جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه، موضوع «صحابه در قرآن» با تأکید بر مسأله مورد نزاع شیعه و اهل تسنّن، یعنی عدالت بررسی شده است: در بخش اول، معنای لغوی «صحابه» با استفاده از منابع اصیل لغت بررسی شده و سپس به معنای اصطلاحی آن پرداخته شده و دو شرط لزوم پیروی کردن و طولانی بودن مدت مصاحبت مورد تأکید قرار گرفته و سپس نظر عامّه و خاصه درباره معنای «صحابه» و نیز دیدگاه های مختلف در معنای عدالت بررسی و نقد شده است. در بخش دوم، برای تأیید نظر شیعه درباره عدالت صحابه، به چهل و پنج آیه از قرآن کریم استناد شده است و پس از بررسی میزان دلالت این آیات، به بیان نظر علمای اهل سنّت در تفسیر آن آیات پرداخته و نتیجه گرفته شده است که صحابه از حیث عدالت چند دسته اند: برخی در بالاترین درجه عصمت، برخی عادل، برخی مسلمان فاسق و برخی منافق بوده اند. در بخش سوم، از ادلّه قرآنی اهل سنّت بر عدالت تمامی صحابه، شش آیه از میان تفاسیر اهل سنّت به ترتیب تاریخی ذکر شده و مورد نقد قرار گرفته و نیز روشن گردیده است که عدالت صحابه در زمان پیغمبر(ص) و قرون اول مطرح نبوده و سپس بر قرآن تحمیل شده است و هیچ یک از آیات مزبور نه تنها دلالتی بر عدالت تمامی صحابه ندارد، بلکه گاهی همین آیات بر فسق برخی از صحابه دلالت می کند.

توصیف صحنه هایی از قیامت همچون حشر انسان ها و قرار گرفتن در صراط و سنجش اعمال در میزان با استفاده از آیات و روایات است. این پژوهش در سه بخش تنظیم شده است. بخش اول با عنوان «حقیقت صحنه حشر» شامل عناوینی مانند ادلة قرآنی بر حقیقت، حشر، حشر نیکان و حشر گناه کاران است. نویسنده در رابطه با حقیقت حشر و مواقف آن نتیجه گرفته که مسیری است که به لقای حضرت حق منتهی می گردد، و انسان هایی که در زندگی دنیوی آن مسیر را طی نکرده اند، باید در عالم دیگر با عبور از توقفگاهایی آن را پشت سر گذارند، و در واقع حقیقت حشر همان ادامه سیر انسان به سوی خداست. نویسنده در ادامه به «حقیقت صحنه صراط» توجه نموده و به بررسی حقیقت صراط با ادلة قرآنی، فلسفه تفاوت صراط انسان ها و حقیقت صراط با بیانی سمبلیک پرداخته است. و در پایان نیز به «حقیقت صحنه میزان» اشاره کرده و گفته است که در عالم حشر، پس از قرار گرفتن انسان در صراط خود، نظمی پیش می آید که روشن کننده این است که عالمی که انسان خود برای خود ساخته است آیا گرایشش به سوی خداست یا به سوی غیر خدا و آیا حقیقت روش و حرکت من و حاصل زندگی من از لحاظ ظاهر و باطن در مجموع سنگینی آن به سوی خداست یا به سوی غیر حق؟ و این نظام همان حقیقت میزان است.

در این تحقیق سعی بر آن شده که جایگاه رفیع حسن خلق در خانواده و نظام آموزشی و ادارات و اجتماع و مدیریت بیان شود و علت تأکید قرآن و روایات بر حسن خلق بررسی می شود. یکی از نکات اساسی در پیشرفت اسلام در آغاز و ادامه آن آراسته بودن رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین ( ع) به این صفت گرانبها می باشد. اولین جایی که انسان طعم خوش حسن خلق را می چشد و چگونگی آن را یاد می گیرد کانون گرم خانواده می باشد و پدر و مادر دو عنصر اصلی در خلق و آموزش حسن خلق به فرزندان می باشند. مدرسه دومین کانونی است که تأثیر مهم و به سزایی در کسب حسن خلق افراد دارد. که اولیای مدرسه باید سعی کنند با حسن خلق صحیح و اسلامی خود در رفتار و عمل و تدریس الگوی صحیحی به دانش آموزان ارایه دهند. ابعاد یا جلوه های حسن خلق( خوشرویی، خوشخویی، خوشگویی) چگونگی حسن خلق را بیان می کند. یکی دیگر از جایگاه هایی که افراد جامعه باید حسن خلق داشته باشند در مدیریت می باشد که اگر مدیران ما دارای حسن خلق باشند طبعأ موجب نشاط محیط کار و بهره وری بهتری از فعالیت کارکنان آن سازمان می شود. و در پایان چگونگی حسن خلق در اجتماع( همسایگان، دوستان) تأکید شده و مراتب حسن خلق و چگونگی آراسته شدن به این صفت الهی بیان شده ایت. به امید آن روز که همه ما آراسته به حسن خلق کامل شویم.

