جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش در نقد و بررسی کتاب تفسیری «نفحات الرحمن» و شامل دو بخش است: بخش اول، به این مباحث اختصاص یافته است: شناسایی مفسر و کتاب نفحات الرحمن فی تفسیر قرآن؛ تاریخ و حقانیت قرآن در نفحات الرحمن؛ تحقیق در برخی آرای تفسیری نفحات الرحمن؛ روش تفسیری نفحات الرحمن؛ پیش درآمدی بر تحقیق و مقدمه نگاری مفسرین قرآن و تحلیل مقدمه نفحات الرحمن. در بخش دوم مقدمه این تفسیر تصحیح و تحقیق و تعلیق شده است. در مقدمه این تفسیر مباحثی درباره تاریخ و علوم و فضایل قرآن آمده است. در ضمیمه این پایان نامه، متن چاپ سنگی و نسخه اصلی مقدمه کتاب نفحات آورده شده است.

رساله حاضر به بررسی زبان قرآن و روش فهم آن پرداخته و شامل دوازده فصل با این عناوین است: مفهوم زبان و زبان شناسی؛ زبان دین، رهیافت دیروز غرب؛ عصر جدید، پیدایش بسترهای نو در طرح زبان دین (ضرورت های بیرونی زبان قرآن)؛ زبان دین و رهیافت های معاصر در غرب؛ ریشه ها و مبانی فکری دینی غرب، موقعیت ما؛ زبان قرآن در فراشد دانش های اسلامی؛ زبان قرآن در ساحت مفردات، کدام نقش؛ قرآن زبان نمادها یا حقایق متعالی؛ زبان قرآن، تعهدبرانگیزی در متن واقع گویی؛ روش کشف زبان قرآن؛ زبان ویژه هدایت؛ معناشناسی و هرمنوتیک فهم قرآن

پایان نامه ی حاضر مشتمل بر سه بخش با این عنوان هاست: بخش اول، کلیات: تعریف و فائده ی علم قرائت، شرح حال قراء سبعه و روات و طرق قرائت ایشان؛ بخش دوم، اصول قرائت ورش: بَسْمَلَه، میم جمع، مَدّات، مَدّ لین، های ضمیر، همزه ی مفرده، نقل و حذف، اجتماع دو همزه در یک کلمه؛ بخش سوم: فرش الحروف.

روش تحقیق این پایان نامه ای واژه ای است.نویسنده، پس از گردآوری آیات حاوی واژه ذکر که شمار آنها به 292 آیه می رسد، آنها را بررسی و تحلیل کرده است. مباحث این پایان نامه عبارتند از: ذکر در لغت و اصطلاح، نماز مصداق اعلای ذکر، ذکر لفظی و عملی،مقام رفیع ذاکر، لوازم ذکر، مراتب ذکر نزد عرفا، موانع ذکر و آثار ارزشمند ذکر.

پژوهش حاضربرای پاسخ دادن به شبهة درون ساختی نسبت به قرآن مبنی بر عدم انسجام وپراکندگی مطالب درآن، شکل گرفته است، تا با معرفی دقیق ساختار قرآن و اهداف آن با اثبات ارتباط مستقیم ساختار و اهداف قرآن دست یابد. لذا با استفاده از کتب علوم قرآن که به طور پراکنده به ساختار ظاهری و محتوایی پرداخته اند و همچنین کتبی که به تحلیل اهداف قرآن و لوازم آن می پردازند، به نگارش این پایان نامه دست زده ایم. این پژوهش از چهار بخش اصلی تشکیل شده است که عبارتند از: 1،کلیات:که در آن مباحث مقدماتی پژوهش نظیر«پیشینة تاریخی شبهة عدم انسجام در قرآن»، معرفی«مستشرقین» به عنوان یکی از قائلین این شبهه، پاسخ اجمالی به شبهة مذکور و معنا شناسی«نظم» مطرح گردیده است. 2، ساختار قرآن: که در آن به بررسی مؤلفه های تشکیل دهندة ساختار ظاهری و محتوای قرآن پرداخته شده است. 3، اهداف قرآن: که در آن به بررسی اهداف قرآن از منظر قرآن و حدیث پرداخته و هم چنین لوازم و اقتضاءات اهداف قرآن را نیز بیان می کند. 4،تحلیل ارتباط ساختار قرآن با اهداف آن: که این بخش در صدد اثبات رابطة مستقیم ساختار قرآن با اهداف آن است. نتیجة پژوهش این شد که ساختار ظاهری قرآن منطبق بر اهداف متعالی آن است. لازمة هدف هدایت گری قرآن این است که در هر قطعة کوچکی از قرآن،جنبه های مختلف معارف، ذکر گردد. تا خواننده تحت هدایت الهی قرار گیرد. تا قرآن کریم به هدف خویش نایل آید.

