جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم، کتاب تربیت و رستگاری انسان است. انس با قرآن، نیاز به سواد قرآنی دارد. با توجه به‌ اهمیت سواد قرآنی و نقش معلمان در ارتقای آن، هدف این‌ پژوهش، پایش سواد قرآنی (روخوانی، روان‌‌خوانی و مفاهیم قرآنی) دانشجومعلّمان است. روش پژوهش به‌صورت توصیفی و جامعه آماری، کلیه دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان سال1400 بوده و نمونه آماری761 نفر به‌ روش تصادفی انتخاب شده است و داده‌ها به روش پرسشنامه بوده و آزمون قرائت قرآن جمع‌آوری و برای تحلیل داده‌ها از آزمون‌‌های T و ضریب همبستگی استفاده گردید. یافته‌ها نشان می‌دهد در طول سال (به‌جز از ماه‌ مبارک رمضان)‌ 2/2 درصد دانشجویان هیچ وقت قرآن نمی‌خوانند و 4/80 درصد آنها‌ بعضی وقت‌‌ها و 8/16 درصد آنها‌ هر روز قرآن تلاوت می‌‌کنند. درصد میانگین روخوانی دانشجویان 74 درصد، روان‌خوانی 5/62 درصد، تسلط بر مفاهیم قرآن 5/66 درصد و کل میانگین سواد قرآنی (روخوانی، ‌روان‌خوانی و مفاهیم قرآنی) آنها 5/67 بوده و پایین‌‌تر از حد انتظار است. درصد میانگین مطالعه تفسیر قرآن در بین دانشجویان 25/49 و درصد میانگین مطالعه معانی فارسی آیات قرآن 5/63 درصد بوده که کمتر از حد انتظار است. رابطه معنادار مثبت بین میزان سواد قرآنی با معدل دیپلم و معدل‌ دانشگاه داشته و بین سواد قرآنی دانشجویان پسر و دختر، مجرد و متاهل، ساکن روستا و شهر، رشته‌‌ تحصیلی در دیپلم، سهمیه‌‌های قبولی در دانشگاه،‌ ترم‌‌های تحصیلی، تفاوت معناداری وجود ندارد. نتایج‌ نشان می‌دهد درصد بالایی از دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان، از سواد قرآنی لازم برخوردار نیستند و ضرورت دارد در این موارد، تلاش مدبرانه شکل گیرد.

علم قرائت یکی از مهمترین مبانی تفسیر قرآن‌‌کریم در تبیین و فهم مراد خداوند است و نقش بسیار مهمی در برداشت‌‌های تفسیری دارد. مفسران معاصر شیعه، با توجه به نظریۀ ‌آیت‌الله معرفت، قرائت حفص از عاصم را مطابق قرائت الناس می‌‌دانند که شفاهی و نسل به نسل انتقال یافته تا به ما رسیده است؛ در نتیجه بیشتر مفسران معاصر تنها به ترجیح قرائت مشهور اکتفا کرده‌‌اند؛ اما در این میان، تعداد‌اندکی از تفاسیر پایبند به قرائت مشهور نبوده و گویا نظریۀ انطباق قرائت حفص از عاصم بر قرائت عامه‌‌ای که از صدر اسلام تاکنون نقل شده است، نپذیرفته‌‌اند؛ بنابراین قرائت غیر مشهور را در برخی موارد ترجیح داده‌‌اند. از جمله این تفاسیر، تفسیر خسروی می‌باشد. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این مهم در این تفسیر پرداخته است. نتایج پژوهش بیانگر این است که جایگاه قراءات نزد خسروانی در سه محورِ فراوانی، خاستگاه و مصادر و در بخش کارکرد قراءات در سه بخش گسترش، تبیین و رفع ابهام از معنای آیه قابل ارزیابی است