در این پایان نامه، نخست انواع استفاده از قرآن درنظم پارسی یعنی اشاره، تلمیح، تضمین، تحلیل،اقتباس و تمثیل بیان شده است؛ سپس موارد استفاده در چند فصل تحت عناوین ذیل گردآوری و تنظیم شده اند: توحید، معاد، نبوت، خلقت، قرآن، اخلاق طیبه و موضوعات متنوع دیگر.

این پژوهش تحقیقی درصدد بررسی تحلیلی « صداقت وصادقین » از منظر قرآن کریم وروایات است . در فصل اول این پژوهش پس از مقدمه ای بر موضوع تحقیق ، مسأله نیاز جامعه به شناخت انسانهای صادق ونیز ابعاد مختلف موضوع از قبیل : خصوصیات ، مصادیق آثار ونتایج صادقین و ..... تبیین شده ، سپس به ضرورت واهمیت تحقیق پرداخته شده به همین منظور پرسشهای تحقیقی ذیل مطرح شده است . 1- مفهوم صدق وصداقت از دیدگاه قرآن کریم وروایات چیست ؟ 2- اهمیت وارزش عمل صادقین ومقام صدیقان از دیدگاه قرآن کریم وروایات چگونه است ؟ 3- رابطۀ ایمان با صداقت از دیدگاه قرآن کریم وروایات چگونه است ؟ 4- مهمترین ویژگیهاو خصوصیات افراد صادق از دیدگاه قرآن کریم وروایات چیست ؟ 5- عمده ترین آثارو نتایج اعمال صادقین از دیدگاه قرآن کریم وروایات چیست ؟ در فصل دوم تعدادی از متون تحقیقاتی مرتبط با موضوع از قبیل کتاب اخلاق در قرآن ، معراج السعاده ، پیام قرآن ،دایره المعارف قرآنی ، علم اخلاق اسلامی ........و عنوان شده است . در فصل سوم با توجه به ماهیت وهدف موضوع ، روش تحقیق توصیفی که شامل پرسش تحقیق ، طرح تحقیق ، فن تحقیق ، طرح تحلیلی وطرح اجرائی می باشد برای این تحقیق انتخاب گردیده است . فصل چهارم شامل 6 بخش می باشد در بخش اول به مفهوم صدق و صداقت از نظر لغوی و اصطلاحی پرداخته شده، در بخش دوم اهمیت و ارزش صداقت و مقام صادقان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در بخش سوم به آثار صداقت و اوصاف راستگویان از نظر اخروی و تفسیری مورد بررسی قرار گرفته، و در بخش چهارم به تشریح رابطه ایمان با صدق و صداقت مورد تحلیل قرار گرفته است، در بخش پنجم خصوصیات صادقان و اینکه صدیقون کدامند مورد تحلیل قرار گرفته است و در بخش ششم که آخرین بخش از این فصل می باشد مصادیق صدق در قرآن کریم و روایات و آثار و نتایج صداقت را از نظر اخروی ودنیوی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و در قسمتهای مختلف این فصل آیات قرآن و سخنان گهربار معصومین به عنوان شاهد آورده شده است. فصل پنجم تحقیق ، مشتمل بر نتایج تحقیق است که در آن بر اساس بررسیهای انجام شده نتایج ذیل حاصل شده است : 1- فرد صادق کسی است که آنچه را که او می گوید با آنچه را که عمل می کند یکی است وظاهر وباطن شخص صادق یکی است . 2- ارزش واهمیت عمل صادقان تا آن اندازه است که مرضی' حضرت حق قرار می گیرد وبه پیشگاه با عظمت الهی عرضه می گردد و مقبول درگاه ابدی واقع می شود ،و در بیان مقام صادقان همین بس که نام ایشان در کنارنام انبیاءوشهداءوصلحاء ذکرگردیده است . 3- رابطه ایمان وصدق، رابطه ای لازم وملزومی است وتنها در صورتیکه همراه یکدیگر باشند تضمین کنندۀ سعادت ورستگاری بشرند. 4- صدیقان منصف به صفاتی نظیر :ایمان ، تقوی، توکل ، جهاد در راه خدا، امانتداری، وفا داری، شجاعت و.....می باشند . 5- مصادیقی از قبیل انبیای الهی ، مؤمنین ، متقین ، زاهدین ، مخلصین و.....برای صادقین بیان گردیده است. 6- برای صداقت آثار دنیوی نظیر : مشمول بودن ومورد رحمت انعام خداوند وسعادتمندی بین دو دنیا و .... نتایج اخروی همچون رسیدن به بهشت ورضوان خداوند ، آمرزش گناهان و .....آثار دنیوی – اخروی از قبیل : هدایت الهی وحیات طیبه و....... بیان گردیده است . نتیجه گیری پژوهش ، اختصاص به پاسخگویی مختصر ومفید به سؤالات ویژه تحقیق دارد که به آن پرداخته شده ، وسپس محدودیتهای تحقیق ودر پایان پیشنهاد گردیده است که تحقیقی جامع پیرامون صداقت وصادقین از دیدگاه ومنظر قرآن کریم وروایات صورت بگیرد و در پایان فهرست منابع وآیات می باشد که در این تحقیق عنوان شده است.

