جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله شرحی بر مناجات المریدین امام سجاد علیه السلام است. در این فراز از مناجات، حضرت به معرفی خداجویانی می پردازند که هدفشان نیل به قرب الهی است. در این مسیر پرفراز و نشیب، داشتن الگو و راهنمای سیر و سلوک برای نیل به کمال ضروری است. علاوه بر این، شناسایی و توجه به عنایتی که خدای متعال به سالک راه خویش نموده، لازم است.عنایت و لطف خدای متعال همواره بر حق بندگان است، اما دریغ از اندکی توجه به عنایت الهی. انسان گاهی اوقات حتی نسبت به سپاس از محبت و الطاف پدر و مادر و دوستان و همسر خویش غافل می شود. سرّ شکرگذاری از خداوند در کنار والدین در قرآن، این است که انسان را سپاسگزار بار آورد. امام علیه السلام در ادامه به بیان تدبیرهای خداوند برای جذب انسان های غافل می پردازند.کلیدواژه ها: خدا، غفلت، سپاس، عنایت و محبت.

هدف این مقاله، معرفی مستند نشانگان حسد از منظر اسلام می باشد. این پژوهش، که از نوع تحقیقات بنیادی است، برای بررسی شاخص ها و نشانه های حسادت و تحلیل روان شناختی آن، اطلاعات به روش کتابخانه ای جمع آوری گردیده است؛ یعنی با استفاده از تفاسیر قرآن و کتب روایی، ویژگی های فرد حسود به صورت توصیفی جمع آوری و پس از دسته بندی، تجزیه و تحلیل گردیده است. بدین منظور، این نوشتار پس از تعریف لغوی و اصطلاحی حسادت و تفکیک آن از مفاهیم مشابهی همچون غبطه، منافسه، حسرت، غیرت، غل و نصیحت، به نشانه شناسی حسد با توجه به آیات و روایات می پردازد و با تقسیم نشانه های حسد به سه مؤلفه شناختی، عاطفی و رفتاری، برای حسادت، سه نشانه شناختی، شش نشانه عاطفی و نُه نشانه رفتاری از منابع اسلامی مورد شناسایی قرار می دهد. در پایان راه هایی برای تشخیص موقتی و قطعی حسادت، ارائه گردیده است.

مسئله ای که در این پژوهش با آن روبه رو هستیم، شناخت تفاوت های زن و مرد، نقش و کارکرد تفاوت هاست. هدف این است که با شناسایی دقیق تفاوت این دو جنس در ابعاد مختلف، به زمینه و بسترهای لازم برای یک زندگی آرام و با نشاط در ارتباط زن و مرد دست یابیم. روش تحقیق این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است که بر اساس مطالعه تفاوت ها در منابع علمی و دینی داده ها شکل گرفته است. آثار و کارکردها بر تحقیقات دینی و روان شناختی مبتنی است و یافته های مهم در این تحقیق، درک تفاوت ها در ابعاد فیزیکی، طبیعی جنسی، عاطفی و فکری است. این مهم به ما کمک می کند تا با استفاده از عشق و محبت، شادی و نشاط، تعادل و قضاوت عادلانه، زندگی سالم، برخوردار از مسئولیت پذیری و معنویت داشته باشیم.

در سال های اخیر، الگوی چندوجهی برگرفته از متون اسلامی در درمان افسردگی مورد توجه قرار گرفته و از این شیوه در درمان افراد افسرده استفاده شده است. هدف این مقاله معرفی اجمالی مؤلفه های اصلی رویکرد مذکور، با تأکید بر مضامین صحیفه سجادیه می باشد. در این پژوهش کتابخانه ای، ابتدا با استفاده از منابع، مؤلفه های اصلی الگوی اسلامی درمان افسردگی مشخص و در مرحله بعد، این مؤلفه ها با مضامین مستخرج از صحیفه سجادیه منطبق گردیده است. این مطالعه نشان می دهد که محتوای غنی صحیفه سجادیه، به نحو مطلوبی با مؤلفه های اصلی رویکرد اسلامی درمان افسردگی قابل انطباق می باشد.

