جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصول العقائد و جامع الفوائد، شامل سه باب و خاتمه به فارسى، در 1353ق در اصفهان چاپ سنگى شده است.

اصول العقائد و جامع الفوائد، شامل سه باب و خاتمه به فارسى، در 1353ق در اصفهان چاپ سنگى شده است.

معجم المؤلفات الشیعیة فی الجزیرة‌العربیة تألیف حبیب آل جمیع مشتمل بر قریب به 2302 عنوان از 580 تن از نویسندگان شیعه در منطقه جزیره العرب است. کتاب مشتمل بر مقدمه، 19 فصل است که هر فصلی یک یا چند علم را دربر دارد. در فصل اول علوم قرآن و فصل آخر به فرهنگ معاصر اختصاص دارد. نویسنده آثاری که در زمینه فواید و نوادر، کشکول و موضوعات پراکنده دیگری نوشته و در ضمن فصول کتاب جای نگرفته را در بخشی مجزا در انتهای کتاب آورده است. شیوه نگارش بدین ترتیب است: ابتدا اسم کتاب سپس معرفی مؤلف، ناشر و سال نشر (اگر کتاب چاپ شده باشد) آمده است.

معجم المؤلفات الشیعیة فی الجزیرة‌العربیة تألیف حبیب آل جمیع مشتمل بر قریب به 2302 عنوان از 580 تن از نویسندگان شیعه در منطقه جزیره العرب است.

«المحاسن» از کتب روایی شیعه اثر ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقی متوفای ۲۷۴ ق است. وی از عالمان بزرگ شیعه است و کتابش به «محاسن برقی» شهرت دارد. برقی، مجموعه روایاتی را با موضوعات مختلف از قبیل فقه و علل شرعیه، آداب، اخلاق، حکمت، توحید و اصول و فروع دین در این کتاب گرد آورده است. این کتاب از منابع روایی کهن شیعه است و اعتباری بسیار نزد علمای شیعه دارد و برخی آن را در ردیف کتب اربعه شمرده‌ اند. کتاب محاسن از منابع مهم کافی، با اعتبارترین کتاب روایی شیعه، تالیف ثقة الاسلام کلینی است و وی بسیار از محاسن، روایت نقل کرده است.

كتاب «جامع الأخبار» مجموعه رواياتى از اهل‌بيت عصمت و طهارت درباره اصول دين و موعظه و ديگر نكات اخلاقى است.

«الأمالی» کتابی به زبان عربی، تألیف محمد بن حسن طوسی مي باشد. این کتاب شامل روایاتی است که شیخ الطائفه در نجف اشرف طی جلسات منظمی برای شاگردان خود املا می کرده است. این واقعه بعد از آن است که در سال ۴۴۸ ق حوزه نجف را تأسیس نمود و شروع به تربیت شاگردان در آن حوزه علمیه مقدس کرد. اولین مجلس کتاب، در سال ۴۵۵ ق و آخرین آن، در سال ۴۵۸ ق برگزار شده و از مجلس نوزدهم تا پایان کتاب، روزهای جمعه بوده که تاریخ دقیق آنها در ابتدای هر مجلس ذکر شده است. شیخ طوسی با دقت تمام سلسله سند روایات را ذکر کرده و کمتر روایت مرسل یا روایت مقطوع در آنها دیده می شود. لذا می توان گفت که امالی شیخ طوسی مجموعه روایاتی است که شیخ از بین هزاران روایت، که در اختیار داشته، انتخاب نموده است. گرچه کتاب امالی ترتیب موضوعی ندارد و از این جهت به دست آوردن یک موضوع خاص در کتاب مشکل به نظر می‌ رسد؛ اما با گذری سریع به کتاب، خواننده آن در می یابد که روایات اثبات ولایت و فضائل امیرالمؤمنین علیه‌ السلام حجم زیادی از کتاب را در بر گرفته است. کتاب امالی از حیث تنوع موضوعات بسیار جالب است، چرا که موضوعات آن از اصول دین و معرفة الله و فضائل معصومین و سیره نبوی تا ادعیه ماثوره و وقایع تاریخی و سیاسی مانند هجرت به حبشه و مقتل امام حسین علیه‌ السلام و قیام مختار را در بر می‌ گیرد. در کنار این روایات، روایات اخلاقی در موضوعات گوناگون و روایات آداب مانند: آداب خوردن و آشامیدن و آداب مسجد نیز به چشم می‌ خورد.

