جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در واقع باید گفت که شبهۀ توسل از مسائلی است که در میان خداپرستان و مسلمانان جهان رواج داشته است. همه مسلمانان موحد و پیروان ادیان و مذاهب به نوعی توسل را پذیرفته‌اند، ولی در کیفیت توسل و آنچه وسیله قرارمی‌گیرد اختلاف است. در این مقاله سعی شده است مسئله توسل و چند شبهه را که فرقه وهابیت یا همان سلفیه درباره آن مطرح کرده‌اند پاسخ داده شود. وهابی‌ها معتقدند توسل بدعتی است که در دین نهاده شده و حرام می‌‌باشد و انسان مسلمان نباید به اموری که در آن شائبه شرک و کفر وجود دارد وارد شود. در مقابل، بیشتر مسلمانان بر این باورند که توسل نه تنها با توحید ناسازگار نیست، بلکه عامل مفید و سازنده برای رسیدن به مقصود و رهایی از مشکلات است و این اعتقاد مبنای سیره عملی آن‌ها در طول تاریخ بوده است.

این پژوهش با بررسی پاسخ‌های کلامی‌به مسئله شر و استخراج مؤلفه‌های خوش‌بینی صورت گرفت و از بین نظریات روان‌شناسان برجسته مثبت‌ و منابع اسلامی‌ با هدف پاسخگویی به این سؤال که آیا پاسخ‌های کلامی‌موجود در بحث شرور، خوش‌بینی به خداوند را ایجاد می‌کند، انجام شده است. بدین منظور ابتدا پاسخ‌های متکلمین به مسئله شر و نظریات روان‌شناسان مثبت‌گرا، جستجو و طبقه‌بندی شده است؛ هجده پاسخ به مسئله شر گردآوری شده و با 30 مؤلفه خوش‌بینی نسبت به خداوند تطبیق داده شده است. محقق به روش تحلیل محتوای کمّی، هر یک از پاسخ‌ها‌ی کلامی ‌را بر اساس تجربیات مصاحبه شونده‌ها، با مؤلفه‌های خوش‌بینی به خدا مورد بررسی قرارداده است. دستاورد‌های این پژوهش به این ترتیب است: از میان پاسخ‌ها، پاسخ شر لازمه تعالی روح با داشتن هجده مؤلفه خوش‌بینی به خداوند بالاترین ظرفیت خوش‌بینی را دارد و پاسخ‌های عدمی‌تلقی کردن شر، شرور باعث شناخت خیرات و نظریه عدل الهی پویشی امتیاز و ظرفیت خوش‌بینی به خداوند را ندارد.

انسان از بدو تولد تا پایان زندگی هر روزه در معرض حجم بسیاری از اطلاعات و علوم مختلف قرار می‌گیرد و با تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات حاصل‌ شده، درک بهتری نسبت به جهان بیرون از خود پیدا می‌کند. بدین سان معرفت و شناختش نسبت به آنچه می‌بیند، می‌شنود و حس می‌کند نیز بیشتر می‌شود. این علوم برای انسان از طریق احساس (حس) و عقل حاصل می‌شود. احساس (ظاهری- باطنی) در کنار عقل هر دو با هم در کسب علوم برای انسان نقش دارند، البته میزان تاثیرگذاری و حدود هر دو مختلف و مشخص است، به ‌طوری ‌که احساس مربوط به محسوسات، اما عقل مربوط به غیر محسوسات است. در بحث منشا و چگونگی پیدایش علوم برای انسان نظرات متفاوت است. عده‌ای منشا پیدایش علوم را عقل و عده‌ای حس می‌دانند، اما علامه طباطبایی به خلاف دو گروه عقلیون و حسیون، عقل و احساس را با هم و در کنار هم، منشا پیدایش علوم برای انسان می‌داند، زیرا همان ‌طور که بیان شد علوم حاصل‌شده برای انسان صرفا عقلی نیست که بگوییم احساس انسان در به دست آوردن آن کاربرد ندارد و یا صرفا حسّی نیست که بگوییم عقل در نیل به آن کاربردی ندارد. هدف از این تحقیق آشنا شدن با نظرات متفاوت و درک نسبت به منشا پیدایش علوم، چگونگی حاصل شدن علوم برای انسان و همچنین آشنا شدن با مبانی نظرات مختلف، با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی است.

برداشت‌های نادرست از واقعیت ظهور و رخدادهای منتهی به آن، زمینه‌ساز برخی تصمیم‌های اشتباه و اقدام‌های ناصحیح می‌شود. انتظار فعّال، هنگامی اتفاق می‌افتد که همگان به ویژه جوانان به واقعیت‌های پیش و پس از ظهور و آثار و فواید فراوان آن واقف گردند. ائمه اطهارعلیهم السلام در طول بیش از 250 سال حضور خود، در فرصت‌های مقتضی بارها به این حقیقت اشاره کرده‌اند. در این میان امام رضا7 سخنان مهمی در راستای اصلاح تفکر قیام مهدوی بیان فرموده‌اند و به مطالب مهمی دراین‌باره اشاره کرده‌اند. این پژوهش، به شیوه تحلیلی و با جمع‌آوری اطلاعات از منابع کتابخانه‌ای تدوین شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که اعتقاد به منجی در تمام ادیان توحیدی و غیر‌توحیدی وجود دارد. تاریخ نشان می‌دهد که جهان هیچ‌گاه در صلح و آرامش مطلق نبوده و نیست. طبق احادیث موجود، دوره ظهور، دوره آرامش انسان است، ولی باید حق‌های پایمال شده پس گرفته شود. وظیفه ما شیعیان این است که معرفت خود را نسبت به امام بیشتر کنیم و خود را در تمام زمینه‌های لازم آماده کنیم.