این پایان نامه در شش فصل با این مباحث نگارش شده است: فصل اول، صدق: معنی و تعریف صدق، حقیقت صدق، برخی از کلماتی که به صدق اضافه شده اند و مفهوم آنها نظیر قدم صدق، مبؤَأ صدق، اقسام صدق، صدق یکی از اوصاف حمیده انسانی است، صدق یکی از شعبه های جهاد و جهاد یکی از ستون های ایمان است، اثرات صدق، صدق یکی از ویژگیهای پیامبران و رهبران است، امتحان یکی از سنت های الهی برای تشخیص صدق در افراد است؛ فصل دوم، صادقین: معنی و تعریف صادق، ظهور صدق صادقین و پاداش آن، انواع صادقین؛ فصل سوم: سیمای صادقین در قرآن کریم: خداوند، قرآن کریم، پیامبران (در این بخش چهارده تن از پیامبران که در قرآن به صدق متصف شده اند، یاد شده و آیات مربوط بررسی گردیده است)، صداقت و تصدیق حضرت مریم(ع)، صداقت فرشتگان، صداقت حضرت علی(ع) و ائمه معصومین(ع)؛ فصل چهارم، سیمای صادقین در نهج البلاغه: خداوند، صداقت و تصدیق قرآن کریم، صداقت پیامبران(ع)، صداقت و تصدیق حضرت محمد(ص)، صداقت اهل بیت(ع)، صداقت و تصدیق حضرت علی(ع)، صداقت فرشتگانی که مأمور انسان هستند؛ فصل پنجم، صدَقه: تعریف صدَقه و اقسام آن، چگونگی صدقه دادن و شروط قبولی و بطلان صدقه، آثار صدقه، موارد مصرف صدقات، متصدّقین و پاداش آنها؛ فصل ششم، صدُقه: مفهوم صدُقه و وجه تسمیه آن. در ضمیمه، موارد استعمال مشتقات صدق در قرآن کریم یاد شده است.

در پایان نامه حاضر آیات حاوی واژه صدق و کذب و مشتقات آن دو در چهار بخش با این عناوین بررسی شده است: بخش اول، صدق از دیدگاه قرآن: بررسی معانی لغوی و اصطلاحی صدق، پاره ای از کاربردهای ترکیبی صدق در قرآن، گستره صدق در قرآن و مصادیق صادقان؛ بخش دوم، کذب از دیدگاه قرآن: بررسی معانی لغوی و اصطلاحی کذب، گستره کذب در قرآن، جایگاه کاذبان در قرآن و نمونه های آن؛ بخش سوم، عوامل کذب و موانع صدق: عوامل درونی کذب، عوامل رفتاری کذب، عوامل بیرونی کذب؛ بخش چهارم، آثار و نتایج صدق و تصدیق و کذب و تکذیب و جایگاه دروغ روا و راست ناروا.

در این تحقیق احکام فقهی، آداب و آثار تربیتی صدقه در قرآن بررسی شده و مطالب آن در پنج فصل آمده است: فصل اول، کلیات: واژه صدقه در لغت و فقه و قرآن و روایات، پیشینه تاریخی صدقه، اهمیت صدقه، پاداش صدقه، صدقه های برتر، ترغیب به صدقه، تمثیل ها و تشبیه های قرآنی؛ فصل دوم، اقسام صدقه: انگیزه های صدقه دهندگان، موارد مصرف صدقه، صدقه و گروه های انسانی؛ فصل چهارم، آداب و شرایط و موانع صدقه: آداب و شرایط صدقه، ایام و اوقات صدقه، موانع و آفات صدقه؛ فصل پنجم، آثار صدقه و پیامدهای ترک آن: آثار فردی صدقه، آثار اجتماعی صدقه، پیامدهای ترک صدقه.

مطالب اصلی این پایان نامه در پنج مبحث آمده است. مبحث اول، تاریخچه ای از سنت حسنه صله رحم؛ مبحث دوم، دیدگاه ها و نظرها در مورد صله رحم: آیات الهی مربوط به صله رحم، احادیث معصومین(ع) در این زمینه، سخنان علما در این خصوص؛ مبحث سوم، صله رحم، خانواده، اجتماع: دانستنی ها درباره صله رحم، صله رحم و تحکیم بنیان خانواده، صله رحم و تحکیم روابط اجتماعی؛ مبحث چهارم، آثار صله و قطع رحم؛ مبحث پنجم، سایر موارد آموزنده: قصص و اندرزهاء مربوط به صله و قطع رحم، اشعار پندآموز در باب معاشرت، ادعیه ها.