جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وجوه شباهت ها و تفاوت های موجود بین شخصیت های اساطیری و تاریخی و بیان آن می تواند تاثیر و تاثر ممتد اسطوره و تاریخ در طول زمان و نتیجه این تاثیرات را نشان دهد. کیومرث همواره در اساطیر ایران به عنوان نخستین انسان که در ظاهر نیز تفاوت چشمگیری با انسان امروزی دارد، مطرح می شود، اما در شاهنامه، فردوسی هرگز او را نخستین انسان نمی شمارد. به نظر می رسد این امر متاثر از جهان بینی و نگاه اسلامی فردوسی در مورد آفرینش نخستین انسان در قرآن باشد، به همین جهت او را به عنوان اولین پادشاه، و نه نخستین انسان، مطرح می سازد. در این پژوهش کوشش شده تمام شباهت ها و تفاوت های این دو شخصیت در شاهنامه و قرآن بیان شود. انتخاب کوهستان برای اولین محل زندگی، کشته شدن فرزندان، دشمنی اهریمن با آنان، داشتن عنوان نخستین و یکی دانستن این دو شخصیت در برخی از کتاب های تاریخی در این مبحث بررسی می شود.

یعتمد القرآن الکریم علی القصة و یعتبرها من الوسائل الهادفة إلی إصلاح الإنسان و تربیة فکره، و یعالج من خلالها قضایا الإنسان فی أحواله المختلفة علی مر العصور والأزمان. فالقرآن لیس مجرد تاریخ للأنبیاء و لا تاریخ الملوک و أبطال القصص، فمن الأنبیاء من أغفل القرآن ذکر أسمائهم، «و لقد أرسلنا رسلا من قبلک منهم من قصصنا علیک و منهم من لم نقصص علیک» (غافر: 78) فالغایة من الترکیز علی شخصیة الأنبیاء فی القرآن لیست إلا تنویر الأذهان و إرشاد الأنام باتباع درب الأخیار. فقصص القران کان لها تأثیر بالغ علی نتاجات الشعوب الإسلامیة ولاسیما الشعب الإیرانی المسلم فأخذ الشعراء بنصیب وافر منها. فجاءت هذه الدراسة لتتناول عناصرالقصة الفارسیة التی تأثرت بالقصة القرآنیة، و مظاهر هذا التأثر، مستعرضة تجلیات القصة القرآنیة فی کتاب مثنوی معنوی من خلال معالجة قصة یوسف و زلیخا و دراستها دراسة فنیة باعتبار عنصر الشخصیة، والزمان والمکان.

یشمل الأسلوب فی نظر القدماء والمعاصرین الناحیتین المعنویة واللفظیة، کما أن هناک أنواعا مختلفة من الأسلوب عالجها القدماء والمحدثون سواء فی ذلک الغربیون والمسلمون. بالإضافة إلی ذلک فإن مفاهیم الأسلوب ومعانیه مختلفة فی المنظور الغربی والإسلامی. فهناک العدید من التعاریف قدورد فی الکتب المرتبطة بالموضوع، و لا یخفی أن للإسلوب عناصر مختلفة من منظور المدارس الغربیة ومن المنظور الإسلامی. ولکن العناصر الإسلامیة للإسلوب لم یتم التعریف بها من قبل بشکل واضح منهجی من خلال الآیات القرآنیة المبارکة.یتناول هذا المقال الأسلوب الأدبی و عناصره و آراء القدماء فی ذلک بالإضافة إلی الأسلوب و معانیه من منظور المدارس الغربیة المعاصرة و ذکر الفوارق الرئیسة بین المواقف العلمانیة والإسلامیة فیما یتعلق بعناصر الأسلوب الأدبی، و من جملتها الفطرة والنیة والإیمان والتوحید والعقل والعاطفة والشعور والموهبة والمیول والرغبات و کذلک دور المسؤولیة فی هذا الأدب مستعینا بالمنهجین التوصیفی والتحلیلی مع الاستشهاد بالآیات القرآنیة کما تطلب الأمر ذلک.

 تشبیه یعنی مانند کردن و در لغت برابر و مترادف «تمثیل» است. در تعریف تشبیه می توان گفت تصویری است که از مانند کردن اشیای مختلف با یکدیگر به کمک نیروی خیال پدید می آید. از اقسام تشبیه به اعتبار وجه شبه، «تشبیه تمثیل» است. تشبیه تمثیل و مرکب گاهی همسو انگاشته شده است. تشبیه ممکن است به جهتی تمثیل نامیده شود و در جای دیگر آن را مرکب خوانند، ازجمله آیه 17 ازسوره بقره که ازنگاه زمخشری این گونه توصیف شده است.از نکته های لطیف در تشبیه، « تشبیه بر اسلوب استعاره» است که آیه 19 از سوره بقره، مثال آن است: «أو کصیب من السما فیه ظلمات و رعد و برق یجعلون اصابعهم فی آذانهم». بدین صورت که «مشبه» در این تشبیه تمثیل، ذکر نشده است. نظیر این سبک در ساختار لفظی تشبیه آیه 18 سوره بقره است: «صم بکم عمی» که مشبه در کلام نیست اما به منزله مذکور است.

بحث انسان و جایگاه او و تبیین کرامت و منزلت او، از مهم ترین مباحثی است که همواره در مثلث معرفتی خداشناسی، جهان شناسی و انسان شناسی مورد توجه اندیشمندان و نوابغ بشری و از آن جمله، مولانا قرار گرفته است. در این مقاله سعی شده تا به آیات و روایاتی اشاره شود که مولانا در قالب اشعاری نغز و پرمعنی، در مورد چگونگی خلقت انسان و عظمت وجودی او، استعدادهای بالقوه و ابعاد نظری، فکری، روحی و جسمی و نحوه سیر تکاملی و آفات و موانع سیر تعالی و تقربش به ساحت کبریایی حق به گونه ای عمیق و دقیق مطرح نموده است و سرانجام، به ارزش های متعالی پایگاه و موقعیت او در نظام آفرینش و برخی ویژگی ها و صفات و خصوصیات عالی ودانی و در نهایت، هدف خلقت او با تمسک به معدودی از اشعار مثنوی از منظر قرآن و روایات اشاره شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.