جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در اين پژوهش شيوه‌هاي برخورد انبيا با مخالفان از نگاه قرآن مورد بررسي قرار گرفته است. قرآن کريم اهداف دعوت انبيا را دعوت به يکتاپرستي، تعليم و تربيت، و برقراري عدالت اجتماعي دانسته است. همچنين قرآن در مورد انبيا به اصول اخلاقي مهمي مانند پاي‌بندي به اخلاقيات و عمل به گفته‌هاي خود، اشاره کرده است. قصص انبيا که بخش عمده‌اي از آيات قرآن را تشکيل داده است، از لحاظ شکل و محتوا داراي ويژگي‌هاي خاصي است، و در آن‌ها اهدافي مانند تربيت و آموزش، تفهيم اصول و تقويت روحي مسلمين نهفته است. مترفين، مستکبران، احبار و رهبان، مستضعفان و برخي از گروه‌هاي ديگر اجتماعي، در طول تاريخ به مخالفت با انبيا برخاسته‌اند،‌که از نظر قرآن تعصب بر روش نياکان و غرور علمي، علت مخالفت آنان بوده است. آن‌ها با اتهام سحر و جنون، استهزاء و تمسخر، اِعراض، تکذيب، تهديد به قتل و تبعيد، و تصميم به قتل انبيا، با ايشان برخورد مي‌کردند. در مقابل، پيامبران با دعوت به توحيد و تقوي، تفاهم فرهنگي با مردم، و بر اساس عدالت‌خواهي، صراحت، قاطعيت، تبشير، انذار، و حمايت از پابرهنگان و ضعفاء عمل مي‌کردند. همچنين حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن، روش‌هاي عمده و اساسي پيامبران الهي بوده است. از سوي ديگر، انبياي الهي مانند نوح، هود، صالح، ابراهيم، لوط، شعيب، موسي، عيسي و محمد( در برخورد با مخالفان به اتخاذ شيوه متناسب با اقتضائات زماني و مکاني هر وضعيت مي‌پرداختند. در اين ميان، سيره پيامبر اسلام( به‌دليل شرايط و موقعيت خاصي که براي ايشان وجود داشت، و با گروه‌هاي مختلفي برخورد داشتند، داراي اهميت ويژه‌اي است، و خصوصاً شيوه‌هاي حکومتي ايشان و تعامل آن حضرت با ملل و اديان ديگر بسيار مهم است. شيوه‌هاي رفتاري و برخورد انبيا با مخالفان، در جوامع امروزي نيز قابل بهره‌برداري است و مبلغان ديني بايد با اين شيوه‌ها آشنا شده و در موقع لزوم بر اساس آن عمل نمايند.

‫پژوهش حاضر تلاشي است براي تبيين اهميت سير و سفر از ديدگاه قرآن کريم، و اين موضوع در ابعاد مختلف آن مورد بررسي قرار گرفته است. با استناد به معاني لغوي و تعاريف اصطلاحي، مي‌توان گفت که سفر به‌معناي کشف حقيقت و زدودن حجاب‌هاي ظاهري و باطني از اشيا مي‌باشد و مسافر کسي است که اثر کشف حقيقت در او ظاهر و آشکار شده باشد. آياتي از قرآن کريم، انسان‌ها را به سير و سفر امر مي‌کند و در ترسيم چهره واقعي مؤمنان و مؤمنات، به ويژگي "سائح" بودن آنان اشاره مي‌کند. "سيح" و سياحت به‌معناي سفر و گردش همراه با دقت و توجه، به‌قصد عبادت و قرب الهي است. سفر مي‌تواند بر اساس انگيزه، حکم شرعي و همچنين مکان، داراي انواع مختلفي باشد. در قرآن، به برخي از سفرها مانند سفر براي حج تمتع و عمره، جهاد، و هجرت در راه خدا اشاره شده است. قرآن با استفاده از اصطلاحاتي مانند سير، سيح، سفر، نفر، ضرب، عروج و هجرت، که همه آن‌ها مفهوم کلي حرکت از يک مبدأ به‌سوي مقصدي معين را در بردارد، انسان را به سير و سياحت فرامي‌خواند. از ديدگاه قرآن، سير و سفر مي‌تواند وسيله خداشناسي، خودشناسي و کيهان‌شناسي باشد؛ زيرا آيات و نشانه‌هاي حق در سفر براي انسان آشکار مي‌گردد. همچنين به‌کار بستن آموزه‌هاي اخلاقي مانند دعا، تعاون، مصاحبت و مشورت در طول سفر موجب تکامل شخصيت انسان در ابعاد فردي و اجتماعي مي‌گردد. برخي از احکام شرعي مانند قصر نماز مسافر، معافيت از روزه، و معافيت از کتابت وام و قرض در سفر از مسائلي است که در آيات قرآن مورد توجه قرار گرفته است. همچنين سير در آيات قرآن نشان مي‌دهد که بخش‌هاي سرنوشت‌ساز زندگي انبيا و اولياي الهي در سفر رقم خورده و رويدادهايي مانند بعثت، دريافت وحي، آَشنايي با قوانين و حقايق هستي، مبدأ تاريخ و... حاصل سير و سفر بوده است.