مسأله قرائت‌های مختلف قرآن کریم از مسائل مهم و دارای جنبه‌های متعدد کلامی، فقهی، ادبی است. یکی از جنبه‌های این مسأله تأثیر اختلاف قرائت در مسائل فقهی بوده که در کتب فقهی و اصولی فریقین به آن پرداخته شده است. از نظر مشهور عامه، تمام قرائات مشهوره حجت هستند و می‌توان در فقه به آن استناد نمود. مشهور فقیهان شیعه در فرض اختلاف و تعارض قرائات منکر حجیت قرائات متعدد بوده و احتجاج به قرائات متنافی را نمی‌پذیرند. با توجه به این دو رویکرد تأثیر اختلاف قرائت در فقه شیعی کاملا متفاوت با تأثیر آن در فقه عامه است و در این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و استفاده از نرم‌افزارهای یارانه‌ای به بررسی موردی موارد اختلاف قرائت به مقارنه تأثیر اختلاف قرائت در فقه شیعه و عامه پرداخته شده است. در این نوشته ثابت شده، موارد متعدد اختلاف قرائت در فقه عامه موجب اختلاف فتوی گشته است؛ اما در فقه شیعی گرچه اختلاف قرائت می‌توانست مؤثر در مسأله فقهی شود ولی با توجه به وجود روایات اهل بیتb در تمامی موارد، هیچ موردی یافت نشد که اختلاف قرائت موجب اختلاف فتوی شود

قرائت شاذّ، قرائتی است که سه شرط موافقت با زبان عربی، موافقت با یکی از مصاحف عثمانی و صحیح‌بودن سند را نداشته باشد؛ اما به این معنی نیست که لزوماً از راویان فرعی و غیر مشهور روایت شده است. بلکه، از مشهورترین قاریان یعنی قرّاء سبعه هم ‌‌قرائت‌های شاذّ روایت شده است. هرچند این‌ ‌‌قرائت‌ها اغلب از آن جهت که سند معتبری داشته و با رسم و زبان عربی هم‌خوانی دارند از سایر ‌‌قرائت‌های شاذ متمایز می‌‌‌‌‌شوند. مواجهه غالب مفسران با ‌‌قرائت‌های شاذ قاریان غیر مشهور مانند هم است و کمتر در تفسیر آیات به آنها توجه می‌کنند. اما در برخورد با ‌‌قرائت‌های شاذّی که از قرّاء سبعه روایت شده رویکردها یکسان نیست. برخی شاذّبودن را معیار دانسته و به آنها توجه نمی‌کنند. برخی مرتبۀ قراء سبعه در قرائت را در نظر‌ می‌گیرند و به ‌‌قرائت‌های شاذّشان نیز نظر دارند. عده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای هم رویکردی میانه اتخاذ کرده‌اند. فخر رازی از جمله مفسرانی است که در تفسیر آیات نسبت به ‌‌قرائت‌های شاذ وارده از‌ قرّاء سبعه اهتمام ویژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای داشته تا جایی که آنها را به شاذبودن توصیف نکرده و به توصیف آن به غیر مشهور بسنده نموده است. مقاله حاضر بر آن است با مداقّه در تفسیر کبیر، رویکرد فخر رازی به ‌‌قرائت‌های شاذّ روایت شده از قرّاء سبعه و نحوه استفاده او از این قرائات را در تفسیر آیات، توصیف و تحلیل نماید

یکی از آیات مورد اختلاف در علم قرائت، آیۀ اول سورۀ انفال است. علاوه بر قرائت مشهور «یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْأَنْفالِ»، به‌صورت «یسئلونک الانفالَ» نیز قرائت شده و این اختلاف، سبب اختلاف در تفسیر آیه شده است. جمع‌آوری مطالب در این‌ پژوهش به‌ روش کتابخانه‌ای بوده و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی پردازش شده است. پس از بررسی‌ها مشخص شد که مراد از «یَسْئَلُونَکَ»، پرسش از خود انفال است؛ نه حکم انفال. همچنین قرائت «یَسْئَلُونَکَ الْأَنْفالَ» با احادیث شیعه و نیز با سیاق آیه موافق بوده و این قرائت به‌جز شرط تواتر، تمامی شرایط صحت قرائات را دارا است. بنابراین قرائت «یَسْئَلُونَکَ الْأَنْفالَ»، چون با نقل واحد روایت شده قابل قبول نیست و طبق اصل لزوم متواتربودن قرآن، مردود شمرده می‌شود و نمی‌توان این قرائت را از ناحیه خداوند دانست؛ هرچند سایر شروط قرائت صحیح را داشته باشد و مسند نیز باشد، باز در صورت عدم تواتر حجیت ندارد و نمی‌توان به‌عنوان قرآن‌بودن، به این قرائت به آن نگاه کرد