جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش ضمن بررسی مفهوم شناسی گفتمان به بررسی شاخصه‌ها و مبانی گفتمان نوین اسلامی و نیز مولفه‌های تشکیل دهنده پدیده تفکیر پرداخته است گفتمان نوین اسلامی بر عقلانیت برپایی عدالت اجتماعی اجتناب از سلطه گری بر دیگران و دوری از سلطه پذیری بیگانگان برقراری صلح و امنیت در قلمرو حکومت اسلامی تلاش برای گسترش معنویت اصیل و اعتدال و میانه روی در عملکرد و رفتار اجتماعی مبتنی است گفتمان نوین اسلامی احیاگر مفاهیم و معارف اصیل اسلامی بوده و ضمن تعامل منطقی با مکاتب ادیان و جوامع بشری زمینه کسب کمال و رشد معنوی با کمک دو بال عقلانیت و معنویت را فراهم می‌آورد امام تفکر تکفیری که با برنامه ریزی و حمایت غربیان با هدف سلطه بر جهان اسلام و کشورهای اسلامی به وجود آمده بر تفسیری ظاهر گرایانه و قشری از متون دینی استوار است اندیشه تفکیر که بر مولفه‌های حکومت خلافت اسلامی و جهاد استوار است و جهان را به دو قطب دار الاسلامی و دارالفکر تقسیم می‌کند انتحار و ترور را راه رسیدن به این هدف می‌پندارد و از تعاملی که بر عقلانیت و خردورزی باشد همواره اجتناب می‌ورزد.

مطالعه در موضوعات مختلف به صورت تطبیقی و مقایسه میان مذاهب مختلف اسلامی به خصوص دانشمندان معاصر آنها و برجسته سازی نقاط مشترک و کم اهمیت جلوه دادن اختلافات در حد اختلفات فتوایی دو مجتهد می‌تواند موجبات تقریب و نزدیکی آنها را فراهم نماید. یکی از موضوعات مهم و قابل توجه میان مذاهب مختلف اسلامی موضوع توحید و اثبات ذات و یگانگی خداوند می‌باشد. یکی از براهین اثبات ذات و ربوبیت و خالقیت الهی برهان تمانع است که برخاسته از آیات قرانی (انبیاء: 22، مومنون: 91، زمر: 29) است البته آیه 22 سوره انبیاء خود به تنهایی استدلال تام و کامل است برای فهم کامل استدلال باید برهان و قیاس به خصوص قیاس استثنایی و شرایط انتاج آن دانسته شود علامه طباطبایی شیعی و دکتر وهبه زحیلی حنفی دو تن از مفسران معاصرند که استدلال آیه 22 سوره انبیاء را بر توحید تقریر و بیان داشتهاند علامه طباطبایی معتقد است این ایه بر توحید ربوبی و عبادی استدلال می‌نماید اما از تقریرات و توضیحات زحیلی استدلال بر یگانگی ذات الهی و اثبات واجب الوجود فهمیده می‌شود.

سجده بر زمین که مصداق بارز آن سجده بر تربت سیدالشهدا} در نماز است. از سوی اهل سنت مورد اشکال واقع شده و شیعیان برای این عمل در معرض اتهام قرار گرفته‌اند. این شبهه در حالی است که بر اساس منابع معتبر حدیثی و تاریخی شیعه و اهل سنت، پیامبر اسلام, بر زمین سجده می‌کرده و مسلمانان را از سجده کردن بر پارچه و غیر زمین در نماز منع کرده است. هم‌چنین سجده بر خاک و زمین پاک سیره و رفتار عملی صحابه پیامبر, در عصر رسول‌الله, و بعد از رحلت وی, بوده است. این پژوهش درصدد است به این شبهه به‌صورت مبسوط و مستدل پاسخ داده و سیره پیامبر, و صحابه را در مورد سجده بر زمین به اثبات برساند.

مسئله سهو النبی از جمله مسائل اختلافی میان فرق و مذاهب اسلامی بوده و هر گروه با استناد به آیات روایات و دلایل عقلی به قبول و یا رد آن پرداختهاند در این میان بین متکلمین اهل سنت و شیعه اختلاف اساسی تر و بین بعضی از علمای شیعه از جمله بین مرحوم شیخ صدوق (ره) و مرحوم شیخ مفید (ره) به صورت ظاهری و جزئی تر اختلاف دیدگاه دیده می‌شود. در این مقاله نظر این دو عالم بزرگ شیعی درباره این مسئله با استفاده از روش کتابخانهای جمع آوری و به صورت تطبیقی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است در مجموع یافته‌ها حاکی از آن است که محروم صدوق مثل مرحوم فید قائل به سهو النبی نبوده و تنها به اسهاء النبی قائل است که در نهایت با نگاه دقیق تر و با ملاحظه قرائن و شواهد موجود اختلاف آن دو در حد اختلاف در تعبیر باقی می‌ماند.

ساخت بنا و مسجد بر قبور یکی از مسائلی است که امروزه وهابیت با آن به مخالفت پرداخته و شبهاتی را در این باره وارد کرده است. هرچند تلاش‌های علمی زیادی در این مورد از سوی دانشمندان صورت گرفته؛ اما این پاسخ‌ها به‌طور کامل در بین جامعه جا باز نکرده است. مقاله حاضر با روشی توصیفی و تحلیلی روایات و آیات مربوط به این مسئله را مورد بررسی قرار داده است. آیات بیانگر جواز ساخت بنا و مسجد را بر روی قبور اولیاء الله و علاوه بر آن سیره مسلمین می‌باشد؛ اما روایاتی در صحیحین موجود می‌باشد که با برداشت غلط از آن باعث مخالفت در این مسئله شده، که در این تحقیق به آنها پاسخ گفته شده است.

