎عنوان متغیر میانجی نقش دارد. بنابراین، در مراکز آموزشی هم‌زمان با آموزش مهارت‌های مرتبط با تاب‌آوری، باید جنبه‌هایی از تاب‌آوری را که باعث کاهش فرسودگی شغلی می‌شود، مورد توجه قرار داد تا از این مسیر رضایت شغلی معلمان افزایش یابد.