‫چکيده : نوشتار حاضر، به بحث درباره عوامل گرايش انسان به عمل صالح، آثار عمل صالح، ارتباط آن با ايمان و موانع دستيابي به عمل صالح از منظر قرآن کريم و روايات مي‌پردازد. اين پژوهش در شش فصل سامان يافته است در فصل اول کلياتي از مفهوم لغوي، اصطلاحي و قرآني عمل صالح و الفاظ مترادف با آن مانند بر، احسان و گناه، فساد و سّيئه ارائه مي‌شود. در فصل دوم همبستگي و تلازم ايمان و عمل صالح در کتاب خدا مورد توجه نويسنده قرار گرفته و مفهوم ايمان و وجوه مختلف آن، حقيقت ايمان و ديدگاه‌هاي مفسران در مورد ماهيت ايمان و مراتب آن، جايگاه عمل صالح نسبت به ايمان و فلسفه هماهنگي ايمان با عمل صالح در آيات الهي و ديدگاه‌هاي مفسران قرآن در اين زمينه مطرح شده است. در فصل سوم از اين نوشتار عوامل تقويت کننده ايمان و عمل صالح، نقش ايمان در تقويت عمل صالح، نقش اخلاص و نيت در عمل صالح از ديدگاه آيات و روايات، شروط عمل صالح براي اصابت به ثواب و پذيرش حق تعالي، افضل بودن نيت نسبت به عمل، معرفي اعمال مترتب بر نيت، ملاک پذيرش عمل صالح، علم و بصيرت نسبت به انجام عمل، وجوب طلب علم و مقارنت آن با عمل صالح و اقوال مفسران در مورد ارزش و جايگاه علم ارائه گرديده و بر همراهي علم و عمل در فرهنگ و آموزه‌هاي قرآني تأکيد مي‌شود. در فصل چهارم روش‌هاي قرآن کريم در دعوت و تبليغ کردن نسبت به عمل صالح و مصاديق آن واکاوي شده و محتواي قصه‌ها، مثال‌ها و تمثيل‌هاي قرآني در اين باره، فراروي مخاطبان قرار گرفته است. نويسنده مصاديقي از عبادات همچون: نماز، روزه، حج، انفاق، زکات، امر به معروف و نهي از منکر و مشارکت‌هاي سياسي در کمک به دولت اسلامي را از مصاديق عمل صالح در قرآن کريم برمي‌شمارد. در فصل پنجم موانع عمل صالح، مانند تقليد کورکورانه، پيروي هواي نفس، متابعت از ظن و گمان، پيروي از شيطان و دستورهايش بيان گرديده و اين امور از مهم ترين عوامل جلوگيري از انجام اعمال صالح قلمداد شده است. آفات عمل صالح، مثل ريا کاري، منت گذاردن، اذيت کردن و عجب، از مباحث مهم فصل ششم و پاياني اين نوشتار محسوب مي‌شود که نويسنده راه علاج اين رذايل را نيز شرح مي‌دهد.

---