«الأمالی»، کتابی در تفسیر آیات متشابه و مشکل و تبیین احادیث دشوار، تألیف سید مرتضی، متکلم، ادیب، فقیه و حدیث‌ شناس برجسته امامیه در سده پنجم قمری. در فهرست‌ های قدیمی، این کتاب به نام «الغرر و الدرر» نامیده می‌ شود. امّا اهل حدیث، آن را با اسم أمالی المرتضی می‌ شناسند. أمالی، مجالس مختلفی است که سیدمرتضی، آنها را در زمان‌ های پی در پی املا کرده و در آنها از موضوعی به موضوع دیگر و از هدفی به هدف دیگر منتقل شده است. بعضی از آیات قرآن کریم را که تأویل آنها بر عامه و خواص پوشیده است و سؤالاتی در مورد آنها شده و اشکالاتی متوجّه آنها است، انتخاب کرده و تأویل و توجیهش را به طریق و مذهب اصحابش که معتزله یا اصحاب عدل‌ اند- چنان که او را می‌ نامد-، علاج و درمان کرده است. او کوشش خود را مصروف بر این داشته که در تأویل آیات متشابه و اشعار عرب‌ زبانان، توفیق حاصل کند که الحق، در این کار، تسلّط عجیبی از خودش بروز داده و ذهن لطیف و نکته‌ پرداز و هوش سرشار خود را نشان داده است. وی را در تفسیر و تأویل، کثرت محفوظاتش از شعر، لغت و حدیث یاریش نموده و فصل‌ الخطاب وجوه مختلف و آرای متفاوتی بوده که بر او عرضه می‌ شده است. البته، گاهی نیز اخذ همه آرا و جمع آنها را جایز و صحیح دانسته است. آیاتی را که سید مرتضی انتخاب کرده و بر تفسیر آنها همّت گماشته است، اکثراً از مواردی است که در کتب دیگر به دست ما نرسیده است. او علاوه بر آیات، احادیثی را انتخاب کرده است که آنها نیز چنین‌ اند و معمولا علما در تأویل آنها با هم اختلاف دارند. وی تعارض‌ ها را آشکار کرده و تفسیر و تأویل آنها را- همان گونه که در تفسیر آیات عمل می‌ کرد- بیان نموده و در این کار، از شواهد شعر و لغت کمک گرفته است. البته در این میان، مذهب اصحاب خود، یعنی اصحاب عدل را آشکار ساخته و دلیل آنها را برتر دانسته است. در این موارد، علی الخصوص با ابن قتیبه و ابو عبید قاسم بن سلاّم و ابن انباری، مناقشات فراوان کرده است. علاوه بر اینها در علم کلام هم مسائلی را طرح کرده که در آنها مشاجره وجود دارد و مناظرات بسیار رخ داده است؛ مطالبی مانند مسئله رؤیت خدا، خلق، افعال بندگان، اراده خدا بر زشتی‌ ها... که در آنها بر ردّ دشمنان دلیل آورده است. او در این مناقشات، مهربان و در گفتارش عفیف است. به جز مسائل گفته شده در کتاب، مختاراتی از اشعار و سخنان برگزیده نیز وجود دارد که آنها را با شرح، نقد و ارزیابی همراه ساخته است. در آغاز آنها شرح حالی از شعرا آورده و همچنین گروهی از اشعار، أقوال و نوادر آنها را ذکر کرده است. در ادامه، نکات ظریفی از آنها و جواب‌ های قانع‌ کننده و نیز مطالب فکاهی آورده که بسیاری از آنها بر پایه کتب جاحظ، ابن قتیبه، مبرد، أبی حاتم، آمدی و دیگران است. همچنین، برخی از مقاصد شعرای عرب در جاهلیت و صدر اسلام را در مدایح و مراثی و هجویات و... ذکر کرده که بعضا مورد نقد قرار گرفته است. به خاطر وجود متون متنوع، فصول مختلف و مباحث گران قدر، برای این کتاب امتیاز ویژه بین کتب عربی حاصل شده است و مرجعی برای علما به شمار می‌ رود. ادبا به آن نیازمندند و علاقه مندان در اعصار مختلف به آن ارجاع داده می‌ شوند. همه اینها که گفته شد، مطالب موجود در متن اصلی کتاب است. علاوه بر اینها زیاداتی در انتهای کتاب موجود است که با عنوان مساله تنظیم شده و با نام تکملة الغرر به کتاب افزوده شده است. با این تکمله، کتاب أمالی المرتضی به پایان می‌ رسد.

