جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در بخش اوّل مقاله، جایگاه امامان را در نزد شیعه به عنوان تنها مفسران حقیقی قرآن شناسانده و سپس به دیدگاه های امامیه دربارۀ قرآن اشاره كرده و تفاسیر امامیه را معرفی كرده است. در بحث از اصول تفسیری در نزد امامیه به مسأله تحریف قرآن اشاره كرده و پس از بیان نظر چند تن از علما، نظر شیعه را عدم تحریف قرآن دانسته است. در انتهای بحث، محمود ایوب به عنوان نمونه، آیه 67 سوره مائده را كه به ماجرای غدیر خم می پردازد از منظرِ مفسّران شیعی مورد بررسی قرار داده است.

مروجان پلورالیسم دینی برای دفاع از فرضیة خود به ادلة متعددی از جمله قرآن مجید تمسک کرده‌اند. نویسنده با تدوین و جمع ادلة قرآنی آنان در پنج عنوان: 1. اسلام مطلق تسلیم، 2. تکثر ادیان خواست خدا، 3. استعمال صراط مستقیم به‌صورت نکره، 4.توحید وعمل صالح ملاک هدایت، 5. تمجید اهل کتاب، در قالب بیست آیه، به تحلیل و نقد این رهیافت می‌پردازد.

این مقاله گفتگویی با آیت الله سید مهدی روحانی درباره ی وضعیت علوم در حوزه است. در خلال این گفتگو خاطراتی از تحصیل ایشان بازگو می شود و سپس مباحصی همچون تخصصی شدن فقه ، رابطه فقه شیعه و فقه اهل سنت، تفاوت فلسفه و فقه و مسائلی از این دست به بحث گذارده می شود.

‫در اين پايان نامه بازتاب آيات قرآن در 650 بيت از دفتر اول مثنوى مولوى بررسى و آيات مربوط، ترجمه و تفسير شده اند. منابع اصلى براى تفسير آيات، كشف الاسرار و عده الابرار ميبدى و الميزان علامه طباطبايى اند.

‫تبيين راهکارهاي عيني قرآن کريم در مواجهه با نيازهاي واقعي سيال و جاري برآمده از متن زندگي انسانها، مرکز ثقل اين پژوهش است که در چهار فصل به انجام رسيده است. قرآن کتاب هدايت است و در قلمرو هدايت و تربيت، جامعيت دارد. همچنين قرآن، جهاني و جاودان است و آياتي از قرآن با دلالت مستقيم و يا غير مستقيم و نيز رواياتي از معصومان?، بر وجود اين دو ويژگي براي قرآن دلالت دارد. برهان عقلي برگرفته از موضوع «خاتميت دين اسلام» نيز جاي ترديد در اثبات اين مدّعا نميگذارد. با توجه به وجود بطون قرآن، جري و تطبيق پذيري آيات، پيوند هميشگي قرآن وعترت، و دستورات آن، قرآن استعداد پاسخگويي به تمامي نيازهاي بشر در تمامي اعصار را دارد. نيازهاي انسان به دو دسته کلي تقسيم مي شود: نيازهاي ثابت و نيازهاي متغير. گذر زمان تأثيري در اصل وجود نيازهاي ثابت ندارد که اين نيازها عبارتاند از: نياز انسان به آب و غذا، لباس، مسکن و سرپناه، همسر، و بهداشت جسمي و رواني. راهکار اثباتي قرآن براي رفع نياز به آب و غذا، مصرف غذاي حلال و استفاده از غذاي پاکيزه است و بعضي از راهکارهاي سلبي آن، پرهيز از خوردنيها و نوشيدنيهاي حرام و پرهيز از اسراف است. در رابطه با ساير نيازهاي ثابت هم قرآن راهکارهايي را ارائه نموده است. نيازهاي متغير دو گونهاند: يکي ميل انسان به تکامل و پيشرفت علمي که بايد به طور صحيح، سازماندهي و هدايت و شکوفا شود. قرآن در اين رابطه، راهکارهاي اساسي همچون توجه به تجربه و علوم تجربي و بهرهگيري از روشهاي مفيد و به کارگيري تفکر و تعقل را ارائه ميدهد. ديگر، نيازهايي است که در جهت پاسخگويي به اين تحولات و پيشرفت ها و تغييرات احساس مي شود و ناظر به آنهاست. براي رفع اين گونه نيازها نيز قرآن، راهکارهايي همچون تعقّل مستمر در هستي و پديده هاي آن و استفاده از قاعده جري و تطبيق و عنصر اجتهاد را ارائه کرده است. نکته مهم اينکه قرآن در تمامي انواع نيازها به ارائه راهکار اساسي ميپردازد. شايان ذکر است که در اين پايان نامه، ديدگاههاي علامه طباطبايي، شهيد مطهري، شهيد صدر و استاد مصباح يزدي درباره نيازهاي انسان مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.