سنت‌گرایی در بینش خود قائل است که در ورای کثرت عالم، به خصوص ادیان، وحدت باطنی نهفته است. کثرتی که در عالم هستی و ادیان مشاهده می‌کنیم، کثرتی صوری است که متعلق به موجودات این عالم و ظاهر ادیان است، اما در واقع، حقیقة الحقایق که همه مراتب دیگر واقعیت، تجلی اویند، واحد است، لذا وحدت ادیان در مرتبة متعالی وجود به اثبات می‌رسد. در این دیدگاه، تعدد ادیان به دلیل اختلاف در نژادها و روحیات مختلف انسان‌ها اثبات می‌شود، چرا که این شاخه‌های مختلف انسانی، مخاطب وحی‌ها قرار می‌گیرند و همین تفاوت میان قابل‌های بشری، تفاوت‌های میان صور حقیقت را رقم می‌زند. شهید مطهری از شخصیت‌هایی است که به‌واسطه نقد تجدد و تکیه بر سنت، شباهت‌هایی را با سنت‌گرایان در خود ایجاد کرده است. با مرور نوشته‌های ایشان، نوعی دفاع از پلورالیسم و وحدت ادیان را مشاهده می‌نماییم که مظنة هم‌رأیی ایشان با سنت‌گرایان را به ذهن می‌آورد، اما با دقت در نظریات سنت‌گرایان و همچنین آثار شهید مطهری، بطلان این گمان روشن می‌شود، زیرا پلورالیسمی که مطهری به آن می‌رسد از نوع نجات‎بخشی است نه حقیقت‎شناختی که سنت‌گرایان به آن رأی می‌دهند. از طرفی، شهید مطهری دین را واحد و منحصر در اسلام دانسته و اختلاف را در شرایع می‌شمرد. وی علل اختلاف شرایع را در اموری، متفاوت ازنظر سنت‌گرایان می‌داند.

علم اخلاق و خصوصا اخلاق دینی، بایدها و نبایدهایی را معرفی می‌کند که زندگی فردی و اجتماعی را جهت می‌دهد و باعث رشد و تعالی انسان می‌شود. این دستورها، بدون پیش‌فرض گرفتن بخشی از شناخت نسبت به انسان، ماوراء و موجودات پیرامون انسان ممکن نیست. مبانی انسان‌شناسی اخلاق دینی، مفاهیمی پایه‌ای هستند که طبق آنها (و مفاهیم پایه‌ای دینی) اخلاق دینی شکل می‌گیرد. برای اینکه به فهم درستی از مبانی انسان‌شناختی اخلاق از منظر دین برسیم، باید به منابع اصیل دینی مراجعه کنیم. یکی از این منابع اصیل که می‌توان مبانی انسان‌شناختی اخلاق دینی را از آن استخراج کرد نهج‌البلاغه است که اخوالقرآن نامیده شده است. این کتاب، شامل سخنان حکمت‌آمیز امام علی} است که با عقل انسان سازگاری دارد. ایشان در درجه بالایی از معنویت و اخلاق هستند برای همین به این کتاب ارزشمند مراجعه شده تا مبانی انسان‌شناسی اخلاق از آن استخراج شود. بر اساس یافته‌های این تحقیق، مبانی انسان‌شناختی اخلاق دینی در نهج‌البلاغه شامل فطرت، دو ساحتی بودن انسان، عقل، آزادی و اختیار، کمال‌ طلبی، عبد و بندگی و اقتضائات نفسانی هستند که با در نظر گرفتن این مبانی، دستورات اخلاقی صادرشده است تا انسان به کمال خود نزدیک و نزدیک‌تر شود.