«الأمالی»، کتابی در تفسیر آیات متشابه و مشکل و تبیین احادیث دشوار، تألیف سید مرتضی، متکلم، ادیب، فقیه و حدیث‌ شناس برجسته امامیه در سده پنجم قمری. در فهرست‌ های قدیمی، این کتاب به نام «الغرر و الدرر» نامیده می‌ شود. امّا اهل حدیث، آن را با اسم أمالی المرتضی می‌ شناسند. أمالی، مجالس مختلفی است که سیدمرتضی، آنها را در زمان‌ های پی در پی املا کرده و در آنها از موضوعی به موضوع دیگر و از هدفی به هدف دیگر منتقل شده است. بعضی از آیات قرآن کریم را که تأویل آنها بر عامه و خواص پوشیده است و سؤالاتی در مورد آنها شده و اشکالاتی متوجّه آنها است، انتخاب کرده و تأویل و توجیهش را به طریق و مذهب اصحابش که معتزله یا اصحاب عدل‌ اند- چنان که او را می‌ نامد-، علاج و درمان کرده است. او کوشش خود را مصروف بر این داشته که در تأویل آیات متشابه و اشعار عرب‌ زبانان، توفیق حاصل کند که الحق، در این کار، تسلّط عجیبی از خودش بروز داده و ذهن لطیف و نکته‌ پرداز و هوش سرشار خود را نشان داده است. وی را در تفسیر و تأویل، کثرت محفوظاتش از شعر، لغت و حدیث یاریش نموده و فصل‌ الخطاب وجوه مختلف و آرای متفاوتی بوده که بر او عرضه می‌ شده است. البته، گاهی نیز اخذ همه آرا و جمع آنها را جایز و صحیح دانسته است. آیاتی را که سید مرتضی انتخاب کرده و بر تفسیر آنها همّت گماشته است، اکثراً از مواردی است که در کتب دیگر به دست ما نرسیده است. او علاوه بر آیات، احادیثی را انتخاب کرده است که آنها نیز چنین‌ اند و معمولا علما در تأویل آنها با هم اختلاف دارند. وی تعارض‌ ها را آشکار کرده و تفسیر و تأویل آنها را- همان گونه که در تفسیر آیات عمل می‌ کرد- بیان نموده و در این کار، از شواهد شعر و لغت کمک گرفته است. البته در این میان، مذهب اصحاب خود، یعنی اصحاب عدل را آشکار ساخته و دلیل آنها را برتر دانسته است. در این موارد، علی الخصوص با ابن قتیبه و ابو عبید قاسم بن سلاّم و ابن انباری، مناقشات فراوان کرده است. علاوه بر اینها در علم کلام هم مسائلی را طرح کرده که در آنها مشاجره وجود دارد و مناظرات بسیار رخ داده است؛ مطالبی مانند مسئله رؤیت خدا، خلق، افعال بندگان، اراده خدا بر زشتی‌ ها... که در آنها بر ردّ دشمنان دلیل آورده است. او در این مناقشات، مهربان و در گفتارش عفیف است. به جز مسائل گفته شده در کتاب، مختاراتی از اشعار و سخنان برگزیده نیز وجود دارد که آنها را با شرح، نقد و ارزیابی همراه ساخته است. در آغاز آنها شرح حالی از شعرا آورده و همچنین گروهی از اشعار، أقوال و نوادر آنها را ذکر کرده است. در ادامه، نکات ظریفی از آنها و جواب‌ های قانع‌ کننده و نیز مطالب فکاهی آورده که بسیاری از آنها بر پایه کتب جاحظ، ابن قتیبه، مبرد، أبی حاتم، آمدی و دیگران است. همچنین، برخی از مقاصد شعرای عرب در جاهلیت و صدر اسلام را در مدایح و مراثی و هجویات و... ذکر کرده که بعضا مورد نقد قرار گرفته است. به خاطر وجود متون متنوع، فصول مختلف و مباحث گران قدر، برای این کتاب امتیاز ویژه بین کتب عربی حاصل شده است و مرجعی برای علما به شمار می‌ رود. ادبا به آن نیازمندند و علاقه مندان در اعصار مختلف به آن ارجاع داده می‌ شوند. همه اینها که گفته شد، مطالب موجود در متن اصلی کتاب است. علاوه بر اینها زیاداتی در انتهای کتاب موجود است که با عنوان مساله تنظیم شده و با نام تکملة الغرر به کتاب افزوده شده است. با این تکمله، کتاب أمالی المرتضی به پایان می‌ رسد.