جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع مطالبی که چهار بخش ترجمه و تحقیق شده از کتاب تاریخ القرآن عبدالصبور شاهین، خط و کتابت قرآن در سه قرن اول است. مطالب پایان نامه در چهار بخش آمده است. در بخش اول از آشنایی پیامبر(ص) با خواندن و نوشتن سخن رفته و در بخش دوم از کاتبان و حافظان بحث شده است. بخش سوم به بررسی پیدایش خط عربی و بخش چهارم به اعجام و اعراب در خط عربی اختصاص دارد

این پایان نامه به ترجمه و تحقیق کتاب مناهل العرفان فی علوم القرآن بخش نزول قرآن اختصاص دارد و از این موضوعات بحث کرده است: معنای نزول قرآن، تنزیلات قرآن، حکمت نزول دفعی و تدریجی،مدت نزول تدریجی قرآن، حکمت نزول تدریجی قرآن،و نخستین و آخرین آیه ای که نازل شده است.

در این پایان نامه بخشی از کتاب تاریخ فکرة اعجازالقرآن منذ البعثة النبویة حتی عصرنا الحاضر که درباره آراءو افکار دانشمندان اسلامی قرنهای ششم، هفتم و هشتم هجری قمری و در خصوص اعجاز قرآن است، ترجمه و بررسی شده است. در این پژوهش افزون بر ترجمه کتاب فوق به فارسی، پانوشتهایی در معرفی اشخاص وآثار مذکور در کتاب و بیان پاره ای نکات در زمینه تحدی، صرفه، تفسیر علمی و جز آن آمده است.

آنچه در این تحقیق به رشته تحریر در آمده است، ترجمانی از کتاب الدر النظیم فی لغات القرآن العظیم اثر محدث قمی، به همراه پژوهش و توضیحاتی است که گاه مطالب کتاب ایجاب کرده است، در این کتاب که خود برگرفته از آثاری چند در باب مفردات قرآن و تأویل آیات آن است به نحو ایجاز مطالب بسیار زیاد و کاملاً مفید گرد آمده است و من در این رساله کوشیده ام که به مقصود نگارنده پی ببرم و آن را به ترتیب و شیوه ای که مؤلف نگاشته است، به فارسی بر گردانم. علاوه برآن در پیشگفتار و مقدمه نکاتی را در باب شرح حال و آثار مولف، کتب مفردات و جز این دو تقدیم داشته ام. کوشش من در این رساله به صحت ترجمه و همانندی آن در اختصار معطوف بوده و تا حد امکان از کاستن یا افزودن مطلبی بر آنچه مؤلف آورده است، خو داری کرده ایم و آنچه در توضیح و یا تکمیل مطلب نیاز بوده است، در پای ورق و جدا از سخن مؤلف متذکر گردیده ام. برخی از این توضیحات برگرفته از منابع است که به مأخذ آن اشاره کرده ام و برخی دیگر به معلومات دانشجویی ام باز می گردد.

در این پایان نامه باب اول و دوم از کتاب «مع الانبیا فی القرآن الکریم» تألیف عفیف عبدالفاتح طباره ترجمه و نقد و بررسی شده و موضوعات آن به این شرح است: باب اول، داستان های پیامبران(ع) و اهداف آن، هدف و مقصود از داستان های پیامبران(ع)، شیوه ی داستان های پیامبران(ع)، سبک داستان انبیا(ع)، تفاوت قرآن با تورات و داستان های قرآن؛ باب دوم، آدم و ادریس(ع): فصل اول، خلقت آدم(ع) و تکریم او: پیدایش آدم(ع)، منزلت آدم(ع)، تکریم آدم(ع)، سجده ی ملائکه و امتناع ابلیس؛ فصل دوم، آدم و ابلیس: طرد شیطان از بهشت، آفرینش حوا، فریب آدم توسط ابلیس، خطای آدم، عفو آدم و اخراج او از بهشت، بهشتی که خداوند آدم را در آن ساکن کرد؛ فصل سوم، پندها و عبرت ها: تکریم انسان، سرانجام کبر و خودخواهی، دعوت به تعالی روح، آدم نخستین ساکن زمین نیست، طبیعت ابلیس و شیاطین، شیطان بر مؤمن سلطه ای ندارد، توبه شیطان را دور می کند؛ فصل چهارم، داستان هابیل و قابیل: قصه ی هابیل و قابیل؛ فصل پنجم، نبوت ادریس(ع).

پژوهش حاضر در هفت فصل با این موضوعات تنظیم و تدوین یافته است: فصل اول، انسان در آیینه ی قرآن و حدیث: صلصال، طین، مواد یا تعابیر دیگر، نفخ روح، نفس، فطرت، قلب، عقل؛ فصل دوم، بررسی اجمالی کارکردها و مقایسه ی ابعاد وجودی انسان: فکر و اندیشه، تمایلات و غرایز، احساسات و عواطف، هوی و هوس؛ فصل سوم، مروری بر نظام علت و معلول: مبحث فاعلیت الهی، مفهوم تقدیر، مفهوم قضا، سرنوشت انسان، جبر و اختیار؛ فصل چهارم، بررسی اجمالی در دیدگاه برخی مکاتب فکری: تلازم شناخت جهان و انسان، انسان در بینش مادی، انسان در بینش ادیان؛ فصل پنجم، مبانی اخلاق: تعریف اخلاق، تعریف وجدان، رابطه ی وجدان با اخلاق، پایه ی اخلاق؛ فصل ششم، نقش شیطان در اضلال انسان: ابلیس در قرآن و حدیث، وسواس، تزیین، وعده، تسویل، ولایت، غفلت؛ فصل هفتم، بررسی معنای لغوی و اصطلاحی تزکیه: تزکیه، معنای اصطلاحی و تفسیری، تزکیه در قرآن و حدیث.

