جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫هدف اصلي اين تحقيق، بررسي کارکردهاي مهم مسجد از منظر قرآن و حديث، مي‌باشد. مسجد در اسلام از فضيلت و جايگاه خاصي برخوردار است، و قرآن کريم بر توجه به مسجد امر نموده، و آبادکنندگان مسجد را صاحبان ايمان معرفي مي‌کند. روايات نيز با معرفي مساجد به‌عنوان خانه‌هاي خدا در زمين، به جايگاه والاي مسجد تصريح کرده‌اند. همچنين در روايات، به موضوعاتي مانند پاداش بناي مسجد، مقام و منزلت اهل مسجد، و ثواب نشستن در مسجد پرداخته شده است، که همگي حاکي از اهميت فراوان مسجد در فرهنگ اسلام است. مهم‌ترين کارکرد مسجد، کارکرد عبادي آن است، و اقامه نماز جماعت در مسجد، از مهم‌ترين جلوه‌هاي عبادت خداوند متعال است، که علاوه بر فضيلت فراوان آن، فلسفه‌هاي متعددي نيز در روايات براي آن ذکر شده است. همچنين از لحاظ اجتماعي و تربيتي نيز آثار فراواني در پي دارد. برگزاري نماز جمعه، دعا و اعتکاف در مسجد نيز از ديگر جلوه‌هاي ياد خداوند در مسجد است. مسجد داراي کارکردهاي آموزشي گسترده‌اي نيز مي‌باشد؛ علم در اسلام داراي اهميت زيادي بوده و مساجد همواره محل طرح مسايل علمي، و آموزش علوم گوناگون بوده است. مسجد از لحاظ فرهنگي نيز کارآيي فراواني داشته، و در واقع، نخستين پايگاه فرهنگي در صدر اسلام بوده است. همچنين مسجد از يک‌سو، داراي جلوه‌هاي سياسي مانند محل بيعت و محل اتحاد ميان مسلمين است؛ و از سوي ديگر، محلي براي قضاوت، و طرح مسايل نظامي و امنيتي بوده است. البته مساجد خاص، مانند مسجدالحرام، مسجد النبي( و مسجد کوفه، از لحاظ کارکردهاي آنان از صدر اسلام تاکنون، از اهميت بالاتري در ميان مساجد برخوردار بوده‌اند. مسجد همواره داراي کارکردهاي اجتماعي فراواني نيز بوده، و از طرف ديگر، در انقلاب اسلامي و دفاع مقدس نقش بي‌بديلي براي مسجد مشاهده مي‌شود. امام خميني( هم بارها بر نقش مثبت مسجد در ابعاد مختلف ديني، سياسي و اجتماعي تأکيد کرده است.