موضوعی که اخیرا نظر روان شناسان مثبت نگر و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده، بخشودگی است. محققان نشان داده اند که بخشودگی با سلامتی جسمانی و روانی در ارتباط است. جالب توجه است که این موضوع در قرآن، احادیث و دعاها نیز مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی مروری آیات قرآنی و به ویژه دعاهای 52گانه صحیفه سجادیه با تأکید بر موضوع بخشودگی است. چگونگی بررسی به این صورت بود که بعد از بررسی مروری بخشودگی از جمله تعاریف نظری و ویژگی های افراد بخشنده، به بررسی فواید آن از لحاظ سلامتی جسمانی و روان شناختی بر اساس متون علمی جدید پرداخته شد. در این بررسی، سازه بخشودگی در متون مذهبی با تأکید بر احادیث و تأکید بیشتر بر دعاهای صحیفه سجادیه مورد توجه قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد که در آیات قرآنی و احادیث و به ویژه در دعاهای صحیفه سجادیه بیش از 120 بار کلماتی مثل عفو، آمرزش، بخشش، و گذشت مطرح شده است. به نظر می رسد نتایج حاصل از این پژوهش مروری، اهمیت میان رشته ای بودن مطالعات مفاهیم دینی و تطبیق آن را با متون علمی جدید می تواند متذکر شود.

ماندگاری یک مکتب روان شناسی، یکی از بزرگ ترین آمال و آرزوهای ارائه دهندگان آن مکتب می باشد. درک عوامل ماندگاری و میزان تأثیر آنها، می تواند کمک بسزایی به رفع نقایص و پروراندن نقاط قوت یک مکتب نماید. در این زمینه، لزوم ارائه مکتب روان شناسی متناسب با دین اسلام ضرورتی دو چندان می یابد. این پژوهش، به بررسی عوامل ماندگاری یا افول رویکردهای عمده مکتب رفتارگرایی پرداخته است. مقاله با روشی نظری ـ تحلیلی، برخی عوامل ماندگاری را به دست آورده و کوشش کرده است توجه رویکردهای مختلف این مکتب را به آن عوامل بسنجد. نتایج به دست آمده، حاکی از تفاوتی معنادار از دو جهت می باشد: یکی، میزان توجه رویکردهای مختلف به آن عوامل و دیگری، میزان اثر هریک از آن عوامل در ماندگاری آن رویکرد.

درک عمیق نظریات در علوم انسانی، مستلزم شناخت مبانی فکری و اندیشه های نظریه پردازان این عرصه است. پژوهش حاضر بر آن است که با شیوه ای توصیفی ـ تحلیلی، مبانی شناخت شناسی ژان پیاژه را مورد نقد و بررسی قرار دهد. پیاژه اساسا یک فیلسوف زیست شناس است که برای کشف ماهیت شکل گیری شناخت در انسان، از شیوه شناخت شناسی تکوینی استفاده کرده و نتایج تحقیقات او منجر به نظریه رشدشناختی گردید. این پژوهش پس از بررسی آراء و نظرات وی، نتایج ذیل را حاصل نموده است: پیاژه بدون در نظر گرفتن تفاوت ماهوی مسائل عقلی و تجربی، با شیوه تجربی، اقدام به کشف شیوه های شکل گیری و ماهیت دانش در انسان نموده است. او تحت تأثیر زیست شناسی، با کاهش جایگاه انسان در حد یک ارگانیزم پیشرفته، والاترین هدف انسان را حیات اجتماعی مناسب در نظر گرفته است. وی با تعریف سازوکار شکل گیری تجربی دانش در انسان به انکار علم حضوری رسیده است. همچنین شیوه شکل گیری دانش در نظریه او منجر به مادی بودن علم می گردد.

یکی از ابزارهای اصلاح و تربیت، که در میان صاحب نظران تعلیم و تربیت مورد اختلاف و مناقشه قرار گرفته، اعمال انواع تنبیه، به ویژه تنبیه بدنی در عرصه تعلیم و تربیت است. عده ای از روان شناسان با اعمال تنبیه به شدت مخالفت کرده اند و آن را در جهت حذف رفتارهای ناهنجار نه تنها غیرمفید، بلکه مضر می دانند و والدین و مربیان را از اعمال آن نهی می کنند. در مقابل، برخی دیگر، از دیدگاه تعلیم و تربیت و اسلام، این تفکر را نمی پذیرند و با آن مخالفند. این دسته معتقدند تنبیه بدنی نه تنها مضر نیست، بلکه می تواند موجب حذف رفتار ناپسند از خزانه رفتاری کودک شود و تأثیر پایداری در وجود او ایجاد کند.در منابع اسلامی انواع تنبیه، به عنوان یک ابزار بازدارنده در عرصه تعلیم و تربیت مورد پذیرش قرار گرفته است. در آیات قرآن کریم و روایات معصومان علیهم السلام، تنبیه علاوه بر مجازات حدود و تعزیرات، به عنوان یک روش تأدیب و اصلاح رفتار پذیرفته شده است.