تحقیق حاضر تحت عنوان، تحلیل جامعه شناسی رحم در قرآن کریم می باشد که موارد جامعه شناختی رحم از منظر قرآن را بررسی می کند. رساله ابتدا به اهمیت و ضرورت موضوع و بیان مسئله می پردازد. سپس در فصل اول تعریفی از رحم ارائه داده و انواع رحم و دسته بندی آن، مصادیق ارحام از دیدگاه های گوناگون دانشمندان اسلامی، مصادیق رحم از منظر قرآن، وصیت کردن، صداقت، رعایت عدالت در شهادت کردن و... می باشد، را شرح می دهد. آثار و پیامدهای رحم که به دو بخش آثار و پیامد های قطع رحم و آثار و پیامدهای رحم با توجه به آیات قرآن مجید است را مورد بررسی قرار می دهد. فصل دوم به جامعه شناسی رحم که به آثار اجتماعی رحم و قطع رحم می پردازد. سپس با توجه به ارتباط تنگاتنگ نهاد خانواده با مسائل خویشاوندی توضیحاتی راجع به اهمیت این نهاد و تأثیر مستقیم آن در اجتماعی شدن انسان و ارتباط با رحم داده شده است. از منابع دسته اول این تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره کرد: - قرآن(ترجمه الهی قمشه ای) - نظریه های جامعه شناسی(غلامعباس توسلی) - تحلیل جامعه شناختی صله رحم(محمد رضا رحیمی) - تفسیر نور(محسن قرائتی) - بررسی مسائل اجتماعی ایران(محمد مظلوم خراسانی)

این پایان نامه مشتمل بر سه بخش با عناوین ذیل است: مباحث لغوی و تفسیری و روائی درباره محکم ومتشابه، بررسی محکم و متشابه در آیات قرآن، اصول ومبانی فهم و تفسیر قرآن کریم . این پایان نامه براساس این دیدگاه نوشته شده است که آیات متشابه قرآن رابوسیله آیات محکم آن می توان فهم و تفسیر کرد.

این پروژه تحقیقاتی با عنوان «تحلیل بلایا در آینه قرآن و احادیث» در پی آن است که به بررسی و تحلیل بلایا بپردازد و جواب مناسبی برای وجود آنها در عالم پیدا کند و از سوی دیگر شبهاتی را که از این طریق به صفات خدا وارد می شود، پاسخ دهد. پروژه حاضر به منظور تجزیه و تحلیل موضوع، سئوالات زیر را مطرح کرده است: 1.ماهیّت بلایا چیست؟ 2.ابتلاء چیست و چه فلسفه ای دارد؟ 3.وجود بلاها، چه اثرات مفیدی در زندگی انسان به دنبال دارد؟ 4.چرا خداوند جهان را به گونه ای خلق نکرد که خالی از بلایا باشد؟ 5.آیا وجود بلایا در عالم طبیعت با وجود خداوند یکتا و صفات والایش از قبیل علم، قدرت، حکمت، عدل و خیرخواهی او در تضاد است؟ با توجه به ماهیّت موضوع، اهداف تحقیق و امکانات موجود از میان روش های پژوهش از روش «توصیفی- تحلیلی» برای انجام تحقیق استفاده گردیده است. پس از مطالعه سابقه موضوع در کتب مرتبط با آن از جمله قرآن کریم، کتب معتبر حدیثی، کتب فلسفی و کلامی و جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها با استفاده از دیدگاه صاحب نظران، مفسران و اسلام شناسان نتایج زیر به دست آمد: «بلا» در اصل به معنی کهنگی و فرسودگی است، سپس به آزمایش کردن بلا گفته شده است. به غم و اندوه هم «بلا» می گویند چرا که جسم و روح انسان را فرسوده می کند. «بلا» مفهومی گسترده دارد که هر دو مفهوم «ابتلاء و آزمایش» و «شرور» را در بر می گیرد. «ابتلا» سنّتی است الهی که متکی بر سنّت هدایت عامّه الهی است و در مورد همه انسان ها در هر مکان و هر زمانی جاری است. خداوند انسان ها را به منظور آشکار نمودن استعدادهای درونی، تمییز، ظهور افعال به منظور پاداش و کیفر ، تأدیب و تمحیص می آزماید. «بلایا» اثرات مفیدی برای انسان به ارمغان می آورند تا آنجا که از آنها به عنوان مقدمه و مادر خوشبختی ها یاد می شود؛ تحریک عزم و اراده برای موفقیّت، تأثیر شگرف در خودسازی، کمال وارتقاء درجه، محبت الهی، نفی استکبار و ایجاد تزلزل درونی همگی از تأثیرات مفید بلایا در زندگی انسان است. «بلایا» ناشی از تضادها و تزاحم هایی است که در عالم طبیعت وجود دارد و این تضادها و تزاحم ها ناشی از مادّی بودن جهان طبیعت است، نه قادر یا عادل و یا حکیم نبودن خداوند. فرض موجود مادّی که هیچ تغییر و تبدّل و تزاحمی در آن راه نداشته باشد، فرض امری تناقض آمیز است، اگر چه جهانی که ما در آن زندگی می کنیم از نظر حسن و زیبایی در حدّ عالم مجرّدات نیست، ولی به لحاظ مرتبه ی وجودی خویش بهترین نظام می باشد، چرا که فرض مادّی بودن وجود، از تضاد، تزاحم و فساد در طبیعت خالی نیست. از سوی دیگر بسیاری از «بلایا» ناشی از افعال و کردار ناشایست انسان است که براساس سنن تکوینی جهان، اثراتش به خود انسان باز می گردد. کلید واژه: بلا، امتحان و آزمایش، خیر، شّر، عدل الهی، حکمت الهی، قدرت و خیر خواهی خداوند.