در قرون اخیر افتراق و خصومت شدیدی میان مسلمانان بر سر مسئله شفاعت پدید آمده است. از طرف مخالفان، از جمله وهابیون، شفاعت غیر خدا در روز قیامت مورد اشکال و ایراداتی قرار گرفته است. از جمله استدلال آن‌ها آیاتی چون «قُلْ لِلَّهِ الشَّفاعَةُ جَمیعاً ...» ، «... ما لَکُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا شَفیعٍ أَ فَلا تَتَذَکَّرُون» ، «... وَ لا یُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ وَ لا یُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا هُمْ یُنْصَرُون» و آیات دیگری می‌باشد که می‌گویند در این آیات خداوند یا شفاعت را نفی می‌نماید و یا این که شفاعت را مختص به خود می‌نماید وگرنه دخالت در کار و امور خداوند پیش می‌آید و یا این که عدالت خداوندی خدشه‌دار می‌شود. در حالی که اگر این گروه حقیقت شفاعت را درک می‌کردند. چنین ادعایی نمی‌کردند. نص قران و روایات بر این است که خداوند امتیاز شفاعت را به پیامبر اکرم, و صالحین و اولیاء عنایت فرموده است و اجماع بسیاری از علمای شیعه و سنی بر این مطلب است. در این جا سعی شده است مسئله شفاعت مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

گریستن در فراق عزیزان و بزرگان دین، یکی از سنت‌های ثابت در سیره پیامبر اسلام، اهل‌البیت: و صحابه است. گرچه عده‌ای ادعای بدعت بودن آن را دارند؛ ولی چنانکه از تعریف بدعت آشکار است، گریستن، نوآوری در دین نیست، بلکه این عمل وقتی در سیره پیامبروجود دارد دیگر جایی برای اشکال باقی نمی‌ماند. گریه پیامبر هنگام حضور بر سر مزار مادر گرامی‌شان حضرت آمنه بنت وهب نشان می‌دهد که گریه پس از سه روز جایز است بلکه هر زمان که به‌ یاد عزیزی افتادیم و یا بر سر مزارش حاضر شدیم، گریستن نیکو است؛ زیرا حداقل یادآور سرای آخرت برای خود است. گریه بر امام حسین  نیز به‌صورت خاص در منابع روایی از سیره پیامبر نقل شده است. می‌توان این برداشت را نمود که گریه بر امام حسین اقتدای به سنت و سیره صحیح پیامبر خدا است.

با ظهور اسلام پایه‌های تمدن شکوهمندی گذاشته شد که قرن‌ها داعیه‌دار تمدن سازی بود. ولی اکنون از دوران طلایی خود فاصله دارد و نیازمند تحول در ساختارهایش می‌باشد. نگرش سیستمی به دین راهکار اساسی است. زیرا نگرش سیستمی به دین اساس پی‌ریزی ساختارهای آرمان‌شهر بر اساس نظر اسلام است. بر اساس این نگرش گزاره‌های دین دارای ظرفیت برنامه‌سازی بوده و صرفاً گزاره‌های توصیفی نیستند. و روایت به‌ظاهر ساده‌ای مانند «و نظم امرکم»، راهبردی به معنای؛ «کشور شیعه باید منظم‌ترین کشور دنیا باشد» را خواهد داشت. بر این اساس باید مؤلفه‌های تأثیرگذاری مانند مدل نیازها، طبقه‌بندی علوم و آینده‌پژوهی بر مبنای دین سیستمی تحول یابند.

واژه «حق» به معنای «ثبوت« و «صدق» است و «تکلیف» به معنای دستور و خواستن است. اساسی ترین مبانی حق، مبنای خدا شناسی و مبنای هستی شناسی و مبنای انسان شناسی است. در باره رابطه حق و تکلیف بر اساس آنچه از کلمات صاحب نظران استفاده می‌شود دو دیدگاه وجود دارد یکی تلازم حق و تکلیف، دیگری وحدت ماهیت حق و تکلیف. اما به نظر می‌رسد بین حق و تکلیف یک نوع تلازم وجود دارد، از حق که منشأ تکلیف است می‌توان به تکلیف یا تکالیف‌ من علیه الحق پی‌برد. هم‌چنین از تکلیفی که متوجه کسی است، می‌توان به حقوق دیگری پی برد. البته این تلازم و عدم تفکیک‌ تکلیف از حق منوط به آن است که تکلیف کننده بر مبنای موازین عقلایی تکلیف کرده‌ باشد. تکالیف شرعی چنان‌چه عبادی باشد از حقوق معبود مطلق (خداوند) حکایت‌ می‌کند و اگر غیر عبادی باشد ممکن است از حقوق مردم ناشی شده باشد.

چه رابطه ی میان تدین وتعقل وجود دارد؟ آیا دینداری ملازم با خرد ورزی است، یا معارض یا بی تفاوت؟ به نظر می رسد توهم تعارض میان عقل ودین ناشی از عدم شناخت صحیح مفهوم آن ها وخلط میان قلمرو آنان است. در صورت شناخت دقیق این دو مفهوم و تفکیک قلمروها چیزی به نام تعارض عقل ودین ودر نتیجه ناسازگاری خرد ورزی با دینداری وجود نخواهد داشت بلکه به صراحت آیات وروایات، ملایم و ملازم با همدیگرخواهند بود.