‫اتحاد، انسجام، همگرايي و وحدت امت اسلامي، از آموزه‌هاي قرآن کريم و سنت نبوي صلي الله عليه و آله و سلم و يکي از مهم‌ترين مسائل امروز جهان اسلام است و اختلاف و تفرقه امت اسلامي، در تقابل با اين امر مهم است. اين پژوهش در چهار بخش در پي بررسي اختلاف در قرآن، انواع اختلاف، عوامل آن و راهکارهاي برون‌رفت از آن است. پس از کليات، اختلاف در ميان مردم، در مجموع در چهار مورد خلاصه شده است که عبارتاند از: اختلاف ذاتي و طبيعي، اختلاف عرضي، اختلاف فکري، و اختلاف عملي و رفتاري. اختلاف ذاتي و طبيعي مذموم نيست؛ مگر در مواردي که اين اختلاف، آميخته با هواي نفس و بر خلاف هدايت عقل باشد؛ اما اختلاف عرضي که اکتسابي است و گاهي ناشي از علم و جهل است، مذموم است. در بحث از عوامل اختلاف در ميان مردم، علت برخي از اين اختلافات، خواست خداوند بوده و بيشتر آنها، به خواست انسان است. اختلافاتي که علت آن خواست بشر است، يا فکري است و يا عملي. از نظر قرآن، عوامل اختلافاتي که به انسان باز مي‌گردد، عبارتاند از: پيروي از هواي نفس، جهالت و ناداني، علم بدون تفکر و خردورزي، سنت‌گرايي و تقليد از گذشتگان و نياکان، گروهگرايي و شخصيت پرستي، نداشتن يا پيروي نکردن از الگو و اسوه کامل، گمراهي به وسيله شيطان از طريق ايجاد وسوسه و شک در کتاب الهي با تکذيب آن، تحريف کتاب آسماني، انکار حق و... . راهکارهاي برون‌رفت از اين اختلافات، نخست راهکارهاي شناختي و معرفتي است که عبارتاند از: شناخت عوامل منفي و سلبي، مانند جهالت و نفس پرستي و دنياپرستي؛ و شناخت عوامل مثبت، مانند علم و معرفت و تفکر عميق. در مرحله بعد، راهکارهاي عملي و التزامي مطرح است. در اين مرحله نيز، هم در حوزه منکرات و هم در حوزه معروف‌ها، بايد التزام عملي داشت. در بحث اختلاف انسان در دين، انواع اختلاف در دين، در شش مورد بيان‌شده که عوامل آن، جهالت و ناداني نسبت به خدا و رسول، فقدان تفکر در امور اعتقادي و ديني، و کفر و عدم ايمان است. راه‌هاي برون‌رفت از اختلاف در دين، به دو نوع راهکارهاي شناختي و معرفتي، و راهکارهاي عملي و التزامي تقسيم شده است. شناخت عوامل منفي و سلبي و شناخت عوامل مثبت و راهگشا، دو راهکار شناختي و معرفتي است، و التزام عملي در حوزه منکرها و معروف‌ها دو راهکار عملي و التزامي است.

---

---

‫ارزيابي سندي روايات، براي حصول اطمينان از استناد کلام به معصومان? است و ارزيابي متني روايات، به منظور حصول اطمينان به صحت متن روايت است. براي ارزيابي متون روايات، معيارهاي دقيقي وجود دارد که عرضه روايت بر قرآن، يکي از آنهاست. اين پژوهش در سه بخش، به معيار بودن قرآن، براي ارزيابي روايات پرداخته است. در مورد رابطه قرآن و سنت، سه ديدگاه مطرح است: استقلال قرآن و بي نيازي از سنت، استقلال سنت، همبستگي قرآن و سنت. دو ديدگاه نخست پذيرفته نيست و ديدگاه سوم مقبول است؛ با اين مبنا که قرآن منبع اصلي و بنيادين اسلام است و سنت در طول آن، به عنوان منبع مطرح است. مفاد بسياري از روايات منقول از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و ائمه? اين است که احاديث موافق قرآن اخذ شود و روايات مخالف قرآن طرد شود. افزون بر آن، سيره پيشوايان ديني و سيره عملي اصحاب، فقها، اصوليان و حتي محدثان شيعه و سني، عرضه روايات بر قرآن بوده است. روش اخباريان و اهل حديث در عمل به روايات، تنها با عنايت به اسناد آنهاست و به ارزيابي محتوايي روايات توجه نميکنند و برخي هم، حديث و سنت معصومان? را در عرض قرآن معتبر ميدانند؛ در حالي که باور بسياري از اصوليان، وامدار بودن احاديث به قرآن، هم در اصل حجيت و هم در تعارض روايات است؛ زيرا حجيت روايات در طول حجيت قرآن است، نه در عرض آن. عده اي از دانشمندان عامه، روايات عرضه احاديث بر قرآن را ساختگي دانستهاند. اين ادعا بي اساس است و شايد به خاطر تصحيح همه روايات موجود در صحاح باشد. برخي، وجود روايات معارض و منافي با قرآن را منکر شدهاند. اين نيز صحيح نيست؛ زيرا در مجموعههاي حديثي خاصه و عامه، روايات ناسازگار با مفاهيم و خطوط کلي قرآن يافت ميشود و با عرضه آنها بر قرآن است که ميتوان به اين معنا پي برد و سره را از ناسره بازشناخت. نويسنده در پايان نمونههايي از عرضه روايات بر قرآن را ارائه نموده است.

‫چکیده و 20 صفحه از متن الکترونیکی در پیوست ها و منابع دیجیتالی قابل رؤیت می باشد

---

---