این رساله به بحث وتحلیل داستان آدم در قرآن پرداخته است، و شامل سه بخش می باشد. بخش اول بیان کلیات است که دو نظریه ثبات انواع و تحول انواع در مورد پیدایش نخستین انسان از نگاه دانشمندان زیست شناسی مطرح شده است. همچنین آفرینش نخستین انسان در آثار ادیان مختلف و موضع دانشمندان مسلمان و مسیحی در قبال نظریة تحول انواع در این بخش مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم به مبحث قصه در قرآن می پردازد که مراد از قصه در قرآن، هدف قرآن از بیان قصه ها، ماهیت قصص قرآنی، زبان قرآن در بیان قصص از جمله مطالب این بخش است . ارائه این بخش مقدمه ای است تا راه را برای فهم درست قصه آدم فراهم نماید، شناخت زبان قرآن در بیان قصه ها و ضوابط فهم درست آیات، ما را به تحلیل صحیح داستان آدم رهنمون می گردد. بخش سوم این رساله به تحلیل داستان آدم در قرآن پرداخته است. پس از بیان تحلیل اندیشمندان اسلامی در قالب شش دیدگاه متفاوت،نتیجه گرفته شده است که داستان آدم گر چه تحقق خارجی و عینی داشته، اما سرگذشت همة انسانها است و آدم نمونه و الگوست و این داستان علاوه بر معانی ظاهری و اصالت و حقیقت این معانی ظاهری، دارای معانی باطنی است که بیان تکوین انسان و ارتباط او با عالم فرشتگان و شیاطین از جملة آن معانی است. فصلهای بعدی به موضوعات ، خلافت آدم، تعلیم اسماء، پرسش فرشتگان، عرضة اسماء بر آنهاو سجده ایشان بر آدم، ابلیس و دشمنی او با انسان، بهشت آدم و مهم ترین درسهای داستان آدم می پردازد.

پژوهشی در بیان انواع مختلف علم بیان در قرآن و ذکر مصادیق آن ها در جزء 28 است. تحقیق حاضر در چهار فصل تدوین شده است. ابتدا به مباحثی پیرامون ضرورت فنون بلاغی قرآن، چگونگی اسلوب خاص زبان قرآن، با نظر به اقوال برخی از مفسران و معرفی یازده نمونه از مهمترین تفاسیر بلاغی قرآن کریم پرداخته است. نویسنده در فصل دیگر به جنبه ای از اعجاز بلاغی قرآن که اعجاز بیانی معروف است پرداخته، وی برای شناخت فنون بلاغی، تشبیه، کنایه و مجاز، به تعریف، توضیح و تقسیمات آن ها اشاره کرده و برای هر یک نمونه هایی از کاربرد آن ها در قرآن را ذکر کرده است. در فصل پایانی نیز شواهد تشبیه، کنایه، مجاز و استعاره در جزء 28 قرآن را بیان کرده که نمونه هایی از آن عبارتند از: کنایه ایماء 42 مورد، کنایه تلویحی 3 مورد، کنایه تعریضیه 3 مورد، استعارات 13 مورد، انواع مجاز 11 مورد و تشبیهات 9 مورد.