اومانیسم مکتب فکری است که در دنیای غرب اصل و مبنای سایر اصول دیگر قرار گرفته است. اصولی چون لیرالیسم و دموکراسی حکومت مردم بر مردم و ساینتیسم (اصلت علم) از اومانیسم نشئت می‌گیرد اومانیسم یا انسان محوری اصلی است که در آن انسان را معیار و محور همه چیز قرار داده است و این انسان است که همه چیز برای اوست و جهان هستی تحت سیطره انسان می‌باشد از آنجا که انسان محوری در مقابل خدا محوری (همان اصل اسلام) قرار می‌گیرد اهمیت زیادی برای بحث و پرداختن به آن وجود دارد چرا که در مکتب اومانیسم خدا نایده گرفته شده است و این انسان و خواسته‌های اوست که مورد توجه قرار می‌گیرد برای اینکه به بطلان این اصل (اومانیسم) برسیم، لازمه آن این است که اصول فکری آن را بررسی کنیم و تاثیراتی را که این اصول و مبنای فکری در فرد و جامعه می‌گذارد مورد تحقیق قرار دهیم، چرا که با باطل کردن و از بین بردن اصول ان می‌توانیم این فکر را از بین ببریم در این مقاله به مفهوم اومانیسم و چگونگی پیدایش اومانیسم که در ابتدا یک مکتب ادبی بود و بعد به یک مکتب فکری تبدیل شده است و اصول فکری این اصل (اومانیسم) و تاثیرات آن پرداخته شده است و در پایان نیز به این پرسش پاسخ داده شده است که چگونه پذیرش این اصل منجر به واگرایی در اصلام می‌شود.

عرفان حلقه یکی از عرفان‌های نوظهور در ایران است که قریب به دو دهه از شکل‌گیری و فعالیت آن می‌گذرد این فرقه عرفانی با پوشش دینی برخی افراد جامعه را به خود جذب و از مسیر حق گمراه کرده است عرفان کیهانی می‌کوشد با بهره‌گیری از مبانی عرفان اسلامی و ایات قرآن و تطبیق آموزه‌های خود با گزاره‌های اسلامی رویکردی جدید و جذاب از عرفان اسلامی به مخاطب ارائه نماید این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی و رویکرد انتقادی میزان هماهنگی مبانی و اصول نظری عرفان حلقه را با آیات قرآن بررسی کرده است مبانی این عرفان عبارت اند از انسان محوری شیطان گرایی شریعت ستزیی و عقل ستیزی برخی اصول نظری ان نیز عبارت اند از ناممکن بودن شناخت محب و عبادت خداوند تفویض اتصال به حلقه‌های متعدد شبکه شعور کیهانی به یک شخص عضویت خدا در حلقه وساطت روح القدس برای پاسخ به خواسته‌های انسان از جانب خدا و صراط مستقیم همگانی در نتیجه با برسی‌های درون دینی ناسازگاری‌های عرفان حلقه با آیات قرآن و بی‌پایگی سخنان پایه گذاری ان روشن شده است

تلقی همگانی متدینان از ادیان توحیدی از بعثت پیامبران الهی این است که کار اصلى آن بزرگواران، راهنمایى انسان است و خداوند متعال انبیا را برای هدایت او فرستاده است، اما بلافاصله پرسش اساسی دیگری مطرح می‌شود که انسان چه کاستی‌هایى داشته است که با بعثت پیامبران و وحى الهى برطرف مى شود؟ اصولاً چرا انسان عاقل نیاز به راهنمای خارجى دارد و چرا خرد و قوای ادراکى او برای یافتن راه صحیح، کفایت نمى‌کند؟ دانشمندان و متکلمان بنام اسلامی، این پرسش‌ها را از زوایای مختلفى مورد کاوش قرار داده و کوشیده‌اند به آن‌ها پاسخى مناسب دهند. محور اصلی این تحقیق پاسخ‌های دو متکلم پر آوازه جهان اسلام، فخر رازی و نصیرالدین طوسی است به این پرسش است که از نگاه آنان دین چه فواید و حسناتی دارد؟ تبیین آن‌ها از فواید دین بر چه مبانی استوار است. این تحقیق فواید و حسنات دین را از نگاه فخر رازی و نصیرالدین طوسی و مبانی آن‌ها را در این مسئله، تبیین نموده و به این نتیجه رسیده است که وضع قوانین الهی برای اداره اجتماع، فراهم نمودن بستر هدایت انسان به سعادت ابدی و کمال مطلوب، استکمال عقل در درک احکام غیر مستقل عقلی، تأیید احکام مستقل عقلی و استکمال عقل عملی، از مهم‌ترین فواید دین به شمار می‌رود که این فواید را هیچ چیزی جز دین نمی‌تواند برای بشر به ارمغان اورد.

بر اساس نظریه امر بین الامرین، انسان نه کاملا مجبور است و نه کاملا آزاد، بلکه در میان این دو قرار قرار دارد. از سوی دیگر از برهان فسخ عزائم که بر گرفته از سخنان امام علی ع است، فهمیده می‌شود که خداوند مانع انجام برخی از افعال انسان مختار می‌شود. در این صورت انسان در عین داشتن اختیار مجبور است و این گزینه، تناقض‌نماست. به لحاظ اهمیت برهان فسخ عزائم و شناسایی عقیده شیعه در جبر و اختیار تبیین رابطه مذکور، ضروری است. این تحقیق بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی به توضیح رابطه دو اعتقاد ماخوذ از منابع شیعی(امر بین الامرین و برهان فسخ عزائم) از طریق رابطه‌ طولی اراده الهی و اراده انسان، علت تامه بودن و ناقصه بودن این دو اراده را تبیین کند و با بیان اینکه گاهی به دلیل مصلحت جامعه است که تصمیم انسان شکسته‌ می‌شود به حل این تناقض ظاهری بپردازد.