مورد ترجمه، بخش اخیر کتاب «درسات قرآنیه»تألیف محمد حسین علی صغیر است. مباحث این بخش عبارتند از، تعریف خاورشناسی و انگیزه های آن،موضوعات مورد اهتمام خاورشناسان نظیر تاریخ قرآن،ترجمه قرآن، نشر آثار قرآنی و بررسیهای موضوعی درباره قرآن، ارزیابی تلاشهای خاورشناسان دربررسیهای قرآنی، فهرست بررسیهای خاورشناسان درمورد قرآن. در این پایان نامه ضمن ترجمه تحقیقاتی نیزصورت پذیرفته است.

این تحقیق در هفت فصل با این موضوعات تدوین یافته است: حزن و اندوه و تشویق روانی: مراد از اندوه و حزن و تشویش، معنای لغوی حزن، معنای حزن در آیات و روایات، انواع حزن، حزن مذموم، عوامل بوجود آورنده حزن مذموم، عوامل نابودکننده حزن مذموم،حزن ممدوح و گونه هایی از آن؛ عوامل شناختی و تشویش روانی: سوءظن و گونه هایی از آن، ترس مذموم و گونه های آن؛ عوامل شناختی و تسکین روان: ایمان واقعی، حسن ظن و گونه های آن، ترس ممدوح و گونه های آن؛ فقدان امکانات مادی و تشویش روانی؛ امکانات مادی و تسکین روانی؛ عوامل رفتاری و تشویش روانی: اعراض از یاد خدا، افسوس های دنیایی به جهت بی ایمانی و نفاق، چشم داشتن به ثروت کافران؛ عوامل رفتاری و تسکین روانی: یاد خدا،تقوا، ارتباط با قرآن، صبر، قیام و هجرت برای خدا، جهاد در راه خدا، همنشینی با مؤمن.

این پژوهش در ترجمه و تحقیق یکی از آثار دکتر محمدحسین ذهبی و شامل یک مقدمه و سه فصل با این مباحث است: مقدمه: معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر، کلمه ی تفسیر در قرآن و حدیث، معنای لغوی و اصطلاحی تأویل، تفاوت میان تفسیر و تأویل، استعمال تأویل در قرآن و روایات؛ فصل اول، سرگذشت تفسیر فی دو مرحله: مرحله ی روایت: تفسیر پیامبراکرم(ص)، تفسیر در عصر صحابه، مشخصات تفسیر در عهد صحابه، منابع صحابیان در تفسیر قرآن کریم، امیرالمؤمنین علی(ع) باب علم نبی، عبدالله بن عبّاس(ت68ق)، عبدالله بن مسعود (ت32ق)، اُبی بن کعب(ت1932ق)، زید بن ثابت ضحاک انصاری(ت40ق)، جابربن عبدالله انصاری، مفسّران معروف مکه و مدینه در دوره ی تابعین، مدرسه ی تفسیر قرآن در عراق، مرحله ی تدوین، قول ارجح درباره ی اولین مدون تفسیر؛ بخش دوم، مبدأ ظهور گرایش های انحرافی(باطنیان، محیی الدّین بن عربی، موضع معتزله در تفسیر قرآن، اهمّ کتب تفسیر معتزله، تفسیر مورخان و داستان سرایان، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن ثعلبی، عامل مهم ضعف تفسیر مأثور، شخصیت هایی که در ورود اسرائیلیات به تفسیر مؤثر بوده اند: عبدالله بن سلام(ت42ق)، کعب الاخبار (ت32ق)، وهب بن منبّه(ت110ق) عبدالملک بن عبدالعزیز بن جُریح(ت150159ق)، ابن عباس ناقل اسرائیلیات، رفع اتهام از ابن عباس، تفسیر برخی از صاحبان مذاهب نحوی؛ بخش سوم، تحقیقی درباره ی تفسیر شیعه امامی: پیدایش شیعه، اقلیت شیعه جدای از مسلمین چرا؟، موضع شیعه در تفسیر قرآن کریم، فهم ظواهر آیات قرآن، مصادر تبیین ظواهر آیات، سنّت، عترت، احادیث صحابه، روش پیامبر و اهل بیت(ع) در تفسیر قرآن، فهم عقل یا تدبّر در عمق قرآن، فهم معنوی و بواطن قرآن کریم.

پژوهشی است در یکی از آثار جدید و جدی غربیان در حوزه تفاسیر شیعه. در این رساله ترجمه و نقد کتاب «قرآن کریم و تفاسیر متقدم شیعه امامیه» اثر مایر بار اَشِد ارایه شده و نقاط ضعف و قوت و نوآوری های آن ارایه می گردد. در این اثر به معرفی نسخ خطی، چاپی و سنگی موجود از قرآن کریم پرداخته شده و پیشینه تاریخی و دینی تفاسیر شیعه تا عصر غیبت کبری مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در فصول اول تا سوم نمایی کلی از تفاسیر امامیه پیش از آل بویه ارایه شده و ویژگیهای تفسیری تفاسیری مانند تفسیر فرات کوفی، قمی، عیاشی و نعمائی بررسی گردیده است و سپس دیدگاههای نویسنده کتاب فوق الذکر در مورد این تفاسیر نقد می گردد.