‫اصطلاح تفسیر انفسی قرآن کریم در عصر حاضر، توسط برخی از دانشمندان مطرح شده است؛ اما در مورد چیستی و نیز ارتباط آن با شیوه¬های عرفانی تفسیر ابهاماتی وجود دارد. ارائه تعریف در مورد اصطلاح نوظهور تفسیر انفسی و تبیین چیستی و ماهیّت آن، و نیز ارتباط آن با تفسیر عرفانی و تـأویل محور اصلی این رساله است. این پژوهش با بررسی مراتب و درجات شناخت قرآن کریم به این نتیجه رسیده است که عالی¬ترین مرتبه شناخت قرآن، همانا شناخت شهودی است؛ چنین معرفتی، غایت سیر انفسی مفسّر است و ارمغان آن که در واقع بیان آن مشاهدات برای دیگران است، تفسیر انفسی نامیده می¬شود؛ این تعریف، بر آن قسم از تفسیر عرفانی منطبق است که بر تهذیب نفس و سیر و سلوک عملی مبتنی است و در بیان برخی از دانشمندان، تفسیر فیضی یا اشاری خوانده می¬شود؛ از این بیان می¬توان ارتباط تفسیر عرفانی با تفسیر انفسی را ارتباط اعم و اخص دانست؛ بدین معنا که هر تفسیر انفسی، عرفانی نیز هست اما هر تفسیر عرفانی، انفسی نیست. اما در مورد ارتباط تفسیر انفسی با تأویل نیز می¬توان گفت: چنانچه تأویل را مطابق قول علامه طباطبایی(ره) از سنخ حقایق عینی و خارجی بدانیم، تفسیر انفسی، شرح و بیان آن حقایق خارجی –تأویل- خواهد بود. از نگاه دیگر، تفسیر انفسی که محصول مستقیم معرفتِ نفس مفسّر است، به گواهیِ تقسیم دوگانه¬ای که در حوزه معرفت وجود دارد، به دو مرتبه کلیِ حصولی و حضوری تقسیم¬پذیر است و به نسبت تطبیق و ارتباطی که با انسان و نفس ناطقه او و نیز اصول مدوّن و نظریِ معرفت نفس پیدا می¬کند، مصادیق مختلفی می¬یابد. در این رساله، پس از ارائه تعریف تفسیر انفسی قرآن کریم، به این مراتب و مصادیق اشاره می¬شود. این رساله با بیان ارتباط میان اصطلاحاتی همچون: تنزیل، تفسیر و تأویل و تعیین حدّ و مرزهای میان آنها که در لسان روایات با واژه¬هایی نظیر ظهر و بطن و حدّ و مطلع آمده است، به نظامی هماهنگ در مورد مراحل نزول قرآن و متعاقب آن ترقّی و صعود انسان، دست یافته است که از جمله¬ی دستاوردهای آن، می¬توان به ارائه نقشه¬ها و طرح¬هایی همچون دایره تنزیل و تأویل قرآنی که متضمن سیر تنزیل و تأویل است، اشاره کرد. این تحقیق در بخش پایانی خود در پی آن است که با بررسی مراتب وجودی انسان، قرآن و جهان، پیوند و انطباق این سه حقیقت متعالی را که به اصل تطابق کُتب ثلاثه مشهور است، نشان دهد؛ تا از این طریق به برخی از مبانی و اصولی که در ارایه تفسیر انفسی مورد استفاده قرار می¬گیرد، اشاره کند. از اهداف این پژوهش، بیان اهمیت معرفت نفس و ضرورت پرداختن به این علم شریف جهت فهم معارف قرآنی است. واژگان کلیدی: ظاهر و باطن، تأویل، تفسیر آفاقی، تفسیر انفسی، تفسیر عرفانی، انسان کامل

‫بررسي ابعاد مختلف غزوه بدر، با نگاه به آيات قرآن و همچنين، بهره‌گيري از منابع روايي و تاريخي، هدف اصلي اين پژوهش است. رسول خدا( در جنگ‌هاي خود با دشمنان اسلام، اهداف مهم و والايي همچون دفاع از حريم اسلام و مسلمين، ستم ستيزي، خاتمه دادن به فتنه و فساد، و رهايي از ذلت را تعقيب مي‌نمود؛ اين امور در واقع، هدف و فلسفه جنگ‌ها از ديدگاه اسلام را نيز نمايان مي‌سازد. همچنين، اسلام در جنگ‌ها بر رعايت اخلاق و اصول انساني، تأکيد فراوان نموده است. غزوه بدر يکي از جنگ‌هاي سرنوشت‌ساز دوران پيامبر است، که زمينه‌هاي گوناگوني در وقوع آن نقش داشته‌است. قبل از شروع اين جنگ، و هنگام مشورت پيامبر با اصحاب خود درباره آن، مقداد و سعد بن معاذ سخناني گفتند که موجب رضايت پيامبر گرديد، ولي درباره نظرات ابوبکر و عمر، از سوي سيره‌نويسان و مفسران بحث‌هاي مختلفي مطرح شده است. برخي از اهل سنت با پرده‌پوشي و ابهام‌گويي، چنين وانمود کرده‌اند که اين دو نفر در مشورت‌دهي سخنان نيکويي گفته‌اند؛ اما از مجموع گزارش‌ها عکس اين مطلب به‌دست مي‌آيد. از سوي ديگر، اهل سنت با تمسک به برخي آيات و روايات، مقام همه بدري‌ها را از ديگر اصحاب متمايز دانسته‌و حتي به عدم عذاب اُخروي همه آنان معتقد هستند. ولي اشکالات متعددي بر اين عقيده وارد است، که به‌عنوان مثال، علامه طباطبايي ذيل آيه "افک" به اين موضوع پرداخته است. در اين جنگ، هر يک از دو گروه مسلمين و مشرکين، داراي نقاط ضعفي بوده‌اند. راهيابي وسوسه‌هاي شيطاني در دل برخي از مسلمانان، و اضطراب قلبي برخي ديگر، از نقاط ضعف مسلمين بوده است؛ غرور و دست کم گرفتن مسلمين هم از نقاط ضعف مشرکين بود. از طرف ديگر، عوامل بسياري مانند ايمان به خدا، صبر و استقامت مسلمين، امدادهاي غيبي و قهرماني‌هاي امام علي(، موجب پيروزي شگفت‌انگيز مسلمان در غزوه بدر شد.